Katalog

2 Cumhuriyet 17 ŞUBAT 1981 enginlnden yoksıüuna bütün toplumlann belll olçüde ekonorruk sonmlan var. Hemen hepsınde de bu sorunlann, sıkıntıların en aza ındınlmesı çabalan yanı kalkınma çabalan surüp gıdlyor Elbettekı her ülkenın ıçınde bulunduğu koşullara gore yaklaşım farklılıklaı oa var ULkemızde de bır sava gore, sorun «sunu ve istek» dengesızlığınden kaynaklanıyor O nedenle toplam istek (karma ekonomi yapı&jıda kalınarak da olsa) serbest pıyasanm fiyat rekabet Braçlan ile yonlendınlmelıdır Öylece kalkınmanın gereıüı koşullan ağırhklı oranda ozel kesımce sağlanmıs olur. Genelnkle bu duşunco doğrultusunda gehşen ekonomık uygulamalarla 1980lere gınlmıştır Dolayısıvla once ortadaki sonuçlan ırdelemek ve oradan temel soruru somutta kavramak gereklyor. Z Yatınmlar ve Ekonominin Geleceği Erol ÇEVİKÇE parasa! dengeler ve fiyat istikran arayışlan ve bufjn tartı>mas' ue bırlıkte azennde somut tartiş, iması gereken temel tablo yatınmlar oimalıüır Ustelik b1] tartışma aralıksız >ap)l>ialıdu. | Çok geri gitmeden genel bılgııerden Konunun ıçine gınlırse, gonllur ki, kaıru sektbrunün elınde buluran yatınm projesı sayısı 1970'u8 5813'tur O yılkı fıyatlarla bu orojelerin toplam maliyetı 63 mılyar Uradır Gene o yıl bu projelere 12 mılyar Ura aynlabilnustır Yaklaşık yüzde C «ı kaaar Bu oran İ97S sonuna kadar surO maştur 1976 da pıoıe savısı 860f>'e çıkırnş, bu vatırımlann toplam değerı 593 mılyar lıra ol muş ve o yıl buna karş'îıît prograna 84 mılyar lira konabümıştar Bu yıldan itıbaren ae toplam proje stokunun ancak yuzde 15'] dolayında para konsbümişMr proğrama 1979'dan sonra durum busoutun kotüleşmlstir. O yıl proje sayısı 9282'dır Bunlann toplam proje malıvetı 1 rnîvon 840 mılyardır, ama ayrılabılen para ıse 235 müyardır Yanı kamunun yatınmlanm ıınansman gucü yuzde 10 dolayına düşmuştür 1981 lçlnde yayımlanan resmı proğramda proje sayısı 7922"ye düşurulmuş, ona raftmen bd projelerin toDİam malnetı 5 trilvon 670 mıljar lıraya çıkmış ve bunlar ıçın ancak 667 mılyar lıra aynlabılmlştir En azından 1970 de ülkenın toplam yatırımlarını taiiErılama KUCÜ 5 yılıa bağımlı ıken. bu güç 1931'de yan \anya düserek ya f ınmlann ortalama tamamlanma suresi 10 yıla çıkmıştır Bu gsnel arlamda ülkenin geleceğını gos'ermekten uzak bır tabloöur Ancak bu da yetmez Tartışmayı daha da somutlastırmak ve ülkenın başlıca buyufc projelenni teıs tek irdelemeK gprek<r Ve bunu vurttaç düzeyınde bile zaman jçınde izlenır bır tablo haline get'rmek gerekir. Çunkü toplumun kendine güvem, geleceğıne katkısının hevacanı her toplumda olaugu gıbı bellı baslı büyuk yatınm projelennın gelısme hızı iîe bagımhdır 1981 proğramrdî v°nı'enen bırttklükleri İle slamlyet öncesl ozgecmlşımizda «resim» vordır Bayraklarında İnsan resml olan Türk Uygurkjr mani dınınl kabul etmışlerdi Bu dınin peygamberl olan Manı aynı zamanda güçlü bir ressam olarak da bilınırdı Torıhc' All Efendl, 1587'de kaleme aldıfiı tMenakıbı Hünerveran» adlı e sernde 16 yy'do «bazı ressam ların.. clzdıklerl karakalem tas lakları •Manınin eseridır> dly» sattıklarını onlatır Demek kl Manı'nln ressamlıktan kaynaklanan ünu peygamberlığmden uzun surmuş... Islam dlninln etklsiyle resm n. yerinı hat ve susleme sanatlarına bıraktığını bllıyoruz. 