Katalog

S EE tZ CUMHUIİîYET 23 EYLÜL 1980 Olur şey degil Nadir NADI'nin anıları I • ZEKİ RIZA SPOREL Sebati Ataman'm durumu Meclis'i bir anda karıştırdı | DP'LJ ADAY SANDIKLAR AÇILMADAN VEFAT ETMİŞTİ. O'NU OY SAYISINA GÖRE CHP'Lİ ATAMAN İZLİYORDU. ATAMAN OTOMATIKMAN MİLLETVEKILLİĞİNE HAK KAZANIYORMUYDU. YOKSA SEÇİM YENİLENMELIMİYDî. SAATLERCE BU KONU TARTIŞILDI... SEBATİ ATAMAN ÎLK TOPLANTIDA YENİK DUŞEN ATAMAN SOVRALARI DURUMUNU DUZELTTİ, SAF DEĞIŞTİRIP 1954TE MECLIS'E GIRDI. ZAMAN ZAMAN AKLIMA TAKILIR. BU DERTTEN NASIL KURTULURUZ DIYE SORARIM KENDI KEND1ME. SANIRIM HASTALIĞIN KÖKÜ ANCAK HALKIN UYANIKLIĞI SAYESINDE KAZLNABILECEKTİR... 2 IRA tutanaklann onaylanması işlemine gelince beklenmedık bır olay, Mechs'te saatlerce suren gece yarılarına kadar uzayan tartışmalara yol açtı. Ashnda bu daha zıyade basıt bır usul meselesınden jbaret olmalıydı. Nıtekim ışe ilkin o açıdan başlanımştı. Komısyondaa gelen raporlar okunuyor, başkanın kabul edenler, etmeyenler» sorusu üzerıne S Libya Suriye'nin Sovyetler Bırliğı'ne olan 1 milyar dolarlık borcunu ödedi (Dşı Haberler ServisN Lıbya, Surıvenın Sovyetler Bırhgı'ne olan bır milyar dolar borcunu odemıştır. Sunye, Sovyetler Bırlığı'ne bu ul keden aldıgı sılahlar ıçın borçlanmıştır Lıbya geçtığımız hafta da, Surıye ye, ekonomısım guçlendırmesı ıçın 600 mılyon dolar yardım yapmıştır. Surıye ve Lıbya bu ay ıçmde, Israıl e karşı guçlu bir Arap savunması oluşturmak amaayla tek bır devlet hahnde bırleştneyı öngoren bır anlaşma ımzalamışlardı. Bu arada Şam radyosu da, Surıye Dsvlet Başkanı Hafız Esad ın ekım ayınm ılk yarısında Moskova ya bır zıyaret yapmayı tasarladıgı, Sovyetler Bırlıgı n:n ust duzeydekı Sovyet yonetıcılerıyle göruşmeler yapmayı duşunduğunü duyurmuştur. Şam'dakı kımı gozlemcıler, Esad ın Moskova gezısı sırasında, modern sılahlara sahıp olmak ıstedıklennı Sovyet hderlenne ıletecegı goruşundedırler Kımı gozlemcılere gore de Moskova gezısı sırasmda Esad ın Sovyetler Bırlığı ıle bır dostluk ve ışbırhgı anlaşması, Varşova Paktı ıle de karşılıklı savunma anlaşması ımzalayabıleceğını belırtmektedırler. Sunyelı yetkılıler de Esad'm sozkonusu gezısının Sovyetîer Bırhgı ne şımdıye kadar yaptıgı z'.yaretlerın ıçınde en onemlısı olacagı goruşunu belırtmektedırler. İran, Libya ve Cezayir OPEC örgütü içinde azınlıkta kaldılar 1 eller kalkıyor, sayın üyelerin mılletvekılhkleri gerçekleşmiş oluyordu Sebaü Atamdn'la ılgıh tutanak okunduğu zaman ortahk kanştı. Zonguldak ta CHP adayı olarak seçıme gıren Sebati Ataman'ın durumu bıraz başkaydı. Yeter sayıda oy kazanan DP'lı bır aday sandıklar açılmadan az önce fazla heyecana kapılmış, oracıkta vefat etmıştı Oy