Katalog

SEKIZ 30 CjÜil ID80 Olur şey degil Nadir NADI'nin anıları • Menderes'in bir merakı, çağrılı olduğu yerlere gitmekti İLİŞKİLERİMİZ HİCBİR ZAMAN IÇLI DISLI BİR HAL ALMADIYSA DA MENDERES'İ OLDUKÇA YAKINDAN TANIYABİLDİĞİMİ SÖYLİYEBİLİRİM. ÇOK DUYGUSAL, GÜNÜ GÜNÜNE UYMAYAN BİR ADAMDl MENDERES... 9 A dnan Menderes'ı geç tamdım Ünlü «dörtlü» taknrden önce adım bıle duymamıştım 1950 seçımlerıne bır kaç ay kala bırgun Ankara Palas ın holunde karşılaştık Demokrat Partı lıstesmden adayhgım soz konusu oldugu ıçın benımle ılgılendı Telaşlı hahne karşm ayak ustu Nadır bey bızım oralara gıdelım durumu yakından gorursunuz» gıbılerden bır şeyler soyledı Seçım Yasası degıştınlmış açık oy. gızh sayım yöntemı tersıne çevnlmıştı Sonuçtan kuşkusuz görünuyordu Seçırnler kazasız belasız yapılıp da DP en lyımser tahmınlen de aşarak ezıcı bır coğunlukla ıktıdara gelmce Menderesm 10 yıllık Başbakanlıgı donemme kapı açıldı DUYGUSAL BIR ADAM B u sure ıcınde onunla bır çok kez bır aıada buhınmak tırsatı çıktı Ilışkılenmız hıç bır zaman ıçlı dışlı bır hal almadıysa da Menderes ı oldukça yakmdan tdnıvıbıldıgımı sövleyebılırım Çok duygusal gunu gunune u\ ra?van bır adamdı Menderes Kımı zaman utangaç denecek kadar ıçıne kapalı kımı zamansa nezaket kurallannı zorlarcasma kaba görunuvordu Mechs kursusunde olsun ozel topl^ntılarda olsun bakıvordunuz ele aldıgı konuvu gayet lyı ışlıyor ama bır başka gun tutukluk ıcınde ezıle b ızulp nf dı1 yecegın şaşırıyordu Bu\uk olçude çe\resının etkısınden kurtulamıyordu sanırım OARTP BTK K endıne özgu bır takım alışkanhklan vardı Boynu uzun gorunsun dıye mı nedfnse hep dık yakalı gomlek'er gıyer oysa bu gömlekler onu hem daha tıknaz hem daha kısa bovunlu gostenrdı Bır merakı resmı ya da özel çag1 nlı oldugu yerlere geç gitmekti Bunu protoko geregı bır kıbarhk belırtısı mı sayıvordu' Açılış torenlenne devlet kuruluşlanyle ılgıh toplantılara kaç ke? geç katıldıgı hatta Cumhurbaşkanı nı ayakta beklettıgı olmuştur Arkadaş sofralarında tnasaya oturur oturmaz derhal bir bıra ıster garson ıkı dakıka geç getırse sınırlenır ancak bırayı ıçtıkten sonra rahatlar. rakı faslına öyle geçerdi Bu huyunu ögrendığım ıçın Başbakan'ın katılacağı yemekh toplantıya çagrıldım nu hep tedırgın olurdum. bır MENDERES ARKADAŞ SOFRALARINDA MASAYA OTURUR OTURMAZ ÖNCE BİR BIRA İSTER, ONU İCTİKTEN SONRA RAKIYA GECERDI SnONTTLI GUKT.FR 3 ORİANA FALLACİ Bugunün Cln'lnl slzSlr duşunmek cok guc Son donusumlerln cbeyni> sızdinlz ve holâ slzsınlz Yert geimışken sorayım sızın gıbı bır klşı nasıi oluyor da hep Ikınci planda kalabılıyor Hasıl hep blr başkası nın «yardımcısıı olarok kaloblldiniz? DENG 2IAOPING (neşell) Sizln de gördüğunuz gıbı bu durum benı faalıvetten alıkoy mad Ama daha once soyledıkienmıze donelım Istıfa sdecek tek kış ben değılım Benım ya şımdak' başko arkada$lar do ıstıfo edecekler Örneğın Saşbakan Vardımcıları Cen Yun U Zıonnıan 2u Zıangkıan ve başkaları Hua Guo feng e gplınce o do hem