15 yy'da Osmanlı topraklarında ama saraya, soylulara hltao eden minyatürcülük geliş meğe başladı Caldıron seferin den dönen l Selım In beraberln de getlrdığı mınyatü''cülerın «tklsıyle ilerleyen bu sanat kolu 18 yy'a kadar devom ettl. 18 yy'da batı ile lllşkilerln yoğunlaşması sonucu batı teknığı ıle gercekleştırılen resım ülkeye g rdı. Bu teknık once askerl ku rumlarda oğretıldiğınden ilk res somlorımız ya «Mektebi Harbl yei Şahane» yada «Mühendıshane ı Berri Humayun» mezunu askerlerdır 19 yy sonlarına doğru doha olgun ve sevıyelı ressamlar go rülmeğe başladı Şeker Ahmet, Hoca A!ı Rıza Halıl Paşa, Osman Hamdı gıbl sanatcılar bu evreyi sımgeierler 1910'larda Sanayıi Nefise Okulundan cıkarak Pans'e glden ressamlar (Çallı IbTahım Feyhaman. Nazml Zlya Namık Ismo I, Avni Lıfi|) ile empresyonıst akım yurdumuza uıaşmıştır. 1920*lerde Parıs ve Münlh atölyele'inde çalışanlar (All Çelebı, Zekı Kocamemı Şeref Akdık, Refık Epıkman Mahmut Cuda, Cevat Dereli) Avrupanm cağdaş akımlarını ve teknıkleri nı get rdıier 1930 larda D grubunu oluşturanlar (Abıd n Dıno Cemol Tol lu, Elıf Nacı, Nurullah Berk) empresyonızmln ışık oyunları ile dağıttığı şekiller geometrik bır nızam ıcınde yenlden bulmağa va resmın aynı zamanda bır düşünce ürünü olduğunu vurgulamağa calıştıtar 192830 yıilarında Fransada lyı tanınan, Corot Dera n cizgısmde bır ressaTi sayılan ve Fransanın güney gorüntülerıni başarı M canlaıdıron Le e ODOld Levy, musevı olduğundan harpte Fransafla kalmamayı yeğledl ve harpten hemen önce okademımıze geldl Levy ve beraberındekı Turk ho calarınin oolışmaları sonunda Güzel Snnatlar Akademımizden her yıl lyl yetişmış ressamlcr mezun olmağa başladı Bu ara, Akademl dışında yetışenler orasında da güclü ressamların ön plana cıktıkları görüldu. üıke ekonomislnln temelıri bellrleyen Bnemli proje sajısı yaıds^ık ki'k "lolayınaa&u Bunlan n başırda Afsin Elbıstan projesı gelı>^t Kömure dajalı ele^t üv enfcijı^ı üreterek b r yatın m Başiangıcı 1972 ynına gıdıyor. o tarıhlerde projemn tamamı ıçın 3u mıljar hra harcanaoağı hesatı^unış idı ve 1932'de tammlanacaktı. Şımdı 1961 vümda jaoılan yenı hesaba gore bu projenın rraüyetı 35 ınııyar l.raya çıkmış bulunmaktad r Bıtıs yıb d^ 1980'lerin soruna kalmıstır Guneydogu Anadolu projesı adı ile bilmen Atatıuk Barajı i e bag'ı dıger yatınmlar Eu proje ulke ıçın ner tarlu tedak<irlıga Katlanılır onpnı taşıvoı B^langıç vılı 1975 le ı.» maluetı 2,5 mılja' lıra Bu projenm bugunsu malıyetl ıse 366 mJyar lira, tahmıni bı^ış yılı 1981 orogramırta gore 1962 Bı> ^jünden rıoaren fı vıldan tazıa Alıaga lkıncl PetroKımya kompleksı va* geçümez bi proje 1971lere kadar iniyor başlangıcı O zamankı hesabı 4 mıljar Ura olan ve i976'dd bıtecegı planlanan bu yatımun bu gunlrii heiaplara gore malıye*1! 132 milyar Uraya çîkmıştır, ve son zamamardakl agırlaşmajı göVönüne almadan yapılan bıtiş yılı tahmıni 1983'tiır Baslangıç yilına gore 10 yüdan d»ha uzun bır doneme sarkıp, gicjor Karakaya Barajına 1971'de başlandı 1976'da bitecekti O tanhte 2^ mı arlık bir vatınm olarak goruluyordu. 1987'den once biüniemeyecek durumdaaır ve buşunku malıyetl »10 müvar lıradır ArLaşılan üDvemn 20 yüında sürtip gıden bır iş olacaktır Bır başka eneru Drojesı, Nukleer Santral, 1975'te başlandı, tertpşmalt bir proje O tanhlerde 5 mıl>ar lıralık bir görünümü vardı, bu ükl yeni hesabı 103 mihar lıradır en erken bitış tahmini lt»87 dir, üsteiık sureceğı belli değildir. Orta Anadolu Rafinerisi, 1976'da başladı] 1980'de b'tece'îtı 8 müva' h ' a dolayındakı ılk maliyetı şımdı 100 rmlvar lırayı aştı, bıtışi de 19&î'e kaîdı Üstelik Yumurtalık Kınkkale boru hattı (kı bu yatının ıçın gereklılıj