Katalog

ON CUMHURÎYCT MAYB Kissinger: "Muskie, ilk iş olarak dışişlerinde denetimi ele geçirmeli ABD'NİN ESKt DIŞÎŞLERÎ BAKANI: «BEN OLSAM, AMERİKALI DİPLOMATLARIN REfflN ALINMALARINDAN 23 HAFTA SONRA İRAN'I DENİZDEN ABLUKAYA ALMAYITERCİH EDERDİM.» | DR. KÎSSİNGER'E GÖRE, BAŞKAN CARTER REHİNELER SORUNUNU DIŞ POLİTİKANIN ODAK NOKTASINA DÖNÜŞTURMEKLE HATA YAPTL ABD yönetlmlnde UIusol Gu »enlık Danışmanlığının oluşturulduğu 1953 yılından bu yana hem Dışışlerı Bakanı, hem de L'lusal Guvenlık Danışmanlığı gorevlerını bırlıkte yürulen tek kışi Henry Kissinger olmuştur. Blr söre Ulusal Guvenllk Danışmanlığı görevınde bulunduktan sonra 26 ay sureyle Ikl gorevi bırlıkte yurüten ve bu konuda zengın deneyımlere sahıp olan Kissinger de Vance'ın ıstıfasından sonra gerek ABD'de gerek Botı'do bu alan da başlayan tartışmaya TIME dergısıne verdığı bır demecle katılmıstır Kissinger bu ikı go revı yuruten polıtıkacılar arasındakı ılışkılerin nasıl olması gerektiğını anlatırken. kendısi nın de bu kurallara sık sık uymadığını itiraf etrrıştır Kissinger, gorüşme sırasında rehıne lere ıtişkln düşuncelerinı de anlatmıştır TIME dergısinın Henry Kissinger ıle yaptığı gö rüşmenın ılgınc bölumlerınl okurlarımıza sunuyoruz. 1965 yılında Japonya'nın Osaka kentınde copten elekt rık enerıısı elde etmek uze re kurulan santral petrol fi yatlarının son yıllarda artma sı uzerıne büyuk onem kazanmıştır Önem kazanmasının nedenlerı arasında bu alando uzun bır deneyım kaynağı olması geldığı gıbı pet rol tasarrufuna olanak hazır layacak sonsuz bır hammaddeye yonelmış bulunması da vardır Yakılan coplerln cıkardığı ısıdan elektrık enerıısı sağlanması yontemıne dayanan Osaka dakı elektrık santralın den sonra 1973 yılında petrot fıyatı tırmanışı başladığı anda tum Japonya'da 12 adet tOsaka tıpl» santral kuruimuş bulunuyordu 1973 yı lından bu yana copten elektrık enerıısı elde etme planına hız verıldığinde bugun Japonya'da bu tur elektrik eantrallerınin sayısı 36'yı bul muştur Önumüzdekl yıllarda Tokyo kentınde konutların ısıtılrnası icm kullanılan elektrik enerıısının yüzde 8'inın cop ten sağlanması gerçekleşebl lecektir Bu. Japonya nın tum petrol Ithalatının ancak yüzde 3'üne eşıt blr eCop ham maddesı» oluştursa da Japonya'nın yıllık petrol Ithalatının 200 mılyon ton olduğu düşünülünce 6 mılyon ton eder kl bu da ülkemlzın yıllık petrol Ithalatının üçte bırınf oluşturur (Dış Haberter Servlsl) Başbakan Helmut Schmldt de bısıklet meraklıları arasında. HAMBURG'DA BI9IKLETLI GENÇLER HEM UCUZ HEM SAC04 Joporlar, eskı lastıklerl de yakcrak cıkan ısıdan elektrık üretıyorlar • JAPONYA'DA ÇÖPTEN ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETEN 36 SANTRAL BULUNUYOR ALMANLAR BİSİKLETİ YENİDEN „ KEŞFETTİLER • BİSÎKLETE BİNENLERDE, KAN DOLAŞIMI BOZUKLUKLARI ENFARKTÜS VE MIKROBIK HASTALIKLARA ÇOK DAHA AZ RASTLANIYOR... lı bır çevre yarotmak omacıyfo bsıklete bınmeyı tercıh edıyor Ve Almanların bısıklete