Katalog

ON CUMHUEİYET 26 HAZİRAN 1980 Ankara... Anka... Ağustos böceği ve karıncalar Müserref HEKIMOĞLU Buyukelçı Rın ve eşı, Italyan Hava Akademısı Komutanı ve ogrencıler onuruna bır kokteyl verdıler geçen hafta. Genç havacılar Elçüıgın guzel bahçesmde dolaşırken NATO ulkelennın dıplomatlan da Ankara toplantısına donuk konuşmalar yapıyordu salonda. Kımı dıplomatlar ortak bıldırmm haylj tar tışılacagmı söyluyordu Bruksel dekı oncalışmalarda >amalı bohçaya benzemıştı ortak bıldırı Avrupa Bırleşık Amenka arasındakı goruş aynlıgı bır yana, Avrupah uyelenn de değışık goruşlenvle bu yamalı bohçanın Ankara toplantısmda antlaşmanin ortak goruşunu nasıl yansıtacagı merak edılıyordu. Dıplomaılar tartışmayı sever aynntılan urun uzun goruşurler ama bır olayın ana çızgılennı degıştırdıklen soylenebıhr m ı ' O çızgılen daha çok büyuk eller saptıyor Hatta bır ulkeyı dogrudan ılgılendıren sorunlann çözümunu bıle bu bü\uk eller ustlenıyor kımı zaman Guadalop toplantısı somut bir orneğı bunun. Şımdı da ÎMF çızıyor ekonomık politıkamızj. Guadalop toplantısmı ulkemız uzaktan ızlıyordu, IMF'nın kararlannı da radyo ve TV'dekı açıklamalardan ögrenıyoruz Ankara toplantısından once de Venedık dorugu yapüıyor ışte Kımı Başkentlıler de espn yapıyor, unlü yonetmen Vıscontı'nın «Venedık de Olum» fılmım artımsıyorlar Guzel Italyan kentlndekı doruktan sonra nasıl bır senaryo oluşacak. Venedık'de kımler olecek, kımler yaşayacak, diye soruyorlar Büyuk başlar Venedık'de toplana dursun kımı Ankara yolcuları bu kez de Atına ya ugramaktan gen kalmıyor ABD Dışışlen Bakan Yardımcısı Nımetz de Atına yoluyla gebjor Başkentımıze Ankara yolculuklan Atına uzerınden yapılınca ıster ıstemez yorumlara uğruyor Yıne ne odünler venlecek dıye kuşkular başhvor Sonra da, bıçak kemıg e dayanıyor Türkıyenın karşılıksız kalan onca ıymıyet gostensınden sonra venlecek ödun kaldı mı dıye öfke duyuluyor Ikılı gorüşmeler oncesınde Turk ve Yunan Dışişlerı Bakanlannm kımı sözlerı de hayh yankılar yaptı Başkent çevrelennde Yunan Dışışlen Bakanı «Savaş» sozunün ikı ulke arasındakı ılışkılerde kaldmlacagını söyluyordu. Erkmen çok guzel yanıtladı bu sözleri • Bu savaş sozunu kullananlara düşer Bız Yunanlılarla ıhşkılenmızde savaş sozune hıç yer vermedık • Dışişlerı Bakanımız Turkıye'nın ortak ozlemmı yansıtıyor bu sözlenyle Ege yı bır Banş Golu olarak gormek ıstenz bız Turk Yunan dostluğuna Ataturk'un bır mırası olarak bakanz her zaman Kıyılanmıza çok yakın adalann Yunanıstan a aıt olmasmdan hıç gocunmadık Oysa Yunanlı dostlanmız uçaklanmızın uluslararası düzerun hakverdıgı olçude topraklanna vaklaşmasını bıle ıçlerme sındıremıyorlar Bu gerçekler ortadayken Atına'dan duyulan ses büyuk bır anlam taşıyabıhr mı' Erkmen m bır başka açıklaması ise kuşkulara yol açıyor Yunamstan'ın NATO asken orgütune dönüşü Turkıye ile Yunanıstan arasında bır sorun degıl. NATO ile Yunanıstan arasında bır sorundur, dıyor Dışış'en Bakanımız Sonra da ekhyor Bir