Başlıca ekonomflc göstergelerle Ügili 1981 yıh sonuçlan yan resmı olarak yayımlandı. kalkmma hızı 1979'da 02 olmuş, 1980'de yuzde 1,6 genlemış Bunun sonucu kışı başına gellr 1979'da 48 bın lira iken 1980'de yakla^ık 46 bın lıraya duşraıştür. Toptan eşya fıyatlan endeksı 1979 da yuzde 75 artmısken, yıllık olarak 1980 de bu artış yuzde 100'e çıkmıştır Mart 1980'den hesaplansa büe bu artış yıizde 50 dolayındadır Iç fıyatlar bu hızla artarken lıramızın de^en hızıa düşmuş, 1 dolar 1979'da 47 lıra ıken 19flO sonunda 90 lıraya çıkmıştır Dış ülkelerdekı fıyatlana artısı da gozönüne alındıgmda, 1979'da 23 mılyar dolar dolayındakı aış satımımızın 1980 de 2 8 mılyar dolara çıkmış gozukmesı olumlu bir gelışmeran işaretı sayılmamalıdır. Işçı dovızlen girişınde clddıye alınır blr gelışme olduğu soylenebılır 1979'da 1,7 mılyara kadar düşen bu gırısler, 1980'de 2 milyann Uzerıno çıkmıştır. Bu tabloyu yaşayan bır aıle ıçın kendl durumu acıdır, fakırleşmedır. Ayrıca, bu tablo yukandakı sava karşı bır baska savı ortaya koymak içın de gostergedir. Ne olmalıaır karşı yaklaşım' Toplam Istegm kısıtlanması, yonlendınlmesınin yanı sıra ve ondan dnce uretım kapasıtesınln, temelının guçlendinlmesı Çunkü Türkiye henüz kendısl içm gerekli ekonomık kapasiteleri kuramamıştır. O nedenle sermayesınden de insan gücünden de sureklı olarak •duşük istıhdam düzeyınde» yararlanabılmektedır Eunu aşmak ıçın yatınm olgusunu bır başka gelışmiş ülkeye gore çok daha onceliklı hatta birmci komı olarak değerlendırmek zorundadır. Kallanmanm gelecekteM başansının temellnde yatınmlarla ilgill gelışmeler yatar Yatınmlar gelecegın somut gostergesidır Ülkemız gerçeğırde o korrıdakı sonuçlar yukandakı sonuçlardan daha olumsuzdur O nedenle geçici •k projesl de henüz konuşulma aşamasında. Dordüncü gübre kompleîsü, vazgeçilmea Onemde bir proje, 1976'da başlandı, 1981'de brtmesi gereldyorken en az 5 yıl uzadı ve malrjeti 4 milyar lıradan bugunKU fıyatlarla 96 mıljar lıraya çıktı \SKiya alındı^ soylenen ve yüıaraır üzerinde konusuluo durulan bır onemlı proje istanbul Ankara aemıryolu Yapımma 1975'de başiandı, o zaman 10 mılvar lıraya çutacağı saptanmıstı Eınıdı 1980 hesabwa göre 95 mılyar lıra, yenı bır tahmıne gore 300 mılyar Ura gerekıyor pruk moje ıçuı 15 m ustondf tunel yapı lacak bu yatınmm içmde Daha henuz ikısı ile ugraşıuvor Devam edılmesı zorunlu bır proje ama nasıl'' Son.a Çajinan ve Y<ıtağan'dakı üç buyuk termık santrahn proıelenne 1972^741er ue boşJandı, o ^anaıkı i"uiıvetlen toplamı 10 mdjsr lıra dola.ıncu ıdı ve ı97773 ae bıteceklerdı Şımdıkı hcsaplara gbre btrısı belkı bu yılm sorunda. oburlen !Sb2 sonunda bıtebüır ve rr.aınet'en 13 mıslıne l'S muvar lıraya çıkmış aurumdadır Kangal «"rmk s i r ralı dahıl daha bırçok p'ojeyı sajıp sergıleyebüırız Burada ta mamnle tcaıru projplen ırde'enmıştir Nedenı, ozel kesımde pkonomı ıçın bu denlı yasamsal onemı olan ve bu buvukîükte vatınm projeleri zaten vok. Yenıden aemokrasıye geçışte üzennde tarcnlmas' geresen remel konu îste bu yatınmla nn nasıl bıtınlecegı, >enı yatırım pro>3İerinın neler olîcagı ve ulke ekonorrJsinın oyle°<» nasıl b'r tTipı slacagı olmalıdır Bu vatırımlar once, uJsenın en örceliklı konusu olmalı, kamunun bu gorevın' verine getırnesı ıç n heı fedakarlıga katlsnümah bunun ıcjı ıç ve dış fıransman bınkımlen once ka muya aktanlma'ıdır lcerde saglanan tasarruf 'oplamınm öneeden saptanacak bellı oranda pa yı bu projelenn (ınansmanına aynlmalıdır üluslararası fınansman kuruluslanndan saglanan pro je kredılerınm dagınık Ustelerden çıkanlarak, onceliklı pro.