Katalog

DÖRT CUMHURÎYET 12 AĞÜSTOS 1S&0 POÜJİKA VE ÖTESİ MEHMED . KEMAL Bugün Bayram f TOPKİYEDE V DUMYADA EKONOMİ / T1CARET Cumhuriyet EKONOMİ SERVİSİ Bctyram ya. hodi h«p blrllicte fcutloyolım. Nosıl kutlovocoğız? Soboh nomozındo mı? Camıler aynlmıştır. Köy kohvesınde mi? Kafıveler bolunmuştur... Köylerde böyla. Ya kentler? Sokoklar. coddeler. rrahalleler. serrtl«r, dohosı var ileeler, lller bölürrniuştür. Bayram edemeyız Geçenlerd* olen şaır AJımet Muhıp Dranos bır stirlnde soyluyordu: Bugun bayram, Bayram biz« matem. Bayramlanmız bolünmuçtür. BayrcnianrniT matsm» dönuşmüştur. Neredeyse her evden bır cenoze cıkıyor. Evlerden de değıl, sokoklardo oldüaıyorlor, eve bıis g«lmeden. musolla taşıno bıle kenmodan cenczeler gorrüluyor. Cenazelerde ortoklaşa ofllıyomıyoruz kı, bayromlorda ortaklasa sevınel m. Olum b.rleştiremıyor, zulüm bırieştıremiyor, bayrarn bırleştıremıyor bızlen... Ne blrleştırecektır? Boyramlar d3 değ'.şîı. Holdıngcinln, ssrmayec'nın, fabrikccının bayramı l!e •mekcinın. Işcmın bayromı bır ms? Nosıl bır olobllır1? B'rinin kososı ağzına kadur dolu, bırınm şeker olacak porosı yok, Bayramlar b!r değlldır. Eskiden bırlnın gözü ötekının ceblnde değıldl. Şımdl herkesîn gozu otekmin cebınde... Neden? Cunku csğerl beş paro etmezın kendını ovcntaya vurunca nosıl semırdıgınl gozlerl ıle görüyor. Avanta artık toplufr duzeni oldu. «Aklın vor8a sen de vurt...» Akıl, vurgun oîdu Vurgunu vuroTnayon da ne tcador okiı olursa olsun delıdır. Cunku vurgun toplumunda payı yoktur. Feodai, Vopıtalıst, Vopıtolıst öncest faion filon defiil, oyırırmnda blzlm gıbı toplumlonn odi belirlenm'V tır: Vurgun ve Boyçun toplumu... Sosyoloııye boyle bır tommı do bız gecırecekmışız... Ne bılrrd k'... Her yerde avanta ora/an blr tODİumdo bayram oimoz. Bayram olsa da tadı cıkmoz. Şekerle de, cıkolata He de ağızkır tadlanmaz. Gönüller şenlenrr«6z Kardeşlıkler kuru'amaz. Avanta, vurgun toplumlarında eşıthk olmoz,. Onıcu tuttum da bayram etmedim. HclV ozonı böyle yokınryor. Elbette c u c u tufup bayromı edenvyecek... Orucu tutmak kolay, bayramı etmek zor. Hafta yedl gun cclışan adam bır gun totıl yapabllıyor mu? Yapomıyor. Yılda bpr av cruc tutcm oo. bayrarnı edemez Bu toplumun vıdaları, cıvataıan, somunlan coktan gevşedl. Kım gelse sıkılayomaz ortık... Ekonomfk cızgıda kapıtolıst ekonomıyı nasıl beceremedılerse, styasol clzglde d« part.ler demokrasısını elierlne yuzlenne bulaştırdılar. fAman, bunu söylerreyın!...» <Ma! ortcda değıl mı, söyîesefc ne olacak, eöytemeMk ne olacok?» Şiir Hâzım Zeyrek ne guze) anlatıyor. Şlıre boslomadan once, «Halkım, bu yartışım senden gözukmek ıçın ütğ:). senden bırı olduğum lcındfr.» dıyor. S*nl »«nden oimoyan, de kırrbonım ne etsfn icindekl sızınm derdl bervde, bende g«l. Hallnle honenmeyen, holln nedlr ne bllsln DtltndekJ a$ıdın, sozü bende, bende gel. Cektlğlnl çeJrjrıemlş, şlrtHfl ceker mi oersln? Ceke çeke cozulmuş cartk bağın bende ael1 Yokluk nedlr görmemiş, «hndi gorur mu dersın? Gore