Katalog

Cumhuriyet surecl Içmdedır: 8u süreç, Batı karşısında. Osmanlı toplumunun ve erkınln (sultasının) yltırildlğlnln görülmeye başlodığı günlerden, yanl. yenılgilorln olgılandıgı günlerden başlar. Burada. karsımıza, acaba. şöyle ıki durum Ctkar mı? a) Bu kadar uzun suren bır sürec. neden. hâlâ, tamamlanamamıştır'? Yanl neden. hâM. yenıleşme, cağdaşlaşmo oluşamamıştır? b) Ve öyleyse. bundan umudu kesmelı miyız' Bu Ikl soruya hemen, yalın ve kesın yanıtt verebılirız (bu, bılımsellığe yaklaşmo da olur) Yenlleşme cağdaşlaşmo sürecınln gercek engel i oldukça gec algılanmıştır Bu engel, temelde. cDoğu • Batı Değerleri» arasındakı celışkkfon gelır; bu nedenle, fDoğu Batı kurumlaşmo» bıcım ve üsluplannın bırbirı iie celışık olmalanndan gelır, ve bu nedenlerle de, Batının kurumloşmalorını, daha erkenden yaporak bir sıyasal cağdaşlaşmaya daha erken vararak, Doğu uzerinde bir sıyasal ve sosyo • ekonom k hegemonya kurabılmesinden gelır. Osmanlı, yenıleşmeye cabalar: cobalar gmrna, buna engel olan «Doğulu değerlenden ve onlara dayalı «Doğulu kurumlaşma üslübum«Jon da sıyrılmaya glrlşemez: bunun. daho doğrusu bunların sonucu olarak da yenıleşmenln zorunlu «Batılı sıyasal sıstemi»ne ulaşmoda gerl kalır Bir boşka deyışle, Batının en büyOk defierl «ÖzgürlükLayıklıkMir Bunun kurumlaşması do fDemokrasudir, özgürlüğü, bütün boyutlan Ke ortaya koyup Içermeye yönelmeyen; yonl onun karşıtı olan ekulluk» ve «ıstıbdc» anlayıs v» değerlnden sıyrılmoyan; onu gercekleştırmek lcln demokrası üzernde kurumlaşmoYan Os manlı, yenileşme sürecinl tamamtoyamazdı. Işte bu durum, bılimsel ve kapsomlı olarak, gec algılanmıştır Bu algıya ve onun gerçekleşme üslubuno tumu ıle. ancak Mustata Kemal Ata törk ıte, vonlabilmıştır. Yanl, yenıleşmenin, cağdoşlaşmanın gereğı Atatürk Ile kavronabilmıştır. Öyle ıse, yenıleşme halkasım tamamlamak Içln cözsurluk Layıklık» değerlni yenıden öne ol malıyız, cdemokrasıyı kurumlaştırmaı eksenine sanlmalıyız. oOLA/LAR ve GÖRGŞLERo 12 OCAK 1981 r örklye uzun «nnondon bert. blr yenliestne Yenileşme ve Sistemi Prnl. Ikl durumım Fklnd sorusuna verllecek yanıta gellnce Bu yenileşme cagdaşlaşma halkosı, hâlâ mutlu bır butünleşmeye varamodığına gore, acaba ondan umudu kesmek mı gerekır sorusu ıdl. Buna, hemen yukarda. gereklı yanıt verllmıştır Denmek Istenmıştır ki temeldeki Batılı değere yani tözgüriuk layıkllk» değenne dayanmada bır endustrı toplumuna yönelmede ıctenlık gosterdikce «demokrasıyı kurumlastırmada dayottıkca, cağdaslaşmadan umudu kesmemelıyız, hatta, bunu kesemeyız de Cunku, bu, aynı zamanda. artık kendisinden vazgecilemtyecek kadar tyerleşmeye başlamış bır olguıdur da. . edebıtiriz) Burada, yerfmiz pefc efvermez ama, hlc ofmazsa, bu sıstemın ayrımlannm boslıktannı sıralayabılırız Ve bundan, bır de sonuç çıkorabılırız Türkıye, yenı bır <yasa ve duzen» (law and order) donemi içmdedır Buroda ıktı dar kovramı sıyasal kurumiaşması, yenıden du2enleneoektir Bu nedenıe tfzgürlük laylkieşme» dedlğımlz değerler yenı bir cerçeve kazanacaktır fDemokrası» yenlden kurumlostınlocaktır Ama adım ettiğımız ıki Batılı değerın özlert gene de Ataturk fslsefesı ıcınde ka)ar caktı Onıarı gercekleştırecek olan demokrosıleşme olgusu da gene, bu felsefentn uzontısında bır sıyasal sistem olmakto sürscektlr 8. tktMarm Amoci: özgurtöV •tavtklivrf~flerlerf icinde, özgur ve loyik bır toplumsol vcpı icirde clnsamı gozeten ulusal yarariaro gonenos (retaha! varmadır. 