çözum ortaya konsun bız de goruşumuzü bıldınnz Bu nasıl şey üye ülkelenn dışında bır NATO kavranundan sozedüebılır m ı ' Turkıye asken örgutun uyesı, Yunanıstan degıl Dönuş volu tum uyelen n ortak karanyla açüabılır Turkıye'nın dışında bır NATO çozumü duşunmek üyehk hakkını kullanmamak degıl mı? Yunanıstan'ın asken örgute donuşunde en çok sözsahıbı Turkıye elbet Ege de kıyısı olan başka ulke yok' Bızım onayımız alınmadan hıçbır çozum bıçımınde Yunanıstan ile anlaşmak bır yana, Atına ya bır önen sunmak bıle düşunülemez. NATOnun Ankara toplantısı ıç polıtıkanın ılgınç bır donemıne rastlıyor Ulkemızde canguvenlıgı yokken ortak guvenhk toplantısı ganp gelıyor ınsana. Bu toplantıda bolgesel sorunlann ele almması da aynca duşundurucü Devlet yaşamında eskımış. gungönnuş kışıler Ataturkun dışpolıtıkasını anımsıyorlar Bolge bölgelılenndır Yabancılar bolgesel sorunlara kanşınca bolgesel banş da, dunya banşı da tehlıkeye duşuyor, dıyorlar NATOlu dostlanmızm yaklaşımı da hıç gerçekçı değıl bu konuda. Ortadogu sorunlanna Türkıye'nm de ortakhgın doğrultusunda, ötekı NATO ulkelenyle uyumlu bıçımde bakmasını ıstıyorlar Güzel, ama daha önce NATO'lu dostlanmızm Türkıye'ye bakış açısını saptamak gerekır Bu bakışta bır tutarsızhk var galıba. Dostlanmız Turkıye'nın Ortadoğu'daki yermı, rolünu, ihşkılennı bılmezlıkten gelıyorlar Daha acısı ulkemızın Ortadogu'da Batının bu aracı durumunda olmasını ıster görünuyorlar Bu cok ters bır yaklaşım Oysa NATO Ortadogu ortamını degerlendınrken, pohtıkasını oluştururken Türkıye'ye ağırlık vermek gerekır Ulkemıan bolgesel tanhsel, geleneksel ihşkılennı gozden uzak tutarak yanlışlardan kaçınılamaz. Ortadogu da yaşayan olaylar da. kanıtlıyor bu tutarsızlıgı. Agustos bocegı ve kannca oykusunu büırsınız, Ortadogu'da yaşanan olavlan da bu öykuye benzetıyor kımı başkentlıler Bellı agustos boceklen Ortadogu'da uzun sure dıledıklen gıbı şarkı soyledıler, ışler kanşınca da dayanışmayı anunsadılari NATOdan ağustos bocegıne kanncanın oykudekı sözlennı tekrarlaması ıstenemez elbet Şarkı soyleyene dansetmesı önenlemez NA.TO boyutunda bır orgut ıçın Ortadogu'da ortak bır göruşe varmak kaçınılmaz bır zorunluk Dunya banşı acısmdan da zorunlu bu. Yoksa dünva banşı büyuk devletlenn ılışküenne ve davranışlanna bagh kalır Aslmda Ortadogu'da ortak bır görüşe varmak TO ıçın guç sayılmaz Çünkü NATO'nun askeri sorumlulugu bolgesıyle sınırlı olsa da temel ılkelennden bırı tum ülkelenn bağımsızhk ve özgurlügüne saygüı ve destek olmak degıl mı' Ancak bugüne kadar bu ılkenın yetennce ısledıgı sölenemez Ankara toplantısı bu ılkeyı raftan ındırebıhrse çok yararh olur. Yoksa NATO bır guç merkezı olmaktan öteve bır nıtelık kazananıaz Caydıncıhk, asken güç kadar geçerlı, tutarlı ükelere baglılık da ıster Son olarak NATO toplantısmın başkentımızde çok sessız geçecegını soylemek zorundayız Çünkü Demırel hükümetı Erbakan ile ugraşıyor Erbakan'm partısı de Imam Hatıp Okullan ve dansöz Özcan Tekgül