gore yazılrms alın yazın bende şell Dorıbelden aşarken domğunda dononım Buz kesflmfç elleiin, birer b)re r bende gel! Can ceklşen canryla yan yolda kalonim, Sırtındakl tabutun Içl bende, bende gel Böylesine blrblrinden kopuk, böyleslne bir Itllmiş, sorumsuz ellere duşmüs, sorumlu ellsr) şaşkın btr toplum olomoz. Bu ülkey!, bu haiîere sokan enere, tHodl pel. bunları duzelt!...» dlyorlar Olmaz, vallahl, olmaz. İki gözü görmeyen b'le goruyor bunlan... Hlc koyunu boöozlayar» kasaba, «Hadı bu kovunu yenlden dınitl...» dervtr mı? Blz dıyorjz iste... Kövde Heilo'yo soruvorlan «Hello, bu davullcr nıye ca'ıyor?> «Bevler ıcır » «Zurnalar?» «Ağaîor ıcndı*> «Güiüp oynavortlar^» «Muhtar ve candarma leMo"ir» «Bu kurbanior nıye kssllryor1»» «Kemıklen ve a'tıklan blziT lclndlr» Bayram'or, Hello'nun bovramına döndu: Toff». tuzu vok! Artıklarlo do bcyro'n o\*naz.. Sebzemeyva ucuzlarken Otobüs üreticileri yan et ve yağ fiyat aldı sanayicilerm tutumundan yakmdılar | Ihraç edilen otobüslerin jant keserek radyator patlattığını belirten otobüs üreticileri TSE damgasının «rastgele» verilıöemesiııi istediler. istonbut Hober Servisl Sebze rreyve fıyotlorının g>derek gsrMedıg!, buna karşılık et ve yemekiı^ I Vıd yağ fıyatlarmın yükselme eğılımi ıcıne gırdığl saptanTnıştır Istanbui'da sebze meyve ftyatları özeülkle semt pazarlannda rvevsmın en duçü'< du zeylne 'nTitştır Bunun sonucu olorak da orta kalıte domatesın 5 lırodan satıtdığı gorülmuştür. Kalıtell domatesler ıse seTit pazarlorındo en fazla 10 !>radcn alıcı bulrruştur Pa'lıcan da f'yat yıtıren sebzeier a'asında ver ohnıstır Semt po îstanbul'daki semt pazarlannda 5 lıraya domates. 15 liraya da pathcan satılıyor b j sebîe törBnön fyotı » *V ro>a ınrriştl' Son turfonda di ve pozarlonan <abak 10 hraaan, bamya ıse llk kez 80 lırcdan sat.lmıştır MEYVELER DE UCU2 za>lannda kemer ve bcstan pat l'canın fıyati ılk kez 20 lıra/a kadar Berılemıştır Bazı tezguh larda 15 lıradan patlıcan sotnd gı da çozlenT'Sitr Kad KOV Saııpazorı'nda dun S'vn bıber 25, carlıston bıber ıse 20 lıra dan ıslem gomiustjr Pazarcılann «boncuk avse» dıye tamm'ad klan toze fasu'ye de 2025 l.radan satttmısii'' Bs'bınva da fıvat ytıren sebze'er ora =ında ver almıs bundan b r hcfto O T P a 0 ı '5dan Cumhurtyet Ekonoml Servl»( Otobüs ve traktör üretıctlen, Turk Standartlar Enstıtüsu'nün yan sanaylciler üzenndeki denetımını ortırmasmı istemızler ve «Yan sanayıcllerce üretılen parcaların kısa sürede yıpranması özeliıkle otobüs dış satımını olumsuz yönde etkılemektedır» demlşlerdır. Otobüs ve traktör uretlclterl, hatalı ıant ve radyator üretıminın surduruldüğünü belırterek ozetıe şunlan söylemlşterdlr: tTurk Standartlor Enstıtüsü'nün damgası ıle üretılen ve pa zarlanan ıantlar!a radyatörler kısa sürede yıpranmaktadır. Bu geiışme özeüıkle ıhroc ettığlmz otobüslerin dış ülkelerde kotü not almasına yol acmakto d>r. Cölde ıant kesllmesı, ya da radyotorun patlaması orocm vo do kalmasma neden olmaktadır. Bu arada otobusunu potent olarak urettığ'mız kuruluş lardan da yogun eleştırfler gelmekte. onlaşmonın Iptai edıleceğı yolunda uyanlarda bulunulmaktadır > Otobüs ve traktör sanayiclIsn. 