hü eumu sonucu b sıklet satışları, 2 Dunyo Savası sonrasındon bu yana rekor duzeye ulaşmış bulunuyor Otomobılın altın donemm' yaşadığı 60 yıılarında Federaı Almanya'da bısıklet üre tımı yılda 1 mılyon dolayındayken gecen yıl bu rakam 3 85 mılyona eıkmış Bu yıl ise bısiKİet uretımının 4 mılyonu aşması beklenıvor Alman Der Spl egel dergısının habenns gore, bısıklet uret c lerf talebı karşılayamadıklon ıçın alıcılar aylar ea sıra beklemek zorundo kalıyorlor 100 KİŞİDEN 6O'I Federal Almanya'da Istatl»tıkler her 100 Almandan 29'unun otomobıl sahıbı olmasına karşılık 100 klslden 60'ının blsık etı oldu^unu gosterıyor Bisiklete bmmenın beden ve ruh sagiıgı acısından da büvük yararları oldu^u bılınıyor Bısiklete blnenlerde kan aoıaşımı hastalıkları ve enfarktüslere bl sıklete bınmeyenlere oranlo cok daha az rastlandığını kaydeden uzman doktorlor bısıklete bınen lerden mıkrobık hastalıklara karşı da daho fazla bağış'klık olduğunu ıfade edıyorlar Hatta Amerıkah tıp adamı Paul Mlte bısıklete duzenl olarak blnenlerın omurlerını beş yıl uzat tıklannı ıddıa edecek kadar Ilerı gıdıyor NEDENLERİ Almanya do «blslklete hOcum»un kuşkusuz ceşitlı nedenleri var Benzın fıyatlarındakl «hızlı artış bu nedenlerın başmda sayılabılır Batı Avrupa nın ceşitlı ülkelennde son yıllarda tYeşıller» dıye de adlandırılan çevre korumacılarınm kampanyalarının da bısıklete yonelışte payı var kuşkusuz Bısıkletın populerıtesının artmasının bır dığer nedeni de büyük kentlerdekı trafık sorunu Araştırmacılar trafiğı yoğun kentlerde blsıkletın 4 kılometrelık bır uzaklığı otomobılle aynı sürede kat ettığıni belırtırken. klşılerin park arama zorunluluğu olmadığını ayrıca evınm kapısından ulaşacağı yerın kapısına kadar gıtme olanağına sahıp olduğunu hatırlatıyorlar Bısıklete blnenler yayalarlo karşılaştırıldığında ise belırll bır uzaklığı S4 kat daha cabuk, buna karsılık başka bır enerp harcayarak katedebllıyorlar Bu arada Almanya'daM turlzm çdrketleri de bu bısıklet modasmdan yararlanmanın yolunu bulmuşlar ve bısıklet turları duzenlemeye başlamışlar. Kıralık b sık etlerle günu bırliğlne turlara eıkılabıldığı gıbi tek basına can, sıkılanlar ıcın bir haftalık grup turları da düzenlenmış bulunuyor Kücük turızm sırketlerı ıse bısıkletle gez mek ısteyenlerın yıyecek gerek»inmesını onceden paketlenmış gıda maddelenyle sağlama yoluna gıdıyorlar (Dış Haberler Servlsl) İLK MADDE SORU Edmund Muskle'nln yerınde olsaydınız günde minızdekı ılk madde ne olurdu? YANIT Onun Iffc yopmosı gereken İş Dışışlerı Bakanlığının denetımını ele gecırmek ve bırlıkte calışacoğı kadroyu oluşturmaktır Kanımca Dışışleri Bakanlığında oalışanların morallerl cok bozuk onlar dış polltıkayı belırleyen temel unsurun kendılerl olmadığı kanı sındalar Onların morollerının düzeltilmesl karar rrekanızma eıno katılmalarının sağlanması bunun Içın de Muskıe'nın onlara sorumluluk bılıncınl aşılaması gerek Benım bu sözterım, hoyranlık duyduğum ve