Katalog

DÖKT CUMHURİYET 10 EYLÜL 19S0 ANKARA NOTLAR! MUSTArA EKMEKÇİ TURKÎYE'OE DUNYADA EKONOMİ/TICAFO Cumnurryet EKONOMİ SERVİSİ «Ak İtin Pamuk Satana Zararı Vardır» Ankara Belediye Başkanı Ali Dlnçer, njetronun temel atma törerune Erbakan Hoca'yı da çagırmıştı. Hoca, Londra'ya gıtti. Yokaa, Ecevit'le Erbakan metroda buluşacaklardı belki de.. Bravo Ali Dinçer'e! dedi biri, on ayda tek çM çakan o oldu.. Ali Dınçer, Süleyman Bey'e, Turgut Toker'e İnat, görkemlj bir temel atma hazırhgı yapö. Günlerce kamuoyu oluşturdu. Belediye Başkanlannı, İstanbuTdaa gazetecüen, yazarlan, Ankara'dan elcileri çagırBir yandan da İmar îskön Bakanı Turgut Toker'e laf yetıştıriyordu. Temelmi attıgımız metro, gecekonduysa, Bakanm oturdugu Bakanhk da gecekondudur. Daha oturma ızni yoktur. Orası. turistik otel olarak yapılmıştı. Bakanlik binası Emlak Kredi Bankasıyla, Belediye'nın ortak malıdır.. Necmeddin Hoca, Londra'ya giderken Hasan Ak«ay'a şöyle dedü Temel beyle ikimiz gidiyoruz, CHP ile MSP 229'la Meclısi toplar, ben de inşallah perşembeye y«tışinm.. Erbakan'ın Londra'ya gidiçinden epeye* keytflenenler mi vardı? Erbakan, Eceviften destegini çekiyor nau ne? Bazı gazeteler, Erbakan'ra gıdişinden sonr» böyle başlıklar attılar. Çektigi filan yoktu. Öyle görünuyordu ki, çektıklerinj şimdi, hükümetin başına oektırecekti! Nasıl mı'' Örneğin, «Mobilya Komisyonu»nu çahştırarak. Hükümetin başmın Yüce Divana gıtmesine ne kalmıştı şunun şurasmda. Kaç yıldır. MSP11ler engelliyorlardı Mobilya Komisyonu Başkanının seçimini.. Necmeddin Hoca'nm eroin kaçakçılıgma adınm kanştınlması, kafasının tasını attırmıştı. Bunu hukumetin başı da sezdi. Arttk Hoca'dan umut yoktu. Destek, buraya kadardu. Süleyman Bey'in uykulan kactı. Arkadaşlarma! İş olacagına vanr.. dedikten sonra, olacaklan önîemek ıçın yollar aramaya başladı. TBT avucunun içindeydi. Düşunceye degin, hattâ düştükten sonra da kullanabıleceğini mı tasarhyordu*' Devlet kadrolanna yerleştinhniş partizanlar ne olacaktı? Bozuk yüzle, TV'de yaptıgı konuşmadat Kımse panige kapılmasın! dedı. Demek, panife kapılanlar vardı. Eee, iktidar elden gıttı mi, destekleyenîenn, yaltaklananîann sayısı azalır. Belki de. vaktiyle dediği gibi, şöyle diyecekti: Bız gidiyoruz. Siz yerinizden kımıldamayın. Yine geleceğız. Direnin, yeni gelecek hukümete iş yaptırmayın! 67 Vali, faşo memurlar. yerlerinde kalacaklardı. Milli Eğitim Bakanlığma dışandan kimse gıremıyecekti. Danıştay'ı yıpratmak için, kampanya baçlatılmıştı bile. MSP'ye de gününu göstermek gerekirdL Seni gıdi senı! Konya'da şeriat istersin ha, ?