8 9 mılyon Üradan pazar lonan bır araçto ıant bedehnm ıki uc yüz dolarlık blr karşılık oluşturduğunu, yerli (ant'arm kolitesız üretlldlğl tcln kısa su rede yıprandığını bildirmlşlerdır. SanaylcjlerTSE damgosırnn üretılen ner parcaya vefllm«mesln!, bu konuda duyorli dovronılrrası gerektiğlnl bellrterek şuniarı eklemışlerdln »Blr lcnî, radvatör yo do comm değıştldlmesi özelllkle Ihroca'tan sonra yoğun bürokratlk enaellert oşrnaya ve büyuk har comolara \ol acmok'adır. Ayrıca ulkemız lcın hatah porcalor •otu propagandaya neden olmaktadır. Butun bu o'umsuzluk lar bırbınne eklemnce buyuk cobalar sonucu gırdlğımız dış pazorlorı e'den kacırmo Ihtimalı ortoya cıkmaktadır. Bu nedenle TSE otomot'v yan sonayl cılerınt daha geniş ve dıryorlı biçımde denetlemelidlr » Otobüs ve traktör üreticileri, |cnt ve rodyatör yanında yongın söndurücülerinm de yakmma konusu olduğunu, Iç pıyosa dan da yoğun şıkayetler geldiğl ni belirterek önlem almmasmi Istemışlerdir. «Sanayide kopyacılık gelişiyor, yaratıcılık öldürülmek isteniyor» Kenan MORTAN • TURKIYE'DE İLK PATATES SÖKME MAKİNASINI YAPAN DEMIRDOĞENLERE GÖRE: «DEVLET KUCUK SANAYİCIYI DESTEKLEYECEĞI YERDE OEVRE DIŞI BIRAKIYOR > maktadır Mesle>< fedaılen özertd rılecek yerde aevie d bı bırak'lmoktadır. Devlet bu ışı O7endırecek verdc en basıtınden bır moae! kıtap cevır.s.nı bıle yapTiornoktadır > Dem rdogen lerın gordugu tek ozendırme. 1970 yılınaa ılk vapiffl lısansı o'aıak ıstedığı gunlere dayanmakta O gjnler Ege Un'versıtesmde Prof Dr Em,n N'utaf ve arkodasları aletı sınarnıslar NLreft"! Derrırdoğen'ın «Emın Bey'ın başına nend'l sarrr,ı$ tartada calıştığı gunlen un'jtamorı» dı/or Ve ek'ıyor, «Devletın b:zı özendırmesi bu kadar btle olabilse uretım potonsı/el' co'< daha gen s bovutlarda harekete gecebı'r > Patates sokme makınesının yapımının 7O'lı vılların basında gercek'eşmesl sonrası potates gercek aniamda sofranıztn g'dası durumuna geldı Geldı, ama, bunu uretenler bugün ne durumda'' Yıliık c.rosu 35 mılyon lira orasmoa değ.şen bu üretıcı kesım. hem kend1sı hem potansıvelı «g.zlı gucü» oğütulmekte, ezılmekte ve yok edılmekte. Ostellk her «ekonomlkı karar bu kesimı doha da unufok edıyor. Bövlece. «Meşln körüğün arkasmda duranlar. ocokta çalışonlor» süreklı kovrulurken, montajcı yapı her «ekonomik» karar ile blraz daha gürbüzlesme olanağı buluvor Yaratıcı Demırdoğen'ienn uç neslınde yaçanon olumsuz yozgmın ayni zo>anoa Turkıye'nın de yazgısını özetlemesi isin belkı de en üzücü yanı değll rrt' Mevsım meyveler! şefta'l, ka vun kapuz, erık ve ormut c*a pozarla'da dusCk fi/atia soflır o'Tiustur Sahpazannda öun ;n olgun şeftahler 35, orta boy'arı ıss 2025 1 'adan satılmştır Ka«un karpuz fıyaîları da (k !o) 2025 I ra orasında değıSTiıştl' Er,k 25. ka'ıteli armut ıse 30 lırodan ıslem gormuştür Uzum