Katalog

DÖRT CUMHURÎTET 28 AGUSTOS 1873 . POLİTİIC^ VE ÖTESİ MEHMED KEMAL AplMıNı AfAH/AF£D/NEF/ffMî>f, TURHAAI SELCUK Yol Tıkah Ankaro • istonbul yotunun, gecanlerde, Yanmca kavşağ'ncan bcşlayarok Gabze yokusuna değln uzancn bölümü tiKondı. Tıkondı do ne lâf. basbayağı kıütlendi. Taşıtlor oldukları yerde donup kaldılor. Ne sağdan gelenler, ne soldan gıdenler bır odım atamıyorlcrdı. «Ne olmuş?» «Dinamıt otıyorlarmış. onu bekliyoruz • Bsn dıyeyim bin araba, siz deyin beş bin orobo voFo d.Zilmiş, birbirlerine sarıimıscasına kardss olmuşıcr. Insortlcr do öyle. Mutluluk gibi mutsuzluk da inson'cn blrbirlyle kaynaştır;yor. Izmlt'tan Istcnbul'o donuyorum, işim de var, eo'e8!z baklıyeceğiz. Bir cdım gttma dası değll. Ben'zın istosyonunun gdlgelığinde blr isksmle buidum oturu/orum. Elimi sigaro paketine atarken. yonımdoki köylü; •Amon» dedî. «Ramazan». öyle ya ramazandı. Ben yaşta bırl geldi yanıma. Korşıdckl daflren oöstererek: «Acaba, şu karşıdan, dcğlardan. eskl Ankoro yoluna cıkamoz mıyız?» «Ne dersin?» glbllerden köylüye bafctım: «Vollahi» dedl köylü. «yıllor vor ki bu yollon blz kullanmayız. Topraktır. Belkl da Iz bile kalmcmıştır sizj eski yo!o uiaştırocak. Amo, bu'dari İzm:fe doner, Kandıra üzerinden gidersen.z olur. Yol selomettir.» Izmit'e gerl dönmefc de koloy değildl. Yol. bilmem kac sıra kopclıydı, g ö » olınmazdı. Çaresiz boklevecoktik. Cevreyi Inceüyorvm. Faşlst Fronco Isponya'smdo ko»ıt!ı oîarak bir zeytin ağocını sökmenın cezası ıdamdır. derlerdl. Cünkü ispanya'nın beili bir dövlz geliri zeytın cğccındon... Düşündüm; bir zomonlar. buralar hep kiraz bnhçelerl idl. Ne yana baksanız kiroz. «Dallan bostı kiraz Yollon kesti kıroz Yarımcanırt kırcz.» Sepet sepet satarlardı. Yıllar sonra fobrfkacıîar geV dtfer, «Fabrlka kuracağız» dıye k.raz bahçeierını tcılan ettller, körfezl klrlettı'er, birtblr türıü. binbir güzeliiktekl o carsım balıkları öldjrdüier. Karşılıg.ndo da verg bcr*!şıklığı. teşvik belgesi. dövlz harccması ile ödüllendi..;diler. Fobrlkoci yurtseverilğll Bekleşiyoruz, yol ocıisın dlye. Blrl, «Millete bu zulum» dedı. Bır başkası. «Secimlerde görurler» dıye koltuk koborttı. Her şey ekspres yol yapımı yüzünden oiuyor. Kac yıl var. ne kodar âa geaktı bu yoll Blr türlu bltmek bümıyordu. Bundon bır sıire once bu yoldon gecerken bır yetklli bona. yopımm oecikmesıni söyle onlatmıştı: «Muteahhitle topu mefnunı ontosmışlar. bir kamulastırma fuzünden ışl savsokJamışlar. Gacikme bundan geüyor.» «Ne cıkarlcn var?» «Müteahhif süre uzaiacak, Wm eak.» , «Efı, duzen sorunu...» KENTLERDE VE KIYILARDA TOPRAK Dr. S. Kemal KABTAL flyotionnı artıra. ..,, ,, . ^.