Katalog

Cumhuriyet aroltk perşembe gunö akeamı TV'de Devlet Başkanı Organeral Kenon Evren'ın konuşmasını umarım dinlemışsinlıdır. Sayın Boşkan, Turkıye Bilımssl ve Teknlk Aroştırma Kurulu 1980 yılı ödülıorınin verılmesı torenınde yaptığı çok ıigmc ve önemli koouşmado, ülksmızin canatıcı bır sorununu gözler onune serdl. Hem de akıcı. yalın ve pırıl pırıl tetnız bir Turkçe ıle Bu sorun, üniversltelerin. devlet orgütlerinln calışmasına bllimsel yönde katkıda bulunması konusuydu Evren, «Cllkemlı l n büyük blr bifimsel arostınmo ve blllm odomı potansiyeline sahlp oîduğunuı soyleyerek. ıDışa boğımMıkton kurtulmok için devletln biIJme daynh çalısmolannı, gelişmiş üfkeler duzeylne çikarmafc zorunda oiduğum» vurgulodı oOLAYLAR ve GÛRÜŞLERo 21 ARALIK 1980 | | I Başkan'ın Konuşması Hıfzı Veldet VELİDEDEOGLU yabancı öğretlm üyelerlnce hoiko açık fconferaneiar düzenienmesi yer alır. Başta rahmetıı rtocam, Rektor Cem I Bılsel olmak uzere Unıversıte'nın hemen butun oğretım Cıyelerı ve gorevlılerının Izledığı bu konferanslara halk glttıkce artan bir ılgı gösterdi ve bmbeşyüz kiş lik artfı blcımindekı büyük konferans salonu dlnleyıcılerı almaaığı ıçın, dışanya hoparlörler koyma zorunluğu doğdu. Ycbancı büyuk bılg n!er ve Turk hocalar bu konferanslarda, sozgelımi, Eınsteın'ın gorelllik (izafıllk) kuramını yalınlaştırıp orta öğrenım gormuş klşılerın bıle anloyacağı bır düzeyde anlatırlar. bır başka hafta, yüreğ n üzerindekl veya gozun ıcmdekı kılcal damarların nitelıği, önemı, sağlığı veya bozukluğu üzerınde bilgı venrler, bır başka hafta da, eskı pcpirüsler üzerınde yapılan hukuk araştırmotarını veya bugunku Yurttaşıar (medenı) tuzemizin (hukukurriuzun) kaynaklarını, ylne halkın anlayacağı b'çımde acıklarlar; ekonoml profesöru Turk ekonom sının (o tarıhte) devletçılık temeline dayalı gelışmesl üzerinde ayrıntılı bılgl verir. bir başka bilım adamı da Turkı/enin doğal kaynaklan konusunu ve bunların işletılmesı olanaklarını bıltm ve teknik acısından acıklar ve halk. bütün bunları buyuk bır d kkatle dinlerdı. Boylece ünıversltehaık bütCınleşnnesının temellerı yavaş yavaş atılmış oluyordu. Onıversıtede herkes harıl harı! calışıyordu o dönemda Hem de bına. arcr; ve gerec bakımlarından bırcok eksiklık ve yok8ul!uk!arm lcınde... • Oniverslteyi halkkj bütünleştlrmenln ve ona benımsetmenın Iklncl yolu «Üniverslte Hoftosı» adı verilen haftaların düzenlenmesiydi Bu tHafta>!ar istonbul Universıtesı'nın turlü fakultelerinde her yıl değ şik olarak secılen öğretım üyelen topluluğunun tatıl aylarından bınnde gene'lıkle Ey'ul'de, bır ılımıze gıderek orada türlü konularda konferanslor verdiğ! «Haftaıyo tokılan addı Böyîece o II ve cevresı halkı, ünıversite ve üniversıte profesöru kavramları üzerınde fıkır edınir, konferanslarda kendıni llgllendıren konularda bilgl sahibı olur ve aydınlanırdı Kesıniıkle soyleyebılırım kı, bu «Haftaslar başanlı oiuyordu Ben bu başarıya ve halkın ünıversıteye karşı olan bu/uk ilg'S'ne, kışısei olarak katı'mış bulunduğum 1942 Eiozığ, 1945 Trabzon, Rıze Ünıversıt* Haftalarında ycıkından tanık oldum • Üniversite Halk bötünlesmesfnln boşka bır yolu da üniversıte öğretım uyelerinin, özel Ukle genc profesör ve docentlerin. ülkentn turlü halkevlerınde konferons vermeierf yoTuydu. Atatürk dönemınae Halkevlerı, tek partı yonettmıne, yanı ChP na bcğlı otarak kurulmuş olduklarından, konferansları, Unıversıte yönetımıyle yapılan danışma ve göruşmeler sonunda bu partl düzenler ve konferansçının yolluğu da UnıverSitece