4. iktldann Dengesi: Evet, ulus egemenllği vardın onun demokratık temsill hükumet yolu Ile uygulonması vardır; ama. bunun hukuksol bır cercevesi şeması da vardır Bu da «in san Hakları»nın, Iktıdarı çerceveleyerek dengelemesidır 5 Slstemln 6uvenc«sliktldar, özgöriOk ve layıklık değerleri uzerınde demokrası ekseni etrafında, aşagıda gosterılecek şema lomde, kuruıdu ısletılmeğe başlatıldı. Ama. hem slstsme, hem ce onun ıçınde olon flnsama ve gruplarına bir guvence de gerekır Bu «yasa ve düzsn» anlovısı içlnde, sıstemı blr ıstikrar denpesne oturtnakta bulunur Bır ba$ka deyımle Ozgürluk layıklık değerleri ıle damok'ası kurumiaşması bır yanda toplumun tetıkrarı bır yanda bır dengeye varmak gerekır Bunu '<urmak, bır sıyaset sanatıdır (art politlque) Ama, onun da, vazgecılmez bir ilkesl vardtr Batılı ve Atatürk felsefesl urunu olan özgürluğun layıklığın temsill demokraslnin özlerınl, hukuk devletl ve yönetımı oöı lclnde tutma ılkestdır bu... 6. ikUdarm Şemasr Çogulcu oma htc bır yere oyrıcalık tanımayon bır sosyal yapı Içlndeyiz. Onun da. demokratlk bir sıyasal *tidarın tekcl devletl lcındeyız Bu demokratık sıyosal Iktidar devietın! tepeden ınme, monolitik (yekpare) blr otorıtaryanizm lclne düsmekten korumalıya Böyle bir korumanın en etkin yolu. Türkiye lcn parlamenter şemadır Yukarda adı gecen karşılıklı güvenceyl elde «debllm«k ıcın, bu porlomenter şema Içind«: bir yandan, yurutmeyi guclendırırken, öte yandan da, onun uzerindekı sıyasal vo hukuksal gözetiml kurumlaştırabılıriz özellıkle, siyasal kararlara hukuksal kararlara ve uygulamalara gtderken, kılıtlenmelsrl tıkanmalan, gene demokrafk yollarla acocok ve gene coğdoşlaşma sürecımizl demokratik yolla sürdürecek önlemler alabılırız. otkin mekanizmakjr bulabillriz. Kuru Fasulye... lr dostum var, görnaus geçirmlş adamdır, dihsyayı dolaşmıştır; uç dort yabancı dıla bütr; çogu konuda aynntılı bılgüere sahıptır. satranç, bnç, bezık gibi oyunlajı guzel oynar; muzikten. anlar; şakaodır; dalden dala dolaşmayı « • Yer, edebıyata meraklıdır; ustebk bekardır. Bır gün tutturdu; Sana bir fasulye zıyafetl çekeoe£im. parmeklannı bırhkte ylyeceksln Kuru fasulye yemeklertn padişahıdır. Atatürk' ün en sevdıgı yemeğın kuru fasulye pılav oldugunu çofiru yerde okumuştum. Askerlikte karavanaya en iyı gıden yemek kuru fasulye pilavdır Klbar lokantalarla kazakcı meyhanelerde pek bulunmaz; ama, aşcı dukkanlannda cok iyi pislriıier kuru faaulyeyi.. Ar kuru •ne... Pllav ustu fasulye. Caaamm kuru fasuiy* TettnimgBmtnrrin euna ekmek ben. helmelisinl kasıkla... • Dostuma birka; günlüftune mlsaflrdlm; kttrn faaulye pişlrecegini duyunca sevındim. Blraz da biber turşusu aldık mı, kış kıyamett« ne guzel olurdul. Hem benim dostum her konuda öyle bilgiliydl ki güzel kuru fasulye plslreoegine inannuşttm. Dort ikllmde dolasmıs Çln lokantasından Fransız mutfagına degln her yere girip çıkmıs bir klmsenln kuru fasulye glbi baslt bir yemeği pışlrmesl lsten degildl Her neyse... Dosturn çarsıya gittt, fasolyeyl aldı geldl; blr de ne göreyim? kese kagıdının lçlndekl barbunya fasulyesl degü mi? lçbne kurt duştu. Kuskuyl» eordum: Tatau blz kuru fasulye pişirecegız, barbuny» faculyeslyle ne lstmiz var Id? Kafasını salladi: Bu daha İyi olur. Olur mu olur. Ben sustum. Doetum bilglç tatom ve da.vramt» larla yemegi ateşe vurdu. Oturduk. Konusuyoroz, Biztmki arada sırada mutfağa girip çıkıyor Bir saat geçtt. Acaba pisti mi yemek? Bu kez ben de meraklandım. Dostum kasıgı verdi; Bir de sen bakl... Hımm, dahapismesi gerek. çokaerC Evettki saat geçtt faeulye pişmedi, uç «aat geçtt fasvüye kaynıyon Bır bakalım.. Çok sert yahu, galiba bu fasulyenln cinsl İyi degildi, şlmdiye degin pişmeliydi Yok. yok. btraz daha bekllyelım.. Bekledik, fasulye besind saatln sonunda ylne pdşmedı ama yemeğin royu bitti: Su katalım. Pışmiş aşa sogrik su katümaz! Suyu kaynatıo tencereyı yeniden doldurduk. Ben sokaga çıktun. Akşaım eve geldığımde sordum. Hani fasulye? Ses yok. Erteei sabah fasulyeyt al bastan kaynatmaya basladık; yedi saat eeklz saat, fasulye pışmiyor, sertlesıyor. sertlesiyor, sertlegıyor, sertleşlyor... • Olayı bir >»«wım» ^n^^ım guldu: Ayol. dedi, fasulye akşamdan ıslatılır, stser, sonra suda lcaynaülır, suyu suzülur, yagv koaur. pişinlir Güldum. Her işin bir raoonu var, puf noktası var, elindeki işın cahili oldun mu kuru fasulye bile pisiremiyorsun, ıstedıgın kadar kaynat, kaynat, kaynat, olmuyor oünuyor, olmuyor. B Geleneklesmiş Bir Olgu Evet Türkiye'deki yenlleşmecağdaşloşma olgusu Batıdakıne göre, biraz daha gec başlamıştır Fokat asıl önemlı olan şudur Halka (yenllee halkası) hâlâ tomamlanamomıştır ama, bu süreç, gene de, Turkıye'nln artık lclnden çıkamayacağı bır geleneği, bir yazgıyı. bir zorunu, blr yüküTilüluâu durumuna gelmiştır Artık zorunlj ve dönülmez blr olgudur Değerler değişlmlne göre demokrasiyl kurumlaştırmadır bu da Bu oldukca eskıden başlayan blr olgudur ama. asıl boyutlarını gereklerini, icerıklerinl Kuvayı Mllll Devrimcılığının öndert Ataturk Ile algtlamıştır ve uygulamaya koymuştur. Boylece. yenileşme süreclmlzln blr siyasal slstemı ortaya cıkmıştır: Bu sistemi. 1919'do başlayon Amasva Genelgesı. Erzurum ve Sıvas Ulusal Kongrelerl, TBMM'nın acılışı, 1921 Anayasası, 1924 Artoyasasının oluşturduğu fbutünlükı lclnden bakarsok, kolayca gorür ve tanıloyabıllrtz (teshM Sistemin Özü Öyle Ise, oldukco gerllerden gelmekte Olan tyenlteeme cağdaçtaşma» sürecimlzin siyasal slstemlnln, hem tarıhtekl, hom gelecekteki belkemiğlnln llkelert neler olabllecektir? Onlar kl. XIX yüzyıl başında gözükmeğe toaşlomıştır: Amasya Genelgesinden kalkarak Atatürk sıyosal devrlml ve onun gelişmesi sürecl iclnde oluşmuştur; bunlan, $u ayrım (fasıl) başlıklarıyla sıralayabilirız1 Iktldarm Kayno$ı: Amasya Genelgesl Ile, Ulusal Kongrelerden (Erzurum ve Sivas Kongrelerindsn) berl, Türklye'de iktldorın kaynağı, artık yalnızca tUlusıtur. Bu. blr hanedana, blr zümreye. blr sınıfa, blr kurum, ya da kuruluşa dayalı olsa da, bir «Hakimlyeti Şahslye» tekelinden, hatta ortaklığından sıynlorak. iktldarı ulus tekeline bırokmadır 2. Iktldarm Belirmetl: Iktidar. temelde. culusal temsil kuramonın kuraltarına göre belirir. Blr Meclls. Iki Meclls. su ya da bu tür övellk olablllr; ama hepsl de, Temsilî Hükümet Kuramı lclnde... CVCT OKTAY AKBAL Çağdaş Uygarlığa Ulaşmak! HflVlR G eoen gün flhon Selcuk yokınryordu, köğıda. posta ücretlerlne yapılan