^^•. «Canım. siz de hsr şeyl düzen sorunu ofarok görOrsunüz» diye cıkıştı. «N» duzoni? Biz iktıdaro ge'ınce, topu rnemurunu görevınden oldık. Danıştoy'da davo »uredursun, dedık. Yolu yapmayo koyulduk. Şımdi yol Iv»dilikle yapılıyor. Duzen bunun neresinde?» «Elbette duzen sorunu!» «Hoppala...» «Bır sosyalis: ülkede, bir müteohhitl* Wr tapu memuru onlcşarak bır yolun yapımını yıllorco gecıktırebilirler mı?» «Conım. orda mütechhlt d« olmaz. topu memuru do...» «Gördün mü. gen» tiuzon m«s«le9ll» Bir yerde okumuştum. tngiltere'dc blr yol mu yoptlryor, ftnöne blr a{!ac C'kmışsa, yol sapar. oğac yerinde dururmuş. Bizde terslne, ağacı keserler. yolu uzatırlor. Amo korşıtarma bir fobrika cıkarsa, fabrlka durur. milyonlarca llrolık kaTiukjştırma yapilarok. yol başko yono sapar. fkspres yo! yopımında blr toprak fobrlkosı cıktı. Dsvletin toprağını devlete. milietln toprağını millete satan blr labrlka. Ne oldu? DOzenin yuz karosı. konserll blr ur glbf sınton fobrfko yerinde duruyor, yol soptı. Bu fobrlko do. bu yol do sömurgen düzenin, klrietllmlş Hallc glbi Wr slmgesldlr. Holkrn yuzüne carpılmış btr çamor gibl ordo kimbilir niceye değin durocokl Scktım, dağlardan oşa aşo. dor, şirin vodilere Iti ktyım kopruler Kura kuro yolu uzatıyoriar. Hatırlonm, b j dor ve şırin vodılerde. eskiden, küçuk bolıkçı rneyhonelen vaıdı; nicbin ka!momış. Azgın makıneler eilip 8upürmu3. Ammo cok makine kullaniyoruz ha' Sovyetler'l© Cinlüerln arası oçıiınca, Ruslar. mokineleri alıp gitmişler. Bunun uzerine her şey el emeği ile ycpılmcya başlanmış. İzmır Fuorında görmüştum. «Bu yol şu kadar milyon '.şc'nin emeği ile, bu bcraj şu kador m;lyon emekclnln alınterlyle yapıldı» diya yazm.şıardı. Yol bitince, dar ve şlrın vadilerdekl kucuk balıkcı meyhoneieri de gereksınim duyulursa. blr yerlerde ocılır. Acaba esküerinin yerinl tutar mı? Gerte ellerinde cıkınlon. .şten dönen emekçller, evl&rine gitmedca önco, bu küçü< msyhanelerdö blr Iki tek. otarlar mı? Uc saat gecti. hâiâ bekllyoruz. Arabalordan ctkonlor yoüarın kıvısına öökO'düler. B'rbirierıni tan s;nlar tanımasınliîr. senil • bonü konu$uyorlar. Sıgora alıp. sigara ıreren. ekrr.eğini pavlaşon, SJr yurtu esı gemeyen insanlar. Yoiun tıKanmasından gelen ocı, sobırsızîık. tedirg,nlik Insanîon blrbirine fsındırıyor. Aynı olguyu iclerine çekıyorlar, aynı olgunun boskısı altında bırlık oluyorlar. «Bu gidişle, bu gece burdayız.» «Olabitir.» «Şu dlrtamit otmctyı daha önco neden habsr vermeıler?» «Radyo 3öy!emi8.» «Ne zaman?» «Yo! bozukluklarını verîrtcen.» Neden sonra blroz acıldı. Tek sıra gidiyorur, sırt sırta. blr deve kervont gfbl. Her«ke üstunde dinomltin cıkardığı tozdan. toprakton gecılmtyor. Pencerelerl kapatıyoruz, sıcaktan booulocoğız. Ya sıcak, ya tozl Gebze yokuşunu aşınco önümüz kaymo'k glblydL Klmbllir koç saattir boş kalan yoldo hicbir oroc yoktu. Aricadaş. öcünu olıyordu. KilometrB Ibresine baktım: 16« Korkmadım. desem yaıan! Taş parcosı. zamanlo böyömez. No ise öy!s kalır. Hatta do<Ja koşulları onu parçalar, ufolar. İnsan yavrusu ıse, beslenme düzenl no olur~3 olsun, olduğu glbl kalmaz. Olnrıe olo»ılığı bir yana, zarnanla «buyurr. Ama sağlıklı, oma saglıksız. «buyür». «Türkıye de taş porçası değil ya oîduğu yerde saysın. Yaşoyan blr toplumsal varlık. O halde, şimdı sahip olduğu 