değil. Partice odenırdı. Konferanslar ıcm, sozgelımi telıf hakkı turünden ayrı bir para verllmedığı ha'de, genc oğretım üyeieri bu halk konferonslanna dikkoîle hazırlanırlar ve seve seve katılırlardı. Bu konferanslar daha sonra Haik Partısince broşür hal nde bastırılırdı. * * * Dıkkat edıtırse. hep unıversıtehalk bütünleşmesınden soz ettım Çunku demokratlk bir yönetlmde bu bütünleşme olmazsa devletln turlü teknik * • billm örgutleriyle Üniversıte arasında tam Jşbirligl kurulamaz. Sankl bunlardon her blrt ayn ve basına buyruk birer kurulu? Imlş glbi birbirlne yabancı kalır. Bunları birbirlrte yakloştınp perçlnleyecek etken, her lkis ! nl de benimsevip kapsavacak olan ulps ve onun yönetielleridir. işte sayın Devlet Bas"anı, başta sözünü ettığım konuşmasında bunu amoclamıştır. Ne yozık kl bır yandan polıtıkacıların llglslzliğı, ustten alıcı ve uzlaşmaz tutumiarı, öi9yandan unıversıten n. devlet ıçınde kendı ff,|dlşi ku!es'»ne cekılmesl bu percınleşme ve kaynaşmayı önledı ve cok guzel başlavan llk odımlar geliştlrılemedl. Konferans salonunun yanmasından sonra, gercı unıversıte yönetımlnce yenıden yaptırılan dersl k ve konferans solonlarmda büyük yığınları ıcıne alacak geniş ve daha lüks yapılar kurulmuş ıse de, Zeynep Hanım Konağının arka yanında bulunan o eskl, gösterişs'z ahşap konferans salonundaki «üniversite halkı bütünleşmesı, sosyal ve deneyeel b llm aydıniıklarının halka yansıtılması caU .«rarı ftu lüks salonlarda surdurulemedl ve gıderek sondu Bundo ozerk üniversltenın yönetıcılerının suçu bu/uktur. cClnıversıte Haftosu adı oltındaki bilimsel yurt gezılerı de tavsadı. CHP'nın 1S50'de ıktıdardan düşmesı ve Atatürk tarafından kurulan Halkevlerınm ve halk ocaklarının yenl DP iktıdannca kaDGtıiması uzerıne, ünıve'S'tenın halkı bu yoldTn cydınıatma doğrultusundakı uğraşıları da sondü gıtîı Demokrat Partı'nın bu u'keye ycptığı büyuk kotu'Cklerden bln de, boyiece Halkevlerınl ve oralardakı onblnlerce cılt'ık halk kltapl klannı kapatrrası, bu kitapları darmadoğın etmesi, b'r bö * * # Sorun, Cumhuriyet tanhlmlzde oldukca esfc!ve oıder Bunun önsiılnl llk kavrayan Atatürk, iskolcfstrk yöntemlerte. medrsse örneğl, oğır aksak yurüyen ve kendı kendisinı hicbır yonde yenıle/emeyen Osmanlı mirası eskı Darülfununu 1933'te kaldırıp onun yenri9 cağdaş bılımsel yöntemlerle calışacak olan Mılli Eğıtim Bakanlığına bağlı yenl Onıversiteyi kurarken ıste bu amacı. yanl bılım ve teknik alonlcnnda ünıvsrsıîeierde gerceklsştlnlecek Inceleme, araştırma ve buluçlara dayanıtarak devlet yonetıminl her olanda cağdcslaştırmak amacını. çudüyordu. Cunku polıtıkada. ekonomlde dışa bağımlı olrnadan yaşamanın koşulu, kendımizi billm ve teknik clanında yaratıcılık düzeyın3 cıkormamrzdı. Cumhuriyet'm Onuncu Yıl Söylev'inde de bunu çok icten ve coşfcu ıle vurqulamıştı, azız Atotürk. 1933 Ümversıte reformunda. üniversltenln bütün fakültelerme yobancı profesörler, özelHkle Almanya'da Hıt!?r kıyımından kacan, b'r coğu dünyoca ünlü bilım adomları, öğretım üyesı olarok atandılar Laboratuarlar, araştırma enstıtülerı, modern klınıkler, türlü kitaplıklor kuruldu. O tarıhte yalnız bir tek unıversltemlz vardı Istanbul Unıversitesı. Ankara'da yuksek öğrenım kurumu olarok sadece bırkac yüksek okul bulunuyordu. Bunların fakultev* dönuştürülmesl V9 bırleşfırılerek üniversıte topfuluğu durjmuna getirılmesl daha son'a gerçekleşmıştlr. * * * Yenı ünlversltede bır ycndan fakulte, ensNtu ve k.taplıklarda araştırma ve Inceleme çalışmalan yurutulur ve yabancı