sayısına göre onu hemen CHP li Ataman ızlıyordu Şımdı bu arkadaş vefat edenın yenne otomatık olarak mılletvekıllıgıne hak kazamyor muydu, yoksa Zonguldak'ta bır kışj ıçın seçırnlen yenılemek mı gerekecektı"7 Aklımda yanlış kalmadıysa tutanakları ınceleme komısyonu Meclıs Genel Kurulu na bu ıkjncı çozumu önerıyordu. Bır tartışmadır başladı Çoğu hukukcu olan mılletvekıllerımız arka arkaya kürsuve çıkıyor bılımsel aç'dan sorunu aydınlatmaya çalışıyorlardı Soylemeye geıek yok kı, zaten sayıca pek azalmış bulunan CHP lıler Ataman ı savunuyorlardı DP'lıler arasında da tek tuk onu destekleyenler bulunmakla bırlıkte salonda esen hava Ataman hesabına hıç de umut verıcı gorunmuyordu OIUTSUZ BİR SAVUNMA tH\YET bon olaak S^batı Ataman kuısu>e çıktı O da hukuk okumuştu Koltugunun altma sıkıştırdıgı bır suru kara kaph kıtabı onune serdı Başladı konuşmaya. Arada bır kıtapları karıştırarak ışaretledıgı sahıfelerden bölumler okuyor. vefat edenın yenne kendısınm mılletvekılı se çılmesı gerektığını ısoatlamaNa çalışıvordu Telaşsız. düzgun bır dıllo konuşuyordu Ataman Falanca, falanca profesörler ne demışler bır t j kım belgelere dayanarak DP çogunlugunu kozanma çabası içinde pek bs'lı etmek<;ızm kımı zaman bılımı bır yana b;rakıp polıtıkaya kayıyor. tutanagı onaylanırsa yenı ıktıdara yarar saglayacağını hatta ılende DP saflanna katılabıleceşmı ustelıkla bellı edıyordu. Ama DP çoğunluğu kös dmlemıştı Ne hukuka, ne mantığa ne de polıtıkaya metehk verdıği yoktu Atnman'ın tutanagı reddedıldı ve adamcagız gece yarısına doğru yorgun argın yenık, bır halde evıne döndu Geçen hafta Viyana'da yapılan toplan tıda OPEC'in dokuz üyesi fiyat stratejisi konusunda Suudi Arabistan'm önerisini benimsedL P ETROL İhrac Eden Cllkeler Orgutu OPEC'in geçtığımız haftanın başında toplandığı Vıyana'da sıyası ve ekonomık baz» konularda goruş ayrılığına duşen üye ulkelerın, 14 ekımde yıne b>raraya gelme hazırlıkları yaptıkları bıldırılmıstır. 4 kasımda orgutun 20 kuru!uş yıldonumu nedenıyle Bağdad'ta yapılacak Devlet ya da hukumet baskanları duzeyındeKİ doruğa uye ulkelenn goruş ayrılıklannı gıderıp katılmayı dusünduklerı ıcın 14 ekım tarıhli yenı bır toplantı kararı almışlardır Bır dığer toplantmın da 6 ekımde Ekvator'da yapılması ve Malıye Bakonlan duze/ındekı bu top'antıda gelışmekte olan ulkelere yardım konusunun ele alınması kararlaştırılrmstır. OPEC'ın gecen hafta Vı/ana'da toplanan Dışışlerı, Petrol ve Malı/e Bakanları duzeymdekı toplantısında, örgutün soptayacağı uzun dönemlı fıyat strate |isı ve gelışmekte olan ülkelere karsı ızlenecek polıtıka konularında taraflar arasında anlaşma scğlanamamıştır Konferansı ızleyen ıtnalatcılar üyeler