^ler ıçın yenıden toplulaştırüması &aglanmaLdır Buna ek olarak sağanacak ner jenı dı% para olanağının beliı bir payı bu projeıenn açıkla'ına Ektarılmaudır Bu projelenn neaı geıek^ınımı olan nıtelıkte ve nıcelıkteki eleınanın sağlanması ozel bır karara ve prograraa bağlanmalıaır Bu projelenn ner bın ıçın ozel bı*" destek program vap^lnıaUdır. Bunun ıçın onceliksiz obur projeler gerekırse daha cıa otelenmelıdır Bu projelenn ış prognmlan, ait, oîdugu kuruluşla Maliye arasında eıv miçik aaman kaybına neden bırakmayacak bir konu haline getırmelidir Bu önenleri dogru bulanlar olabılecefi zibi, yanlıs veya eksik bulanlar da cıkacaktı; Ancak onemlı olan ulke ekonomisının bu çerçeve>ı esas alan b r tartışmadar olumlu bır yere varabıle;eğının kabul edılmesidir sahteleri de uretılmlş • Flkret Mualla'ları işta böyle yüksek fıyotlorlc satabıldıler Serbest Bölgeler? erbest bölge nedlr? Bu soruyu 7 agustos 1976 gunü bu köşede çıkan 5 azıda şoyle yanıtlamış m «Bır ulkede her hangı bır lıman veya bır toprak parçası serbest bolge olarak saptanmca gümruk duvarlan dışına çıkaıılmış olur, bır çeşıt uluslararası bolge nıtehgıne kavuşur, yabancı eKonomılerın tam egemenlıgı ve gudümüne açılır Devletm iasalannın çogu artık o bolgede geçerlı degıldır. Yabancı devletler ve çokuluslu kumpan>alar hıçb'r gumrük duvanna rastlamadan o bolgeye gırebılır \e ıstedıklen ulke ve boleeyle llıskılere geçebJır Nıtekım Turkıyed9 şımdı hazırlanan «Serbest Lıman \e Bölge Kanun Tasarısının 3uncu madde «a» fıkrasında bu duzen saptanıyor • Yurt dışında veya vurt ıçınde (serbest bölge veya hmana) eşya getırılmesı getınlen eşyanm depo edılmesı, avnen veya ışiem gorerek kısmen ve>a tamamen çıkanlması ve bu esvamn serbest bölgede yapüacak her türlu ımalât ınşaat ve onaruna harcanması duzenlenmesı ve ayırımı Bakanlar Kurulunca Delırlenır > «Serbebt bolge ulusal topraklardan soyutlanmış bır bolumdur uluslararası ekonomık alandır > • Serbest boigelere danyada çesıtli örnekler göstenlebılır Bu tur bölgeler egemen ekonomılerin ve sıyasetlenn elme geçerler Nıtekim Israıl'de Yahudılenn ılk tutunmalan sefbest bolgeler aracılıgıyla gen;ekleşrruştır Çın bagımsızhk savaşmı kazanmıç, ana serbest bolga olan Hong Kong Ingıhzın eunde kaîmıştır Beyrut ta odaklanan serbest bölge Lubnan 1 ıç savaşa ve parçalanmaya göturmuştu> Serbest lıman ve bolee uygulaması çokuluslu tekeîlere ekonomık us veımek demektır, ancak bu üSoun her bovutta sı>asai guçlenn cınt attıgı bır bölge oluşturması dogaldır Dogu Akdenız'de Lubnan'ın iç savaşlara ve çatısmalara sürüklenmesı Beyıut serbest bolgesınm guvenlıgını sarsmıs bu boslugu do'durmak araacıyla Turkıye de serbest bölgeler kurulması onenlmıştır. Konu yenı degıld'r Yıllar önce bu gmşımın başını çekenler Hong Kong, Taivv an Guney Kore den örnekler vermeye cahşmışlardı Ne var kı Turkıve dekı koşulîan mce elevıp sık do v umak gerekmektadır Hele Adana Mersm. Iskenderun, Yumurtalık bölgelennın serbestleştınlmesiyle ortaya çıkacak sonuçlan hem güvenlık bakımmdan hem ülkenın ve devletm bölünmezlığı açısından duvarlı bir mantıkla gözden geç'rmek zorundayız Bu bölgeler Kıbns Türk Federe Devletinm tam karsısında bulunmaktadır ve Türkıve'nın düşmanı bazı tanhsel kalıntılann temelsız ısteklennia göîgesi altındadır Hele bu bolgelerle bırlıkte Kıbn s Türk Federe Devletintn de serbest