hocaiarın yanına. cevırmen olarak, aocsnt ve asıstaniar verıhp geleceğın Türk bılım adamları yetıştırılırken. öte yandan da unıversıtehalk ilışkıslne önem verıl rdı. Ünıversıtenın halka ben.msetılmesı, hal kın malı olduğunun bıiınclere yerleştırılmesl Içın tünü yöntemlerın uygulcınmasına başlandr • Bunlann başında Istanbul Unıversıteslnln sonradan yanan buyük korVerans salonunda her hafto sonu öğleden sonra yerlı ve tOmönu de nemll mahzentarde cOrutmosi olmuştur. * * * Bu ocı olay ve deneylerden yarartanıp ıbret alarak, topyekun kalkınma ıle dışa bağımiı oimaktan kurtulmamız ıcın bır yandan, Ataturkün dedığı gıDı, «Bırtakım şeyhlerin, babalann, dedelerın, muritlerın, ufurukçulerin* ve de Kur'an kursu somuruculennın, kaıoları curütücu ve kuflendıncı etkılerden TUTK ulusunu kurtarma yollarını yenıden ve ıvedıl.kle bulup uygulamaya gecırmek ve nalkırı kışıscl ınançlarına oian saygmın dışında toolumsal şer ct eğıtını ve etKisı altında bırakıimasını kesınukle oniemek gerekır. Tutulacak ötekı yol, b.lım ve teknik alonındakı araştırmalarda aralarınsa üniversıteler de olmaK uze^e bütun de^'et kuruluşlarının, her turlü kendıni beğenmışlık vs kıskançlık duygularını blr yana atıp, sıkı, eylemlı ve etkın biçımde elbırlığı ve çalışma ortaKlığına gırmeoıdır. Üniversıteler Yasasının ert başında işaret edıİTiış olan bu amaç na yazık ki kâğıt uzerınde kalmış, bır kısım üniversıte hocoları devlete değıl, turlu cdlar aıt.nda turlu görevlerle ozel sektore h,zmet eTneyı yeglem ç'er ve yeğıemektedırler. Boylece borc olarak dışarıdan aimıp Türk Mıllet nı^ sırtına yuklenen mılyorlarca dolardan, özel sektör aracılığıyla kenditenne duşen payı almaktadıriar Değer mıydı ve değer mı?! Teknık ve sosyal bılımlerı b'r yana bırokalım da t a r i i ve edebıyat alanına donelm Edeblyat fakultelerımız, Türkoıoıı enstitülanmız, tanhsel kaynak ve belgelenn cok bol oıduğu bu ülkeoe hangı buluşlara vardılcr? Poütıka ysomak, ırkcı oâretmen yetıştırme'K ve Osmanııca'yı savunmaktan kendını kurtarıo hıc değılse Devlet Arşıvı'ndekı eskı Osman'ıca belgelenn butün türlerdeki yazılarını okuyabilecek bılım adamları yetıştırebıldl ml? Ne gezer'... Geçen gün Cumhurtyet yazıyordiK Bütün Türkıye'de bunları okuyabılecek yalnız ıkı klşl vormış. Bır kısım yazı turlennı ancak vabancı Ünlversıtelenn Turkolo|l bölumunun profesörlerı sokebılıyormuş. BIZITI tc n ayıp değil m! bu? Yazryı bltlrmeden önce bır noktayı daho vurgulamok 'Sterım Sayın Devlet Başkanı'nm konuşması ılerıci gazetelerde Cumhunyet dahıl kısa blr ozet olarak verıldi Oysa bu con alıcı konuya parmak basan konuşmanın büyuk bolumu. yayın'anmalı ıö' Nedense cazetelerımiz sıyasal konusmalara cok büyük, bilimsel konuşmaîcra ıse cok kucuk yer ayırıyorlar Ortası bulunamaz m ı ' Gerıcı ve 'utucu gazeteierden hıc söz etmlyo'um; cünku on'ar dışa bağımiılıktan kurtulmanın yollarını arayan ve pırıl pınl, yalın bır Tür^çe ıle yapılan bu cok öremli konuşmaya hıc yer vermediler Borç Sarmalı alçın Doğan'ın perşembe günü gaz»temlzd* Ç> kan heben şu saürlarla sonuçlanıyordu. « 1981 yılında Turkıye program ve proft krediBi olarah loplam 3 mılyar 400 milyon dolar beklerken, aynı yıl ıçmde daha cncekı yıllardan bınkmif bulunan dış borç anapara ve faıa olarah 1 milyar 570 milyon dolar ödemeh durumunda kalocaktır » Yankı dergıslnın son sayısında, Amerikan ış çevrelenruı sesinı yansıtan Busmessweek dergisinden kaı ııaklanan şu satırlara yer verümışti: . Bır Neyv Yorklu banker. 