arasındak, gorüs aynlıklarının, son yıllardakı OPEC toplantılarının en tartışmalısı olduğunu belırtTtışıerdır Iktisa'.cılarm kaydettıklen dığer bır nokta da örgu tün butünlüğünün sergılenmesımn amaclandığı Bağdad zırves nın, belkı de Irak'la olan anlaşmazlığı nedenıyle, Iran'ı katılmodon yapılacak olmasıdır Vıyana toplontısmda uzerınde anlaşmava varılamayan en onemlı nokta, OPEC'ın fıyat stratejısıdır Suudı Arahıstan petrol fıyatlarının her üc ayda bır, sanayıleşmış dunyadakl büyume hız!arına ve enflasyon oranlarına gore otomatık o'ara< belırlenmesını savunnakîadır Bu onerı İran Lıbya ve Cezayır tarafından reddedılmeKtedr Dığer 9 ulkenın ıse S Arabıstan'ın onerısı yanında yer almaktaaır Gelışmekte olan ülkele'e yar MACARİSTAN, PARTİ SENDİKALAR1NA DAHA FAZLA YETKİ TANIYOR POLONYA OLAYLAKINDAN KAY GILANAN MACAR KOMUNIST PARTİSI, AYNI AKIMIN MACAR İŞÇILERINE DE SiÇRAMASINI ENGELLEMEK AMACI ILE «SADIK MUHALEFET. SIN'RLARI IÇINDE KALMAK KOŞULU ILE PARTI SENDİKALARINÎN YETKISINI ARTTIRIYOR... olonya grevlerının Doğu Bloku ulVVashıngton Post gazstesı gözlemc lenn Macaustan Korrünıst Partısın n Polonya'dakıns benzer b,, ıktıdar dsgısmlığı yasaTiamak >cin sendıka ıçınc'e coğulcu br polıtıka ız'eme/e çahştık'ar.nı beiıntıklerını bıldırmışıır Macarısta i n , Mar^sıst Len^ır.st sos/clıst tcplum cnlayış.na uymayan, top umda çes ttı sınıfların varlığını kabul edıcı bır tavır ıçme ds gırdığını belırtsn ıSgılıler, Polonya oıaylarnm çozume ulcsabıirres. ıç.n «hem batının h.em de sosya'ıst dunyanın anlay.şıa beklemesı» gerektıo n sovlemışlerd.r. OLUMLU ABD'de her dört genç kızdan birine 18 yaşına gelmeden tecavüz edüiyor DENVER (o.a) Bırleşık Amerıka nın Denver kent nas yapılmakta olan ıKadınlara Va pılan Saldırılar» koiulu konferansa, Amerıkado<ı heı dort genc kızdan bırısıne 13 yasına gelmeden tecavjz «"•ın. gı ocıklanmıştır Konferansta ayrıca 1,8 mılyon AmerK'iiı kodının kocasından djya* veaıgnın saptandığı, saptanamayan olay larla bırhkîe bu rakamın 2 mılyona ulaşt.ğının saiıld ğı bıidırılmıştır. Bırleşık Amenka eya'atlemden ve bazı yabııcı uıKfteıden 700 kadının katıldığı konferans pazar gunu sona ermıstır. Konferansta bır konuşma yapan Bırleş k Amerıkalı boyan yazor Lyn Sanford, her aort genç kızdan bırısının 13 yaşına pelmeden tecavuze uğradığmn |olıs vo FBI raporlarımcn cn'apldığını belırtmış ve bu saldırıbnn önlenmesi tçtn hukümetın onlem almasını istemıştlr. dım konusu da Viyana'da ortaya cıkan anlaşmazlıklardan bırıni oluşturmuştur. Cezayir ve Venezüella, yenl bır kalkınma bankosı kurulmasını onermı$ler, Suudı Arabıstan ıse mevcut yardım fonunun genışletılrresı çoğrısında bulunmuştur. Irak ıse toplantıya