bolge nıteligıne dönüştürüleceg' haberlerinin bazı gazetelerde vaktivle vayınlanması kaygılar yaratmaktadır Doğu Akdemz'de serbestleştınlecek bu bölgelerde öncelıkls ve ıvedılıkle Yahudı Yunan Errceni sermayesırun egemenleşmesı dogaldır H T türlü yatınma açık ve her çeşıt gınş çıkışla birhkte çokuluslu tekellenn denetımı altına düşecek serbest bölgelerin ılerde nelere gebe kalacagını şimdıden saptayabilmek olası mıdır? S HESAPLAŞMA.. İ Doğruyol 81 Burhan ARPAD unelbaşı'ndan Taksim'e uzanau dar ve düz ana yolun adı Cumhunyetten beri Istıklâl Caddesı'dır Eskıden üç adı vardı Ağdah Osmanlıca konuşanlar ıçın «Cadde ıkebır»di Frenkler ve Levantenler ıçın «Grande rue de Pera». Şehrin İstanbul yakasında oturanlann verdıği ad «Doğruyoldu. Hıçbır sokak tabelasında yazıh olmayaa •Dogruyol» adı tam bır Istanbu! halk TurkçesıydL Yolun dumduz uzamasından öturu boyle derurdl amma, o Dogruyol'dan sapılan daracık ve yamn yumru sokaklarda kıyı buyuk şehırlenne özgu çeŞitlı çarpık ışler çevnlmesınden oturu bır igneleme de vardı, dıyel}ilınz. Ozellıkle 19. yuzyıl sonlan kozmopoht görunümunu 1940'lara kadar azbuçuk ayakta tutabilmış olan «Dogru>ol» şımdı ıyıce sılındi Yapüan, ışyerlen. lokalleri ve ınsanlarıyla 19 yüzyıl Batı mımarhk orneklerlnın azınhk yapı kalfalarının, ya da Italyan mımarların adını taşıyan ve bır çeşıt Osmanh Batı örnegi dıyebılecegımız bıraz suslü yapıların ço£u yennde cam çelık beton kanşımı sevımsız önyüzler yüksehyor Işyerlennın ço^u ya banka ya konfeksıyoncu ya da hamburgercL Bır kaç yıl önce yıkılan Çıçek Pasan yennde >ine açılan ıçkı yerlen içm gecekondu devımı yeterlı degıL Banka, konfeksıyoncu hamburgercı aynmı dışında kalabılmış bırkaç eczane tutüncü dükkânı belkı de en son aylarını vaşıyor Yüzyıl başından kalabılmış ne pastacılar, ne muzıkh çay salonlan ne un!u oteller. ne fotoğraf evlerı var gjnümuz Doğruyol unda Tunel den Galatasaray a yunırken Lebon vo Markiz yok Pasai içınde Şato Mazhar yok İstanbul un belkı de en eskı yapısı olan Sunye Pasan nın o kuçücük Santral Sıneması yennde bır kürk deposu var Sag kaldırımdakı unlu fotografçı'ar da yok Daha ilerdeki Foto Françaıse Jean VVeınberg, Foto Jul Kanzler (sonralan îzzet Kaya) Tunel ile Gaiatasaray arasında Foto Sebah ve Juvaye. Foto S Sureyya da yok Galata&arav köşesınde şimdi gömlekçı ve kravatçı dukkanı olarak kullanılan o gulervuzlu «Pansıenne» pastanesı az otesınde Baylan pastanesı daha otede ve karşı kaldınmda Nısuvaz (öncelen Turkuvaz) hemen yanında Petrograd pasta ve çay salonlan da yok. Adını verdığım o jerîer sadece bır çav salonu degı] 1940 yıllan düşunce ve edebıyat ınsanlannın buluşma ve soyleşme yerlenydı Şımdı kımısı banka şubesı kımısi hamburgercı ya da konfeksıyonca Bu üç ış kolu öylesıne yavgın ki Istanbu! Şehır Tıyatrolarının Yeni Tıyatro salonu da es<vi srunlenn tpek Sıneması şımdı bır konfeksiyoncu Müzıkli çay lokali Arabassador yıllarca önce kapandı Doğruyol un eski sınema salonlan da şımdi yok. Çıçek Pasaunı bıraz geçmce solda küçük bır «Onento sıneması vardı Kapısında pıyanola çalardı Kapandı ve Japon magazası oldu Şımdı bır başka satış yen var orada. Ev eşyası satılıyor Onento'nun hemen karşı<;ında «Şık» sıneması vardı Ilgınç fılmler göstenrdı Yıllardır bır banka şubesı Yıne o sırada \e az ılerde hemen sadece seruven fılmlerl gösten'en bır «Amenkan Sıneması vardı Sonralan Havagazı Şırtetj satış magazası oldu Şımdı bır banka şubesı Az ılensinde şımdı kocaman bır ış hanı