'carpık kapitalist sistem' Z3manla buyür, gelişir ve Batı ülkelerindekl 'odam gibl kapitolıst s.stem' cl'ir.» Boyle diyentar cıkabılır. Cıkabilir demeyalım. Boyle diyenler. düşunenler var. Bunlara verıîebilecek kısa yanıt şu: Kopltcllst yönteml tenimsamiş tüm azgelişmiş ülkeler gıbi, Türkiye'nln da «kop/toli.f dunyaı icindeki yerl ve rolü belüdir. Kapitalist dünya lcinde kaldığı sürece. şu onda sah'p olduğu «bağımlılik llişkileri» surecektlr. Batı ulkelerinin gectıği tarıhsel koşulların ortık bir kez daho Türklye'de yaşanması olası değildir. Kopltalistemperyalist düzen neyl buvururso onu yerine getirmek c'urumundo kalacaktır. Bu nedenlerle. «inson vavrusu zcnanla büyur adam olur. Turkive'nin de corpık kapitalist slsteml zamanla oelişır adam gıbi kapitaüst sistam olur» dtyemeylz. Durum bfiyle olduğuna göre, sistsrn bu sistem kaidığı sürece. kent toprakları ve kıyılarm halkın vararına cyk"i o!orük küHanılması da. bugün oldu<3u gibl, gelecekte de sürece':*lr. Alman önlemler de. ne rtenlı sıkı olur'crsa o!sun!cr, brtaklık uzerindekl saölam temeller gîbl, zomanla bozulup yozloşacaktır. Bır ü'kedeki toprak kuüanım düzeninln ne olocağını ve özeilıkle kentsel tooraktan ve kıyılordon nasıl yararlanıiacağını, ekonomik sistem ve ona uygun olorak oluşcn üstyapısal düzsnleTieier belırlivor. Başka bir onlatımlo, bo şu demektir Ekortomık sısiemin Işleylş mantığmdan kaynaklonon toplumsal farklıioşmGİar, olduğu gibl f ı ziksel mefcana yonsır. Kentler ve kıyı kullanımiarı buna göre oluşur. Ekonomik sistemin isleyl$ kurcllanna uvgun olarak çosyol ve flzıksol yapıdo değışmelor ve farklılaşmalor Qercekleşir. Somut örnekler verellm: Olkedekl gelir doğılımı dengesızdlr. Elde edebildiğl gelire uygun olorak nüfusun her kesiml kenüen olsun. kıyıdan olsun, sağlık hlzmetlerlnden va da cğıtiTi sisteminden olsun, farklı bicimlerde ve düzeylerde yararlanır. Kenttn ya da kıyının en güzel kes ! m!erinden Ost gellr gruplan ya>ar1artır. Sosyal tobakolaşma flziksel mek^nda fkentîe ve kıyıda) somut olarok ortayo cıkar. Forklı gellr gruplan, farklı yerlerde otururlar. alışveriş yaparlar ve farklı yerlerde eğlenlr ve dlnlenlrler Aynı bıcimde, öst gellr gruplan. daha iyl eğltlm ve daho ryl sağlık hizmstl alırlar. Soğ'ık ve eöitım hizmetleri ve bunlara benzer ötekl sosyal hlzmetler. kamu tarafındort OretlHvor ve halka ovınmsız olorok »umjluyor görünse bHe. gercek bunun tam ters'dir. 8u hizmetler. para ile satın alman. daho cok ödevenin daha cok ve tylsin! satın oiabi'diğl «tlcaret metaı» durumundodırlar, 8u nedenle. ülkedekl utusal servetln (ya do üretim oroclorının) mölklyet daflılımmdan koynoklonon gellr forklılıkları. fizlksel cevrenln oluşumuno boşko blr anlatım\a, ksntlerlr» olusumuno ve kıvılonn kullonım bicîmlne olduğu gibl vonsımaktadır. CEVRE KORINMAS!: ÖZNüL OOĞRULAR VC NESNEL DOĞRULAR Tüm doğal kaynaklann, be< n blr azınlığa daha cok kâr sağlomak omactylo hoyratça kullanılmosı, kopltolist ekono mlk 8lstemln