Katalog

ON CUMHURİYET 4 HAZÎRAN 1980 Trenler, Batılı sanayi ülkelerinde kitle taşımacılığında yeniden ön plana geçiyor Petrol fiyatlanndaki artışın durdurulamaması, Fransa, ABD, Japonya, Ingiltere Italya gibi ülkelerde kitle ulaşımının karayolundan demiryoluna kaydınlması çalışrnalarına hız verdi. etrol fıyotı artışları nedenıyle, Fronsız hukumetı, halkı daha az otomobıl kullanıp işe trenle gıdıp gelmelennı teşvık Içın ıkı yıl<Jır surekli gozeto llanları verdıkten sonra şımdı de kentlerarası demıryolu ulcşımını ilgınç kılan tekruk gelışmelere yönelmıştir. 8ENZİN FIYATLARININ SUREKLI ARTMASI, AVRUPA'DA KENTIÇI TAŞIMACILIĞIN OTOMOBILDEN TRENE DONMESİNE YOL ACTI. RESİMDE FRANKFURTTAKI KENT ICI DEMIRYOLU GORULUYOR.. Filistinlilerin özerkliği konusunda kim ne düşünüyor? % Mısır ve İsrail, özerklk göriişmelerinin ABD Başkanlık seçimleTİnden ön ce sonuçlanmayacağı kanısındalar. • FKÖ, Batı Şerîa ve Gazze'de yönetimin bir süre BM'ye devredihnesi ve sonra referandum yapılma sı yolunda Batı Avrupa ülkelerinin girişimde bulunmalarını istiyor. ARAFAT lıstınlılerın özerkliği görüşmelerıne daha başlanamadan sure dolmuş oldu Bu sorunun yakın gelecekte çozumü ıse olası gozükmüyor. Çunkü göruşmelere doğrudan taraf olan ülkelerd9 gıderek yo ğunlaşan ic polıtık sorunların çözümü, karşı taraf Içln göruşmelere başlamak konusunda bir on koşul oluştururken, soruna dolaylı taraf olan ülkelerın yaklasımları da atılacak bazı adımları etkilıyor D'ESTAING P hız yapması öngörülmektedır. Suratlı trenlerın gerek bılet ücretı, gerek surat, gerek konfor açısından havayollarryla rekabet edebılecek özellıkler taşıdığı kabul edıldlğinden yenı trenlere yolcu taşımacılığında cığır açıcı araçlar gozüyle bakılmaktadır. ilistinlilerin özerkllğlne ılışkın ABD Mısır Israıl görüşmelen, Camp Davıd anlaşmaSı maddelerı uyarınca sonuçlanması gsreken 26 mayıs tarıhınde gercekte başlamamıştı bl le Gercl üç ülkenın delegasyonları, mayıs başında israil' de bu gorüşmelere başladılar, ancak Mısır*da sürdurülmesi planlanan ıklncı tur gorüşmeler Başkan Sedat tarafından once ertelenıp, sonra da durdu rulunca, 26 mayısta sonuçlanması zaten olanaksız olan Fl F KİM, NE DÜŞÜNÜYOR? ilistinlilerin özerkliği ne ılışkın goruşmelere yeniden cıddi bir bıçım de başlanmosı konusunda gerek Mısır ın, gerekse Israıl'ın ABD'de başkanlık seçımlerının sonuçlanmasını bekledıklerı kaydedılıyor. Bu konuda kısa surede sonuca ulaşmayı olanaksız goren taraflar, ABD'de seçılecek başkanla bırlıkte gorüşrrvelenn seyrinın de değışebıleceğını dıkkate alarak, 4 kasımdan önce cozüme ulaşmak üzere masa başına oturmaya nıyetlı görünmuyorlar. Bu arada Başkanlık seçımlerınde Ronald Reagan'ın kazanmasmın Israll'ln pazarlık gücünü artıracağı ve Mısır1! ba zı ödunlere zorlayacağı kaydediliyor. F FKÖ'yü Fıllstin halknın yasal temsılcısı olarak tanımışlardı. FKO Başkanı Yaser Arafat, Avrupa ulkelerının gırışımıyle Israıl ışgali altındakı Gazze ve Batı Şerıa'nın