«ni bi kapatürayım da gor. Oooohhhh, pamuk oylar da cebe. Pamuk dedim de, ammsadrm: Elâzığ dolaylannda soylerler, bir «Ankara Notîan>nda daha yazmıştım. «Ak itm pamuk satana zaran vardır.. derler. "Ekonomimiz tümüyle enflasyon içinde durgunluk yaşıyor,, ANKARA (Cnmfanrlyst Bflrosu) AP a/inlık hükumeU 12 kasım 1979 tarihinde iktıdara geldi. Bu sure içind» Türkiye'yi derinden 6ars»cak kararlara yöneldi. Türkiye'deki ekonomik sisteml değiştırid nitelikte kararlar birbirini izledi. Aradan geçen on ay Türk ekonomisıni nereye getirdi ve bundan sonra ekonomide neler olabilir? Terörle birlikte gu nümuzün en önemli sonınunu, ekonomik konulan, Maliye eski Bakanı CHP Kays»ri Senatörü Zıya Müezzinoglu ile görüştük. Okurlanmıra bu görüşmeyi sunuyonızı SORU AP azınljk taflkflmeti döneminde ekonomideki gelişmeleri nasıl degerlendiriyorsunuz?. Demlrel hükümeti iktidara geldjglnde neler söylemlşti. bugün bu söylenenler n* ydnde ge> lişrae gösterdi?.. YANU AP azmhk hft. kümeti. işbaşına geldigi zaman Saym Başbakan ekonomimizin bir çıkmaz içinde bulundugunu Ueri sürmüs ve enflasyon canavan yenllerek ekonominin yeniden rayına oturtulacağmı savun muştu. Ük aylar eskl dönemi hep kötülemekle gectt. Sanki, CHP hükümeti 1960 lardan beri iktıdardaymış ve bütün bu yanlı^ polltikalar onun tarafmdan oluşturulmuş ve uygulanmıştı. Bir sure sonra 24 ocak kararlan uygulamaya konuldu ve ilenye dönük olumlu tablolar, çızılmeye başlandı. Böylece o beklenmedık kararlar acı bir ılacın uzerindeki çikolata gibi kamuoyuna sunulmaya calışıldı. Daha sonra da olumlu sonuçlardan «öz edilmeye baglandı. Ve «Köçeyl döndük, düzlüğe çıkhk», eda biyatı yapıldı. Bugün son aça ma içinde bulunuyoruz. Başbakan ya da öteki hükümet yetkililerine balalırsa. enflasyon kontrol altına alınmıştır. Yokluklann beli kv nlmıştır. Dövit darbogan aşılmıştır. Kısaca. kondi d«yimiyle «ekonomimiz rayına oturmuştur» ya da oturmak üzeredır. Ovsa, durum hlç de böy»le değıldır. Ekonomik göster geler bu iddialan yadsımak. ta ve ekonominin tumüyle sımdi geçmışte olduğundan daha yoğun ve ağır bir bunalımin içmde bulundugunu açıkhkla ortaya koymaktadır. Fıyat artışlan durmamıj. tersıne hızlanmıştır. Dış ödemeler alanusdaki guçlükler sürmektedır. Işsizlik görulmemış boyutlara ulaşmıştır. Ekonomimiz tumüyle enfla»yon içinde durgunluk dönemini yaşamaktadır. Oretimde ve özelhkle kritik mallan n üretıminde önemli düjmeler olmuştur. Bu nedenlerden dolayıdır kı, Türkiye planlı dönemin başından bu yana ilk kez ulusal gelirinde artma yerine, yuzde 7 oranında bir azalmayla karşı karsıya kalmıştır. Sanıyorum ki. bu olgular ekonomimizın gerçek durumunu ortaya koy maktadır. Bunun ötesi, gerCeklen saptırmak olur. | Maliye eski Bakan» Ziya Müezzinoğlu ekonominin 10 ayını değerlendirdi I «EMİSTON DÜRMAMIŞi m . DURAN BİR ŞEY VARSA, O DA DEVLET ÖDEMELERİDtR. DEVLE1İN DIŞ ÖDEVIELERt DURMUŞTU. B ü KEZ İÇ ÖDEMELER DE DURDU.» ı «YIL SONUNDA BÜTÇE AÇIĞININ 200 MtLYAB LİRAYI AŞACAĞI TAHMİN EDtLMEKTEDÎR, BÖYLECE BİR YIL İÇİNDE KONSOLİDE BCTÇE TOPLAIVnNIN YÜZDE 30'L1NU BULAN BİR AÇIK SÖZKONUSUDUR Kİ, BUGÜNE DEK BÜTÇENİN CUMHURİYET TARİHİNDE BU KADAR BÜYÜK AÇIK VERDİĞİ GÖRÜLMEMİŞTİR.» Roportaj: Yalçm DOĞAN Para politikası rak flyatlar genel duzeyindeki artışm