mantığıno uy lan, sosyal statu dereceisrine göre bölümlere oyrılmıştır. İcmde bulunduğu kent bölumünun sosyol statüsü. bir orsanın sağlayacağı rant mlkta rmı artırır ya do azoltır. özel mülkiyetln doğurduğu orso spekülasyonu. kentte vorolon bu farklılıklan doha da k&rükleyecek bicimde. hatto fark'ılıkların olmadığı durumda, bunları yaratocak bicimde isler. Elde edilecek rant) en yüksskieyebılmek icin böyls Işlemek zorundadır. (7) Kent toproğında ozel mOI kryetin c'ması. kenîlsr n p'm lı bır bicimde «yanaşık aüzen» büyünesinl engeller, sıcrcrnalı o'arak büyümelerine no den clur. Merkezde orsa fiyat lan cok yüksektlr. Bu, burada Insoa edilecek konutların maliyetini yükseltlr. Ucuz konut 4 yapabilmek icin ucuz orsalarm bulunduğu kent cevresine koyar gelışmeler. Ayrıca, spakiıtc törler amcclı olarak kent cevreıınde büyük toprak parcaian nı kapatırlar. Buralan, belediys mecllslerinl etkiıeyerek. imosınırı icine aidırırlar. Bövlece toprağın orton değerins el koyarlar. Bu ve benzer nedenler le, kentler sıcramolı olcrok büyur. (8) Kentsel toprokto 6z«l mOlkiyet hakkı ve buna ba^lı olan arsa spekölosyonu, konut sonjnunun cozüm/enmeslnl göt leştlrlr. Arsa fryatlonnın o?ın derecede yükselmesl, arsa bedellnln konut maliyetl içmdekt oranını yOkse'tlr. Bu nedenle, kent nüfusunun büyük bir bölümünün ödeme gucu lcinde olan konutların üretiml güc'eslr. Kentsel konut sorunu bütün ağıriığı İle sürer. (9) Kent topraSında epekülasyonun sağlodığı yuksek kczanclar, hem ü'ke tarımını bo!talar ve hem de u/ke ekonom;sinin ge'ışmesini engeller. Tarımın baltalanması ikl blcimda oiur: (1) Üzerinde tanmsal ura t m yapıîabilecek durumda olan kent cevresindekl t o r l a l c parseüenerek kentsel topraga dönüşturülür. Böyiece. kentsol tcpragın rantını elde etmeK pahas'no. tanmsal üretim ozoitılır. (2) Tarımda elde editen c r tık değer, ya yine torımsol glrd'lere yotınlarak tarımsal vrrimin ve topiam tcrımsal Öret • min artırılması gercekleştirlür. yo da bu artık de^er Oretken 8anoyl yatırımîarma ayrılarok ülke kalkınmcsma kotkıda bulunur. Ne var ki. Türklye c'U ulkelerde. tcnmda yaratılcn ottık deöer, ne tanmo geri votınlır ve ne de sanoyi vatınmlorıno gider. Bu kaynakiar kent3il toprağa yat:rılır. " • (10) Kent toproğmdo ozel mülkiyet türlü bicim^erde kcmu kuruluşlarının yapacağı eko nomik ve hizmet yatınrr.!onr< engel'er. «Ekonomlk valıpnr 1 olarok ad'ardırdığımız bir sanayl işletm°s rvn. örneğin bir Cimento fabr kastmn, hükume! ce Çankırı'da kurulması karalastırılm:ş clsun. Cankın'da fab rikanın kurulacağı yerin kamu'aBtınlmcıSı gerekir V(jkse'< arsa fiyatlan. kamuioştirmorın maliyetini arîırcccftır Ayrıcc, kamu!aşt:rı!acak taprağın co'; sohipli olmosı (mülkıyetin d a j ı nıkîrğO is'eri uzstacck ve güclestırecektir. Aradan gecen zcman arsa fiyatlarının daha da artmasını soğlayacaktır. Ve sonunda komuiaştsrma icin g«rekenden daha cok olcbüecektir. (11) Kent toprağmda özet mOlkiyet. kentiarin «parseMenmesini» zorunlu kılar. Kent. ok lın ve tekniğin gereklerine g5re değil, mülkiyet bölünmesmg gore oluşur. Sosyalist bir ülkede Konya ovası gibl bir ovo. örun kusaklarıno göre bolünü. Mu'kiyete göre değif. Türkrye1de Konya ovası mulkiyete görn dilim dilim bölünmüstür. Ucoktan bunu görebilirsiniz. Kentlerimlz de yıne mülkiyete göre dilim d l l m bölünmüştür. Binalar. yollor, altyapı tesislerl her bu mülkiyet parcalonna göre kente işienmeye calışılır. VARIN: Yağmatanan kryilcn. KENT VE KIYININ EN GÜZEL KESİMLERÎ ÜST GELİR GRUPLARININ ELÎNDE GELİR FARKULIKLAR!. KENTLERfN OLUŞUMUNA VE KIYILARIN KULLANİM BİÇİMİNE OLDUĞU GİBİ YANSIYOR. dır. Böyte duneo do. Turkiye't!e otsun. başka kapitalist ülkeieröe oisun. «cevre korunrriGSi» oynı sistem surdukce tam anlamıyie gercekleştirilerrez. NE YAPMAU? Bu durumda ne yapmafi? «Varolon ekonomik sistem kurai'annı gecerll kılıyor. KentIsrde vo kıyılardo toprok kullaiım dürenl de ona göre oluşuyor. Doğal cevrenin korunması da oncak elstemln el verdiğt öicülerde sağtonabillyor. Çevre »orunlorı kökten cö zülemp/or. ancck azaltılobiliyor.ı Bâyle soyleyip eil • kolu bağlı oturmamız m/ gerekiyor? Hoyır. O zaman n * yapmalı? 5un!cn: (1) Vorolan sistemin işleyiş blcimini ve bu nun ortaya cıkardığı sorurtlon a c k s«5c;k bicimde sergilemeliviz. (2) Varoîan dOzen !• Cinde göreli ciyileştlrmeier» soğlayacak cözümler onerme liyiz. (3) Tüm sorunlan kökten cözmek icin, daha ilerl oşamadakl bir ekonomik toplumsal sistemin kurulmasına yardımcı olacak. halkto öyle blr düzen lcin özîem yorotocok cözumle'i ortaya koymolıyız Kentsel alanlardo toprak 0zerinde özel mülkiyet hakkı ke sin ve tortışmasız olarak vardır. Kıyılor ise. llke olarak, «umumo aitı yerier sayılmoktodır. Özel mülkiyete gecirilemeyeceğl, gecrilmiş olsa bile (topusu olsa bile). bunların «iptal edilebllin olduğu genellikle kabul edıimektedir. Ne var kl, kıyıtorda da. aynen kent toprağmda olduğu gibl. «özel mülklyet hok kı varmışcastnaı bir düzen iş lemektedlr. Bu önlenememekte dlr. KENT TOPRAGINDA ÖZEL MÜUKİYETİN DOĞURDUĞU SORUNLAR: Kent toprağmda özel mülkîyet hokkının doğurduğu s o n n lan aşağıdaki bicimde özetleye biliriz: (1) Kent toprağmda özel mul klyet hakkmın omiası. kent planlarmıa metropollten olan ploiiorının v« bir derecev© ko dar da bölge planlorınm uygulanrnasını gücleştirir. Kentle IIglll Imar planı ve Ötekl duzenleylcl yönetmelik ve belgelenn hazırlonmo8i, ononması ve bun lorda değişiklfk yapdması yetkileri öncetikle belediye meclıslenne verllmlştir. Bu meclisle de genelllkle bokkallar, emlokçiler, yap sotçılar, dolmuş KENT TOPRAĞ1NDA ÖZEL MÜLKİYET KENTLERIN PARSELLENMESİNİ ZORUNLU KlLIYOR. cular. fınncıor, ve benzerl kücük girışımcier coğunluktodır. Planlar, bu grupların cıkariorı doğrultusunda sık sık değıstırılir. Kent planlarında değişıklıkler yaporok. özel arso sahıpier! ne yorar sağiama olonağı olun ca. planlar kıyısından köşesındert cekiştiri'meye baslanır. Bu yuzden kentler