'Eger David Roohefeller kalkıo da Turkıye'ye kredı venyoruz dese, herkes kendisımn çok hayırsever olduğunu, fakat lyi banker olmadığını söyZer» dıyor (...) IMP. sadece tıcan bankaların Türkıve'ye venı kredı vermemesınden ve borçlan yenıden erteletmesınden değil, kendi verdığı kreduen de Türkıye'nm bu bankalara borç takstdi olarak ödeme zorunluğunda kclmasından f\r kây etçı Baiı Almanya da bu dunımdan yakınıyor Air man Maliye Bakanhğının bır yetkılısi. Bız Turhir ye'y» yedeh parça alabılsın, petrol faturasını ödeyebılsm ve ekanommin canlanması ıçın kullansm dıye yardım yapıyorduk; yoksa bu paralar sanayüeşmu ulkelenn kasalarına borç taksidi olarak gıtsın dıye degıU dedi Uzun bir süreçte «dısa bağımlı ekononu politlkasının sonunda Turkıye bu batağa saplandı. Şımdi Osmanlı tanhinde okudugumuz borç sarmah» na dolanmış durumdayız. yanı borç ödemek için borçlanmak» zorundayız. * Turkiye'ye giren net döviz mlktan genellikle sanılanın tersine azdır Alınan dış borçtan ödenen dış borcu çıkardığımız zaman ne kalır^ 197l'de ulkemıze net dövız gırişı 181 milyon dolar, 1872'de 410 milyon dolar. 1973'to 73 milyon dolar. 1974te 63 milyon dolar. 1975'te 1 mılyar 112 milyon do'ar, 1976'da 1 mılyar 824 milyon dolar. 1977'de 2 mılyar 270 milyon dolar. 1978'de 476 milyon dolardır MC hükumetleri dönemlnde (1975 1977) k^sa sureU borçlar birdenbire artmıştır. Borç sarmalına dolanan Türkıye'nm olumsuz durumunu, yukarıdaki rakamlan «Bunahm ve Çözüm adlı kitabından aldığımız Prof Dr Vural Savas şöyle vurguluyor . Ekonomınin borçlan arttıkça daha çok borçlanmak zorunda kalıcak ve borçîandıkca borcu daha da artacak' İşm kötüsü artan borclar ekoromi7 nm gelecek yıllardakı dövız qf nnın hemen tümıınü yuîacah bir canavar gibi kapvnızın önunde beklemektedir » Bu durumu tum çıplaklıgıyla ortaya koymak için Üçüncu Beç Yılhk Plan'da verilen bilgiye bir T göz atmak yet«r 197S 1983 arcs r.da ar>ıve anapara ödemeleri 7 mılyar 795 nvl' on dolar ve faız ödemeleri 6 milyar 119 mıiyon dolar olrn'A uzere 13 milyar 914 milyon dolar odemek zorundadır Esas borç ile faiz hemen yan yanya olmak üzere 14 mılyar dolar 6 yılda nasıl ödenır? Niteklm bu borçlan ne yapıp ne edip erteletmek için çabalıyoruz. • Borçlanmızın dflkumünu yapmaîc eanıldığınca kolay bir iş degildir. Çünku borç tablosu yıldan yıla, aydan aya hızla değişivor, yeni ve kansık faiz hesaplan üstüste biniyor. borç ertelemelerinin yarattıtı yeni durumlar ortava cıkıvor Ancak toplam borçlanmızm 20 milyar dolan aşıp 30'a do£ru tırmandığını söyliyebiliriz Öyle bir noktaya gelmişiz ki işin içinden çıkmak zor. Şimdiye degin borçlanma poliMkası blr erdem gibi tanıtılmış, borç bulabilmek başan sayıîmıştır. Herkesin yüreüni de ortak bir kaygı sarmışti' Batılı devletler Türkiye'ye gerekli kredlleri keserlerse ne yapanz? Bugnnden mart ayını düşünenler var. Açıklandıjına göre eldeki olanaklar marta kadar yoterliymiş; ilkyaz için yenıden borçlanmayı şimdiden oluşturmak gerekıyor. Kayır' Bu kısır döngüden kurtulmalı borç sarmahnı kesınhkle kırmalıyız. Y CVCT OKTAY AKBAL HflVIR Vergi, Bir Ceza Değildir BİLIM DÜNYASI Vehbi BELGİL Mars'ı Yaşanabilir Hale Getirmek G EZEGENLERİN sırlan bırer ikışer cozüıurken buniordan nasıl yarofianılacağı da bılim adamlannca tartışılmaktadır. Bır gök cismlnden yararlanmanın en etkln blcıml onun üzerınde sürekll yerleşmek olduğundan flezegenlerden ya da bunlann uydulaıından hangilerınln bu Ise elvenşll oldugu soptanmaya çalışılmaktadır Güneş Küme'sındekl gezegenlerln hlç blrısi doğrudan ınsan yaşamasına uygun değildir. Bunlann