Katalog

SEKİZ CüMHURtYET 8 EKIM 1S80 Olur şey degil * anılan Nadir NADI'nin Başbakan Washington'da sönük karşılanma sonucu Ankara'ya dönmek istedi Ş == =§ Ü = = §= = S EE PARK OTELDEN BENÎ ARAYAN BAŞBAKAN, SON DERECE NAZIK ADETA MAHÇUP BIR SESLE WASHINGTON'A GİDECEĞINt, BENIM DE BU GEZIYE KATILMAMI RICA EDİYORDU. MÜTHIŞ CANIM SIKILDI HÎÇBtR SURETTE BU GEZİDE BULUN1VÎAK İSTEMIYORDUM. AMA KARŞIMDA NÎHAYET DEVLETÎN BAŞBAKANI VARDI... T7 İ M fibnm «ktm syı b**ınd« blr sebah telefon çalrfs. Park Otel'den benl anyorlardı Sayın Başbakan sızınle göru^ecek dediler Baktun karşımda Menderes Son derece nazik, adeta mahçup bir sesle Washington'da toplanacak CENTO topLanüaına jidecegınl söylüyor, benlm de bu gezıye katıim«iT>ı rfca ediyordu. Mutbis canım sıkıldı, ne yapacaktım? Hiçbir suretl* bu rezide bulunmak istemiyordum Ama karşımda nihayat devletın Başbakanı vardı Bahaneler 1leri sürdum. tngüirc» bitmedlğimi, yararb olamayacagımı dılim döndu^unc* anlatmaya çalışüm. Hepsin« bir çare buluyor «yanınıza en degerü arkadaşlanmın katanz Sıkılmazsınız» dıyordu. Nihayet, yuzune karsı red edebileceğim olasılığmdan kuşkulandıgı. bunu da onuruna, yakıştıramadıgı içın ertesı gune kadar düşünmejnl, cevabımı da benl arayacak olan Beledıye Başkanı Kemal Aygün'e bildırmemı suyledl ENİŞTEMDEN ÇIKARELAN ÖFKE U (ezlda bulunmayı gerçekten iatemlyordum Blr t*kım uydu gazetecılenn arasında refakat subayı gıbl Başbakanm peşınde dolaşmak hem canımı sıkacak, hem de okurlanma karşı benl kuçük duşurecektı Gıtme be, ne çıkar? dıyebılırsınız, Ama ışın evvehyatı vardı Cumhunyet e sınırlenen Menderes o tanhten bırkaç ay once Kopenhag Buyukelçımiz enıştem Bulent Uşaklıgıl ı durup dururken gorüşmek üzere Merkez'e çağırmış ama kabul etmemıştı Eniştemın yakın arkadaşı Dışışlerı Bakanı Fatin Rüştu Zorlu durumu kendısme anlatırken Nad^r e s'nırlendi, bır kaç gun Ankara'da kal sonra gorevine dönersm Nasıl olsa yatışır!» dıyerek en uygun çözumü bulmuş oluyordu O •ırada Menderes'in galıba Emm Kalafat'a N e âlâ beyefendı istedıgı gıbı bıze çatsm, enıştesı de Kopenhag da benı temsıl etsm» dedığını duymuştum Oysa enıştem orada Menderes'ı değıl devleti temsıl ediyordu. Üstelık benım ve Cumhunyet'ın tutumu ıle enıştem arasında nasıl bır neden sonuç bağı kurulabıhrdı 7 Neyse o olay kapandı Ama lş daha bitmedl Enıştemia Kopenhag'a donuşunden bir süre geçınce, yıne basına yaklaşmak gereğıni duymus olacak Menderes'ten bır çağn aldım. Falan akşam, falan saatte belli başlı gazete başyazarlannı Florya'da yemege cagınyordu. Aksılığe bakın kl o akşam o saatte ben de, aralannda yabancı Buyukelçıler de bulunan 1520 kışılık bır grubu evıme davet etmıştım. Bu davetı iptal edemezdım Çok ayıp olurda Adnan Beyin cagrısına gıtmesem yenıden sinlrlenip başıma kimbılır ne işler açardı Ne Ise oturdum, çok dlkkatll bir mektup yazarak yemeğe gelemeyecegim lçin özür dıledlm, Park Otele ugradım, mektubu kendl ellmle kapıcıya teslim ettim. Bu kez durum gene sarpa sarmıştı