ploiiondığr gibi buyuyemez. (2) Kent toprağında özel mul klyet hakkırun olmosı. turlü bicımlerde. ulusal servetın ısraf •dilmesıne neden olur. Özel mülkiyet hakkı, mulk sahibnin kent toprağını beHi sınırlomalor icinde özgürce kullanmasını sağlar. Kentsel alanda bir tesı« ya do blr yapı kurulduğundo, birtakım «gerl dönülemez sonuclanın ortaya cıkacağı ke sindir. Bu sonucların önlenebıime3l oncak yeni harcamalarla olanaklıdır. örneğin kamu orsosı üzerinde bır gecekondu ya pıldığında. ya da kentin bir bö lumunün imar hakları değiştlril diğinde. gen dönülemez, yenl harcoma yapılmadıkca gerl dönülemez, sonuclar yaratılmış olur. Blr mahaltede yoğunluk or tışı yopıldığında, bunun doğurocoğı sonuclar zorunlu olarolc ulusal servetl israf ettlrir. ö r neğin 5 katlı blnalor yıkılıp (israf edillp). 10 katlı binalar yapı lacaktır. (3) Kent toproğında özel mul klyet hakkı, speküiotörfert ve ötek. kentsel toprak sahiplerinl hem yerel hem de ulusal düzey de güclü baskı gruplan durumu no getirir. Kentierın gelişme alanlannda geniş toprak parcalarmı ellerinde tutaniar. buralara altyapı sıstemlerhin götürülmesl icin yerel yönetim uzerinde baskı yoparlar. Aslında yerel yönetim yetkili orgonlorındo bu oynı gruplor veya onlarm yararlarını sovunonlar, eğemen durumdadırlor. Kent planlorınm hazırianmasında ve değiştlrilmesinde bu gruplor doima oğır'ıklarını duyururlor. Ulusal düzevde ıse durum bundan pek farktı değildir. Blr Boğaz Köprüsü'nün vs cevre yollan sisteminin yapımı karan. bir komu kuruluştnun kurocağı fabrikonın veva işletmenin yerinin soptanması karan, Inşaosına baslonocok btr yolun güzergahınm saptanmosı kararı, kıyılam yağma edılmeslnl önlemeye yönellk önlemlerin olınmasında ve bunların uygulan mcsmda yapılan engellemeler, yerel ve u'usol dOzeyd^ orso spekülatörlerinin «parmağı»nın olmadığ! Işler değildir. (4) Kent toprağındo özel mul kiyet, lnsan;n kentı değil, ksntln ir.sanı bir «arac» olcrck Kul lonmssını sağlar. Kentler insanlar İcin vordır, İnsanlar kentler icin değil. lnsan!ar kentl turlü amaçlarla kulîanıp ondan ycrarlanmalıdırlar. Ker>t Insonla'in yaşama, eğıtım, kül tür. eğlenme, dintenme «aracı» olmaltdır. Oysa kapltoHst duzende, kent öyle otuşur ve iş!er kl, İnsan kentin bır «ara cıı durumuna gelir. Kent Insa na uymaz. inson kente ırymak zorunda kalır. Kenti oluşturon tüm öğeler. öyle oluşur ve Işler ki, en yuksek kâr sağlanır. oncok insan ihtryaclon en ryl bicimde karsılanmaz. Kent. insanın türlu ıhtiyoclarının en lyi bicimde karşılandığı yer olmoktan cıkar. b>r «kâr makinosı» olur. İnsan da, bu kârı en yükseklemede kullanılan bir «arac* olur. (5) Kent toprağmda özel mOI kiyet hakkı, toplumun ortaklaşo yarattığı değerlere özel klşilerin el koymastm olonaklı kılar. Kent toprağmın deger kazanması olayı Me toprak sahibinın emek harcoması, calış ması arasında bir llişkl yoktur. Deger artışını tüm toplum sağlar ve özellikle de kamunun altyapı yatınmJarı doğurur. Toplumun ortakloşa