hıc bınsının atmosfennde, ınsan ıçın gerekll oksiıen. yeterınce yoktur. Hemen hepsının yuzunde ya fırın sıcaklığı ya da kutup soğukluğu sürmektedır. Bu durumda, gezegenlerde, canlılara uygun bır ortam yoratılması Içln bunların bu ışe şımdıden hazırlanmalan gerekmektedır Yerleşmeye hazırlanobılecek gezegenlerln başında Mars gezegenı gelmektedır Mars, Dünyaya yoktn blr böyuklüktedir. bu nedenle de Dünyanınkıne yakın bır yercekımlne sahıptr Yuz sıcaklığı Venus'ünku gıbı 480 derece de ğil (yer yüzünde en sıcak yerler 50 60 derece arasındadır). ortalama olarak sıfırın altında 43 derecedır. Sıfırın üstünde 480 derece yaşamak, araclar ıcinde de olsa, bugünkü teknıkle, cok güctür. Fakat sıfırın oltında 43 derecede yaşanabilir, yaşanmaktadır (kutuplardo) Ve nüs'un atmosfer ağırlığı dünyanınkınden 100 kat fazladır. Yer yüzunde bır santımetra kareye 1 kılo küsur gram oğırlık duştüğune gore Venüs'un yüzünde bu rakam 100 kılodur Başka blr anlatımla bunu şoyle somutlaştırabtlırlz: Bır ınsanın yüzeyınl bır metre kare sayalım Dünyada insan üzerındekı otmosfer basıncı, bır metre kare on bın santımetre kare oiduğundan. 10 bln kılo. yanı 10 tondur. Venüs yuzunde bu ağırlık blr mılyon kılo, yanı bın tondur. Bu kadar ağırlık altında bir insanın araç, bına ıcinde de olsa yaşaması, yıne bugünkü teknik le, olonaksızdır Buna karşılık Mars'ın atmosfer basıncı Dünyanınkinln aşağı yukarı yüzde bırıdır Bu du'umda, Mars yüzünde gıysısiz duracak blr lnsanınkınden bütun gazlar dışarı çıkar, kanı fokur fokur kay nar. Bu kuçuk karşılaştırma. yukarda saydığımız sakıncalarm bir kısmı ortadan kaldırılmca. Mars'ın Insan yaşamasına hazırlanabıleceğıni gösterlr. Mars'ın ınsan yaşamasına e < v9risli hale getırllmesl icln: 1) Yüz sıcaklığının hıc olmazsa 2030 dereceye yükseltümesl. 2) Atmosfer basıncının dünyanınkine yoklcştırılması. 3) Kutup buzlanndo donmuş haide bulunan suların cczülmesı ve gezegenln içınds bulunması olası su buharının dışarı cıkorılması, 4) Gezegenin atmosferındekı azotun proteın halıne (besın haline) getlrılmesi. 5) oksııenin cogcltılması, gerekmektedır. Bu dort için nasıl yapılacaflı konusundoki blr kısım görüşlerı ayrı avn ınceleyelım. 1 Gezegenı ısıtma: fMars'ı ısıtmak ıçın atmosferındekı ıki oksl|enli karbon (korbon dioksit) gazının yoğunluğunu cok yükseltmefc gerekmektedır. Amerıkanın Kolorado Unıversıtes) tMars Araştırmaları Pro|esi» üzerınde calışan gezegen mühendısleri grubunun sözcüsü yıldızyerfızlkctsı (astro Geophystcıst) Chrıstopher McKay bu konuda şunu söylemektedlr: cMars'ın üzerine bır saatte düşen guneş ısısı 6 ağustos 1945'de Hıroşlma üzerınde patlatılan atom bombasının cıkardığı ısının bir milyon katıdır.» Bunun sadece yüzde biri yakalanabılse. gezegenin ısısı yukselebılır. Günes ısısının Mars'ı ıs'tamamasının neueni, yüzeyt» düşen ısının yansıyıp uzayo donmesıdır. Bu durumda bütün sorun. ısıyı geri kaçırmayacak bır yöntem bulmaktır. Bu yöntem Venüs üzerınde işleme^îtedır Bu gezegenin atmosferındeki % 97 mlktarında Iki okslıenli karbon gazı (CO2), ısıyı yuzeye geçlrmekte, fakat gerı göndermemektedır. Buna «Sera etkısı Greenhouse effect» denmektedir (Seralarda da cam, ısıyı ıceri alır, dışarı bırakmoz). Eğer Mars'ta bu yapılabılırse, yanl ıkı oksııenll karbon mıktan yükseltilebilırse. ısı da yukselebılır Ikı oksııenll karbon mtktarını artırmak Içln üç yöntem lleri surülmektedır: 1 Once, gezegenin yörüngesine oturtulacok bir hıdroıen bombasını Mars'ın sönmuş yanardağlarından icerl atarak patlatmak ve bu