Dışışlerı Bakanlığı gorevınden ayrılrmsının aceleye getırıldlğl kanısında olduğ"um Cyrus Vance a yoneltilmiş bır eleştlrl değıldır kesınlıkle Muskıe nln öncelık vermesl gereken ıkıncl konu ıse Başkan Carter'le mumkun olan en yakın ılıskıyl kurabılmektır Dış polıtlka Baş kanlo Dışışlerı Bakanı arasında bır mücadele ya do bir rekabet olarak ele alınamoz ve böyle yürütülemez Ben ve Ford bu ılışkıyı mükerrmel yurüttuk ve aramızda hıc bir zaman bır prenslp sorunu cıkmadı Muskıe'nin öncelık vermesı gereken ücuncü konu Ise Amerıka'nın dünyadokl saygınlığının yenlden sağlanmasıdır Dunyanın önde gelen lıderlerlnı dostlanmız ve hatta düşmanlanmızı dış polıtıkamızın Istıkrarlı olduğuno tnandırrrralı yız. Tokyo'da elektrik enerjisinin yüzde sekizi çöplerden sağlanacak 3 Humeynl Ile Arafat arasında «posta güvercınl» gıbi calışan, Imam'ın yakın çevresınden bırıyle konuşuyoruz. Odada genç bır din adamı Imam m torunu Huseyın Humeynı de var Huseyın Humeynı, Imam'ın SAVAK tarafından öldürülduğu ıddia edılen buyuk oğlunun oğlu Yanı «sevgılı torunu» Benı Sadr'ın Cumhurbaşkanı seçilmesınde onemlı rol oynadığı, yorulmak bılmez bır propagandacı olduğu kendı kullandığı Datsun marka arabasıyla her gun Tah'an ı ya da Iran'ı karış karış dolaştığı soylenıyor Sıyah şarığım çıkarmış, bır koltuğa bağdaş kurmuş, soyleşımızı izlıyor Soruyoruz clmam, Musaddık harekef lclnde yer almış mıydı 9 Hayır Imam, o tarlhlerde Kum'da hlc konuşmamasıyla ün yapmış bır Ayetullah ıdı Ayetullahlann soyleşılerıne katılır saatlerce dınler. a^zından tek sözcük çıkmadan cübbesıni toplar, kalkar gıderdı Neden?» Cunkü o dönemde Ayetullah Kaşanl onun ölümünden sonra da Ayetullah Burucerdı gerek d n odamları üzerınde gerekse ha'kın genış kesımlerl üzerınde muazzam etkı sahıbıydıler Humeynı nın on larıa ters duşmesl doğmadan ölumü olurdu Yıllarca sabrettı ve Burucerdı'nın ölümünden sonra sahneye cıktı Ilk konuşnrasında Islâm'ın sıyasetle eş cnlamlı olduğunu ezılen kitlelerın kurtuluş doktnnl olduğunu soylemışti Yakın tarıhte Islam'ı böyle yorumlayan Ilk klşi imam Humeynl olmuştur Oysa, ondan öncekı ve hatta cağdaşı tüm dln adamlan Islam'ı siyasetten koparıp blr dınsel kurallar slsteninden ıbaretmışçesine Incelryorlar ve anlatıyoflardı flmom'ın Şoh'ın 'Ak Devrlml'ne modemlesmeye karşı olduğu icln karşı çıktığı Iddia edlldl» Bu doğru değil Imam'ın Şah'a Ilk başkaldınşi, Amerikalıların Iran'da işledığl suclara Iran mahkemelerının bakamayacağına ilışkın yasanın cık rrası uzerlnedlr imam Humeynl. bunu Iran'ın egemerlık haklannın clğnenmesı ve Irıanet olarak gormuştu Ak Devrlm'e karsı cıkrş nedenl Ise Ak Devrlm odı altında Iran tanmının cökertjleceğinl ve Iran' m dışa bağımlı bir tuketlm toplumu haline dönüşturulmek Istendığınl görmüş olmosından ötörüdür. «Imam'ın bu denll ekonoml bllglsi olduğjna Inonmak güc» Danışmanlan vardı EKoooml oantsmam Abulhosan Benl Sadr Idl BENİ SADR'A DESTEK Türkıye'de Iran'a lllşkln en