bır yada ıki yıl sureyle Bırleşmış Mılletler'ın yo netımıne bırakılmasının sağkonmasını ve bu surenın sonunda Filistinlilerin geleceğını saptamak ıçın o bölgede bır referandum yapılmasını istiyor. Fransa'nın Fılıstın halkının kendı geleceğını belırleme hakkına sarııp bulunduğunu kabul etmesıyle bırlıkte Fılıstın konusunda ınısıyatıfı ele alabıleoek taraflar arasına katılan Batı Av rupa ulkelerı ise, Filistinlilerin ozerklığıne ılışkın göruşmelere FKO'nun de taraf olarak katılmasını ve Bırteşmış Mılletler* ın Fılıstınlılen «goçmen» kabul eden 242 sayılı kararının değış tırılerek Filistinlilerin bır vatana sahıp olmalan gereken bır ulus olduğunun kabul edllmesl nı sağlamak istıyorlar Ancak Batı Avrupa ulkelerı böyle bır tasarının Bırleşmış Mıltetler Güvenlık Konseyı'nde ABD tarafından veto edıleceğıne da şımdılık kesın gozüyle bakıyorlor. Öte yandan Fılıstın konusunda Inısıyatıfi Batı Avrupa ulkelerının ele alması olasılığı, hem ABD, hem de İsrail tarafından sert tepklyle karşılane yor. Bu arada Ortadoğu'da Fill«tlnlılenn yaşadığı Arap ulkelerı ıse muslumanların kutsal saydığı Kudus'un israıl'den gerı alınmasını ve Filistinlilerin ya şayacakları bir vatana kovuşmasını istıyorlar Arap ülkelerinin isteklerinde kendl topraklarında yaşayan Fılıstınlılerden kaynaklanon sorunlardan kurtulma ıstegının de payı olduğu kaydedılıyor (DIŞ HABERLER SERVİSİ) Fronsız hükümetl İşe gidlp gelmek lcın otomobıl kullananların hem kendı keselerı hem ulusal ekonomı açısından neden oldukları zararı ılanlar yoluyla anlatarak. kent dışında oturanların bır bolümunün arabalarıyla ancak, kent gırışıne kadar gelerek doha sonrakı kentıçl yolculuğunu ıse demıryoluyla yapmalarını bır ölçude sağlarrıştır Boylece kentıçı tra fik tıkanıklklan ve bu tıkanıklıkların neden olduğu aşırı petrol tuketımı kısmen azalmıştır. Fransa hükümetinın kentlerorası yolcu taşımacılığını demiryoluna kaydırmok ıçın yaptığı yenılıklerden en önemlısi de yenı ve süratll trenlerı sefere koymaya başlamasıdır. Saertte 250 km hız yapan trenlerde halkı bedava, «Deneme yolculuğuna» davet eden Fransız Demiryolları ldaresl, geçtiğimiz hofta yolculara 2 saat 18 dokikalık Pans Dı|on yolculuğunun 1 saat 37 dakıkada yapılabıleceğınl kanıtlamştır. 3 saat 44 dakıkada alınan Parls Lyons arası da 2 saatte alınabilecektır. 1981 yılında bircok bölgelerde hızmete girecek bu suratll trenlerın hava yolculuğu trafiğfnl yan >*ınya ındıreceğı hesaplanmaktadır Elektriklı trenler boylece hem benzın tasarrufu sağlamış olacaklar, hem de yolcuların terminal • havaolanı terminal yolculuklarındaki zaman kaybını önleyecektir. E debiyat dünyasımn iki ünlü adı Naam Hıhmet ve Orhan Kemal Bın Selânık'te 1902de doğmuş, otekı 1914'te Ceyhan'da. SUNUŞ ocağında, aynı anlayısla kor.usma yaptıgı, Nazım Hıkmet'ın fiırını övdugü duyulau ve yarpılanarak beş yıl agır hapıs ceza sına çarpıldı. Nâzım Hıkmet ıfeı ayrı askerl mahkemede toplam 28 yıl 4 ay hapse mahkum