yolla, bunlann lav, iki oksıjenli karbon, su buharı kusmalarını sağlomak, 2 Mars'ın ıki kutbundakl kuru buzları (karbon dıoksit ve su buzlarını). kutupların üzerınde uzaya yerleştırıiecek yüz bınlerce kllometre karelık aynalarla, guneş ısısını yansıtıp erltmek, bu yolla hem ek korbon dıoksıte, hem suya kavuşmak, 3 Yahut da Mars'ın Delmos ve Phobos adlı uydularındakl kurum karalığındaki tozları kutuplara serplp guneşısısının daha koiaylıkla emılmesinı sağloma yontemı ıle buzları erıtmek (Sıyah renk ısıyı cok kolaylıkla emer. Kışın koyu renk elbıse gıy menın nedeni budur). Mars atmosfennde bu yolla ortocak karbon dıoksıtın, ısıyı 2030 dereceye cıkaracağı hesaplanmaktadır, 2 Basınc yükseltilmesl: Anlattığımız yollarla artırılacak ıkı oksııenll karbon, su buharı ve başka gazların yoğunluğu. dünyanınkıne eşıt bir basınc ya ratabılecektir. 3 Su sağlama: Mars'ın ku tupları uzsrıne ısı yansıtacak aynalar veya Delmos ve Phobos uydularından siyah topraklar olmasa dahl sırf iki oksılenll korbonun coğalması. geze genın atmosferini genel olarak ısıtacak. kutup buzlcrmın belkı de kendıliğınden erımelerinl sağ layacaktır. Boylece, kutuo buz tarından kurtarılacak sularla yanardağlardan cıkması olası BU buharları gezegende yağmurların baş'amasını, nehırlerın akmasını kolaylaştıracoktır. 4 Proteın uretiml Kolorado Onlversitesının gezeg3n mü hendlsleri, Kolorado kırlarında topraklarda yaşayan iki bakteri bulmuşlardır Bu mlnlk canlının özellıği, havadaki ozotu, diğer çazlarla birleştırip proteIn yapmasıdır «Azotobacter bel|erinckl> ve «Beljerınckia lac tlcogenes» adlı bu bakterllsrın yo oldukları blcimds veya gen lennde, hücrg muhend'Eİığı yon temlerlyle. değışıklıkler ycparak Mars'a konması tasorianmaktadır Bunlar Mars üzerındekı ilk bıtkılen oiuşturabılecektlr. Başka blr gszegen mühendle!, Mars'ın yerleşllsbılırleşmeslnl kolaylaştırmak ıçln Mars'la JüDlter arasındakl cok soyıda meteoritlerle a'teroitlenn geze genın yuzune duşürülerek örneğın 815 k lometre derlnilkîe 1S0 kl'omsfe genışlıkte cukurlar cçılmasını onerrrektsdir Gezegenin sularımn ve atmos'ennın buralarda yağun'asıp ılk yerlesım toölgelerınln bu rolarda olusması ıcın llert surulmskted r bu oreri 5 Oksneni coâaltma Son bır nokta Mara atmos'erlnde Simdı bsllı be'trsız mıVtarda bu lunan okslıem artırmaktır Bunu da bıtkıler yapacaktır. Çünkü. bltkı ıkı oks'ienli karoonu aliD okS'ten veren bır tür laborotuvordır rut aylık 42 500 Ele geçen 17.500! Gelir Verglst 21 400. MD. Vergısı. pul vb, de kesıntiSI 1500. . Bır aylıklının durumu size... On bınlerce, yuzbinlerce a/lıktan bır tek ornek... Yaşı ellıyı aşmış. en azından otuz yıllık bır emekddır bu. Devlete ödediğl vergl elıne gecenden dana çok" Böylesı bır durum acaba hangl uygar ulkede vardır? Devlet o yurttaşın elıne gecen paradan daha coğunu alır mı? Almalı mıdır? Vergı neden alınır' asıl alınır? Kımlerden alınır? Butun bu soruların, sorunların, gerçeklerın cozumunu yapmak zamanı coktan gelmış, hatta epeyce de geçmıştır... Şımdı yenı vergı yasaları çıkarılıyor Bu yazı yayınlanana kadar da cıkacaklar var Bunları gormezlıkten gelmek zor, ama ben şımdılık onları gormek istemlyorum. Bır vergı mukellefı olarak her yurttaş gıbi yanlışlıklar, yanılgılar adaletsızlıkler ustunde durmakto yarar görüyorum (Cunku bunların duzelmesı ıcm, şımdı olumlu ortam vardır) Herkes gıbı, ben de, gazeteden aldığım paranın daha coğunu devlete verıyorjm, daha doğrusu devlet onceden alıyor o parayı, ben ehmı bıle surmeden! Hem de yarıdan coğunu 1 ... Hıc duşunen yok, bu adam elınde kalanla bır ay nasıl geçınır, ne yapar, ne edar 1 dıye ... Ustelık yenı yenı vasıtalı vosıtasız vergı yuklerl de gelıyor zaten ayiığının yandan coğunu devlete onceden teslım etmış yurttaşal . 