ve banka şubesının yukseldıgı yerde bulunan tek katlı Yıldız smemasını hatırlayanlar kaldı mı? Yıne Galatasaray'a dönelım Tokatlıyan Oteli pastanesı ve genış vıtnnler arkasında soyleşen ınsanlar >ennde pasai ve ış hanı' Bır sure Ses Sıneması olarak kullanıhp şımdı onemlı bır vıkmtı geçıren Fransız tı>atrosu salonunda Fransız, ya da Vıyana topluluklan ya da ünlü müzık ustalarraın konserlen' Lıstın ögrencılennden Franz von Sauer* ın pıyanosunu o salonda dınlemıştım O günlerin ünlü yıldızı Huguette ex Dufflaut'yı «Kamelyah Kadm» olarak Fransız sahnesınm dorukta sanatçıl»rından madame Cecılle Sorell'ı «Sapho rolunde yine o salonda ızlemıştım Kalman'ın «Kontes Mariça operetını Cemal Sahır Türkçe olarak o salonda 1927 de sunmusttı Altmış yıl öncelerin sılik çızgılennden vazgeçtık 1945 1960 larda dünya müzık ustalannın alkış topladıgı Saray Sıneması (ılk adıyla Gloria) şımdi yan pasai yan sinema, Ekranda daha çok seks fılmleri Yanrn vüzyıl önceleri Istanbul'a gelen taşralı, bir ne^ıl sonra buvük şehırb olurdu. Giyimıyle, alışkanhklanyla dıliyle ^e kafasıyla Son otuz yüda istanbul a saldın bır başka olguyu gerçekleştırdı tstanbul tasra oldu Hamburgercilerl dolduranlar Do&ruvol <ia omu? omuza volta atıyorlar El arabalannd8 arabesk Vasetleri satılıyor Hamburgerü. konfeksıyonlu ve bankaaı bol bir top'um kesıtL f T Daha Ne Kadar Bekleyeceğiz? # HALKIN REStM SANATINA GENİŞ BIR tLGÎ GÖSTERDİĞt ORTADAYKEN RESIM VE HEYKEL MÜZESİNİ YENİDEN AÇMAK İÇÎN DAHA NE KADAR BEKLEYECEĞİZ. Kimlerin Yapıü Çok Satılıyor? Sımdtye kadar; Bu konuda resmı blr tesblt yopılmış değıl B Idiklerımiz şun laıdon ıbaret Avni Lıfı|'ın akademık eğıtm gormeden önce yapmış olduğu soylenen tKendl portresl>ndekı ağzı pıpolu, elı şarap bardaklı yana eğık berelı. romantik bakışlı düşuk bıyıklı gsnc resmi zamanında 1920 ierde • cok popüler Olan tobloların başında yer alırmış. Sonra atalarımızın kara Iklımı oğır basan topraklarda gocmenlMe geclrdiklerl yüzyılların etkısıyle halkımızın halâ gözünde tuten cıcınde geyikler sez9n ormanlar ve ulu dağ lcr yeralan yesll yayla manzaraları rsnklı resım ya da iklüç renkli halı olarak asildı evlerlmızde Bu manzaralar halâ «Best Seller» listesindedır 1950'lerde dlşlerl dökük, burnu kıp<ırmızı, ağzı pipolu ayyaş blr Ihtiyar resmının reproduksiyonu çok satıldı. 10 yıldır pıyasamıza blr gdzunden yaşlar damlayan kücük ve masum blr oğlan cocuğunun resmı haklm Miniböslerln arka pencerelerinden baş hem şireierin makam odalarına kador her yerde görulen bu resmin ressamı hakkında çok ara dığım halde yeterli bılgl edinemedım Bu Avrupalı ressam bugun Türkiye'de en populer, en 1yı bilinen eserl en cok sa tılan ressamdır Bu kadar gelışmiş resım zev kımıze değerı giderek artan tablolarımızın oluşturduğu hareketlı bır plyasaya rağmen nasıl bu kadar satar bu zevksız ve sadece hıslere seslenen tek gozu tek ceşme cocuk res m Bu olay ınsana ılk bakışta olağanustu bır gelişme gos terir ızlemml veren resım zev kının öyle sanıldığı gıbı yaygın olmadığını duşundurüyor. Acaba bu bir tyuksek fıyat» sorunu mu? .. Yanı 1yi resmı, fıyatı yüksek olduğundan edınemeyenlerin bu alandakı zevk lerınin gellşememesinden mı llerl gelıyor bu durum? .. Hayın 14 ekım 1978 tarihli Times'da Sır John Everet Millais' In «elınde yuvosından düşmuş bir kuş yavrusu tutan on yaşla rmda ürkek bakışlı bır kız cocuğu» resmının Londra'da Chrıstıe'de 35 bin sterlıne ya nl rekor sayılabılecek bır flya ta satildığı haberi