ile Ana muhalefet partısı CHP ise Ispanya'da şatolar kuruyor Teknık görevlıler dışında, NATO sorunlarını gereklı düzeyde ele alan bır sıyasal kuruluş goze çarpmıyor Oysa NATOnun karşı karşıya bulunduğu sorunlar teknık olmaktan çok uzak bugün sıyasal kararlar gerektınvor Bu durumda toplantırun Ankara da yapılması neye yarayacak acaba? Afrika'da60ımlyon kişi açlıkla karşl karşıya • Erkeklerin ise genellikle gıda kaynağının bulunabildiği kent merkezlerinde ve madenlerde çalışmalarından dolayı, bu denli büyük tehlike ile karşı karşıya bulunmadıkları bildiriliyor • Uzmanlar, buyıl. Doğu veGüney Afrika'daki 12 kadar ülkede, 7 yaşından küçük çocukların yarısıyla, yaşları 15 ile 40 arasında değişen kadınların yarısının açlıkla başbaşa olduğunu beliriyorlar ka'da bugün Sudon'dan Guney Afrıka Cumhurıyetı'ne değın 60 rrılyon kadın ve çocuğun ac lık tehlıkesıyle karşı karşıya ol duğu belırtılmektedır Kuraklık ya da zomansız yağışların neden olduğu gıda sorununu cozmek Icın Bırleşmış Milletler yoğun caba gostermektedır BM Dunya Gıda Kon seyı nın hazıran oyı ıçinde ya yınladığı bır rapordo nüfusunun yeterli gıda alamadığı 26 ulkenın varlığından soz edılmektedır Bu ulkelerde 17'sı Afrıka'da bulunmaktadır Aclık so rununun en çok Afrıka'do hıssedılmesının nedenlerının başında kıtado, yuksek dogum oranlanna rastlanması ve gtda uretımındekı durgunluk'ur Sıyoh Afnka son 20 yıl ıcmde kışı başına gıda uretımmın dusuş gosterdığı dunyadakl tek bolgedır 1970'lerde bu duşuşun yılda %1 3 oranmda o'duğu ao raporda koydedılmektedır Dış Hoberler ServisJ Afri AÇLIKTAN ÖLÜM TEHLIKESI ILE KARŞI KARŞIYA BULUNAN 60 MILYON AFRIKA UDAN BIR GRUP. ~ " GÖRULMEMİŞ BIR KURAKLIĞIN HUKUM SURDUGU AFRıKA DA AÇLIĞIN EN OOK ALDIĞI KURBAN ÇOCUKLAR. Uzmanlar bu yı! Doğu ve Gü ney Afrıkc'dokı 12 kadar ulkede. 7 yaşından kucuk cocukların yarısıyla yaşları 15 ile 40 arasında değişen kadınların ya rısının açlıkla başbaşa oldukla rını vurgulamaktadırlar Bunla rın toplam sayısının da 60 mılyonu bulduğu aynı cevrelerce ılerı surulmektedır Erkeklerin bu sorunla karşı karşıya olrrad klarını belırten uzmanlar erkeklerin genellikle gıda kaynağının bulunabıldığt kent merkezlerinde ve madenlerde çaiıştıklarını kaydetmektedırler Son 20 yılda sıyah Afnka'nın tahıl dışalımı 3 mılyon tondan 8 5 mılyon tona cıkmıştır Ama bunun ma'ıyetı de 1 8 m!l yar dolara yükselmıştır BM tah mınierıne gore trend bu bıçımde devam ederse Afnka'mn d şalım gereksınmeierı 1990'da %50100 arasında artacaktır Aclık sorununu PH cok görul duğu ulkeler arasındn aşağıdakılerı saymak murrKundur Uçuncu Dünya'nın IMF'den yakmmaları artıyor İMF'nln 3/ncü Dünya'da oyna mosı gereken rolun nrteliğı, ukıslararası capta tartışılan bir konu durumuna gelmıştır Onerdıği ekonomık reçetelere karşı Peru va Mısır"da y o neltılen şıkâyetler, IMF aleyhlne bır deyımın «IMF tıpi korışrklık» deyımının doğrrtasına no den olmuştur 3 Dünya ülkelerıyie IMF arasındokı ılışkıler gıderek buruklaşırken bu kuruluşton yakınan hukümetler lıstesıne Jarr.aıka dokı Mıcfioe! Manley hukumetı Portekız'de . duşen sosyalıst Marıo Soares hükümetı eklenmış ve Tanzama Devlet Başkanı Julıus Nyrere de IMF konusunda şoyle demıştır «Ulkem ve 3'uncu Dunya ulkelennın sorunları IMF yo netıcılermın sıyasal müdahalelerı olmadığında bıle cok ağırdır Bızlere yardımcı olamıyorlarsa, barı ışlerımıze karışmoktan vazgeçsınler » Bu duruma karşın. 