Basbakan hem de Partı Başkanı olarak kalmayacok Merkez Ko mıteS' B3Şba><aniığo yoldaş Zao Zlyong ın getı rilmesım Kararlaştırdı bıle (Cev notu Bılındığı gıbı Zoo Zıyang 7 eylülde Başbakanlığa getıril mjştır) v FALLACİ Denek Hua Guofeng de kartlonn bu yenı dağıtımıno razı OENG Henüz altmış yaşında olmadığı halde evet Sanırım ellıdokuz yaşındadır Partl Bos^nnlığt gorevıil ctc ysşam boyu surdürmeyecek Kapitalizm FALLACİ Cin'de epey yenHikler vm belll! Şlmdl blraz do kapltalıst Batıya açılışınızdan soz edelım Dort Modernleşme programınızın gerçekleştırilmesi icın zorunlu bır ekonomık acılım bu Çın yabancı sermayeye acılacak Bunun bı> sonucu olarak bir mıktor özel mulkıyet yayılması olacağı duşünulebllır Cok kucuk olçefctp de olsa Cin de kapltallzmin doğusuna tanık olunmuyor mu? DFNG Ulkeyı yembaştan rnşa etmek Için Boşkan Mao nun formülleştırdığı ılkelerl bütü nuyle uyguluvoruz Kendı gucumüze doyanmok ve uluslararası yardımı ıkınci derecede bır oge olarak legsnendırmek Heps bu Kapıtalıst dünyayo ocılışımız ya da yobancı sermayeyl kuiiamşımız ne olursa olsun dış yardım ekonomımızın pek kücuk bır bolümü lcln geceril olnrMır Bo=ko b" dey şle yabancıiar serma yo getlrır ya da bıze bır tokım fabrıkalar kurarken ırofirp araclannın toplu mulkıyetıne dayanan sosva' !C; ' sıstemıml? üzerinde hicbır etklde bulunamayocakiardır Elbette kapıtaiızmın Çın'de gelıstıreb leceğı yoz etkılerın bılıncındeyiz ama bu o kadar korkunc değıl1 Korkulacok bir şey /ok< FALLACİ Kapltallzmin o kadar korkulacak bır sev olmadığını mı anlamalıyım bu sozlenn zden? DENG Herşey ona nasıl baktığınıza bağlı Her turlu sıkta feodalızmden daha ryıdır Kapıtal st ulkelerde msydana gelen gelışmelerın heps nın de kao talıst turden olduğunu hicbır zaman soylemed k bız Te<nolO|i örneğın ya da bılım veyo yıne bılımın kaosamına gıren sanayıın gelışmesme özgu yontemler bunların sınıf kavgası ıle hıc ılgısı yok Ve tüm bu şeylerı oğrenmek sosyalızmı kurmak ıcın bunlardan yararlanmak nıye* ndeyız FALLACİ Bıraz Avrupa Komünlzmlnden sözetsek Ve de Berlınquer'den Geçmıste Avrupa Komün'zmının ve Italyon Komünıst Partıslnın aldıgı tavırların sızce kuskuyla ızlendığını btlıyorum Iktıdora h"ngı bıçımde ortck olurlarsa olsunlar, Ita'yan KomLnistlerının hukumettekı varlıâının Sovvetlpr B'rVınl auclend receğınl soyluyordunuz Berlınguer'ın Cın'e yaptığı zıyaretîen sonra hâ'â aynt goruste mısınız'* DENG Italyan komunıstlen hakkındakı düşüncelenmızı degıştırdık vs bunu «Her yeroe, komünıst partıs marks zm len iızm ılkeleri ıle ülkenın prot'k gerceklerını bağdaştırmalıdırl/i yo'da ılerlemek ıcın bu tek doğru yöntemdır» dlyen «Mao Zedung düsuncesı»ni uyaulayarak yaptık Baska turlü dend kte hicbır komünıst partısının kendı deneyını başka partılerden kopva eîmempsı ge r ekt c nı hatta Cm devnmıne Ekım Devrımıne bıle oykünmemesı gerektıöını düsünüyoruz Berhnauer yoldas geld'ğı zaman bana aynı soruyu so r du Ben de ona kendı deneyımlenne gore b r yargıya