da hızlandıgma tanık olacağız. SORU Emisyon Te sıkı para polittkası AP hflkfiınetinm sürekl) dile getirdiği bi r o'gu niteligindedir. Sİzin iktidar döneminlzi bu acidan •on on aybk hükumet döne mlyle karşılaştırabtllr misiniz? YANTT Ekonomik gidiçı değerlendirirken bu konuda söylenenlerle venleri ve gostergelen karşılaştırmakta yarar vardır. Gerçekten hükumet başkanı ve öteki yetkihler CHP agırhklı hukümet döneminde bir yan dan karşüıksız para basıîdıgını one sürmüşler, bir yan dan da son on ayda enflasyonu öniemek içm para basmanın durdurulduğunu savunmuşlardır. Sıkı para poIıtikası böyle bir anlatımla halka yansıtılmış ve ürünü teslım eden köylunun alacaguun veriimemesi, topln sfizleşme farkıyla k> dem tazminatının askıda kal ması, memurun yan ödemelerinin ertelenmesi bu politikaya bağlanarak halktan an layış ve fedakariık istenmiştır. Bır başka deyişle, hükümet halka eger böyle yapmazsak. enflasyon hızlanacak, bu da sızin zaranna ola cek, derr.iş b]Tunui<*o' Oysa, bovîı» bır aupjTi soz Konusu değıldjr Bu aıanda da ıddıa ve ac.klamalara tprs duşen bır olguyla karşı karşıyayız. Emısyon bu hukumet zamanında durmamıştır. Tam ter sıne hızlanarak artmıştır. SORU Bunu rakamlar»dırabilir misiniz? YANÎT Yılbaşmdan bn yana Merkez Bankası tarafmdan pıyasaya 70 milyar lıra çıkanhnış bulunuyor. Yalnız agustos ayının iMncl yansı içznde 30 milyar lira pıyasaya sürülmüştür. Eylül ayı başmda da 20 milyar lıra yeniden pıyasaya çıkanlmıştır. Sayın Başbakan CHP agırhklı hükumet döneminde 22 ay içinde tum Cumhuriyet dönemındeki kadar para basıldığım ıleri sürmüştü. Aslmda bu anlamsız bir karçıîaştırmadır. Fakat onun yöntemini kullanmak gerekırse, on ayhk AP hükümeü zamanında 22 ayhk CHP hükümeti zamanından daha çok para basılmıştır. Bu alan da asıl önemli olan. bu kadar çok para basıldıgı balde, hazinenin içinde bulundugu durumdur. Aylardan beri Hazine carl harcamalar dıçuıdakl ödemelenni büyuk ölçude durdurmuş bulunuyor. Toplu sözleşme farklan. kıdem tazmınatlan ve muteahhit alacaklan gibi binkmış odemelerm 80 milyar lirayı aştığı hesaplanmaktadır. Aynca çay ve bug day ureticılen mılyarlan bulan alacaklannın aylardan ba n odenmesıni beklemektedir. Bunu dığer üretıcıler de yakında izleyecektir. Er geç yapılması gereken bu odem» ler gerçekleştığınde, emisyonun da 300 milyar lirayı aşacağı bugünden kolayhkla söylenebıhr. O halde emisyon durmamıştır. Duran bir sey varsa, o da devlet odemeleridir. Sayın Başbakanın başında bulundugu bundan onceki hu kümet zamanında devletin dı? ödemeleri durmuştu. Bu kez io ödemeler de durmuf bulunuyor. Bütçe uygub SORU ödemelerin Aa tfuğnna beUrttiniz, bu durura bütçe uygulamasından mı kaynaklanıyor yoksa ba$ka nedenleri de var mı? YANTT Hazmenin bu duruma düşmesının başlıca nedeni bütçe uygulamalanyla ilgilidir. 