3'üncü Dünya ülkelerının çoğu dış ode me zorluklorı yüzunden IMF'nın oçtığı kredılere bağlı olduktan başka IMF onerılerıne ayak uyduran ozel yabancı banka kredılenne de bağımlıdırlar. 80 mılyar dolarlık parası ve oltın stoklan bulunon IMF, güclu ozel bankalar üzerındekı etkınlığryle de önemlı ro) oynamaktadır Özellıkle petrol fryatı artışlarının 3'uncu Dunya ulkelennde yarattığı ödeme zorluğu. IMF'nın rolunü artırmıstır. 3'üncü Dunya ülketerı. IMF'nin kredı acarken one sürdugü tKoşul»dan yakınmaktadırlor. Bılındığı gıtw IMF reçetelennde kredı alan ulkelere derhal ayaklarını yorgona gore uzatnoaları. kemer sıkmaları, ulusal porayı devalüe etmelerı, tuketl mi azaltmaları ve kredılerın kısılması ıstenmektedır Jamaıka Başbakanı Mıchael Manley va dığer bdzı 3 uncu Dunya lıderleri, IMF'nın recetelerının yanlış hazırlandığını, bu ulkelerın gerçeklertyle bagdaşmadığmı ve koşullann katı olduğunu söy temektedırler Ayrıca, ulkelerlne oıt sorunların ya ıhraç ettiklerl UGANDA Ulkenın kıtlık gorulen en onemlı bolgesı ktizeydoğudakı Karamoıa dır BM bu bolgeye gıda dağıtımını yapmayı ustlenmıştır Bolgede 400 bın kışı aclıktan olme tehlıkesıyle karşı karşıyadır Karamoıa'do her gun 400 500 kışının aclıktan oiduğu sanılmaktadır Uzmanlar buraya ayda 4 bın ton gıda nın gerekn olduğunu belırtmek tedırler Ancak buyuk güc'ükler ve tehlike'erden dolayı buroya ayria sadece 100 ton gıda geleb Idıgını de sozlerıne eklemektedırler Bıldırıldıgıne gore buraya gıda getıren yuk kamyoniorı kacınlmaktadır Gereklı onlemler alınmadığı takdırde bolgedekı tüm ınsanların kokünün kaz nocagı öne surulmektedır. Julıus Nyerere golge etmesın KENYA uye . ulkelerm amaçlarının goz önunde tutukıcagını belırtmıştır kı bu cumle, IMFyı daha az boğlayıcı bır nıtelıfctedır Ote yandan tıcorı bankalar da bu noktayı gozden kacırmomok ta ve IMF n n verdığı kredılere ayak uydurarak kredı sun maktodırtar 10 ZENGIN ÜLKENIN AĞIRLIĞI TANZANYA DEVLET BAŞKANI JULİUS NYERERE «3. ÖÜNYANIN SORUNLARI İMF'İN SİYASAL MÜDAHALESİ OLMADIĞINDA BİLE ÇOK AĞIRDI. BIZLERE YARDIMCI OLAMIYORLARSA, BARİ İSLERİMİZE KARIŞMASINLAR» DİYOR horrmıodde ve eşya ftyatlartnın duşurulmesı ya da petrol fryotlorının artmasından kaynaklandığını eklemektedırter Bu arada 3 uncu Dunya ülkelerının 1978 yılında IMF'den al dıkları borc tutarından 900 mıl yon dolar fazla faiz tutarı ödedıklerl ve 1979 yılında 1 mılyar 800 mılyon dolar kredı aJırken 1 mılyar 600 mılyon dolar faız ödemelerı llgınctır. İMFnın kuruluş omacını bellrleyen onemlı 6 maddeden