varmanın Itatyan Komunıstlerıne duştuaü yanıtını vedım FALLACİ Bundan bır süre önce Berllnguer*in bana vprdıqi demecte Italyan komünistlennın otekı Avrupa komunıstlerl gıbı Moskova Ile olan gobek baâlarını henüz kesmedıklerınl savundum Sız ne dusunursunüz' DENG Bakın Eqer IKP Ile ll'şkllenmızl yenıden düzen'edıkse bu gercekten de onun bağımsız bır dusünce ortaya kovabılmesınden o f ürüdur Bu e beHe IKP'nın tum dusüncelennı benımsed ö mız anlamma qelmez Onun da bızım tüm düsüncpfer mızı pavla<;tıqını ddıa etmıyoruz Ama dıyoruz kl cok belıroın bır nokta üzerinde İKP ve bız CKP aynı aörüşte buluştuk Gecrmş to, IKP'nın Cm Komömst Partısl hakkında yanlış blr •'üsüncesı vardı CKP'nın da İKP hakkında... 'Aslında biz, günümüz gerçeklerin geçmişin sorunlarını yansıtmayı yadsıyoruz,, FALLACİ Uluslararası Komünıst hareketln uluslararası nıtelkgi Ile goz doldurduğu soylenemez DENG Ataerkıl tıpte bır reaksıyonla, hicbır komunıst partısın n kendısını hareketın merkezı gıbı hıssetmemesı yıne de lyıd r Bu demek tır kı ortada ne patron ne merkez var Başta Sovystler Bırlıgı Komunıst Partısı vardı Ama bu partı artık Lenın ın partısı degıl Sovyetle' Bırlıgı nı bır emperyalıst uıke olarak goruyorsak bu rast gele bır yargı dsgıld r Evet emperyalısttırler sosyal emperyal sttırler Ve madem kı bu par tı tarafırdan yonetılen ulke emper/alıst bır ülke hahne gelmıştır, bu partınm hcla bır komunıst partısl olup Oımadığı bıls sorulab 'ır hıcblr pışmanlık dUYmuyomz Onlora yardım etmek gerekıyordu ve bunu yabancı blr 'şgalcıye karşı hangı ulus savaşo gırse. onun Icın de yaparız Ama bugun durum değıştl, ve şımdı, şu anki Vietnam la uğraşmok gerek S anınm 1955 yılında ıdı Mukerrem Sarol basmla ilişkileri yuruten Devlet Bakanı bulunuyordu Cumhunyet olarak hukümetle aramız epey açıktı Turlü guçluklerle karşılaşıyor özellıkle sık sık kagıt sıkıntısı çekıyorduk Bır ara oyle bır duruma geldık kı >a gazetenın tıraıını kısarak bır süre yaşamımızı uzatabılecek ya da 2 hafta sonra zınk dıye kendılıgımızden kapanacaktık Duıum bıldırıldıgı zaman ben duraksemaksızın ıkınci yolu seçtım Tıranmızı duşurmek zaten hükumetın ıstedıgı şeydı Stoklarımız elverdıgı surece "ikmava kâgıdımız tukenınce de durumu kamuoyuna açıklayarak yayınımızı kesmeye karar verdık Sonucu goze alamamış olacak kı Adnan Be%ın buyrugu ıle son dakıkada kâ çıdımız sağlandı Yıne bovle bır derdımıze çözum aramak uzce Ankara ya Devlef Bakanı Mukeırem S?rol u gormeye gıtmıştım Her zamankı gıbı benı candan karşıladı Geçmiş gun ne olduğu"u s'mdı unu'tueura konuyu ona avnntılarıvle anlattım Soyledıklerımı Basbakan a aktarmak uzere yanımdan avnldı Donuşunde sanırım umut vencı bır vanıttan sonra Haldun Sımavı de burada bulunuyor Beyefendı bu akşam ıkınızle bırlıkte yemek yemek arzusunu gosterdı Saat dokuzda Ankpra P^lnsın pavıvonunda bu'u^Tağız» dedı Eyvah gecıkeçektı Dokuz ne demek dokuz buçukta onda bıle geleceeınaen kuşkulu ıd>m Aksı gıbı benım de kendıme gore