yer almak taydı 1850'lerden önce sanat değerı yüksek olan resımler üreten bu ressamın sonradan yap tıgı zevksiz ve sanat degerl duşük tabloları ıste böyle yük sek fıyatlara satıimaktaydı. Şu haide lyl tablo pahalı olur, ko tusü ucuz olur ya da parası olan zevklı ve parasız da zevksiz olur meselesı değıi bu Prof. Dr. Selçuk EREZ sındo yer alınoktaydı. Degeri boyleslne artan n « nelerı tıcon pozorıoma kuroilarına uygun şekılde soıacaklar da c^ccoktı elbette 17 ma yıs 1P77'd6 bir sanat dergısınde tF.krct Mualla'nın 130 resmınn Parıs'te sattldığırn v» bır tek ku'tur gorevlım zın bıle llgılenrnecığınıı okuduk O zarrcn bır (rank beş Hra ediyordu ve bu rssımler bın ilâ uç bın franga satılmışlardı Demek ki 515 bln lıraya alınmıştı bu resımler. Ardından Nurullah Berk'ln t50. yılın Turk Re nıır. ve Heykeli» eserlnde belırt tıği gıbı tTurk Van Goghu», tTürk Toulouse Lautrec ı» gıbl sıfatlarla anılmaya başlanan bu ressomımız alkole duşkunluğü sonucu Törkiye de ve Fran sa'da polısle cok cekışmış oldugundan «Ezılmış sanatcılar» arasına sokularok pazarlandı: 197B'de ellı bıne satılan tabloları, 1981'de 250 blne alıcı bulmaya başladı Bu sanatcıyı pa zorlayanlar Franso'dan topladık lan hatta bir rtvavete göre Ortadogu yeryuzunde en sıc&k bölgeyı oluştunnaktadır Lubnan ıç savaşınm ardından tran Irak harbi bır deprem yaratmıştır Kıbns ın Rum kesımı ve tsrail rampası bölgerun ilgınç odaklandır. Amerıkada yönetıme etkılı Israıl ve Yunan lobılennin rutelıklerini anlatmaya gerek yok. Böyle bır ortam ve zamanda Anadolu nun Doğu Akdenız'e acılan kıyılarmda serbest bölgeler kurmak gırişımi üstünde düşünmelıyız Tıcaret Bakanlıgında bu yolda bir hazırhgın bulundugunu gazeteler bırKaç gün önce yazdılar Ekononu ile polıtıkanın ve sıyasal kararlarla yurt savunmasının bırbınyle ıhşkılennın orgusunde konuyu ırdelemek gerekıyor Turkıye nın bolunmezlıgı ve butunlugu ustunde duyarlıkk hepıouzın gorevıdır. AİİL. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN MÜFETTİŞ YARDIMCISI ALINACAKTIR Teftlş Kuruluna sınavla yeteri kadar Mufettiş Yardımcısı alınacaktır. 2. Sınavlara katılabılmek içlnA) Hukuk. İktısat, Slyasal Bılgller ve Zlraat Fakülteîerinden Iktısadl ve Tıcarl llimler Akademı ve Yüksek Okullanndan Orto Doğu, HaceMepe Boğazıcl Ünıversıtelerı ve dığer Unıversıtelerın Ekonomi, idarı ve Işletme bölumlerınden veya Mıllî Eâltım Bakanlığınco bunlara eşıtliğı kabul edilen Yaboncı Fakülte Akademl ve Yüksek Okullanndan Wrinl bıtlrmlş olmak. B) Yazılı smav tarlhlnde (30) yaşını bıtlrmemlş O'ITK*. C) Devlet Memurları Kanununun 48 maddesınde bellrtüen nitelikler İle TMO Personel Yonetmelığinde bellrtilen Ofise memur olobilmek lcln aranan genel şartları haiz bulunmak, D) Müfettışliğe alınmosına sakınco teşkll eden blr haII olmamak, E) Erkek olmak ve askerllğınl yapmış bulunmak, F) Evvelce acılmrş sınavlara bir defadan fazta glrmemış olmak. gereklıdlr 3 Yazılı sınovlar 28 Nısan 1981 salı ve 29 Nısan 1981 Carşamba gunlerl Ankara, istanbul ve Izmır'de yapılocaktır 4 Sınava katılmak Isteyenlerin dliekce İle başvurmalan ve ısten.len belgelerı en gec 20 Nısan 1981 pozartesı günO mesal bittmıne kadar Teftls Kurulu Başkanlığına vprmeieri ve/a bu tarihte bulunacak şekllde göndermelerı gerekmektedır 5 Smav koıularmı ve gerekl] salr bilgllert kapsayan brosur Teftlş Kurulu Baskonlığından bızzat veya mektup!a Isteni'ebiıeceaı aıbı Istanbu! Izmir Afyon Konya. Samsun Iskenderun, Dıyarbakır ve Erzurum Bölge