Onunla btrilkte WMhlngton'a gitsem bir türlü, gitmesem bır türlü. Ne yapmalıydım? öğleden sonra Moda'ya geçerek Falıh Rıfkı'nm tikrınl almak lstedim. Olan biteni din'edikten sonra «git git bunlarla ipln ucunu koparmak tehlıkelıdır» dedi Karanmı vermiştim. Kalabalık bir gazetecıler grubuyla gezlye çıkılacaksa özür dileyecektim. Şoyle az çok yan tutmayan bır kaç kışi olursa pekalA diyeceküm. B AMERİKA GEZİSİNDEN BİR OÖRÛNTÛ, NADİR NADİ İLE MENDERES'İN ARASINDAKİ SAH», RIFAT KAD1ZAOE DİR... BAŞBAKANIN YAKM DOSTU IsraiFde büyük boyutlara ulaşan enerji sorunıına değişik çözümlcr aranıyor • Enerji alanında bütünüyle petrol ithaline bağımlı olan Israil, geleneksel kaynağı îran'dan petrol alamayiBca güç durumda kaldı. Savaşın yolaçtığı zararı Iran'ın daha zor onarabileceği belirtiliyor Oış Habartor SanrM btm'm zot«n dorbofloz Içinda olan ekonomlslnln, Irak'la sovaşa basladıflındon bu yana daha da oüç duruma düştuâü bellrtllmektedlr. Petrol uzmanları. iran'ın tahrlp oJon petrol raflnerllerlnl yenlden kullonmadığı ve körfazden yoptıuı Ihracatı yoluna koymadığı takdlrde bu güçlüğüfl glderek kendınl daha cok hissettlrecefllni öne sürmektedırler Uzmanlor, bunun yonısıra, Iran'ın dışordakl parasal varlığının yarısının ABD tarafından bloke »dıldiglnl de hatırlatmaktadırlaf. Ancck, gerek ABD'nln g«rekse d« bazt Botı Avrupa ulkelerlnin uygulodığı tlcarl ambargo, Iran'ın, petrol calışmalarına yenlden başlamasını •aâlayacok techizatı tedorlk etmeslnl engellemektedır Bunun yonında lctskl sorunlar ve Islam Devrlm Hükümetınln Batıya karşı olan tutumu nedenıyle, Iran, savaşın yolaçtığı hasarı onaracak uzman ve araç gerecl Batıdan sağlayamayacaktır Irak'ın Ise savaşın yaralarını onarırken bu tür sorunlan olmayacaktır Internotional Herald Tribune gazeteslnd« bu konuda cıkan bir yazıda bazı uzmanlarla dlplomatların, Irak'ın bu en büyük amacının Kuzıstan bolgeslnl ele geclrmek olduğunu belırttıklerı kaydedllmektedlr Irak halkın coğunluğunun Arap olduğu ve Iran ın en büyük petrol üretlm bolgesl olan Kuziston'a tamamen hr&ım olmak tetemektedlr Ancak zaman zaman özerkllk Istemıyle a OLUMLU YANIT VERİYORUM RTESÎ gun ögley» dogm Kemal Aygün teîefon ettL Yanıtımı bekliyorda Gazetecl olarak klmlerın gezıye katılacagını sordum. «Sız kımlerl istersenız Nadır Bey» dedl Benlmle alay mı edıyor dıye düşunurken ısımlen sıraladı. Cumhuriyet'ten slz, Hümyetten Haldun Sımavı Mılliyet'ten Ercüment Karacanl Hepsi bu kadar mıT Evet bu kadarl öyleyse teşekkür ediyorum ben de geliyorum. Sonra Ercüment'le buluştuk Yeşilköy Havaalanında Mze bır surpnz yapılır da aramıza başkalan »okuştunılursa ucaga bınmeyecek evlenmize dönecektık Bır ekim akşamı Pan Am uoagı İle Parts üzerinden NewYork'a. oradan da Amerikan hükumetmın Menderes emrin* tahsis ettıgi özel bır uçakla Washıngton'a gıttık Menderes'in yanında Dışışleri Bakanı Fatin Rüştu Zorlu Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun bir de aynlmaz arkadaşı Rıfat Kadızade vardı Elbette