bırı 3'uncu Dunya ülkelerını yakından ılgılendırır Bu moddede IMF'nın «Uluslararası tıcaretm dengelı gelışımıne yardım etmesı. bu nedenle de ıstıhdom ve gerçek gelır duzeyını yükselt meye, ekonomık polıtıkasının ona hedefi olarak tum uyelennın verımlı kaynoklarının gelıştırılmesıne yardımcı oiması» gereği belırtılmıştır Temellerı 1944 Bretton Wcods goruşmelerırtde atılmış bulunon Uluslararası Para Fonu (IMF), gercekte yukanda belırtılen maddenın ıçerdığı çelsme ve kalkınma hedefierını gut memış ve 3 uncü Dunya ülkelennden gelen ıstekler uzerıne de rece derece, ılgılenmeye koyulmuştur Nıtekrm 3'uncü Dunya ulkelennın ısteklenne yanıt vermesı ancok 1963"de oknuştur Oncelen ıhhalâtlarına Ofanla ıhracatı az ulkelerm oçığını kapama omacına yönelmış. 1969'dan ıtıbaren d« hammodde fıyatları artışından öturü dış odeme zorluğu çekenlere kredl vermeye başlamıştır. 5 yıl sonra uzun vodelı kredı lerı devreye sokmuştur. Son olarok da petrol ftyatı artışları nedenıyle IMF'ye bağlı VVıtteveen Fonu dıye btlınen 10 mıl yar dolarlık bır kredı tutan dev reye gırmıştır. Sımd< butun sorun IMF'nın kuruluşunda kabul edılen ilkeler ve sonrodan yapılan değısıklıklerm, bugunun gersksınım lerıni karşılayıp karşılayamodıgt dır IMF, dogan yenı isteklen ele almok uzere 19 Mart 1979 tanhınde bır toplantı yapmış ve uç noktalı karar almıştır. Bu noktalardafi bın, borc alan ülkelerın kendılerını topariayabılmeleri ıcın daha uzun vadell kredıler tanımayı ıcermektedır. Ikmcı nokta, hukümetlerin talep azaltmayı amoçloyıcı onlemler alırken, terazının arz kefesıne daha büyük ağırlık koymalarını boylece uretımi. yatınmı ve ış olanoklan artırımınt ıcermektedır Uçüncüsü de kredı alan ulkelerın yapısal sorunlarını duzenlemek uzere Dunya Bankası ile daha yakın ışbırlığı yapmalarına yonelıktır Bu toplantıda sozü eldılon noktalar goruşulüp kararlaştırılırken IMF üye ulkelerın polıtıkalarına saygi gostereceğı yolurtda kuruluş yasasında mevcut cumleyi tekrarlomaktan kacınmıştır. Bunun yerine. IMF'19 MART 1979 TARİHÜ TOPLANTI Kenya'dakı BM terrsılcıs! Ro bert Kıtchen. bolgedekı gıda sorununun cok cıddi olduğunu kaydetrnekte ve 1 2 mılyon ton luk tahıl yokluğu çekıldığını oe lırtmektedır Temsılcı, bunun en buyuk böıümunü de Doğu Afnka'nın ana çıda maddesf mı sırın oluşturdugunu bıldırmektedır Kuraklık Kenya'nın gıda uret mınde oo40lık bır duşuşe neden olmuştur Kenya bır zamanlar gıda dışsatımı da yapmaktaydı. SOMALİ Ac'ık cekenlerın sayısı mından en kotu durumda bulunan Somalı'dır Bunun nedenl oe uikeye aşırı sa>ıda goç olmasıdır BM Goçmenler Yüksek Komısyonu ulkede 1 5 rrılyon Etyopyalı göçmen bulundu ğunu beürtmıştir Komısyon ma yıs sonunda ulkedekı 25 kampta 690 bın gocmen bulunduğunu, bunun %92'sinın de kadın ve cocuk olduğunu bıldırmekte dırler 10 zengm ülkenın % 56 hlssesıne sahlp bulunduğu IMF" de kuzeyın sanayıleşmış ülkele rı ağır basmaktodırlar IMF de ulkelerın temsılcı ve buna uy gun olarak soz poyının tAdaletlı» olmoktan