fıyctı do 40 I roya kador gerilerrıs. v.sne ıse 3545 Iırodon sotıimıştır. YAĞ VE ET FtYAT ALOI T urklye'de Itk patates sökme mekînesını gelıştıren Nurettin Demırdöğen ıle izmır'ın ödemış ılcesınde goruştük. Kısa tıkrtaz yapılı canlı bır yüze sahıp yapısıyla, «Bu olaya nereden geldısorumuzu söyle yanıtlod 1 : Sebze mevve ftyatlormdo go'ulen gerılemeye korsılık, ozeMıkle Itk'd yemeklık yağ f'yat larımn tırmanma eğıllmi icine g 'dığı saptanm'st'r. Bundon yaklaşık 40 gun once 9095 l'roaan sot lun bır kılo avcıcek vağı 120^125 I raya pazcrlanmayo boslonmıstır. Et ftyat'an da kılo başına 30 lıra paholılanmıstır Kasaplarda 350 l'raya dek yukselen »t flyotlorı ık'ncl kalıte etlerır sctıldıgı superrrarketlerd© 280 lırayt büİTiustur. Pirinc. makorno g o i ©esıt'er ds ıse f'yotların yukseklığınl koruduğu goz!enm!$tpr. Pıyosodo kalıtelı pınnçlerın flyatmın 8090 lıra orosında değıştığı, ^o^arnanm do 4045 li'adan pazarlandığı saptanmıştır. «Bız Korademircı soyundon gelıyoruz Karcde ı rciiık üreticılık ve yaratıcıt'k demektır. 10 yıl once blr yobancı menşeiı makınenın Golcuk'e geldığını duyduk Amac. bu maklneyi tanıtıp daha sonra herhalde pazarlamasını yapmaktı Gıttık, odına patates sökme moklnesı denılen bu makıneyı gordük Rstoğrafmt cektık ve kalıp yaptık. llk deneme o!umlu sonuçlandı > TOrkiye'de pototes sökm« maktnesln*n yapımı buyuk bır olay değll. AncaK bu makınenın yurtdışında yapılanlara göre önemlı farklılıklan var. Bu farkİTİıklon Demirdöğen'ler şoyle onlatmakta : «özetle blz bu moklnede Türkrye'ntn toprağına göre değlşlkllk yaptık. Bunların boşında kürek sıstemlndekı farklılıklar gelmekte. Topraflımızdaki taştann fozlahgı göz önünde tutularak makırteyl guclendırdik. Aynco kullanılan malzeme cok önemll. Demlr yertn* colik dökum kullanmaya boşladık, boytece alet ortayo ctktı.» Farklıi klar bunurt'a bttmıyor Bugu'1 bu aletı ıthal etseniz ıc pıyasa değer npn vuzde 100 fazlasını da ödemek durumundasınız Bunun dısında patatesı e'le toplason.z 23 dönum ıcm 15 ıse ve 80 kadar toplayıcı gerekll. Her şe/den onemlısı toplamada yuzde 20 kayıp olusmakta. Bu ma<ıneyle ıse ka/ıp yjzds 2.5'e ınmektedır. Derrtırdoğen'ler uretıcı bır nesıl Baba tornacının 1B70 vılında vaptığı bır toma tezgahı hâlâ atolyede korunuyor. Tornan.n vopıldıgı Osmanlı ıdaresl o günler 1856 Anloşması ı'e sınır kapılarını aomış ve tüm sanayıyi cokertmıştl. Amo ınson bılıncl cokmüyor Nurettm Demırdoğen'in uc oğlu vor. Bırl toma bölümüyle uğraşmakta, ıkıncısl reslmleme, ücuncusü Is» montoj kısmında Ama baba Demirdöğen'ler artık üretlcl blr aile olmantn oloyı cozmeye yetmedığı lnancında. Dertlerlnı söyle dile getırryor: «OVuldo kopya yosoktır oyso sonaytde ortık serbeet bırokılmıştır. Sanavıd« monta|cı eğllımler glderek yaygınlaş SİVAS HALISI YURT DIŞINDA DEĞERİNİ HERGÜN ARTIRIYOR SJVA3, (llhan YAPICI yor) Gecen yıl 78 bln lıra arosında Iş'em goren Slvos halısının metrekaresınm, bu yrt 1320 b n li'a orasında satıl» dıgı ve vurt dışında bu halılor