görevlj olarak başkalan da vardı ama, fimdi Altemur Kılıç'tan gaynsmı anımsamıyorum. tki tslâm ülkesi Irak ve Iran savaşıyor. E KUDÜS (»A.) AkarysJnt flyatlannın •Orekll olarak pahaklasması sonucu Israil'in snerji sorunlan en yuksek noktaya çıkmıştır. Israil ener)i alanında. hemen hemen bütunüyle petrol ithalatına bağımlı bulunmaktadır Israil geleneksel petrol kaynağı olan Iran dan petrol alamaz hale glmiş ve Sına çölundekl kuyulan Mısır'a geıi verdığınden bu yana. Ihtiyacını bu kaynaklardan d& saglay&maz duruma duşmüştür. tsraH'e petrol veren baslıca ulkeler Mek•fka ve Mısır dır Meksıka, petrolün varilıni, M.5 dolar Mısır da 34 dolardan satmaktadır Yakında ımzalanacak bır anlaşma ile Mı«r tsraıl e yılda 2 mılyon ton petrol vermeyi t&ahhüt edecektlr Israil'in stratejık stoklannı «on 4 ayda serbest pıyasada varülni 41 42 dolardan satın aldığı buvük miktarda petrol oluşturmaktadır Bu stoklann Israll'ın lhtlyacuu bır yıl karşılayacağı sanılmaktadır ABD'NÎN TAAHHUDÛ Bununla blrlikte tsrall makamlan. C&mp Davıd anlasmalanna ek olarak imzalanan bır anlaşma uyannca ABD nın taahhütlertni yenne getırmesı gerektığlni belırtmektedirler Ek anlaşmaya gore ABD •Olaganüstü durumda IsraıJ e petrol sevkiyab yapmak IOrundadır Bır Amenkan heyetlnln sorunu lncelemek ıçın. yakında Israil • gelmesi beklenmektedır. tsrall enerJı sorununu, petrol yertae yeni •nerjı kaynaklan bularak çözmek yollannı aramakta ve Hederada büyük bır santral lnsa ederek 1983 yıhndan ltıbaren elektrlk ener jisi ıhtıyacınm yüzde 50'sını karşılamayı ummaktadır Bu santral ham ya da rafine petrol ıle kömurü bır arada kullanabilecektlr 1979 yılında Ingılız hukümetl İle yapılan bir anlaşma ıle Israil yılda 2.5 milyon ton kömür sevkıyaünı garantı altına almıştır. 22 MtLYON DOLAR AYIRD1 Bu arada Israil petrol arastırmalanm surdurmektedır Petrol araştırmalanna bu yıl 22 mılyon dolarhk bır bütça aynlmıştır Yetklhler Nıram yakınlannda yapılması tasarlanan bır petrol sondajma büyuk umutlar bagUunaktadırlar Israü aynca nükleer güçler arasında yer •lmaktadır Bu durum su yüzune çıkmakta, aacak yetkılıler tarafından nıçbir zaman re»men doğrulanmamaktadır Israil 1968 de lnv ralanan nukleer sılahlarm sınırlandırılması anlaşmasına ımza koymak lstememektedlr Bu nedenledır kı Bırleşık Amenka, 1973 yılında eskı Başkan Rıchard Nixon tarafından venien sözun aksıne Nıtzanım'deid bır nükla. •r santralın yapımını fmanse etmemiştir. Şimdıki durumda. Israil başka projelerln pesınde koşmakta ve Akdenız'i ölü denlza baglayan ıkı denız kanalı projesinı gerçekleştırmek ıstemektedır Bu projenın malıyetinin 1 mılyar dolar dolaylannda hesaplandığı behrtılmektedır Bu kanalın turbınleri çalısmaya başladıklan ılk 20 yılda 600 tnegavat, daha sonrakı 30 yılda 450 megavat enerjl vereceklerdır Israıl güneş enerjısl alanında, öncu ulkeler arasında bulunmaktadır 19 aralık 1979'dan bu yana ölü denızm guney kıyılanndald Ein Bokek de guneş enenısı Ue blr santral çalıştınlmaktadır Israil Enenı Bakanı M Modal buna benMr daha büyük bır santralın. 