yoygin ama en y«mIts kanılardan bırl, Humeynl Ile Beni Sadr arasında çeklşma olduğu, «bağnaz» Humeynl'nln «çağdas» Benı Sadr a soluk aldırmadığı blçımlnde. Oysa, gor çek bunun tam tersl. Humeynl, bugune dek Benl Sadr'a şu ön«ml noktalarda destek sağladı: Dın adamlarının Cumhurbaşkanlığına oday olamayacağını liân ederek, Cumhurbaşkanı olmok ıstedığını Iran'da herkesın bildığl Ayetullah Behestı'ye ülkenın en onemli yürütme gücünun kapısıru kapattı Beni Sadr Cumhurbaşkanı seclldlkten #o»vro Beheştı, Benl Sadr'ın parlâmento seçıllp toplanmadan görevıne başlayamavacağını llerl sün muştü Humeynl, Benl Sadr'ın görevıne bır on önO9 başlaması icm o sırada yatmakta olduğu hastanede bır yemin töreni duzenledl ve Cumhurbaskanı'nın görevıne başlamasını sağladı. Beni Sadr"ı Devrlm Konseyl başkanlığına atayarak Konsey Genel SeKreteri Beheşti'nln uz»rıne cıkardı Anayasa tarafından kendlslne verllmls okm başkomutanlık görevlnl Benl Sadr'a devrederoıc Cumhurbaşkam'nın gucünü artırdı. CUMHURBAŞKANININ ÖZELLİKLERİ VE HUMEYNI'NIN KONUMU Benl Sadr, 1950'lerde Musaddık hareketlne katılmış Babası da Musaddıkcı blr Ayetullahmış. Yıl lar boyu Ulusal Cephe ıle yakın llişkiler lcmde bulunan Benl Sadr'ın yer aldığı Ikincl büyük sıyasal eylem 1963 ayaklanması O günden bu yana Humeyni ile bağlarını korumuş Bu nltelıklerıyle, Benı Sadr, Musaddıkcı gelenek ile o gelenekle hlcblr lllşkisl bulunmayan Hu meynıcl eylem arasında blr köprü Işlevine sahıp Islöm Devnmı'nin Işlevsellıkten cıkartıp bir kryıya Ittığl, dln adamlarıyla yıldızlan barışmayan aydınlar çareyl onun çevreslnde kenetlenmekte buluyorlar. Ayrıca, blr Ayetullalı'ın oğlu olmost. 20 yıla yakın blr süredlr Humeynl'nln en yakın cevresinde bulunması ve butun bunlara ek olarak islâmcı Batı Almanlar bisıkletl yenlden keşfetmlş gorunuyorlar Bazıları kaslarını gelıştırmek ıcm, kımısı benzmden tasorruf sağlamak amacıyla bazıları trafığın yoğun olduğu bolgelerde işlerıne daha cabuk ulaşabılmek için. kımısı de hava kırlllığlnl önlemek ve daha sağlık Cumhurbaşkan, Benı Sadr hem ayd nların hem de barı d n adamlarının ortak desteğınden yararlanabılen tek lıder Fotoğrcfta Imam ın oglu Ahmet Humeynı yle goruluyor. HENRY KİSSİNGER Humeyni tartışmasız en güçlü iktidar merkezi İMAM HUMEYNÎ ÎLE CUMHURBAŞKANI BENI SADR ARASINDA ÇEKİŞME OLDUĞU VE «BAĞNAZ» HUMEYNI'NIN «ÇAĞ DAŞ» BENİ SADR'A SOLUK ALDIRMADIĞI BÎÇİMİNDEKİ YAYGIN KANININ GERÇEKLE HİÇBIR İLİŞKİSİ YOK.. knam Humeynl, Iran'ın, tartışmasız, en güçlü iktidar merkezi Iran da varolan tum kışılerden, orgutlerden, gruplardan, akımlardan hatta belkı de bunlann toplamından bıle daha guçlü Tarıhte bu denlı olağanustu gucun toplandığı bır başka bıreyı daha bulabılmek cok zor olmalı Mılyonlarca kışının onun bır sozuyle ayağa kalkıp, bır sozuyle oturacağını sezebılıyorsunuz. Bütün bu gucüne rağmen, hakkında ortaya atılan iddıakınn tersıne, gunlük sıyasal yaşama mudahale etmek bır yana, Iran'ın yenı rejimı