zam, kıtap, dergı, gozete alıp okumayı nerdeyse olanaksız duruma getlrdi. En ucuz kıtap yuz lıra> Gazsteler şımdılık on lıra, ama cok yakın bır gunde yırmiye çıkacağı kseındır Dıyelım kı Anadolu'da tnr llcede gorevli bir klşi, yenl cıkan kıtaplorı alıp okumak Istıyor. buna dar bütcesmden para ayırabllmiş. yüz. Ikl yüz llro... Mektup yazıp yayınevınden kltap isteyecek. gıttl mi on lira; havale yollayacak glttl mı yirml beş lıra; yayınevı kıtobı postayla yollayacak gıttı mı otuzkırk llro. Bu durumda yüz lirolık kltap bedelınln üstüne blr yüz lira daha harcaması gereklr okurun... İlhan, ne güzel bltirmış yazısını, blr örnek vererek^ Ne demiş o. ıal oku» dıye elırve kltap tutuşturulan bllgısiz monav: lOkumayoyım, sonra gözlerlm açılır, yazık ofur bona» Bllmem Istenen bu mudur Gozlerl acmamak... Ama görmev«n, duymayon, bilmeyen. anlamayan bir ulus coğunluğuyla Ataturk'ün önerdıği amac tçağdaş uygarlığa yetlşmek. o uygarlığı da oşmak» nasıl sağlanır^ Türklye'de bugün yapılması gereken en önemlı, en hızlı iş. kültur alonındakl çabolara büyuk kolaylık getırmektır Yüzde ellıye yakını okumasız yazma8iz blr ulusuz. En cok satışlı gazetemizın baskı sayıst yorım mllyon, tüm gündelik basının baskısı, olsa olsa Ikl mılyondur Ama nufusumuz kırk beş mllyonu gectl . Bır kıtabın tüm satışı olsa olsa beşaltı bin... Ooğrusu ya hlc ds övunc verlcı bır gercek değil bu ilhan tBöyle blr ortamda kâğıt flyatlarından söz ocmak cok mu gereksız?» dıye sormuş... Türlü yoksunluklar icinde cırpınan yeni değil yıllardır cirpınan bır toplumda bır yazar blle böyle sorular sorabıllr Okuyup da ne olacak. yazacaksın da ne olacak!. Baksonıza Iklde bir «yasak yayın» dıye bır takım hem de kltapcılarda yıllardır acıkactk satılan kitaplar billrblllnmez klşileıin düşmanlığını cekmiyor mu? Ah. Atatürk!. Heplmlz sık sık Atatürk llkelerlnden 8öz edıyoruz Bakıyorum. 12 Eylüi'den bu yana Atatürk'ten ve llkelerlnden söz etmsyen kalmadı? Daha düne dek Atatürk'ün adını anmok Istemeyen, Ataturk'e ters düşen ne varsa hepslnl yapan, yozan kişıler blle (Atatürk. Atatürk» deylp durmaktalar... ryl, güzel, oma ne diyor, ne ıstiyor, neyi özlüyor Atatürk? Yaşamı sureslnce önem verdlklerl çerceklestlrmeye calıştığı başlıco Işler nelerdir' Bunu düşünen vokl Varsa voksa (Atatürkı sözü1 Gscsn gün TBMM'ndekl hanl Atatürk Cumhuriyetl'nln Anayasası'nı c ğnedlği lcln Idam cezasına carptınlan Bayar'm da onur konuğu olarak katıldığı törende soyın Evren ne güzel anlattı Atatürkcülüğü... Sonra Askerl Tıp Fakülteslnln acılıs törenlnde ne güzel blr önerlde bulundu «Yenl yetlşan nesle Ataturk1ün ne olduflunu. neler yaptığım ve varlıg'ımızı, ono medvun ve şükran olduğumuzu anlatomazsak evlatlanmız da daha ryl anlotılan vönlere kayarlar» Bu sözü blr buyruk olarak benimsevenlerdanım Hem. yalnız slmdl değil uzun yıllardan berl... Atatürk'u. Atatürkcülüğü Ataturk Devrımıni gene kuşaklara bu orada bu devrimin gercek anlomını görmek. anlamak Istemeyen eskl kuşaklara sürekll onlatmaya duyurmaya öğretmey9 gücünün yettığınce caba harcayonlardon blrlylm Sayın Evren'ln gösterdığı yolda yürümevı blr görev sayanlardanım Ne var kl Atatürkcülük. yalnızco Içı boş anlamsız sözcük yinelemeleri değıldir Bır düşunüş, biclmldlr. blr felsefedır bır dünya görüşudür kl ono cağdaşlaşmak dıyoruz