daha deg şık bır onerıyle gelmış ve hem OPEC'I hem de sonayıleşmış ulkelerın katkıda bulunabileceğı v* n ' bır fon kurulmasından yang olduğunu belırtmıstır. Bu orada Vıyana toplantısındo goruş bırlığıne vanlan bır nokta oimuş, uyelerın buyuk bir co ğunluğu S Arabıstan'ın petrol fıyatını artırmosından yana olduğunu soylemıştır. Orgutui gunde 9 5 m lyon var'lle en b j y ık üretıc.sı olan Suudı Arabıstan da top'antının hemen ar cından petrolunun tıyatıno, var>l başına 2 dolar zam ycpm ş ve Suudı petrolu 28 dolardan 30 dolara cıkmıstır CEZAYİR, UBYA VE İRAN Ote yandan petrol f'yatlarının uc ayda bır c'oTiatık olarak uynrlanmasına karşı çıkan Libya, Cezayir ve İran bu onerıyı anca< petrol taban fıyat nm va r I başına 4o ya da 45 dolardan raslaUması koşuiuyla kabj! eaebıleceklermı bı!dırn~ışlerdır Petrol üretımını duşurmesı ıs tenılen Suud, Arobıstan'ın Petrol Bakanı Şeyh Ahmed Zekl Yamanı, petrol üretımlerıni düşurmek ıcm uzun dönemde stro teıı belırlenmes>ni ve anlaşmaya vanlmasmı koşul olorak ilerı surtıuştur Şımaılık anlaşmaya varomamıs durundcı olcn uye ulkelem Bağdat doruğunda goruş bırliğı ne vanp varam,yaca|<İGn rrerak konusudur 4 kcsmda yapılacak Bağdct doruğundan önce, 2 kas mda OPEC "n D s s len. Petrol ve Malıye Bakanları duzeymdekı bır toplanî sı ya pılacak ve tooinrt.da as ı dorugui gunde^ı belırleniieye ca'.şıîaca1'! (Dış Haberter Servısı) N FUTBOLCUNUN OLAY1 ECLİS'îe dliAan o red karannın haktan, hukuktan, adaletten çok bır öç alma hevesıne dayandığı besbellı\dı 19^6 «ecımlerınden sonra CHP çoğunluğu da benzer koşuUar altmdi Zekı Riza Sporel in tutanagını reddetmemış mndı O zaman CHP lılerce ılerı suulen gerekçe subay oldugu halde Soorel'ın Ulusal Kurtuluş Savaşına katılmamış bulunması\dı Bır vetenner subeyı olan Zekı Rıza Anadolu">a geçıp oıduya katılmaktansa Istanbul da Ingıli7 ışgal kuv\etlen futbol takımlanna gol atmayı daha uvgun mu bulrnusfu0 Rahmetlı arkadaşımdan sonralan dınledım Evet o mutarel.e yıllarında Istanbul da kalmış Ingıhzlere bır hayli grl atmıs ama ainı zamanda Anadolu va sı'ah ve cephane kaçmlması konusunda canla başla çahşmıstı Hem aradan çevrek yuzyıl gıbı koskoca bır zaman parçası akıp geçmış,. Ze'vi Rıza Mıllı Takım kaDtanhğma yukselmış devlet buyüklerıpden sık sık ıltıfot'ar gormus bır adamdı Sırf karşı tarafa geçtı dıv e ona kızmak (bunu Celal Bayar ın hatın içın >apmıştı) DP'yı bır m.lletvekıîlıgmden yoksun bırakmak hırsı ıçmde boylesme küçuk duşuriicu davranışlara kalkışmak jakıs'k alır mıvdı1' 1950 seçımlerınde Zeki Rıza yine tstanbul'dan ve yine DP adarı oHrak mıll^tvekıllığıni kazandı ve bu kez hıçbır CHP'li onun tutanagma d 1 uz^tmak cesaretmi