kurum laştığı ölçude daha gerılere çekilryor. «orumluluklarını Cumhurbaşkam'na ve parlamentoya devredıyor. Daha zıyode, halkın, sıyaset adamlarının. ülkenln yolgöstericisl Işlevinl üstlenmiş durumda. Niteklm, buyük kıtle gösterılennde en gözde slogankırdan bin. en büyük Allah'tır, yol gösteren Humeynl'dlr anlamındaki «Allahü Ekber. Humeynı Rehber> slogonı. Ya da bır kışl Humeyni dıye bağırınca, ardından blnleroe hançereden çıkan, gok gurültüsü gibı «Rehber» yanıtı gelıyor Imam Humeynı. Beni Sadr'ın akslne MusaddıkOı akım ıle hıçbir zaman bırlıkte olmamış Ne var kl, bu akıma karsıt olan ve Ayetullah Beheştı'nın başını çektıği. «aın adamıa'inın egemenlıgınde bır Iran» bıçimınde tanımlanabılecek okımın ıçınde de yer almıyor. iran'ın torihind* ve bugün varolan sl/asal okullardan hongıslne dahıl edılebıleceğını kıme s o rarsanız sorun ister bir yetkılıye. ıster «sokaktakl adama» alacağınız yanıt tek ve kesın olacaktır Imam Humeynl, kendl sıyasal clzgısıne. kendl felsefe okuluna, kendine özgü bır dünya goruşune «ahıptlr. BABA ÖNDCI REHİNELER SORU Başkan Carter'ın rehıneler sorununun 1 numoralı dış polıtıka konusu yapmasını hoklı buluyor musunuz? YANIT Bu konuya öncellk verılmesine karşı değılım, ancak öncelık verıldlğının oçtk açtk ortaya dökulmesına karşıyım Cunku rehıneler sorununu dış polıtıkanın odak noktası yapınca. orraca ulaşmok Içln ödenmesi gereken bedel de hızla yükselmiştlr. Diğer bir yanlış yaklaşım da, rehlnelerın serbest bırakılması Içın mutlaka bir bedel ödenmesi gerektığl ızlenimıni yarat mak olmuştur Bu yanlış yoklaşım rehıneler sorununu bir prensıp sorunu olmaktan çıkarıp blr zamanlama ve pazarlrk sorunu haline sokmuştur. ÇIKMAZDAN NASIL ÇIKILIR? tıl SORU Bu çıkmazdan nocıkılablllr? llştirmek Idn yeterll süreleri olduğunu dıkkate alarak belîrlefnelıyız, Bu nedenle bugün Içın daha sabırlı blr polıtıko Izlenrresınden yanayım. SORU O halde bu durum da rehmeler sorununun gerl plana ıtılmesini mi önerıyorsu nuz? YANIT Eğer başcn şartsı yuksek bır plan gelıştırllebilırse, karşı tarafla blr çatışmayo çırılmesinden yanayım. Ama solt kamuoyunu yatıştrrmok İçin başan şansı düşük girişımlerde bulunulmosına kar çıyım. (Dı» Hafoerter ServisO DÜNDEN YARINA YANIT Ben olsom, Amerfkalı dıplomatların rehın alın n*alarındon sonra dıplomatık girışımlerın başanya ulaşması Içın Ikl üc hafta kadar bekler sonuc alamazsam lımanlan mayınlayarok Iran'ı denızden oblukayo almayı tercıh ederdim Eğef anıden boyle bır ha reket gercekleştırılseydl, Iranlı yönetıcılerın ekonomıde mey dano gelecek cok buyük hasarı onarmalan kolay kolay mümkün olmozdı Ve belkl de böyle blr eylem rehınelerin serbest bırakılmasını sağlayabillrdi Bugün tss girlşeceğlmiz blr harekâtı. Iranlı yetkılllerin alternatıf kaynaklan ge İRAN CENGİZ ÇANDAR • blr kuratnct olarak yorott^ı •ayginl*, Benl SoaY ın Beheştl ve arkadaşlarının IzJediği çlzgiye korsı olan dın adamlarının önemlı blr bolümü Ile yokın