Cağdaş bir toptum olmak okumak aydınlonmak, bılınclenmektır Bunun da bır t&k yolu vordır Kltap. gazets dsrgf vcyınlarını tüm ülkeye yayabllmek. tüm ulusumuzu okurvazar daha doârusu kıtop aazete derql alıp okur bir duruma getirebilmek Bu da en başta kâğıt fıyatlarmı kıtapla yavmlo ılgılı PTT gıderlerınl en aza ındtrmekle olur Devlet kültür alanındokl calışmalan dasteklemek garekırse parasal olanak sağlamok zorundadır Kültür. kuğıt demektir; uygartık kâğıt demektır EMI mılyon yaklaşan blr ülkede topu topu Ikl milyonluk bir gozete sotışı beşaltı bini zor bulan kitap satışı üstellk de okuvana vazana cdüşmanca» bakma alışkanlıöı 6ürdükce 1yi bilellm Atatürk'ün Devrlmlne tsrs düşmüş Atatürk'ün blze önerdıği «çaadaş uygorlığo» vetışıp onu aşmok ülküsüne sırt cevirmiş sayilırız Herşeye zam, herseye zam ama hlc değltee kültürle ilgıll ışlere, maddelere değil.. ürklye'de yıllardan berl göz den kaçırılmış bir olgu vardır. Pozarın tekligi ve yaşam koşullarının o pazarm botaklık yollarmdan gecmesme karşm. o yollardan gececek klşiler arasında yapay bir Ikıllk yoratılmış, calışanlar ordusu farklı kompartımonlara bölunmüştür. Blr yandan memur de nen doğrudan genel Idare calışonları, öbür yandan tlcarl iş letme espırısi altındaki oteki kamu çalışanları ıle tum özel sektor calışanlan işcı tanımlaması ve bu tanımlamalara bağlı yosal hak ve sınırlamalar la sistem ıçıne oturtulmaya ca lışılmıştır. Boylece ucret uygulamolatından meslekl blrlıkler olusturma ve toplu sozlesme grev ve lokavt hakkına kadar, son derece farklılaştırılmıo bır haklar ya da kısıtlamalar ağı sıstemı oluşturulmuştur.. Î Ü cretler, Enflasyon ve Vergi HIZLI FİYAT ARTIŞLARI KARŞISINDA KtŞÎLER, DEĞER KORUMAK İÇİN MALA YÖNELME YERtNE, GEÇtM SAĞLAMA AMACIYLA MAU PARAYA ÇEVİEMEYE YÖNELMtŞTtR. rekmektedlr. Boylece sağlanan yenı haklann zamao lcine ser pıştırılışı Ile yılların dengeslz ucret polltikası odaletsizlıklermln bır ölcüde hafıfletllmesl amaçlanmıştır. Ya da, gellr ar tışlannm yol ocacağı enflaeyo mst baskı blraz hafıfletılmek ıstenmlştlr.. Ancak amaclanan ne olursa olsun, bu düşüncelere katılmak son derece güctür. Her şeyden önce, değındığımiz gl bi yıllık fıyat tırmanışlarının daı ma altında kalmış olan ücret hareketlerınin, görecell bır ra hatlama sağlayacak böyle blr olanaktan yoksunluğu yerlne, eşıtslz ücret uygulaması ve calışanlar arasında tanımsal farklılıklann gıderilerek, gercek yaşam standartlarını sağ layan blr noktada eşitlenmelerl gereklrdl.. Kuşkusuz, öreutlenme ve ben zerı organızasyonlar, görevin İn eelıklerı. ulusal cıkar ve güvenlık açısından bır değerlendırmenin etken olduğu bır bakış acısıyla ayırımlara uğratılmıştır. Ama özellıkle ekonomık hoklar ve ücret yönünden aynt savı ılerl surmek guçtur Memurlar ve ışcılar bllindıği gıbl ayn sosyal güvenlık sistemi Içınde toplanmıştır.. Salt şekılsel ayırım değil, değındlğımlz gıbl ucret ve olanakların son derece farklılaştırılmıs olması sözkonusudur. Oysa ekonomının icinde bulunduğu enflasyon ve benzerı bunalım odakları eşlt şekılde kişıler uzerınde ağırlığı nı duyurmaktodır. Farklı gelir smıflanna gore farklılaştınlmış pazar ve tuketım olanakları bulunmamaktadır. Şımdl. 