15 yıl sonra, yılda 5 megavat enerjı üretebılecek. durumda oldu&unu açıklamıstar. ALLAH ALLAH!.yoklanmalarına karşın, Kjz'stan Araplarının şimduerae Tohron yonetımıne sadık kaldıklorı belırtllmektedır SÖNÜK KARŞILAMA MENDERES'İ ÜZÜYOR Muskie'y* göre Carter yönetiminin dış politikası doğru yolda tlcaret ambargosunu etkislz kılmaktayıîı Bugün ıse, Iran ın petrol Ihracatı günde 500 bln vorille 800 bın varıl arasıno duşmuştur Irgn, bu petro) uretımindekl ve Ihracatındakl djşüşten dolayı PETROL GEÜRLERİ ancak en gerekll malları Ithal edebllmektedir iranlı blr yetkilı mart ayındo başlayan moH Tüm bunlara karşın Iron'ın pctrol get\r\eri. ABD nın bloke ettlğl 8 mllyar dolarıyla Batının yıl lcmd», petrol gellrlertnın beklenenden 10 mllyar dolar düşük olduğunu kaydetmıştjr. Petrol raflnerllerındekl tahrıbatın yanısıra. depolarda gorülen tahrlbat da iran'ın ekonomfc VVASHİNGTON (a a ) Bırleşlk Amenka Dtşlsleri guclüklerden uzun süre kurtulamıyacağını bir Bokonı Edmund Muskle, Başkan Jımmy Carter yön»bokıma göstermektedlr. tlmlnJn dış polltlkada doğru yolu Izledığınl ve bu yolun Görünen odur kl savaş Iran'ı ytylp bltlrmekboşlukta kalan ya da tepki gören değll ancak, llerlem* tedlr Merkez Bankası gecenlerde yaptığı blr akaydeden blr yol olduğunu Ifade etmlştlr çıklamada, mevduat sahlplerinden gerekll olmaTennessee eyaletlnde b)r konuşma yapon Muskle, drkca para çekmemelerinl Istemiştir Ancok saCarter'ın slyasl muhaflflerl, Cumhurtyetcl Partl'nln ABD vaşın başlodığı 22 eylülden bu yana iranlılann Boşkan adayı Ronald Reagan ve Bağımsız John AnderbankaJardan sürokll para cektıklerl blldırılmekteson'ın İ8lmlerlnl vermekslzln Carter"ın slyasetlerlnln gedlr Yapılan blr radyo yayınında da, ülke ekononlş blr blçimde savunmasını yapmıştır mlslnin Istlkrara kavuşmasını sağlamoık amaSovyetler Blrllğlnl dürrya barışına yenl tehllkeler olu»cryla, halktan tosarruflarını bankalora yatırmolaturmakla •uckıyan Muskle cDunyayı olduğu gltX v* olan Istenmlştlr Bankocılar lse, yurttaşların paracaflı glbt gorerek llerieme sağladık» demiştlr lannı cektlkleri ve bu paralarını altın ve değerli Son 4 yılda Amerlkan Savunma harcamo«ınm yuzesyalara yatırdrklarını bellrtmlşlerdlr Uzmarlar, d« 10 artınldığını hotıriatan Mu»kl« Carter'ın tavunma •avaşın yol açtığı koyıplar v« dolayısryla meydaprogromının önumözdekl 4 yıl Içtn yuzde 1Tllk blr arttş na cıkon petrol gellrlerlnd«kl azalmanın, Iran'ın 6rtgordOğOnO de »ozlertrte eklemlstlr. oeieceötnln. tahmln edllenden daha kötü olacaftifM oö8t»rdigin< bellrtmektedlrler. W Yugoslavya'daki kollcktif liderliğin bugüne kadarki uygulamaları Batı basımna göre başarıh Dtf Hob«r1«r Sarvtai Tlto'nun ölümunden hemen sonra göreve gelen, Tlto'nun sağhğı sırasında oluşturduğu kolleKtlf llderllk, Batı basımna gore büyük Wr ıryum lcinde görev yapıyor. Ancok liderliğin bu uyumunun unlerlndekl zorlu sınavlan aşacak boyutta clup olmayacağı da merok konusu