Müdürluklerimızden de temln olunablllr fBasın 11250) 1061 Israrla aranan Orta L II III yardırncı 1 BULMACA SOLDAN SAĞA • 1 Genel «Srelerin dısma çı« mış klmse 3 Yanafc jra d i çaıedeJcı çukurluk Bir baglaç 3 Bır orgarumız A! yondan çıkanlan başkca ayuftuoı madde 4 AÇaç işler<7İs u?raşan usU. S Tersl terazl gözü 6 Tersı yon tarel ç»$itlı renKerde geniş karell blr tur kuma? T Sıvı atırük 61çusunOn kısa yazılışı Kuvvet dizsesinln denge koşullarım v« bunuma jpil t olarak cısıjnlerin dural durumlaruıı ınceıeyen cıe k&aik kolu 8 FabnKa okul «ioı yerlerde ylyecek Te lçecek maddelennm satıldıgi yer B Aynı çeîitierden olan egelerin karıştınJmasıyla olu^nıus Bir tür toora* YHKARIDAN AŞAĞITA : 1 ülusun v« onun turçl Mfiligj oluı derletlo yetMîennin tOmfl 2 Gemlnln kaplama tabt&lanm arîı mı zi'tleyerek °u KEClrTiez duruma koyB U 3 Samarvunıun «Imgesi Oy Kriptonun sj~ıgesı 4 Taskınlıkta llen gitmek Çolden esen sıcak rüzgar S Ijık sraçlannda EullaıuIaD blr eleroenl {talva da bır yan^rda^ 6 Tersi graının fcısa yaaılı«ı Gtyecekler tçln tatam 7 Se=bil?isi « B> 3 1 • 1 rn I 1 1 j MH 4 ' 5 6 !.,• i I ~ İ 7 1 H 1rı 1 J 8 ^H İB 9 "13 1 2 3 4 5 6 78 9 1}, ı , | j 1 2 H n ^n~rrkr dofumda dOnyava gelen ikl faJöe« Büyuk tepsı 9 Gl> lı düşraanlık duyrusu Blr tur pasta 1 Salapurya 3 Ay J M3rşand.z 4 Aza Asn 5 n^I fıaR 6 Yalan Mı 1 Oıay akaL 8 L« Damaı 9 Lr Anar«3 DÜNKt BCLMACUON ÇÖZCMt' SOLDAN 8AĞA : YUK.«SIDAN 1 Semanvo !«r 3 R, S Platln 7 R&dar Mar» 9 AŞİĞIYA • u 2 A azm» U 4 Fayda \n 6 Ama Kar 8 I s CumhurİYet SaMbi: Cumhurtyet Matbaacüık ve Gaaetecüik T ^ Ş. «dına NADtR NADÎ Genel Yayın MUdürU .. OKTAY KLRTBrtKE Müesseae Müdürü „„ EMtNE IŞİKLIGtL Yaza îşlen Müdurü . TURH.%N ILGAZ Basan ve Yayan Cumhunyet Matbaacüık ve Gazetecı lii TA.Ş Cagaloglu, Turkocagı Caa N o : 39 41 Posts Kutusu: 246 tST*NBl.L TeU 20 97 03 C Resim Para Getiriyor Halen büyük şehlrlerlmizde giderek coğalan galerilerde ssrgılenen resımlerln ortalama deger artışlorı. Turk parasının deger koybııın temposundan daha hızlı. 1920 lerde ressamlarımız arasında tNasıl olsa so tamoTi» duşunceslyle yaptığı resımlen mzalamayanlor cokken bugün salt resım satorak gecmen hst'o lyi vasayan ressamlarımız var. 16 kasım 1 980 tarlhü gazetelerde fTüm memurlann maı bHdirımlnde buiunacokian ve 1 evre" tarlG'on cltın ve mucevher erl vanında kıymatll tab lo'orını da bildıreceklerl» bellrtılıyordu Demek kl artık tablolor çok değerli nesneler ara Sonuç Ince resım zevklmlzln yaygın olmaması, bu günkü ressamla rımızın (1518 yy. minyatürcüle rının saraya, soylulara hitap etmelerı gıbı) dar bir cevreye seslendıklerı gerceğını yansıtıyor Öyle ıse şu soruları da soralım Gercek resm zevkıni kitlelere yayabilecek ılkokul ve orta oğretım resim öâretmenlerımlz ne ile vaklt gecırıyorlar acaba? Halkımızın bu alandaki görgüsünu otuşturabile cek ve pekiştırecek Resım ve Heykel Müzelerinı coğaltmak Icın, Resım ve Heykel müzele rimizin Istanbul'da bulunan en eskisını yenlden acmak lcın daha ne kodar bekleyeceğiz?. FEN BİLGİSİ KİTABI çıMı «Blrlncl Aşamoya Hazırlık» Hüseyln Yıldız Hales Onbulak ; Bütün kıtapcı arda bulabılirslniz, Edert: 350 T L Cumhuriyet 911 • ANKARA: Koaur Sokafc 24/4 YENİŞEHIK Te.. 17 58 25 17 58 68 Idare 18 33 35 • İZMİR: Halıt Zıya Bulran No: 6ö Kat: 3 Tel 25 47 09 1312 30 • ADANA: Atatürk Caddesi, Ttirfc Hava Kurumu îşhaaı Kat: 2 No: 13 Tel 14 550 19 731 TAKVİM GÜMt 731 17 ŞUBAT 1981 öğto Iklndî 13 28 16 24 18 45 Yotsı 2017 8.14