aJışkanhklanm vardı. Akşam saat yedı oldu mu ıkı uç kadeh bır şeyler içer sonra yemeğe otururdum Başbakanla da tçecegımizt bıldığımden saat dokuzlara onlara kadar aç bılaç ne yapacaktım? ADNAN BEYİN ESPRtT.FRt ORİANA FALLACİ, DENG ZIAOPING'I KONUŞTURUYOR I yaşomo dondurmesl gerektyori Ve burada, yenlden rahatsız edlcl blr soruya geliyorum Cünku Pol Pot tek olay degil Fronco ölduğunde de mezarının uzerindeki ılk çlçek, Cu Enlal imzasıyla C'm'lllerinkiydı. DENG Bokınız, bu Franco'nun cenazesındekl cıcek öykusu . Gercekte biz sadece Ispanyol halkını duşünuyorduk ispanyol hukurretl He llışkılerımızı lyıleştırmek ıstıyorduK Bazı kışıler üzerındekı yargılarımız davranışlanmızı etkılememelıdır ve Franco hakkında da. sızı temın ederım kı, tarıhsel yargımız değışmedı Japon imparatoru hokkındokı ya'gımızın değışmedığı gıbı Bjna roğmen bu ülke ıle tyi ıl şkılerımız var Aslında bız, günumuz gerceklerıne geçmişin sorunlarını yans.tmayı yadsıyoruz. FALLACİ iyl ama Pinoşe gecmiş değil kl, Arjantln dıktatorierı geçmiş değıl kı' Hepsl de bugunun gerçeklerı 1 Buna ragmen onlarla, Pinoşe ile ilışkilennız var DENG Arıantın ayrı blr olay Askerl boyunduruk altında bır ülke Arjantın ıle bır ülke olarak ılışkı icındey,z, orada Cm ın cıkarlarını gozeten bır polıtıka izlıyoruz Pınose'ye gelınce, n ce ılerıcı dostlarımızın, ona karşı olan tavrımızı anlamadığını bılıyorum AçiK'ayayım Allende Cın'ın dostuydu ve anısı bızce cok degerlıdır Sovyetier Bırlıği tarafmdan cok etkılense bıle bızım dostumuzdu O konuda Çu Enlal ona ictenlıkle bır oğut verdı Sovyetler'ın her soyledığıni yapmamasını, oşın sol bır polıtıka ızlemerresinı, aksl halde ortada yapayalnız kalacağını cnlattı Olduruldüğü ve demokratık gucler bugün bıldiğımız bır duruma duştüğunde. Şılı de bır d.plomatık temsılcl bırokıp bırakmamak konusunda uzun uzun duşündük Bırakmaya karar verd k Bılıyorsunuz, bazı olayları değerlendınrken, bunu soğukkanlılıkla ve uzun vadelı kıstaslara göre yapmak gerekır Çıkarları. bütunluklerl icınde görmek, ıhtıyatlı olmak, her turlü önleml almak gerekır Şılı'de dıplomatık temsılcl bırakma karan Başkan Mao ve Basbakan Cu Enlal tarafmdan alınrrıştır benım tarafımdan değıl Bu kararı doğru ve yerınde buluyorum. Benl lyl dlnleyln Sız gazetecisiniz, yazarsınız Bu sıze, uluslararası olaylor hokkında ıstedığınızi soyleme clanağı verlr Özgürce yapab lırsınız sec'mınızı Ama ış bır ülke yönetmeğe gel nce... Bu bambaşka bır şeydır... ^. stıfımi hıç bozmamağa karar verdım Bıraz geç basiayaI rak Ankara Palas'ın bannda fındık fıstık eşhğıyle üç kadeh vıskıyi yavaş yavaş yudumladıktan sonra saat dokuza doğru salona geçtım Orada Mukerrem Sarol'la Haldun Sımavı'ye katıldım Adnan beyı beklemek uzere hep bırlıkte pavıyona ındık Arkalara dogru Basbakan ıçın beş kışıhk güzel bır yer aynlmıştı Masa çeş'tlı ıştah açıcı mezelerle donatılmıştı Oturup beklerreve başladık Dokuzu çey rek geçe elbefe gelmevecektı Dokuz buçukta ona çeyrek kala, hatta