1980 butçesi Meolislerde tartışüuken gelirlerin şişirildigi, bu nedenle bütçenin büyuk bir açıkla karşı karşıya kalacagı ortaya konmuştu. Ekonomimizin içine itildiği durgunluk nede niyle bütçenin hazırlanması sırasmda varolan açık daha da büyümüştür. Eldeki veriler bunu kanıtlamaktadır. Geçen yıl haziran sonunda bütçe uygulaması 5 milyar lira dolayında bir fazlayla sonuçlanmıştı. Bu yıl aynı dönemde 33 milyar!ık bir açık oluşmuştur. Önümüzdekı aylar genellikle harcamalarin arttıgı aylardır. Geç miş yıllardaki egilime göre, yü sonunda bütçe açığının 200 mıiyar lirayı aşacagı tah mın edilmektedir. Böylece bir yıl içinde konsolide bütçe toplamınm yüzde otuzunu bulan bır açık sözkon»sudur kı, bugüne dek bütçenin Cumhunyet tarihinde bu kadar büyük açık verdigı görulmemıştir. Bu bir anlanıda bütçenin hazırlanma nedeninj ortadan kaldıracakkadar büyük bır açıktar. Deneüenmesi en kolay alan olan kamu mahyesinde böyie bir durum ortadayken, enflasyonun kontrol altına aiınmasından da soz edilemeyeceği açıktır. Çaresizlik içinde hükumet şimdıhk ödemeleri ertelemek le yetinmektedir. IMF ilı yaptıgı anlaşmada Merkez Bankasmın Hazineye açacagı krediler bir tavanla sınırlanmış olduğu İçin yapacağı başka birşey de yoktur. Fakat, bunun böyle sürmeyecegi de açıktır. İstense de, istenmese de dogrudan ya da dolaylı yollardan Merkez Bankası zorlanacak ve piya6aya giderek daha fazla para sürülecektır. Erken aeçımden yogun bir biçimd» BÖZ edildıgi günlerde, bu tur uygulamaya tanık da olduk. Bır hafta içinde Cumhuriyet in başından bu yana piyasaya çıkanlan paranm onda biri kadar para çıkanldUJını gördük. o / / f Konya'da bir toplantı, bir yüruyüş düzenlenmis. Kecmeddın Hoca tum MSP ıleri gelenleri orada. Onbinlerce kışi var. «Şeriat isteriz» diye bağıranlar. dövizler taşıyanlar var. Cstune ustluk, toplantının sonunda, Necmeddin Hoca'nm başlattığı egemenhk marşı söylenirken, sayılan yüzg yaklaşaa bir grup oturmuş, ayağa kalkmamış... Ne söylemışler pekl, Entemasyonal mi söylemişler?.. Solda olsaydı oîay, bunu yakıştınrlardı. MSPML.. dedı biri de.. MSP, şimdıye değin yüzlerce toplantı. yürüyüg yapmış, bojie bir 5^7 olmamış. Keden şımdı, çıkü ortaya bu? Sakm, hükümetten destegini çekip hukü metin başını yüzustu bırakmasıyla ilgili olmasın? Konyada Hacı Başbuğ'un ülkuculeri, neden MSFlilerin bulundugu toplantıya katılamasınlar?... Aralanna, sızamasıniar b&kalun?... Aynca, Hoca'ya karşı olanlar da var partinin içinde.. dedi biri. Hoca'yı eleştirenler, yeıennc» gericı bulmayanlar da var... Dünku Aydmlık'm manşeti şöyleydi: MHP hakkındald suç duyurulan 1,5 yıîdr bekletilirken, Başsavcıhk MSP hakkında hemen soruşturma açtı.. Çorum olaylanndan önce, Necmeddin Hoca Çorum'a gittiği sırada, hocanın konvoyuna. Abdı Ipekci'nin katili Mehmet Ali Agca da katılmış. Konvoyla bırlikte, Çorum'a değin varmış. Oradan bir köye geçip, bir süre orada saklannuş. Faşolar, gıdip Ağca' yı zayaret etmışler, eîıni öpenler olmuş... Peki, bunu anlamamışlar mı?... Kim anlayacak?... Arkasından, Çorum