cok uzak bulunduğu kabul edılmefctedır O denli adaletsız bır durum vardır ki. guneyın fakır ulkelennden bazılormı temsıl yetkısı ku zeyın zengın ürke deleçelerıne verılmıştır «Brr ülVenın ekonomtk yetersızlıklerınden yakınmcsı bır msonın has^alığından oturu dok toru suclu bulmasına benzen dyen bır zengın ulke Merkez Bonkası Genei Mudurune 3 un cu Dünya ulkesı Merkez Bankası Genel Mudurlerınden bınnın verdığı ılgınç yanıt sudur fllviF Guvennorler heyetının ne ler konustuğunu anlomak ıcın 5 yıt geçıyor 5 yıl da IMF yetkılılerımn ülkenızl nasıl aldattıgını anlamok ıcın geçıyor» Uzmonlar, IMF'nın varlığını surdurmesını ve rolürıü korumasını bu ıkl aşın gorüş orasında btr orta yol bulmosında gormektedırler Fokat bu arada IMF Genel Müdüru Jacques de Larosıere ın gelışmekte olan 3 ncü Dünya ulkelennın uluslarorosı pora kaynoklarına gınş yolu bulomadıklarından yakınmasına karsılık kuzeyın zengın lenne sesını yukseltemedıgı de kabul edtlen gerçeklerden bın olorok dıle getırılmektedır. Dıle getırılen bır gercek de IMF'nın Turkıye gıbı zorluklar karşısın da kalan bazı ulkelere zamonın da gerektığı kadar kredl sağlo mosı halınde sonrodan dell gom leğl sıytnesine daha az gerek duyulmuş olacağı Idl. ETYOPYA Etyopya'da öa 14 eyaletten 9'unda kuraklık olduğu acıklanırken BM en az 1 mılyon kışının aclıktan ölme tehlıkesıyle karşı karşıya olduğunu belırtmektedır Ulkenın Wollo bölge sınde 1973 yılında meydana ge len kuraklık 200 bın klşının yaşamına malolmuştu BM, bugun 150 bın ton tahıla ve 32 bın ton diğer gıda maddesı. bottanıye ve itaca gereksınlm duyul duğunu kaydetmektedir. Etyopya yetkılılen İse bu rakamların yeterli olrradıgını soylemek tedırler Hukumet. 5 mılyon kısının kıtlık ıçinde olduğunu be lırtmıştır Ote yandan bu ülkelerın yonında Tanzanya, Zambıa ve Zımbabvve'mn de gıda sorunu ıcınde olduğu bıldırılmektedır. Cıbutı ve Sjdan'ın guneyınde gorulen açl^k sorununun etkıli olduğu dığer yerler de Mozambık, Botswana ve Ruanda'dır. Japon otomobilleri Avrupa şirketlerini güç duruma sokuyor KÖLN Ford otomobıl şırketının Federal Almanya Kolu Başkanı Peter VVeıher, Bonn hükümetıne başvurarak, Federal Almanya'nın Japonya'dan yapmakta olduğu otomobıl ıthulatını kısıtlamasını ıstemışt>r Serbest tıcaretten yana oldukicnnı, ancak bunun eşıt koşullarla yapılması gerektığınl soyleyen VVeıher. «Eşit koşullar saglanmazsa sanayı kol larının gorevlerlnı tam anlamıyla yerine getırmesl Icın ba zı tedbırlerın alınması zorunlu olun demıştır. Japon hukumetını kendı Iç pazarını korumak Içın burokrat k engeller yaratmakla suo layan VVeıher. Japonya da Işgucu malıyetının duşuk olduğunu belırterek, Jopon fırmalarının bu yolla dış pazarlara daha ucuz ve daha bol ürun satabıldığını bu yolla dış pa zarları ele gecırmeKte olduklarını soylemıştır. Federal Almanya'da bu yıt topiam 250 bın Japon yapımı otomobılın satılacağı sanılmak tadır Bu mıktar 1977'dekı Japon yapısı otomobıl satışlannın tam dort mıslıdır.