edıldıhten sonra (1938) Çankırı cezaevınde yatarken hastalandı, sıyatıklerı azdı, bır suru uğraştan sonra kalan cezasım çekmek üzere Bursa Hapıshanesıne j ollandı (5 arahk 1940) Nâzım'ın Bursa Hapıshanesıne gelecegı duyuldugu vakıt, Orhan Kemal, Adana Cezaevınden Bursa'ya babası Abdulhadır Kemah'nın çabasıyla nakledumıştı Zıra Abdulhadır Kemah Bergama Agır Ceza Kiahkemesı Başkanhgına atanmıştı ve oglunu 5 aralık 194O'a kadar Nâzım. Orhan Kemal'm varlığından habersızdı.. Ama Orhan Kemal, Nazım Hıhmet'\ edebıyata egılımı olan her genç gıbi bılıyor, şıırtennı ezberlıyordu Hatta şııre meraklı olduğundan Nâzım türünde şııre geçmedıgı yıllarda Ndzım'ı öven honuşmaları yuimda hece veanü bır şıınni «Buyufe Şaır Nâzım Hıkmet'e» armağan etmışU. Ve işte asker sık sık görebılmek ıçın onun Adana'da halmasına gonlu razı oimamıştı Orhan Kemal, 7 aydır yattıgı Bursa'da koguş arhadaşları arasında «Buyufe şaır' rutbesıne enşmıştı, şıırlerı dergılerde basılıyordu. Nazım'ı Sultanahmet Tutukevınden tanıyan ve Orhan Kemal'le arhadashk eden bır hukumlu, Nâzım ın gelecegını Orhan Kemal e sovleyınce o, sevıncınden nerdeyse çıldıracaktı Nâzım'ın gelışı dört gözle beklendı Ikı bavulu, bır vatak (Arkası 9 Sayfaaat Kemal SULKER Mısır gorüşmelere cıddl bır bıçimde oturmak Içın ayrıca, Israıl'de hukümet bunalımının sonucunu ve işçi Partısı'nl Işbaşına getırebılecek bır erken seçım olasılığmın bulunup bulunmadıgının kesınlesmesınl gormek ıstıyor. Israıl Ise Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın bır yandan yetkılerını genışletmesının yansımalannı, dığer yandan aldığı ekonomık önlemlerın halk arasındakl tepkısınl ve sonuçlarını beklıyor. Soruna doflrudan taraf olan, ancak masa başına oturma hak kı olmayan Fılıstın Kurtuluş örgutu işe Fılıstın s.orununun çözümü ıçın Batı Avrupa ülkelerinin yenı gırişımlerde bulunmalarını bekliyor Bılındıği gıbı Batı Avrupa ülkelen gectığımız aylarda ardı ardına Fılıstınlılerın kendı geleceklerınl kendılerının belırleme hakkına sahip olduğunu kabul etmışter, hatta Bazı Avrupa ulkelerl NAZIM, ORHAN KEMAL'İN ŞİİRLERİNİ t€ REZALET, BERBAT,, DİYE KARŞILADI i A rtık Orhan Kemal'in «Karıma Mektuplar», «llâm Aşk». «Pınar Koylü Ahmed ın Mektubu», «Resımler», «2000 Senesıne Şıırler* «Bir Kadıno», «Neyleyek a dostlor» vb başlıklı şıtrlerini ıceren Şılr Defterı yırtılıp atılacaktı Orhan Kemal 'Babaevl 'Ekmek Kavgası'. 'Avare Yıllar'la başlıyan yapıtlannda yazınımızın en seckin adı olacaktı Ve haplshanedekı sayılı gönler bıter, kapıdan bır hıkâyeci olarak cıkarken bıle duygularını şu şıırde dıle getırıyordu: AYRILIRKEN Toplanmıştılar demir kapısına hapishonenin Dargın bafcıyoriardı. Bllhassa umltslzcHler. 