olaylan oldu!... Konvoyuna Mehmet Ali Agca*mn da kanşmı? olduğu Necmeddin Hoca duysa, o da şaşınr. küçuk diüni yutardı Katiller, aramızda dolaşıyor. Dinci görunüp E"bakanm konvoyuna kanşıyor, Süleyman Bey'in konvoyuna kimler kanşıyordur ne bileyim?... Gecenlerde bir ögreünen öldürülmuştii. Meger yanhşlıkla öldürülmüş.. Faşolar, öldürecekleri kişiyl ararlarken, onun bir gün önce oradan taşındığuu bilmediklerinden, ögretmeni vurup öldurmüşler!... Ülkede can güvenligi diye bir şey kalmadı DoJcuz ay 18 günde 2723 kişi anarşik olaylarda can verdi. Hükümetin başı, aylardır biç ölüleri sayıyormu?... Zaman zaman, söyîeyenler oVar. Yahu aziîam, Suîeyman Bey hesap adamı» Ekonomık durumun kötüye gideceginı anlaymca, tam duşürulecek M m ^ ı seçü. Adam gıtmek ıstiyor gerçekte.. Yıllardr, öyle koşullanmışlar H. düşürülmeyi bi le duşme değıl de inme olarak görüyoriar. Nerdeyse, duştü demeyecekler de bagıracaklar: Hop'admuı!... Çocuklar. tekerlemelerine kanştıracaklar yeni deyimleri: •Hükümetin düçuk başı/gözteri çaçı/olduiundan naşi/olamadı binbaşiiiiii...» Ege'de eylül yağışları üzüm ve incire zarar verdi Nüvit TOKDEMtR İZMİR, (Cumhurtyet Eo« Bu rosu) Yoğpşlar, uzumae beklenmedık zorarlara yol açrrnstir. Ege'nin bır cok bölge Sınde yapılan araştırmalar, ürunds yüzde 40'a varan zarar otduğunu göstermsktedlr. Bır çok böigede henüz toplan mamış olduğundan yağışlar Incırde de kurtlanmoya yoî ocmıştır. Bu nedenle lk! urtnde de dışsoiım potanslyelinin ciddl bir tehükeye oırdlği anlaşılmoktadır. TARİŞ'in alımlarda gevşek davranması nedentyle üretlclnın de sergllemede ağır davrandıflı ve bu durumun yağışın etkllerlnl daha da artrdıflı bildirilmektedir. Oreö Fiyat artışlan SORU AP azınlık hflkflmeti son aylarda fiyat artış hızının düştüğünü söylüyor. z fhat '"ilannm yaraşlamadığım bclirttiniz... YANTT Ytlbaşmdan bu yana toptan eşya fiyatlanndaki artiş devîe'in resmi istatistiklerine göre, yüzd» 61.4 olmuştur. Bu rakam bu yıl icmde altı ayhk dönemde geçen yılın tümünde gorüîen arîışın üstunde bır artışı ifade etmektedır. Önce bunu belirtmek gerekir. Ikin ci olarak, şunu da gözonünde futmak gsrekir ki, AP azınîık hükümeti hazırladıgı programda bu yıl içinde fiyat artış oranını yüzde 35 olarak öngörmuştü. Sonradan bu oran yuzde 55'e çıkanldı. Ne olursa olsun, ilk altı ayda bu iki hedef de aşılmış bulunuyor, Temmuz ayında artış oranındakl duşüşe bakarak enflasyonun durduğu kanısına varmak büyuk bır yanılgı olur. Son ayın mevsimhjc özelliği bir yana bırakılsa bile, gerçek şudur kı, cndan sonrald aylarda her ay yuzde bır oranında artmış olsa bile, y l sonunda enflasyon hızı yüzde yüzü aşacaktır. Ve böylece Türkiye kendi rekorunu kırarken dünyada da enflasyon alanında en başta gelen ülkelerden biri olacakur. Kaldı kı. eylul ile birlikte ekonomimiz hareketli bır döneme girmektedir, Destekleme alımlan nedeniyle artacak emisyona paralel ola r • Doğal koşuüarda yaşanan olumsuz I luğa TARÎŞ ve Ziraat Bankasmm üreticiyi desteklemeyen tutumlarının da eklendiği bildiriliyor.