gosteremedı. ATAMAN VE BENZERLERİ İR SURE sonra Sebatı Ataman durumunu düzeltti Samet Agpoç'unun vakm arkadası ımış Ilkın onu Muğ• Valılığıne atadılar Bır ugradıgımda zıyaretıne gıta t'm Bağımsi2 o'duğumu bıldığınden benımle temkır.li konu« sujor, ama habnden memnun gorunüyordu 1954 seçımlennde muradına prdı DP ve geçerek bır yerlerden mılletvekilliğını kazendı Sonredan bakan oldu ve Yassıada'da yargılandu Ataman la ıları1! o tutan^k reddı olavı ustunden bir süra geç nce zatpn pek zavıf durumda bulunan CHP saflannda bı»" ıkı kopma daha goruldu Ataturk de\rmin başlangıcmda • ddetlı muhalıflennden bırj clduğu halde sonralan ateşlı bır î H^lk PartJİı kes'len Fsrıdun Fıkn Dusunsel DP ıktıdar a geç rce va\?ş ya\aş o yena doğru yalpa vurmava başladı Bır £rn Kendı arkadaş'armm ve butun mechsın onunde yeni Başbıkan Me^deıes'ı ısaret ederek Gozlermde At°turk'ün şule'erıni goruvorum' dıye yük sek sesle kur vapmaktan çpkmmem Bu bır msana hıç de şeref vermeypre't bır da\ranıştı ama bir nedenı va^dı Nıhat Ermden oftrend'gıme göre muhalefet yıllannda DuşunseL. cldukça sıkıntı çekirştı CHP ve nıçm g'rdıgını sorduğunda bır gun Er>m ,n kulagına eğ'lerek Ben burdan bo\le artık vamalı papuçla dolaşmaya niyetlı deaılın' dem ş kestmp atmıştı Ilerıdo Duşursel gibı duşunen hat*a ondan da öteye gecerek poiıtıkavı kış.sel bır gerım aracı, bır nufuz tıcareü ye rme koyan pe': çok kımse goreceVtık B keler'nde yarattığı kavgı, Maccr sP ton Komunıst Partısını onlemler almaya ıtmıştır Macarıstan, Polonya OIG/larının Macarıstan'aa da yasarraa<T\ası ıcın Komun.st Partıs.'ne bağlı sendmalann oto'ıtes iı ortırarak «sadık mu'ıalefet» gorevıiı yjklenmelerını ıstemıştir. BİRLESİK ARAP EMİRÜKLERİ, MISIR'A PETROL SATIŞIN! DURDURDU ABU DABİ, (ANKAOPA) Brlesık Arao Emırl.Kİerı Petro! Bakanı Şsyn Sultan Ahmed El Mualla, M.sır'a ham peırol veya petrcl urunierı satışını yasaklamıstır. Bırleşık Arap Ppnr'.k'ennın bu boykotuna neden claroK Mısır'ın Israıl'e ae'rol sctışı gosterılmektedır. Bırleşık Arap Emırl klerı Petrol Bakanı Şeyh Sultan Ahmed El Mualla ayrıca bazı Mısır tıcaret şırketlerının de boykot edıleceğmı açıklamıştır. Bu şırketler arasında İsraı! Mısır arasındakı nava trafığ'nı gercekleştırmek ıçn kurulan «Nefertıtı Havayollarınnın da bu lunduğu kaydedıimektedır Bırleşık Arap Enırhklerı Pefol Bakanı, Nefertıtı Havcyoi'aından hıcb'r ucağın D'rleşık AraD Emırlıklen havaalanıarına ınmesıne izın verılmeyeceğıni aCiklamıştır. Geçt ğımız av ıcmde meydcna galen Polonya grevisrınm, ışçılenn bağımsi2 ser.dıka hakkını aiması Ile sonuclanınca d ğer Doğu Bloku ülkeleri de bu tur grevlerı onlemek amacı Ile duzenlemelere gırışmışlerdır. Macorıstan