n değerlenn'n daho vüksek duzevde olduÇu beürtllmisttr. Bu konuda Slvos Sümer» bonk Halıcılık Bolge Müduru Sadrettın Aydm şunları söyl«mfstir: Yedek parça sıkıntısı artıyor ANKARA TMMOB'o bağlı Makıno Muhendıslerı Odosı Başkam Ömer Cıftçi, tarım ve ulaştm sektomndek yeaek por ca sıkıntısırnn buyük boyutla'O ulaştığ'nı söylem ^, bunun oo Cretımm duşmesıne neden o'du ğurıu ıfods etmısttr Sdyındostmüşteri ve bdyilerimizin şekerbdyrdmını içtenlikle kutldr, mut lünler «Ûnunü yurt dışıno k«jdor tnsıron S'vo« halıları artık blr altm g'bl değer kozanrroyo bas'am'S ve serbest Diyosado cok az bulunur bır duzeye gel r"st r Bugunleroe makinodo cokunan halılar pıvasado 25 30 bın liro arasında Islem gör ru ken, Slvos hoi'sır.m metrevaresl 1820 bın lıro düz©vnde bulunfnak'adır. Sıvas hoIrlonnın e! te^nh^rındo doku*» mosı. değernı dqho da artırT>akta ve b'r Tetre/tare halıda 6 m'lvon ilmıic h'i'unmaktadır. Federol Alrronyo'do bir S!va? halrsı 90 bin IKavo kador ıs'em cörmektedı Buvük ilgl topıoyon Sıvas halılcn arttk djnyaco ünlu blr halı olmu» durumundodır > erız. ÇAĞDAŞ YAYINLARI 2. BASISI ÇIKV Çıftei bjgün yaptığt yazılı ocıklamada yedek parca sık'ntısı uze'Tide djroraV <Bu s>kıntınm nsdenı14ekim oro secımlennden sonra hukumet olan AP ve onun Ganel Baskonı Süleyman Demırel'dîr» demiştır. C'ftc, cesıtlı güçîüklerle gellr elde eden üretıcının oldığı değen vedek parca spekülatörlenne verdığınl, yedek porca sıkmtısının en cok tarım ve utaçım alanında gorüldüğünü beItrtmıs şöyle demıştlr: «Yedek parca sıkıntısı uiasım alanında da kendisinı gös termlstır. insan v e yük taşıma cıiığının yuzde 7O'I kora taşırr.acılığı ıle yapılmaktadır. Bır koc buyuk kentimiz dışında Ise bu taşımacılığın yuzde 100'C bu olando nafakasını çıkartno ya calışmaktadır. Soför esnofı bugün tamırclye gıdememekte dır. Uikemız 1950 1960 orasın aa yaşonan eıkıntılı doneme doğru gıtmektedır Sonuc oıa rok tarlolardo son ökuzler r, cektiği troktötieri. bicerdöfierlert yonıden görmeye boşlayacafi (UBA) Zeytinyağı rekoltesinin 150200 bin tona ulasacağı belirtildi IZMIR P'vasado ham z«yt nvagı f vat'orının gıderek duş tuğ'j b'ldır'mıst'r Borsa yetkıiı er'nden a'tnan bıig'Ve gore Izmır Tıcaret Borsosmc'a b,r sure once 135 lıradon ıslem goren 5 asıt zeyt'nvağı 120 l r o y o düsmüştür. Yet kı'ıier fıyatlann genlemes ne korşın a.ım sotımlann yok denecek olcude azald'ğinı belırtmış, bu dcrumun. alıcıların, vuk sek reko te nederıyle fıvatlorm daha da duşmesmı beK.emeierlnden kaynaklandığint söyl»mışlerdır öte yondan yetkıiı cevreier «syfnyağı rekoitesının 150200 bın ton orasmaa gerceklesmesı nın beklendığını bunun en cok 50 60 bın tonunun TARİŞ tarofından saîın aiınabıleceğml blldırmışlerdır. Menemen Olayı ve Kubilay *> M OU»*l» £DEM: 25 LİRA İftcme adresi: ÇAĞDAŞ YAYINLARI C*j»loğlu, Türkocağt cad. No: 39>4I İstanbul LLI (iatonbul Reklârru 67) 4488 • Istanbu! Defterdarlıâı S!cıl Burosu Seflığlnden oidığım kıml'ğirrri kOyDettlm. Hukümsuzdür. Yunte ERASLAN