Botılı dıplomatlar ana sorunun, yıldan yıla devir olacok olan başkanlığm rotasyonunda yattığına loanıyorlar Yaboncı dlplomatların Yugoslavya'da dlkkat ceklcf olorak nlteledıklerl bır başka olay Ise, Tlto'nun ölümünden hemen sonra Dlnar'ın yüzde 30 devalüasyonu EKONOMİK ZORLUKLAR Bazı kaynoklorın Tlto'nun ölumundefi 6ne« hazırlondığını. ancak UYgulamayo konmasının Tlto tarafından engellendığlni bıldlrdık(erl devalüasyonu da lceren ekonomık reformkjrm, aylar 6nce uygulanmaya başlaması hallnde daha olumlu sonuçlarm olınmış olablleceğlnl belirtmektedlrler Devalüosyonun bu kararların alınmamış olmasına roğmen olumlu sonuc verdiğınl bellrten yetkllller, devalüasyon kararının ceclkme nedenlyle desteksız kaldığını ve yeterll etklye sahlp olomodığını llerl sürmektedlrler. Bazı çevreler kararların geclkerek alınmasım kollektlf Dderllğln kendı lc cellşklslne bağlarken, genelllkle Batılı dlplomatlar kollektlf liderliğin tek blr klşlnln vereceğl kadar cabuk ve kesln karariar aldıktorını bellrtmektedirlor. Liderliğin bu olumkı yapısında Tlto'nun oabalarınm bOyOk rol oynadığmı bellrten yet\ ASHİNGTON'dakl karşılama töreni pek sönüh geçtt. CENTO toplantısı gerçi Bakanlar duzeyınde olacaktı. Türkiye Cumhunyeti Başbakanının katılması belki gereksizdi Ama Menderes ın bu vesıleyle orda bulunacagı önceden Amenkan hukümetıne bıldinldığme gore devleümlzJn şanına uygun bır tflren düzenlenemez mıydı? Dıvelım, aynı zamanda devlet başkanı bulunan Eısenhover karşılamaya gelemıyordu, ya Amenkan Dışışleri Bakanı Chnstıan Herter neden ortalarda yoktu? Adnan Menderes gelmese bıle o, meslekdaşı bulunan Fatin Ruştu Zorlu yu havaalanında karsılamakla yÜLkümlü değıl miydı? Oysa Menderes le Zorlu'yu havaalanında ABD adına sadece yuksek dereceh bir görev11 ile fıguran kabılınden bırkaç memur karşıladı Mendere* haklı olarak alındı Herşeyı yüzüstü bırakıp gensın genye Ankara'ya dönmek istedi Bu tutumunun daha kötü sonuçlara yolaçacağını otelde kendisıne anlatan Fatin Rüştü'nün ısran üzenne vazgeçtığını ertesl gun ögrendık Başbakan bu geziyi lcuşkusuz sırf CENTO topiantısı ıçın göze almamışü. Ekonomimız gunden güne kötüye gıdıyordu Bu duruma çare aramak, yenl kredi olanaklan yaratmak Istedıği besbelllydl Niteklm Washington'da Maliye Bakanı Hasan Polatkan da Menderes'e katıldı. IkJ günde sona eren CENTO toplantısı ile bırlikte toplam 14 gün Amerika'da kalmamız bunu kanıtlar sanınm. Vardığımızın hemen ertesinde Altemur Kıhç bi*lere, harçlık BU, odenek ml seyyanen dorder yüz dolar dagıtü. Içimlzden bir arkadaşa aynca bın dolarlık döviz rerUdığinl duyunca tepem atü. Belkl kınayacaksınız ama arsıa çocııklar gıbı «ben de isteıim» dıye tutturdum ve Cumhurtyet hesabından ödenmek üzere bın dolar da ben aldım Atalanmız uzum uzüme bak* baka karanr demişler ya, maal*sef işte oyl* oldu. YARIN: BÖt GEZİ DAHA SONA ERİYOR... yonetlmi bmiroıw Arsctım butduju Arw •*• rülmektodlr. Tlto'nun sovoş orkadasi v« Polttburo'mın •n eskı Oyesl Vladlmlr Bakaric'ln