onu çeyrek geçe de gelmedı Içımız kazınarak nefıs mezelere el uzatmaksızın Beyfendıvı bekhyorduk Nıhayet on buçuğa dogru yanında sevgılı arkadaşı Rıfat Kadızade pavıyonun merdıvenh gırışınde gorundu Rakılar geldı \e yenıp ıçılmeye başlandı Adnan bev neşelıvdı Kadızade' y e takıhyor soz gehşı o «şu noktavı tespıt ettım» derse «tepsı boregı mi dedınız1'» dıye ıspat hakkı ısmaıl hakkı t^kerlemesınden ben alıştığımız espnlerını ard arda sırahyordu O akşam hep havaıyyattan konuşuldu Benım ve Haldun Sımavı'nın öğleden önce Devlet Bakanı Mukerrem Sarol'a açtıgı mız gazetelenmızle ilgılı sorunlara hıç değınılmedı Ertesı gün ellerimız boş ayn ayn Istanbul'a döndük Kamboçya ve Pol Pot FALLACİ Pekâtâ, ama slz» de sltem edlleblllr, Bay Oeng Nasıl Pol Pofdon yana olabılırsınlz' DENG Olaylara yakından bakalım Kamboc'u kım kurtardı' Amerıkalıları ve onların tuttuğu Lon Nol reıımınl ulkeden klm kovdu' O donemler prens Sıhanuk hicbır şey değıldl Ortada yalnız Kamboc Komünıst Partısi vardı Savaşı o kazandı hem de h'Cbır yardım görmeden Neden bılır mısınız'' Cunkü onlara gonderdığımız yardım Vietnam uzerınden gecmek durumundaydı ve Vietnam lılar bu yardımlara el koyuyorlci'dı Evet b^ıyorum Pol Pot ve reıımı cok cıddı hatalar yaptılar Ama gercek başka turlü" Ve sorulması gereken soru da şu Vıetnam'lılarla kım savaşıyor bugün'' Vıetnam'lılora karşı dırenen tek guc Pol Pot'un komunıstlerıdır Ve Kamboc holkı da onların arkasında FALLACİ Ben buna inanmıyorum Bay Deng Kambocyalılar nasıl olur da kendılerinı bogozlayanların pesınden yürur? tHatalar»dan sozettinız Ancak olay bır soykırımıdır, hata değıl Pol Pot un yaptığı dupeduz bır soykırımıdır Bır mılyon insanı yokettl. DENG Söyledığınız sayıların doğru olduğu kesın değıl S z Kamboc halkının Pol Pot u ızledıgıne ınanmıyorsunuz, ben Pol Pot'un bır mılyon İnsanı oldurdugune inanmıyorum Dort ya da beş mlyoniuk nüfus üzer'nden bır m I7 1 yon Ama bu sayı akıl dışıdır, cılgıncadır Kabul cok ınsan oldurdu ama abartmayalım Kabul ınsanlan kentlennden sokbrek kötü bır yol ızledı, ama abartmayalım Ve ben sıze dıyorum kı yığınların desteg nı gormektedır Güçlerı günden güne artmaktadır Sonra şunu da ekliyorum kl, Pol Pot'a kar$ı cıkmak onu \oketmeğe calışmok Vıetnamiılara h'zmet etmek olur ışte bu kadar Dünya uzerınde her zaman gerceklenn tumden dışında yasayan ınsaniar vardır Ve bunlar yanılmış olaniarın suclarını bağışlatatoıleceklerınl kaoul etmezler YARIN: MENDERES VE DOSTLARI Vietnam ve Çir FALLACİ Bır olgu var kı bugün dunyadakl sılahlı çatışmalar hep komunıst ulkeler arasında cereyan edıyor Arop ulketenni bır yana bı rakırsak, başka komunıst ulkeler ıçln onulmaz bır kın besleyen hep dıger komunıst ulkeler Sovyetler Bırlıgı Cın'e karşı, Cm Sovyetlere, Cm Vıet nam'a karşı, Vietnam Çın'c, Vietnam Kamboçya ya karşı, Kambocya Vıetnam a DENG Vıetnamlılardan mı sozedelım ısti yorsunuz' Dınleyın genel bır strateıı ıcınde on lar odım adım Sovystlerı ız'emekten başka