'Köroğlu' tVor» demjştt, offın olmayocağını yazmıştı Son Posta «Defnek çllen doldu» tPeynir ekmek glbl yedin be? seneyl allahsızl» cBlr kodeh de benitn Içln ic!» «Bası goğe değer gayrt...» Yuregl sevınçten çailomcsı lâzım gelen mavl kıravatlı irtstmdım. Her taşı, çiçeğl ve insonı ezberlenrrHş hapishonede koyup gıdiyordum onlan, nasıl da heyecansız, nosıl da Içlm ıçime sığarak.. cGayrı müddeumumun bile önunden geçeblllrdim bilâ pervasız» Ne candorma, ne gardiyan... Sonra... Oyle ya... Babam, anom, memleketlm, kızıtn, kanni orkadaslonm... Galibo mahzundum bir parço Ah onlar olsolardı benım yerimde şimdi: şapkalannı fıriatırlardı havaya, basaıtardı en taze kahkahalarmı, anasını satariardı dunyanın... Tofcakjştık, açıidı hapishane kapısının demlr kanadı. usuüacık cıktım. Onlcr benhn yüzumden Içerde kalıyorrmış gibi Yollar guneş dolu. Toz. Demlr kapı gerlsinde brroktıklarımın dostluğunu götürüyorum evime. Onlar bunu rterden bllecek' Kemal SÜLKER ÖNEMLİ OLAN RAY DÖŞEMEK Fransa. süratll tren Işletmecllığıne yonelırken benzer atılımların Italya'da, Ingıltere'de, Kanada da ve ABD'nde de yapıldığı bıldırılmektedır. Süratll tren ışletmecılığınde Japonya'nın onde gıttığınf de hatırlatmak gerekmektedır. Joponlar, saatte 200 km hızla gıden Şınkansen (Fışek Tren) trenlennl yıllardır kullanılmaktadır Fransızların sozünu ettığirrız trenler! ıse saatte 250 km. hıza ula şacaklardır. Trenlerın büyük sürat ycpmasında tren donanımı kadar ray doşemenın de buyük rolü vardır Şoyle ki, donemeclerde sürat >opmak olanağı azaldığından coğu zaman % 40 hız eksılmesı olmakta, bu ıse ışletme kârlarını azaltmaktadır. Donemeclerde de hız yaparak kompartımandakı cÇorba kâsesınl sarsmamak» olarak nıtelenen düzgun gıdışı sağlayıcı denge peşınde koşan rrühendlsler, donemectek! merkez kaç itme gücünü gıderıp denge sağlayan buluşu başarıyla gelıştırmışlerdır. Halen Japon, İngılız, Kanada. Fransız, Italyan ve Amerıkan muhendıslerınln merkez kaç gücü dengeleyıci mekanızmayı buldukları bıldırılmektedır Bu unsur, süratlı tren ışletmecılığınde cok önemlı olduğundon. Fransız hukümetının 1981'den Itıbaren sefere koyacağı yenı trenler içın mümkün olan yerlerde düz demiryolu hattı doşetrreye özen gosterdığı belirtılmektedır. Italya 1983 yılından Itıbaren işleteceğı Roma Floransa , «Dırettlssımaı hattı içın mümkün olduğu kadar düz demır\olu hattı döşetmeye ozen göstermiştır. Itatya'dakl Dırettissıma hattı trenieıinln de saatte 250 km. Peru'nun yenî Devlet Başkanı Belaunde: "Latin Amerika'da siyaset boğa güreşine benzer,, B ABD'den yoğun askeri ve ekonomik yardım sağlayacağına kesin gozüyle bakılan Belaunde'nın asken yönetimler dönenünde devletleştirilen şirketleri de eski sahiplerİBe geri vermesi bekleniyor. Belaunde'nln 1 mllyon kışrye ış alanları açacağını vaat etmesının seçım başarısında rol oynadığ' sanılmaktadır. Bununla bırlıkte kısa bir süre Içinde 1 mılyon kışl lcln Iş yaratmanın kolay olmaya cağı kabul edılmektedir. Çalışacak yaştaki halkın yarısına yakın bolümunün ışsız olduğu ya da ayda 5 000 TL'den oz kazandığı bır ekonomık ortamda bunalımın üstesınden gelmenın zor olacağı bellrtilmektedır. Temmuz sonunda Cumhurbaşkanlığını üstlenecek olan Be'ounde'nin as kerı