hastalıâı gecış döneml Içln önemll btr dezavantaj olarak nltelenmektedlr. iyl blr donışman olabllecek olan 63 yaşındakl, Hırvattetan temsllcJsl Bakaric'ln hastalığının yönetlmdokl »tklnliğlnl engelledığl bildiriim&ktedlr. Yugoslavya'da su onda hem Komuntat Portlslnde hem de llderllkte güçlü ve 6n plana cıkan herhangl bir Islm buluntnamoktodır. Lıderlık kadrosunda ve parti kadrosunda başkanlık Ver yıllık sürelerle üyeler arostnda d«ğışmektedlr. Tlto'nun ölumünden sonra yânetlrm g*len liderliğin Ikl teme< eorunla karşı karşıya olduğu belırtılmektedlr. Uzmonlar bu sorunlan, ekonomlnln" kötü yapısı sonucu enflasyon hızının yüzde 20 dolaylannda seyretmesl Ile Tıto'nun dıs polıtfkasının sürdürülebllmeal şekllnde özetlemektedırler. Dfğer önomll sorun olon dış polltlkada tee Sırblstan temsılcısl Miloş Mlnıc ın tek etkıll kişl olduğu yabancı dıplomatlarca bellrtllmektedlr. 6 Cumhurtyet ve lk( özerk bolge temsttdlerlnden oluşan llderllk kadrosunun geleceğl Yugoslavya'nın taşıdığı önem acısından Avrupalı diplomatiarın onemle izledıkleri blr olay durumundadr, Federal Almanya'da sanayi kuruluşları çiftçiliğe başladı HAMBURO, (ANKADPA) Federal Almanya'da, dey sanayl kuruluşlarının, kâriarını arttırmak lcin tarım alanına da el ottıklan v« kurduklan örnek ciftllklerden sattıkları ürünlerın, •IrVet muhasebelerinin önemll kalemleri hollne geldlğl blldirilmektedlr. Bu alanda başı, Federal Alman sanayiinin en büyük Isml tBASFı fırmasının cektiğl ve kuruluşun Rhıneland Palotina te eyaletındeki 470 hektar genlşlığlndekl cıftlığmden yılda 3 mılyon mark kâr sağladığı beHrtılmektedlr Clftlıkte yetlştirilen 220 sığır ve 800 domuzun. tüm ülkede yetlştirilen hayvanların en lyisl olduğu ve altın madalyalar kazandığı cıftlık yetkilılerınce Ifade edılmektedir Bu arada cıftliğln tMedar ı iftıharıı Gısela adlı Ineğın yılda 6500 kilo süt «ağlayarak Almanya rekorunu kırdığı çlftlığln aynca her yıl 3000 domuz vavrusu sattıâı bildlrllmektedlr Federal Almanya'da yayınkmmakta olan «Kapıtal» adlı eko» nomık dergıye verdığı demeçt» çıftliğın muduru Profesor Herber^t Bohle başarısının sırnnın, «şırketın urettıgı kımyevl gübrelerden mumkun olduğu kador az kullanarak» hayvanların yılda 20 000 ton tutan kendl gubrelerınden yararlanmak olduğunu soylemıştır Bır şırket /etkıllsının Basf kımyevı gubrelerının pahalılığın dan yakınmasına karşılık fırmanın kımyevı gubre satışlannın tıyi gıttıgı> ve gecen yıl 6000 değişik ürun satan şırketın körlarını yuzde 46 oranında art tırarak 994 mılyon mark kâr sağladığı bıldırılmektedır Basf fırmasının tanm alanında sağladığı yan gelırlerln öbür sanayi kuruluşlarını da etkiledıği ve b r çok fırmanın kendl çıftlıklerınl kurmak üzere arazl satın almaya başladığı belırtıl mektadlr BAKARİCı Hoaialıgi Polltbüro'dakl etklnrtğinl ozorttı. kılUer, Tlto'nun bocağının kesilmesinden, filümune kodar gecen 4 ay lcinde kollektlf liderliğin yenı gorev'er ne alıştığını kaydetmektedırter. Ylne aynı süre lcinde halkın da yenl