« rm ^m^^t^ 4k^^M mm^^^m, ^^^w » , ^^^mm^ ^^^^J ~ ı clief, TARİŞ'ln ftjtumunu kınayarak. tBu kooperat.f blzl arkadan hanceriemiştl. Bunun üstune eklenen yagış '.m bıber ektl» demıslerdir. ÜZÜM VE KREDİ... Doğal koşuilardo ortova cikon olumsuzluğıjn yonısıra, Zlroot Bankasmm da uretlcl ye gereklt destegl scâlamodifiı gözlenmektedır. Gectiğ mlz yıl verllen kredüeon odsm» Bürelertnln uzatılmamasın dan son'a, b a r o tum lennln tahsıit lcm şubeısnn* emlr vermlştır. Bu durumdo b'r çok üzüm üretıcinm nac z tehllkesl İle karşı karçıya <al ması sözkonusudur. REKOLTE NE OUACAK? Özum dış satımclannm toban fivatı düsuk tutmok icın rekolteyl yükssk gö3term« cabalarından sonra yapılon saptamalardan bu durumun gerçeğe uymadtğı anlaşılmak tadtr. Nitekım son yoğ'Şlor •onrosı sergtdttkl uzumier »Ctn cevlrma işlaml uygulonmosı rekoltefMi gerilemesin* neden olocafctrr. Bu orada son yıl llac Vıyatlarınm ortması karşısında uretimln gereğl gibi vapılma mosı sonucu üzüm ka'ıstes nde düşme gözlenmek!ed'r. Urstlcl covreler ana otkllerin gelecek yıl yas<jr«jcaı5ırH bndlrerek görüşierlrU şöy!e acıklo mışlardsr: ıKooperatffoMlğin Işlevi asıl bu aşamodakl destek'erîe onloşılacaktır. Oysa 7ARİS ortada fiıl»n yoktur. Bu dırum<Ja iloc ve benzeri (snnı yontemier gereği gıbi uygulanmarraktodır. Bunun sonucu ulusal ekonomlnin sırtına ykuaeakhr.» Çaresizlik 1 Yapı ve Kredî 1 37 yaşına bastı Cumhurlyet Ekonoml Servls! cöze! Tesebbös Bankacılığı»nm önderı kabul ed ıen Yapı ve K'scSı Baikası 37. yaşını doldurmuştur. 9 ev'ul 1944'te yolnızco tek şjbssıyle bankccı'ık vasamına katılan Yapı ve Kreaı'nin bugun toplam 577 şubesi bulunmaktadır. Bankanın toplam mevduatı da aynı sOre İçinde 6 mılyon 200 bın lıradan 54 mılyon 668 bın llraya yükselmış bulunmoktadir. Tum şube'erınde toplam olarak vaklaşık 11 b!n k!şının çalışrrokfa olauğu Yapı ve Kredi Bankası'nm özkaynakîar toplamı da 1380 yılı başlarındo 1 mılyar Z00 mılyon lırayı aşmıştır. Banka, tıcari calışmalarmın yanısıra kuitufel hızmetterfyle de tanınmoktadır. 1 Almanya'nın program | kredisi limitferi aştı Cumhurtyst EkonomJ Servist TOrkiye'nln 1 S 9 O yıMndo Federal Almanya tarafınaan saglanan 285 mılyon dolarlik kredının üzerıne çıkarak 325 mflyon d o larlık program kredısl kullandığı açıklanmıştır. Federal Almanya Türkrye'y* 1980 yılı lcln 295 mıiyon dolarl;k program kredisi İle 72.25 milyon dolarlik proıe kredisi sağlamıştır. 30 mılyon dolar olan fazla kullonımın, kısa adı B!S olan Uluslararası Ödemeler Bankası kanalı İle, köpru fınansman bıcıminde erken kullanımdan kaynaklondıgı yetklll cevrelerce oçıklanmıştır. Türkıye'nın bu acığı giderebilmesl lc'n Federa! Aîmonya torafından sağlanmış olan proje kredisını eksık cekmesl veya kendı kaynaklarından bu mtkton ödemesl gerekmektedir. YARIN: KİTlerin durumu