y^rat tığı bu değoro, toprağın mul kiyetine sahlp olanlar, yorulmadon el koyarlar, Kent toprağını kamu «üretir». Daha ocıkcası, toproğı, «kent topro ğı> yapan ve bu nedenle değe rinin yükselmesini sağlayan. kamunun Inşoo ettiği oltyapı sistemleridir. İşte böylece yaratılan değere. özel kişiler el koyarlor. (S) Kent toprağındo ozel mül klyet. sınıfsal farklılaşmalonn keskln bicimde mekana yansımasını soğlar. Kent toprağı. «kullanma değeri>nın cok cok ustünde bir değere (yo da rant sağloma olanağına) sohıptir. Bu fazla değere «mutlak rant» (ya da tekel rontı) diyoruz. Bu rantı. kent toprağmın miktannm artırılamoz olmasının yanındo, belH konumdokl orsaların miktarının da artırılomaz olması olgusu ile ocıklaYabili'iz. Bü «belll konumdakl» deyiml lcina sosyal statüsü yuksek klşi ya da aifelerln oturduğu mahalle de olmak yo da oroya yakın olmak da glrer. Kentlor ve özelükle kentlerln konut alcn gundur. Amoc. Insono vönsimek. insan ihtiyaclarını karşılarnak değil de. daha cok kâr sağlamak c'nca, her şey gibi doğal cevre de bır kâr aracı olarok kuücnıhr. Kullanılmaktadır. «Nesnel doğrutan ile «öznel doğrutan (piyaso dcğruîan) Ost üste cokışmadık ca, birblrleriyîe ozdeş olmadıkça, doğal cevrenm korunması, belli sınıriar ustunde olonaksızdır Somut örnekler verelım: Gö! kenarındo kurulmuş bir kâğıt fobrıkosmı ele olalım. Bu sistem lcinde bu Içletmenın temel omacı en yuksek kâ:ı elde etmektır. Artıkları olduğu gıbi go!e vsrrr.esl gölü klrietecektir. Göle verilemeyen ortıklorını hicblr Işlem uygulomadan toprağa ; otması, cevreyı kir etecektır. öznel doğrular (p'ycsa doğruları kâr amacı, işletmenin blreysel çıkarlorı) ocısından, artıklarını gölu ve cevreyi klrletmez duruma soktuktan sonro otması (kân azaltacak bır harcama yaotıktan sonra atması) uygun değildir. Ancok, nesnel doğrular (yalnızca işletmenin değil, tüm toplumun cıkarlan, şimdiki kusakın oiduğu kadar gelecek kusakların do yararlorı) ac^sından. işletmenin gölü ve cevreyl artıklon İle kirletmemesl gerekir. Yani ar tıklarını, gölü ve cevreyi kirlctmez duruma soktuktan son ra (bu amaclo bir harcama yoptıktan sonra) atması gerekir. Bu ise, İşletmenin kârını azaltocaktır. Gân'ı'dO?0 gibi. «nesngi doğru» (toplum yaran) ıle «öznel doğru (işletme yararı) birbirleri ile cotışmaktadır. Işte bu Ikl doğru'nun Ost uste cokışması. özdeşleşmesi, öznel doğru eşit nesnel doğru durumuna gelmesl ile oncak cevrenın korunması kök lü bicimde sağlonmış olabillr. Bu ıse, kapitalist ekonomik Bistemın ortadan kalkması anlamını taşır. Bir klşinin yararını öteki kişinin yararından önde tutmok. toplumdakl bir Binıfın yararınt öteki sınıfın yararındcn önde rutmak (toplumun smıflı olmasını sürdürmek). bir ülkenın yararım başka Olke ya da ulkeler yararından önde tutmok, kapitalist ekonomik sistemin doğasında vardır, bu onun temel dayanağıdır. özetle, öznel ve nesnel doğruların cokışmosı kopıtoüst sistemde olanaksızdır. Bu Ikl doğrunun CATISMAS1. bu sistemde dogol