yonetımier tarafından uygulanan yontemlerin tef sım uygulayacağı belirtilmektedır ABD'nde yetışmış bır mımar olan ve surgün yıllarında ABD unıversıtelermde okutmanlık yapan Belaunde'nin devletlestınlmış gazetelerı, radyo, televızyonu ve devletın sahıp bulunduğu 178 kurumu ozel teşebbuse devredeceğı bildınlmektedır ABD'nın yardımını sağlayocağına muhakkak gozüyle bakılan Belaunde «Latın Amerıka1 da siyaset boğa güreşine benzer Ne zaman dorbe yıyeceğınız belli olmaz» dıyerek 35 yıidır hiçbır Cumhurbaşkanı'nın seçildığı donemi tamamlayama dığı Peru için düşüncelerl nı özetlemeye calışmıştı. H N lkâye'ye 1942'de artık lyiden lylyo yonelen Orhan Raşıt, Nâzım'la mektuplaşan Kemal Sülker'ın gönderdığı çeşıtlı yertl ve yabancı h'kâyecılerın yapıtlarını okumuş, onlara yetışmek ve hatta onları aşmak azmıyle dopdoluyau Hıkâyelennı gonderıyor. ama dergılerden beş kuruş alaTiıvordu Orhan Raşıt'ın de Nözım gıt>ı paraya gereksınmesı vardı Bır gün Nâzım, Raşıt'ın «Güllu» ve «Asma Çubuğu» başlıklı ıkı hıkâyesınl Ikdam Gazetesınde gece sekreterl olan Sülker'e gonderd', bunlara telıf hakkı alınabılmesıne onem vermesıni ıstedı. Sulker de, hıkâyelerı Orhan Kemal takrra adıyla yayınladı Yazı Işlerl Müdürü Nurettın Oryan'a daıHıkâyeler benım. telıf hakkı lcın muhas9beye bıldır de paralanalımn dedı ve hıkâye başına 10 lıroyı aldı, Bursa'ya Nâzım'ı zıyarete gıttığı bır pazar günu Raşıt'e verdı Nâzım do, Raşıt de yazar ımzası olarak Orhan Kemal'ı beğendıler O günden sonra (Eylul, 1942) Yürüyüş Dergisı ıçın Sülker"in oracılığıyla gönderılen hıkâyelere Orhan Raşıt değıl, Orhon Kemal Imzas1 konuldu Yıne de şııri bırakmayan Raşıt, yayınlanmasını Istedığı tBayraTi Sabahu başlıklı şıirıne Orhan Kema>' adını koyou. e var kl, Nâzım Hıkmet, Raşit'ın şıırlennı beğenmemıştı. Hatta blze. Yürüyuş'te yayınlanan tHarp ve Sıın (5 Kasım 1942), cBuyük Ihtılâl'ın Oğrettıklerı» (9 Ocak 1943) yazılarımızdan dolayı şunu önermiştı: «Bu Oğlanda şaır olarak !ş yok, ama hıkâyeci olarak hcrıkulâde sağlam bır kumaşı var. Onu şıırden vazgecırmeye çalışalım, eleştırın onu...» Zaten Nâzım da, Raşıt'le ılk tanıştığı gunlerde okumasını ıstedığı hece olçusuyle yazılan şııriennın ancak ılk dortlüklerıni dınlemeye tahammul edsbılmış, sonra cKöfı kardeşım, kâfı... Bir başkasını lutfen. » dıyerek başka şürierinl dinleyince de: tRezalet, Berbct1» dıye eleştırının en ağırını yapmıştı (Nâzım Hıkrret'le Uç Buçuk Yıl, Orhan Kemal, Sf. 31) ORHAN KEMAL EŞI VE KIZIYLA... R aşıt, 1939'da şıırlerınl yayınlatmayı başarmıştı Reşat Kemal ımzas ıle Yedıgun de çıkan şıır (25 Nı san 1939) Duvarlar başlığını taşıyordu. Yenı Mecmua'da yer alan 'Saadet başlıklı şıır (5 7.1940) M Cağlayan a ıthaf edılmış, Reşıt Kemalî ımzası kuı lanılmıstı Yedıgun'de yayınlanan 'Bed bınlık' ıse (16 7 1940) Raşıt Kemalî olarak suniılmuştu Rasıt ın hıkâyeya yonelmesı Ekım 1941'de başladı. "Benım Oğlum' başlıklı hıkayesı Yeni Ses ts Orhan Raşıt adıyla yayınlandı (15 