KomOn st Part sı ışcılerın boğımsız ser>dıka ıstemlerı ıİ9 karşılasmamok ıC'O partı sendıkaıorına daha fazla yetkı veren ancak csodık muhalefet» sınırları ıcmd« kalan duzenlemeler yapmıştır. Macaristan Işcl sendlkalan Boşkanı Macarıstan sendıkalarının bağımsiz yapılarda olduğunu ıddıa ederken, bazı görevlıler sendıka içinde partıyo karsı muhalefet hareketi bulunduğunu ancak Macar.stan Komünist Partısi Bınnci Sekreterı Janos Kadar... su yuzune cıkamadığını belırtmıstır. Yetkıll boyle bır harekete gırışıldığ.nde derhaı gorevden uzaklaştırrnonın soz konusu olduğunu soylıyerek, Po'ony'a olaylarından ders alınması gerektığım vurgulomıştır. SendiKa yetkılıs', sosyalıst toplumun «gerılımler ve çelışKiler» yaşanmadan kurulamayacağını, bu açıdan bu tür eylemlerın sosyo'ızm Içın olum'u o'duğunu one sürmuştür. 955lardan bu yana Sosyal'st u'ks !cj?M hareketlerı değerlendıren ıkı Ma r car Komunıst Pa t" ü'esı, «1S56'da Po lon/a ve Macarıstan da başlaYan karsı . devrımcı hareketlerın,» Mccarıstan n Sovyet guçlerını davetı, Polonyanm ıse kılısenın yardımı ıle olayları bastırd.ğını belırterek, Polonyanın kan dokmsmış olmasının olumluluğuna değınmışlerdır. KomunıSt Partısının yu^sek duzeylı ıkl yetkılısi, bugunku Polonya olcylarımn yonetımm değışen dunya ? ekonomısı korşıs nda yeterlı adaptasyonu sağlayamaması sonucu olduğunu one surmuşlerdlr. Polonya ekonomısını gsnel olarck değsrlendıren yetkılıler, en bjyük guçluğtn petrol fıyatlarının artması Iİ9 yaşanmaya başladığını beiırte rsk bugjn, ısçl hareketlerınden sonra Polonya dcha bolunmuş ve daha kotu şartıor ıçınded r demışlerdır. (Dış Haberler Servlsl) 1 AIMANSIZ BİR HASTALIK AMAN ZAMAN aklım tekılır bu dertten nasıl kurtulunız dıye sorerım kendı kendıme Spnınm hastalgm kokü ancak halkın uyanıklıgı sayoSınde kazınabılecektır Seçmen kımı seçfgını. nlçın seçtiğini lyı bılırse halkı temsıl etmek iddıasmı taşıyan polıtıkacı da davranıslarmı one gore eyarlamak gere&mı duyacaktır elbet. Halkm surekh denetımmden yoksun bulunan ulkelerde sıyasal ahlâkı kurmak ve korurrak olanaksız kalacaktır gıbime gehyor Tek tek kışılenn özel çabalanyla nasıl başanya ulaşabıhnz'' Basın yazacak, partı ıçı v e partı dışı örgutler uyanık bulunacak vatandaş kendı temsılcısmın davranışlannı bovlece yakmdan ızlevecektır •Beyaz Ihtı'âUın coşkunluk gün^nnde Sıtkı Yırcalı bu denetım geregmı pek gazel dıle getınnış s^rektiğınde basın yatak odslarımıza da goz atpb'hr. dıverek devlet yönetıminde söz sshıbı kımselerın özel yaşantıl£rma bıle sınır çizılemıyeceğmi ortaya kovmuştu. Ama sonra ne oldu** Gun geldi, ıspat hakkına İsmai] Hakkı dendı ış'n ıçmden çıkıldi. Z Y.\RIN: YAMUTPAŞA'NINÖFKESİ... I