12 Eylül harekatınm oluşturduğu güvenllk ve yasol guvence ortamında, yasal ekslklıklenn ve Meclls arltmetlğine bağlı yılların askıda kalmış konularının, cok yönlü sekilde ele alınması. eşitsizllklerin gıderılmesınin doğal ve haklı bir bekleyiş sürecl lcine glrilmıştir. Ve görüldüğü gibl. bu düşünsel yönden haklı yapıya bağımlı olarak, yasalar bırbirlni izlemekte. demokratik sistem iclnde fert ve toplum girişımlerl nln özunü oluşturan yasolan onarım harekâtı hızla surmektedır.. Bugünlerde de, gırişımlerin belkl de en onemli halkasım oluşturan gelır verglsl ve kurumlar vergısl yasaları ele olınmış ve değışıkllkler Resml gazetede yayımlanmıştır llk bakışta oncelıkle dıkkat çeken ve belırtılmesı gereken nokta şudur. Yenı donem yone tıcllerl böyle bır onarım yasola rı harekâtında, geniş şekılde (bürokrat> denılen genel ıda re hızmetlılerını teknısyen kadrolar olarak devreye sokmuştur. Bu cok önemlı ve cok yönlü Ipucları verecek bır konudur. Başka deyişle düzenleme lerde deneyler ve uygutamaya dönuk tüm genel ekonoml pratısyenlerl dışarıda bırakılarak. teorısyenlerm bakış açıları etken kılınmıştır yenı yasa duzen lemelerinde. Uygulamaya dönuk gelışımier ve başarılı ya da başansız sonuclar öyle an laşılıyor kı. bu noktadan özümlenecektlr. Ömeğin kurumlar vergısı yasaslyle İlgıll yüzde 50 oranı öngörülürken. bu nun gelır vergısl stopa|ı ano nlmleşme ve hoidinglesmeye bağlı olarak mevcut vergi yüku ve şimdı olması gerekenın hangı gozlemsel bulgular sonu cu yenl blr yapıya dayandınl mak istendığıni anlamak kolay değildlr. Vergı tarife dılımlerl açısından da öyle.. Vergl dilim leri aralığının geniş ya do dar tutulması halinde toplanacak hasıJat üzerlnde nasıl blr etkl doğacağı da hlc dıkkate aImmamıştır Oysa sabitleşmiş ve acıkca kanıtlanmıştır ki. vergl dllımlerl hangl ölcüde kü Cük tutulur ve basamaklar co ğaltılırsa vergl hasılatı o ötçO 1981e Doğra 1961'e gırdigimiz şu «ralarda herkesln üzerinde durduğu ko nu vergl düzenlemeleri olması na karşın, 1880'ın ekonomık yapısından hareketle 1981 Içln onemli ölcüde üzerinde durul masını gerektlrecek blr seri pl lot konular yıne şimdiden belır glnleşmış durumdodır. Ve açık tır kl. gelır vergisl düzenlemeleri ve ücret dengelemelerınde bulunulurken. hangi noktalarda tutucu ya da olanaklar sağlayıcı girışımde bulunulması ge rektığı konusunda bu noktalar ışık tutacak niteliktedır. Hemen belirtellm, enflasyonla mü cadelede enflasyonun önun den gıtmek ya da arkasında gıt mek düşünceleri, sonucları acısından önemını büyük ölcüde yltlrmiş ve daha farklı önlemle rl gerektıren blr yapısal sorun olarak ortada kalmıştır Bu düşunce çerçevesinde, kamu üretımı olan veya Ithall kamu eliyle gercekleştırllen mallarda büyük ölcüde zam harekâtı başlamıştır. Oış ve Ic zorlamalar sonucu gercek leştlrılen bu fıyat artışı, scnucto yükünü ücretllier üzenn de duyuracaktır. Bu kolemlerin en önemlısl petroldur. Para piyasasında izlenen llberal politlka maliyetlen daha üst cızgilere cekecek gelişimler gostermektedır. En son mevduat faızleri tekrar arttınlmıştır. Tahvıl talzlerl ve banker piyasası oyunları Ise olağan ar tış cızgısınde gelışımıne devam etmektedır Maldan kacış olgusunun özellıkle dayanıklı tüketım mallannda yoğun olması yanında. bu tur uretım kesiminde gözlemlenen aşırı malıyet artışı ve hom madde zorlamaları. ulusal gelır Içınde sanayı kesımının payını azaltmaktadır. Bu