Ekım 1941), Bunu Yürüyuş tekı hıkâye lerı ızledı. artık Ortıan Raşıt ve Reşıt Kemalî yok, yennı gıttıkce daha başarılı hıkâyelerın yazarı Orhan Kemal almıştı «Bır O'üye Daır» başlıklı hıkaye (Hazıran Temmuz 1943, Yüruyuş) beğenıldi «Telefon» başlıklı olanı kadar (15 Şubat 1943, Yurüyüş), çarpıcı ve yenl değıldı Fakat hıkâyeci Raşıt yanında şaır Raşıt'ın artık esaml sı okunmuyordu e var kı, şııre emek veren Raşıt bu etkın ya türünden vaz geçemıyordu Nıte n Yeni Ses'te kl Bır Beyrut Hıkâyesl adlı şllr (7 Ka sım 1941), aynı dergıde yayınlanan «Hamıyet Gostermemek» şıırı (Sayı 16) Raşıt'e cesaret ver.yordu ama, bız, Nâzım'ın önerısıne uyarak onu hıkâyeye yonlendırmek lcın bir yazımızda (Yurt ve Dunya, Temmuz 1943) şunları yazdık: «Orhan Kemol'de Işçılerın hlkâyecısı olmak istidot ve temayülu bulunaugunu bıldırmelıyız Orhan Kemal'ın resrettığ hıkâyelerde onun hayatından pasaılar bulmak kabıldır Dalgalı bır hayatın edebıyotımıza mal olan akısleri Orhan Kemal'ın hıkâyecılıği uzerınde fazlasıyle durmağa ssbep tes k'l edecektır... O fabrıka ışcısının bız zat realıtenın aksl olan yaşayış tarzlarını çok ustaca anlatmakta ve bızde yapılmamış olan fabrıka ışcılerl hl •<avecılığınde adeta ıhtısas sahıbı olmaktadır» Bunu yazarken Orhan Kemal'in bl ze gonderdığl üç, beş hıkâyesınln etkısını taşıyorduk. 1943 rhan Kemal, bu şılrl yazdığı vakıt, Nâzım Hıkmet'ın verdığl emeklerie adeta ünıversıte oğrenımınl yapıp bıtırrrıştı Nâzım Bursa Hapıshaneslnde Roşıt'le tanışınca ondan ılk once yaşam oykusunu aplatmasını ıstedı; onu kendı yoşamından dersler çıkarmaya ve toplum yapısı hokkındo bılımsel sonuçlara göturmeye çalışacaktı Nâzım, konuşurken ona hep «Rasıt kardeşım» dıyor, mektuplarına da «Rasıt kardeşım», «Raşıt». «Rasıt evladım» diye başlıyordu Bu nedenle bız, bu yazı dızısınde Orhan Kemol yerıne hep Reşıt adını kullanacağız. O Peru 17 yıidır Ilk kez genel seçımlere glderken askeri darb9 sonucu bır uçağa bındırılerek Lıma'dan Arıantın'e surulen eskl Cumhurbaşkam Fernando Belaunde Terry de 18 mayıs günkü seçımler de adaylığını koymak ıçın ulkesıne dönüyordu Gectığımız ay Peru'da yapılan seçımlere 15 sıyasi partı katıldı Bu partıler arasında Belaunde Terry'nın Halkçı Hareket Partısl oyların % 44'ünü elde ederek Ilk turda alın ması gereken % 36 lık baraıı aştı. Partısının aldığı oy oranı % 36 yı aştığı Içın Cumhurbaşkam olan Belaunde Terry, sonuçtan memnun olmakla bırlıkte Temsılcıler Meclısınde kuçük bır azınlığa sahıp bulunması ve Senato'da da 60 sandalyadan ancak 20'sını partl sının kazanabılmesi nedenıyle ıktıdar ortakları ara ma zorunluğunda kalacak. Peru'da en önemli sorun Işsızlıktir. 1978 yılında Uluslararası Para Fonu'ndan kredı alabilmek Içın enflasyonu durdurucu deflasyonıst onlemlerın alınması ekonomık durgunluğu artırınca Işsızlık yaygınlaşmış, ücretlilerın satınalma gücü üçtg bir oranında azalmıştır. Halen yıllık enflasyon oranı da % 64'tür. N YARIN: Raşit'in yaşam öyküsü