b r şe/ yapmıyorlar Sık sık soyledıgım gıbı Asyanın Kubalıları o ! dular Kanıt olarak Laos V3 Karr boç un ışgal n' gosterebıiırın Ne tur bır ulkea r bu, sorusunu sormak ıcm baska bır şe/ ıster rrı9 Bız Cmlıler, neden bıze karsı cıktıklarını b'r türld anlayam yoruz Bagımsızl k savaşları boyunca omara hep ycrdım ettık Onları hicbır zaman tsrketmedık H cbır zaman Içışlsnne karış maya da hıc ka kmadık Butun bu yillar boyun ca yaptığımız yardımlam tutarı nedır, bıl r mısınız'' Tam yırmı m lyar dolar Karşılığında hıcb r şey ıstemeden hem de Y rmı mılyar dolar Çm gıbı fakır bır ulke ıçın cok buyuk bır mıktardır FALLACİ Ve sonra, karsılıklı olarak süreklı biçımde birbınnzı yokettınız, kuçuk bır savaşı andıran çatışmalar ıcınde . DENG Dogru bır karşı sa dırıya g r'ştık Ama sonuclanna bakarak deger enaırdıgm de, bu nun faz'a etkıli olduğunu soylsyemeyecegım E pey sabrettık FALLACİ Çağımızın en büyuk şokunun göbeğlndeyiz Hepımız Vietnam Icın gozyoşı doktuk Hepımız Vietnam savası olmosın dıye cırpındık Ve bugun, bazıları kendı kendılerıne, acaba yanıldık mı diye sormaktalar DENG Hayır yanılmadık Bız Çınîıler, onların yanında yeralmış olmamızdan dolayı Avruna komiinizmi Mikrobik sarılığa karsı cok etkili yeni bir aşı bulundu NEW YORK, (a a) Bırleşık Amerika da dunyanın hemen her yennae salgın halınde olan ve ıyı tedavı edılmezse ınscnı o une kadar goturen m krobık saralıgı onleyıcı yenı bır aşının bulunduğu açıklanmıştır Aşıyı bulan bılım adamları kurulunun başkanı Doktor Wolf Szmuness, aşının aerhc! ve yetermce uretıİTiss, hai nöe dunyada sarılık aıye bır sorun kalmıyacağını soylemıştır. Yenl bulunan aşının üre tımıne gecılmesı ıcm Bırleşık Amerika Gıda Madlerı ve llac Daıresının ona yının alınması gerekmektedır Szmuness aşı uzerinde kendısının yanısıra. mıkrop kontrol Federal Merkezı'nın de çeşıtiı de neyler yaptığını bu neden le onayın kısa surede venleceğını sandığını b Idır mıştır Birleşlk Amerika'da genellıkle eşcınse'ler (homo seksuel er) y a p j , bobrek makınası kullanan kış ler ve saglık ışcılerı arasmda m krob k sarılığa rastlanmaktadır Gecen yıl ıcınde hastalıklı oldugu belırlenenlerın say sı 15 bınd r ve bu rakamın hastalığı tespıt edılemeyenlerle bırlıkte yuzb nlere ulaştıgı sanılmaktadır Doktor Szmuness aşının hicbır yan etkısının gorulmedıgını ve hasto msan ların yanı sıra cocukların üzerinde de kullanılabıleceğını soylemıstır Sz muness e gore dunyanın her yennde bu ası ıle sa rılığa karşı buyuk bır zafer kazanılacaktır Bın ka dar Ihomoseksuel) escın sel uzerınde yaoılan bır de neyde aşının vuzde 93 gıbı yuksek bır oranda başarıva ulaştıgı sop'anmışt r Escınsel'erm secılrresın n nsdenı bu kışılerın sarılık mıkrobunu normal ın sanlara kıyasla 10 kat da ha fazla taşımalarıdır. Çin ve Latin Amerika diktatörleri FALLACİ Bay Deng, korkanm kl ben de o Insanlordanım, cunkü Pol Pot'un suclarını bağışlatabılmesi içın öldurduğu Insanlan yenlden YARIN: Üçüncü Dünya Savaşı Kaçınılmazdır.