olgunun hemen gerısınde ıse ıstıhdam zorlamaları olgusu gelmek tedir. Yeni bütcenm temel özelhklerınden bırlsı, hatırlanacağı gıbt kamu iktısadı kuruluşlonnın venmll calışmasım sağlamak şeklınde ortaya konurken. ağııiıkla üzennae durulan konu kadroların dondurulması olmuştur. Türkıye'de cahşmoyanlar ordusunun calışanlar üzennde ağır bir yük olduğu Ise açık blr gercektlr. Son önemlı blr nokta olarak da, bllindıği glbl. yenl yasal düzenlemeierde emekll ve slgor ta keseneklerı, güvenlık kurumlannca sağlanan llaç ve benzeri sosyal yardımlara oransal şekılde ucretJılerın katkıda bulunmalarının öngörulmekte olması gslmektedır Tüm bu noktalann gellr üzetine olumsuz baskı yopacağı, bu nedenle de ücret düzenlemeleri ve vergl onarımlarında, sözkonusu baskıların dlkkate alınarak değerlendirmelerde bu lunma zorunluluğu, her zamanklnden fazla hakce düşunce •ekll olsa gerek Faik Y. BAŞBUĞ de yOkselmektedlr Akslne du rumlorda Ise gellr glzleme ve kacokcılık olgusu yoygınlaşmaktadır (*) Bu gerceğe kar fin yenl düzenlemelerde dılimler son derece geniş tutulmuş oynco. ıkl milyona kodar yüzde 40 oran öngörülmeslyle bu geniş aralıkta dlllmln başında, ortalannda ve sonunda bu lunanlar arasından esltliğl önemli ölcüde zedeleyicl bir düzenlemeye yer verllmıştlr. terte daha düşük sevlyede de olsa gellrgıder kefesını denge lemek bır ölcüde mümkun ol muştur. Bir defa maldan para ya kaçış olgusu tüm kuramları altüst edecek şekllde Türk ekonomisıni bugünkü yapısına özgü bır buluş halıne gelrnlstır. Flyat hareketlerınin vardığı nokta o denli yuksek olmuştur ki, kişıler değer korumak üzere mala yonelis yerl ne. günlük yaşamlarını kurtar mak üzere mevcut mallarını pa raya donüştürme yolunu seçmek zorunda kalmıştır. Ikinci ve cok onemli blr nokta Ise enflasyon cizgislnln ylne cok altında kalmış olmosıno karşın toplu sâzlesmelerle calışanlara sağlanan ücret zomları ve dığer sosyal haklar dır.. Boylece özellıkle işciler gö recell bir rahata kavuşturulmuştur.. Ne var ki. yenı gellr verglsi düzenlemeleri vergı yükünü uc retliler üzerinde hofifletılmesinl ve bir bütün olarak vergisel yapıyı yılların bakir kalmış vergı olanlarına kaydırma yı amaclarken, degindigimlz ekonomik ycpının sorunları gide ricl değil tampon göreviyle tiofifletılmesinı amaclayan gelişlmleri görmeden gelmis ve bir bakıma dönemsel de olsa Işcl ler arasında farklılık yaratmış tır. Yasaya göre, 12 Eylül'den önce yapılmış toplu sözleşmeler kapsamı ışcılerin lehlne oluşacak vergı farklarının bır fonda toplanması ve 1982 yılı sonuna kadar ozel btr odeme planı ıle ışcılere verllmesi ge Ücretlilerin Durnma Değışık resml kurulus bulgularına göre 1960 yılında flyot hareketlerlnln yüzde 90yuzde 100 dolaylarında olduğu belirtilmektedlr. Boşka blr deyişle. sabıt blr gelir dlllminde. 1979 sonuna göre 1980 sonunda gellr, alım gücü actsından sıftr düzeyine in mlştir. Enflasyon başka uluslarda ve özellıkle gelısmlş 01 kelerde en az on yıl lclne sığdırdığı aşmmayı Türklye'de bir yıl lclne sığdırarak inanılmaz blr sosyal cöküntü odağı olmuştur. Ve yine bu değerlen dırmeden hareketle. bellrll bir gellr dıllmindekl kişilerln. blr yıt sonra iki paralel arasında. hat lardan blnslne yapışarak. teğetlere dokunmadan orta yol dan ilerteme yerlne cizgilerl kullanacak enflasyon canava nnın demır tekerlekler altında yok olup gitmesınl gerektlrirdl. Ama görünürde bu da olmamış tır Belkı bu onlamo cok yak loşmok üzere günlük yaşam sı kmtısı vö kavgası cok buyümüştür, ama bir seri yan onlem MEHMED KEMAL'in yeni kitabı Celal Bayar Efsanesi ve Raftaki Demokrasi bütün kitapçılarda BULMACA BOLDAN M geürUnjMl gereken «ntz. t Bır ılolr hastahgı Omtfllk. • Biı n o k T « t l ynatk.. 