24 bın lıra, her ay devlet o aylıklıdan vergı alacak, ona on yedı bın lıra bırakacak Sonra o on yedı bın lıradon da bır surü yenı eskı vergıler çıkacak 1 B SOLD\N SAÖA : 1 İıtanbul'un tatll T* tayi «emUcrinden 2 GoUoiîagı t Esto düde dtas. Büyüi i Protelnlerln temellnı olu<ıturan lüınyassl blîefik S Tine. adet t Tersl küçükb&6Jaıdan Duanın Kabulü lç n •ijlffiien « ı T ABD'nin bölgelerinden 8 Y=rine getlriEe, yspma, gerçekleftirme Ter$i, yogurdun sır.,1» kanftınlmasıyls 3?apılan lçecek. 9 Snerji üretlmlndefcı j«rl Ca üxud bir kıyı YL KARI DAN 1 UlkesBi»! çerreleyen <• *• BlzlerdtD 2 Eklemek, TerBi ilkel sUahlardaa. 3 Crettm attrecinde iş: kısaltmi için kullaruian insan japısı düzencı Kısa zatnan dılun! 4 Ter»1 e«kl «lUüe uypaj nîma, ona>lazna 5 Belcle tucua et «tüammG& enlr üçüncu îaklî çahsı ilgterdtrer. üftefO tetel 5&hsa lone^S 5 Tersi kımyaoa stronsiyumun &ln.™5! Kapital, sermayo 7 PeW •eteda ruh, yüce varlıiE anl&r» na kullsnılan deyını Tersl düştadürucü veya Cîöcö öyatro ?arıttı 8 Ters) OrJO yapıtlsra ds isinı olia blr »dı EsJd dlMe puze Önce şu hesabı yapmalı, bugünkü koşullarda yanl en ucuz ev kırasının on bın lıraya yükseldiğı, dört beş bin lırayla ancak gecekondu kulubelerının tutulduğu bır dönemde karı koco ıki cocuktan kurulu bır aılenln yamesı, Içmesı, gezmesı, gıyınmesı, çocukların eğıtım ve oğretımı, hastalıklarda yeıerll para harcayabılmesı ve daha nıce yaşamsal sorunlarını cozumleyebılmesı icın ayda kac Hra gereklıdıf Inanılır kuruluşiar zaman zaman ıstatıstıkler yayınlarlor. bızler de bu sayıiarı alıp yayınlarız. Şımdı bıroz arasam. bu belgesel sayıiarı bır kez daha gözlsr onune dokebılırım, ama gereğını duymuyorum Herkes bılıyor, goruyor, aniıyor. yaşıyor, bu gecım sıkıntısınıi Kemerı sıka sıka kemerde yer kalmadı yeni delık açmaya'... Kendl hesabıma, Iki yıldan berl. vergı ödemeye para yetıştırsmıyorum İkı yıl onceye dek vergılerımi zamannaa vsrmeve ozel btr dıkkat gosterd'tn Devlete nıç borçianmazdım. Acık açık yazıyorum, dana ne dıyevım! Bılıyorum, yurttaşlarımızın buyük bır bolumu, az ge'ırlılerın hepsı b j durjtnda... Vergı borçları bırıkıyor, cezalara yenı cezalar bırıyor, bınecek. Gunun bınnde hacızler gaiecek yurttaşın kapısına, ışıne... Boyle olacak çaresız... Neraen ve.sın bu vergılerı yurttoş, nasıl versın? Vergı, en azındon gecınme koşullan hesapiandıktan sonra alınmalıdır. Once duşunürsünüz, bu adam, bu aıle nasıl gecmir en azmdan yaşam koşulları ne kadar para gerskır dıye, sonro da o oranda alır3inız vergıyı... H.c bır hesap yapmadan ayiığının yandan cogunu al sonra yenı vergıierle de elınde kalanm ner« doyse tumune de el koy... Bu olacak şey değildir! Evet, yanlışın nsresınaen donulse yararlıdır. Gettnlen ycsa tasarılarını ıncslerken, yenı yasaları benımeerken bıraz da yurttaşlann durumu gozonune alınmalıdır Bu kadar yükü bu yorgun, bıtkın, gecim sıkıntılan oitında ezıimış mukelief kaidırır mı? dıye duşunulmel' vergı denen gorevın h akca. Insanca yerıne getırı'mesi olancğı varatılmalıdır Tek çare yurttaşlardan en az geçlnme endekslerine gore vergı alınmasıdır Once yurttaşların geçinmelerı soğlanmalı. onlara kendi toplumsal koşullarına, niteliklsnne durumlarına, gorevlerıne oranla bir vergl uygulaması yapılmalı... Bütun bu yaşamsal gerçekler