ıhşkıler kurmasına ve onların desteğıni elde etmesıne olanak vermiş Imam'ın Kum'da >oşayon kardes! Ayetullah Pasandıde, torunu Hüseyın Humeyni. hatta Devrim Mahkemelerl Başyargıcı Ayetullah Halhall din adamlarının bu kesımının en ünhü örnekleri arasında. Gerek aydınlar. gerekse dln adamlarının blr bölümünün dahi olsa üzerınde Ittifak etmelerl sayesinde, Benl Sadr bugun, Iran'ın «ulusal birllğı» nin bir simgesl, yarının da «umut adamı» durumuna gelmlş Bu nedenle. Iran'ın geleceğinde, Iranlı sıyaset adamlarından hıcbırısl Benl Sadr kadar şanslı değlî. Japon işçileri ABD ve Batı Avrupa işçilerinden daha uzun süre çalışı/orlar TOKYO (ANKA) Japonya1 da Işçilenn, calışma saatlerl oçısından ABD ve Batı Avrupa'dakl ışçılere göre daha uzun sure çalıştıkian bıldırılmlş tlr. Japon Oalışma Bakanlığı ta rofından geçen yıl yapılan bır araştırma bulgularına göre, Japon Işcilerl yılda 2131 saat calışmaktadırlar Ortalama olarak verılen bu süre ABD'deki çalışma süresl olan 1700 saat V» Batı Avrupa'dakl 1800 saat ten önemll oranda fazladır. An cak, araştırrra, son yıllarda japon işçılerlnln calışma surelerınln yılda ortalama 13 saat kısaldığını ortaya koymuştur. Araştırma, Japonya'da blnden fazla Işcl calıştıran kuruluşların yuzde 51'ine yıllık çahşma saatının ortalama 2 bın saat olduğu, ancak, toplam ku ruluşların yüzde 19'undan bu düzeyln 2 bln 300 saaU astığını bellrtm»ktedlr. Bu konumuyla, Imam Humeynl, cereyan eden Iktldar mücodelesının ötesınde bır «baba onder» Altındakl çatışmalar. onun alacağı tavn zorunlu kıldığı zaman tavır alıyor Nasıl bır tavır takınacağını onceden kestırmek olanaksız. Ancak, şurası kolayca anlaşılabılıyor kl, Iran'ın esenlığı icm. ıktıdar mücadelesının bellı sınırlar Içinde tutulabılmesi, barışcıl bıcımler altında cereyan edebılmesl, den«tlenebılmesi, çığrından çıkmaması, ülkenın ve halkın bırliğıni parçalayacak boyutlara tırmanmaması lcln, Imom Humeynl'nln fızlk varlığı cok onemlı Hatta, tayın edıcı Ancak. gene de. Humeyni'nın neden rehlneler sorunu patlak verdığınde. Benl Sadr"dan ayrı düştüğünü. her zaman kolladığı Benl Sadr ıl« değll de Benl Sadr'a karşı olan grupla aynı tutumu paylaşır göründüğünü acıklamak gerek. Bu açıklama rehlneler olayının perde arkasının öğrenılebilen bazı bölümlerimn acıklanmasmı da berabermde getirecektır. YARIN: ReMneler otoyınm perde arkaw Volksvvagen firması gecen yıl tarihinin en parlak dönemini yasadı WOLFSBURG (ANKA) Batı Almanya'nın en büyük otomobıl uretıcısı olan Volksvvagen'in. 1979 yıimı parlak bır şekılde kapadığı ve ortaklarına yuzde 20 kar dağıtacağı bıldlrilmlştir Volkswagen'ln Genel MüdOru Tony Schuecker tarofından, firmanın yıllık oloğan Genel Ku rulunda yapılan acıklamayo gö re Volkswagen'ın tüm dünyadakl satışları gecen yıl 2,5 mllyon otomobıle ulaşarrA blr önceki yılı yuzde 71 oranında oşmıştır Gellşme 1980 yılının Ilk uc oyındo da sürmüş ve bu dönemdekl toplam satışJar 658 bın aracı bulmuştur.