6 KOgük UUEUedn ortik wlı Blr «rkak Mı t Tare! •«kl dilde »T«* 8 a 1 Vücut Ki^ düseltkt nlt» ^ ^ ^ Ukt« olao 8 Bir bayan ıdı ütanma 9 '.rgoda aatYCKAUDAM AŞAGITA : 1 Depnm bülml 3 Biı •mre uy&rak davrumn Eskl Jtıaır tanrılarLDdan Z Sir» Kadu nslerinls en paıl. 4 Tereı Uısırdakl pümnütlar dea blrt 5 Tersi blr not» Bir harfin okunuşu ( ISeruantk çıkantouJc lsttomevcn *Tarsl eskl dilde emlr buyruk. 7 Ter») krtptomm Blmgesf Tabancı (ölde bayan R ElçiMB« teglı azman Ten< dü! Hınt • Avrup» dUl kilegladen olaa topluluk. t A«ın tanttar M Mr davla* Kajntau şf ruu yn 1 tmnttlua 5 ~iW ı ı ı i ı" 6 M ı m 1 7 8 9 LJ 1 11i 1 4 1 2 3 1 2 3 | 45678 9 1 | 11 nıjL • M •J M ~H~ jir±p ±t • 1 Kiralık Bürolar Istanbul Barosu Yardımlaşma Sandığı'nın mallkl bulunduğu Beyoğlu, istiklâl Cad. Piremeci sok. 1 Baro Han'ın 409 ve 605 nolu odalan Büro olarak kıraya verılecektır Ihals kapalı zarf usulu Ile 15.1.1981 perşembe gunü soat 14 00'te yukarıdak; adreste yapılacaktır Isteklılenn yukanda belırtılen gun ve saatte Baro merkezinde hazır bulunmaları gerekmekted>r. HtKKC BVIMACAN» ÇÖZUMU SOLDtN ÜAÜ\ : l PttkslyB 2 Ar İA ~ Enü 3 Baksatmek « Alet « 4 5 Talaş 8 Om Makaıe 7 Na Am». S Ekooomist 9 tamalaP. VUCARIDAN AŞAĞITA : 1 Paratoaeı 3 Aıalanak. 3 Kel o t 4 Kastsmonn S tâB «A Om « T« K»m» 7 Yem nsunıL t ameS las^. I tkaro» tP Tel: 43 62 43 ISTANBUL BAROSU BAŞKANLIGI Cumhuriyet Sohlbfc Cumhuriyet Matboocılık ve GazetecH'k TA.Ş adına „, NADİR NADİ Genel Yayın Mudürü ... ... OKTAY KURTBOKE Muessese Müduru ... EM1NE UŞAKLIGIİ. Ya» Itlert Mudurü „ TURHAN ILGA2 Ba»an ve Yayan: Cumhuriyet Matbaocılk ve Gazetecıllk T A $ . Cağaloğlu Türkocağı Cad No 3941 Posta Kutusu: 246 İSTANBUL Tel : 20 97 03 BÜROLAR • ANKARA: Konur Sokak ?4/4 YENI$EHİR Tei.: 17 58 25 17 58 66 Idare: 18 33 35 • IZMIR: Hallt Zlyo Bulvarı No 65 Kat 3 Tel25 47 09 13 12 30 • ADANA: Atotürfc Caddesl. Turfc Havo Kurumu b Hani Kat 2 No: 13 Tet: 14 550 19 731 TAK Vt M 1» OCAK 1981 7 * •*»• ö»«e ikirMfl Aksam Yotu W0 8^s 13^2 1 5 4 7 ,938 i a Q 2 GENİŞLETİLMİŞ METAL (Expendis Metal) İMALATÇILARIN1N DİKKATİNE Odamıza kayıtlı 52415/14 sıcil nolu «Muratsal Rlltreli Sondaı ve Kolon Borulorı Sanayl • Zıya Öğütcü ve Ortaklan Kom. Ş » flrması ürettiğl «Genışletllmiş Metal (Expendls Metal) Için «Tek Imalâtcı Belgesi» talep e ^ mektedlr. Aynı mamuiO Oretenler mevcut olduğu taktfirde menfaatlerlnl konpmak bakımından bağlı olduklan Oda kanalryla en gec (10 gün) lclnde Odamıza mOraeoattan rlco olunur. ANKARA 8ANAYİ OOASl İLAN Balıkealr KÖflıt Fabrlkasmdan Islanbui, Ankoro, Adono ve Izmlr'e ortağımız gazetalerin Ihtiyacı olon günlük takrib< 100 ton garete kâğıdı (bobin) noklettlrilecektlr. llBllenen nakliyecllerln 2511981 BASKOOP. Basın Sarayı Kat. 1 No 3 Adreslne teklif vermeleri rica olunur tarthlne kadar. Cağaloğlu/İST. <Ba«ik 10262) 258 Suat ZJyo Akcogoı. MaRy* Roporton.