blr yana Itılersk, görülmeysrek gözlerden gızlendiğl sanılarak dcha cok vergi herseyden vergl alma artık blr yano ıtılmelıdir Bır gün gelecek vergı ödemeye gücü tükenecek yurttaşın Ns yapacağız o zaman? Surekll mektuplar geiıyor bu konudo. Okurlar hesaplar yapıp gönderivorlar. «Nıye verginln ağırlığı volnız blzlerın üstünde? Nıye cok kazanandan avnı oronda vergf alınmaz, nıye porabobaları bır emekcl. bir memur kadar bıle vsrgi vermez?» drye soruyorlar... Son olarak gazetemızde çıkon haberl birlıkte okuyalım: «Ûç bucuk mllyar clroya korsı 35 milyon vergl öaenmış». Iste bu eşıtslzlıktır üzuntü yaratan Bu uzuntü zamanla bezg'nl ğe kanmsarlığa donuşüyor. Neden Mars? 1 2 3 4 56 78 9 i i1 1 1 1 4 2 3 5 6 7 8 9 ; j | BEB ^ ^ ^ ^ 1 i Hn I ı I | (REPRO) yetenekli elemanlar anyor müşteritemsiJcisi Isıanbul, Boeazırı, Ortadoğu ÜnıvcTsrttlen. l | lctona. Ekonomı, Işlc.me bolümlerınm bırınden mezun. rekUmaiıjı meslek olarjk goren, genç. dınamık, ın«an ılıskılenrvde basanlı, sanat ve icjlıur konulanna ılgı duvan Turkı,<jl mukcmmd ve en az bır vabana dılı ıyı konujup mek. *=\a Ballne Ksıuşnırmak. » Eksı Tersj e s d Türk hükümdijlanr.a verlien sıiatlardan DINKC BCLM4CANIÎI ÇÖZUMli SOLDVN S%Ğâ ı 1 Fonks \on 2 Epikflr. P 1 3 L t k T oeE. 4 eıS amerl 5 rK. enamaZ 6 Hun Ss. 7 aC elcyC 8 Cıro O l 9 Haddeiıane. 1 1 FeuerDaeJı 2 OptUt CiB 3 N' rD t K i Eu oD S SOtance. S Ir Ma IsH ? Cena 8 Operaayon i artdirector media bölümü yöneticisi muhasebe yardıması Ajansın %ar3tıc gu(.üne katkıda bulunacak O r a f i i Bölurnünun yonetımıne yardımcı olacak, ışının nstaa bır proresyooel Yabancı dıl bılgısı tercıh ncdenı olacak. Cumhuriyet Sofclbf: Cumhuriyet Matbaac'iik ve Gazeıecıti» T A Ş adına ... NADİR NAOİ Genel raym Mudürü ... OKTAY KURTBOJCE Muessese Muduru ... . „ . „ EM.NE UŞAKLIGIU Yozı Uleri Mudürü TURHAN ILGAZ Basan ve Yayan: Cumhuriyet MatbaacıliK ve Gazetecilık TA.Ş,. Cağaloğlu Türkocağı Cad No 39 • 41, Posta Kutusu: 246 ISTANBUL Tel. : 20 97 03 • • • B Ü R O L A R : ANKARA: Konur Sokak 24/4 VENIŞEHIR TeL i 17 58 25 17 56 66 18 33 35 »ZMİR Halit Zlyo Bulvarı No 65 Kot 3 T « i : 25 47 09 13 12 30 ADANA: Ataturk Caddesi, Türk Hava Kurumu tş Hanı Kat: 2. No 13 Tel.: 14 550 19 731 T AK V l M Zl ARALIK 1980 hnsok 636 GOneş 821 öğle 1312 Iklndl 1531 Ak?om 1744 Yotw 1923 Büyük bır ajansın. ginden gune gelışen ıelevız\on bısm, radyo ve dığ;r reklam mecralanndakı faalıvcilennı p!ar,!avip tıt.zlıkfe uvgulavacak, sonuçıînnı konlroı edeb.iecek. tercıhan yüksek tahsıllı bayan »rtneucı. Hayal mî, gerçek mi? Brlncl smıf billm odamlannın bu önerilerınde düş ve ger cek payı ne kadard r? Ontarın sövledıkleri blçımds coğaltılacak karbon dı oksit ısıyı 2030 dereceye C'korarok v9tle Venüs'teki qıbl 480 dereceye ctka rırsa ne olacaktır? Sonro, hldroıen bombası ve csterolt yağmurlonyia yüzu delık deslk e»iılecek bir gezec/sne çevreblı mcıler bas kaldırmaktadır Bunlor tDoğayı bu kadar bor ma hakkını klmın kimden aldıomı» 8ormaktadırlar. Genclerimlz tçin bunlordan ^''nacak ders blllm kafosının ^asıl calıştığı konusundo çıkanlocok derstır Bu güne kadarVi hemen bütön öneriler başlanqıcta heD alaya alınmış. Şrrketın muha^ftt derterler!nı « a n hesjplarrrn <m*cak, aylık mızanlan v'ikarabılecek. «azıv duzgun en *ı u< yıl deueyunlL Konusunda yuksek o&rtnım jrapmıj olmak tcrcıb nedentdır. Ba&mlarm Ajansımıza gondertlmnı 'icunlunjr idaytann »ımh'clert tesmllkle kıso azgrçmı?!r ">tr<ktt • nnıt otarak » REPRDP£K1AM AJANSIDTI StvrtLtt SoUi 4 MeoJlNekOyı Isonhu*