Katalog

ONîKI T CUMHtTlİVET 14 AĞUSTOS 1979 EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMİ... EKONOMI... EKONOML. EKONOMI... EKONOML. EKONOMI... 'Peşin kuvertür,, sistemiyle Merkez Bankası yabancı bankaiara 600 mityon dolar kredi kuilandırdı Turk.ye nm 6 mılyar do ar doayındakı kısa surel dış borcunun erte enmesme ıl şkın cdışTioıar onumüz deK gjiıerde tanamlanmış olacaktır Boyiece dıç eKonomık ı| şkı'er aıanmoa MC o'taklıklarında"i mıros acı S r qu'duru son bulrmaMadır MC ortal'arın n odemeyerek Oırıktırdığı 6 müyo' doıar do aymdak kısa surelı Du borçıar nedenıyle Turk ys'nır dış ekonoTiiK 'tıbdrınm sıfıro mdığ oılın mektedif Normal banke' slemlen yap:ıma2 riurumc du$en ven Merkez Barması yonetıcılerı ık yıidan bu yano pes n kuvertür s stem y e ca'ısmak zorundo kal mışlaraır Peşm kuvertu sıstemı şoyle 'şlemektedır Mekez Bcnkası orneaın thaı ed lecek b r ma ın ttövi/f bedelı kcrşılığında muhabır oldn yabartc bankayo olrtdıtıf acmaktadır Akrea îıt thaı ed lecek malın öeiel n n odeneceöm r yabancı mLnabır banka tcrofından gorantı ed Tiesıdır Maı bede'ı dovzın fıılen odenmes< gere'*me'rekted r Odeme rnoiın fıılı thalı sırasındo yopılmskta'iır Anco< Turkıye MC ortaklıklan donemıride octırdığı akred tıfie'ie Igıiı oiemeıen uzun sure yapmay n ca yabanc bankoiar go'an*ner n\ kaldırrnışlardır Bu güvens zlıg q dermek ve M I dovız koynaklarıyla zorunlu ıtha'atı surdurebtirnek >c n Merkez Bankasının yem yonetıcılen akred'tıf actırdıklarınaa rndr bedel dov z de pe$ın o'arok o e d m e ^ boslomış'ordır Turkıye de okred t f n jcılmaeı ıle fıılı rral ıthalalı aTjsında 3 ıla 5 ayi'k t»'r sure bu undugu d'kkote aıın dığında Merkez Bonkosırtın vobonrı bankaiaro bır an lamda 3 5 ay snrelı kredı kulıonDırdıgı ortdyo cıkmoK todır Zıra Merkez 8aikas.rıdon akredıt f bedelını pes n alan yaboncı bcn»aıar Du ccr'Z' odemeyı vdpa CTkları tarhe kddar dHedıklen a * ' Kijllanabılmektedırler Merkez Banküsmın peşm kuvertür sistemiyle yobancı bankoıoro kjüand rd'ğı kredı tutan tse 600 mılyon doları aşmış dururrdadır B rkcc vuz mılyon dolar ıcın, paro pıvcsdianndan mevcut sure ve fdiz koşuliarından doho agır koşuüdr kobuı etmek zorundo kalan Turkı/e nın bu O'vosalara 600 mılyon doların uzerında foızsız kred kuilar"1ırması dkıl dışı olmaklo b ri'kte MC ortaklılkarının bıratıâ,' ağır mırasın ko cmı'moz b r sonucudur NÎYET MEKTUBU'NDA YERALAN ÖNLEMLERE EN BÜYÜK TEPKİ "BEYAZLAR,,DAN GELDİ Dinc TAYANÇ BUZDOLABI CAMAŞIR MAKINESİ, FIRIN GIBI DAYANiKLI TUKE7İM MALLARI URETEN VE «BEYA2LAR» OIYE ANILAN KESIMIN IC PAZARA YONELIK YUKSEK FIYATLI URETİM POLITIK*SI KENDISINI BEXLEYEN BUNALIMA SAPLANMİŞ DURUMDA. YAKLASAN MADENfS MESS ARAS1 TOPLU SO2LESME GÖRUSMELERİ OLAYIN B!R BAŞKA BOYUTUNU O LUŞTURUYOR TOPLU SOZLESME OLGUSU Butun bu t e 'şmen n arcsır.do gozden kacma ması gereken cok onemlı bır oigu daha /ardır. Onumtzdekı oy başıavocak ve vaklasık 50 60 bın ışcıyı ^apsayccok toplu sozleşme goruşmelerı .. Bır yandon MESS ceves nde toplanan ışverenler «aşırı sendıkcl ıstekier ka'sısındo ışc Cikartmak zorunda kalırız Zaten zaısrın eşığındeyken yenı ve yuksek ücret artışıarını kcldıramayız» dıye yokınTic ta bır yandan do Madenlş yetk'll lerı «ağırloşan vasarn kosu lor, karşısında ışcıls* nn hck ettıklerı zom crı scnuno dek dırenerek, alacaklarını» vurguiamaktadır Ikı yıl oncekı tcc'u sozleşme gorusmeleri 9H rosında MESS Maoen ı$ an'aşnczlığının ne den lı uzun grev >.e lokovtıara yol actığ. ve ne gıbl bunalımlcr yoro'tığ nı urutmamak qerekmekted r. Bu acıdcn bckıldıqırca p yoscdc surekiı o a rok yara'nan «bpyaz eşyo sotışlcrındakı gerıleme ler bu sektoru zarcrın eşığme aetırmıstır» şeklınaekı vckınma'ar1 ıçc cevre erın n de/ımıyle: «başlayacak toplu sozleşme go'uşme erınden once kamuo/unu ve vonetımı koşuıiandırmak amacıvıo gırısı m s tvr taktık» o arck degerlendırmeK pek de ak I d sı gelmemektedır Uzmanlcnn devıs'enne aore sorun «'MF ns cetes nı yainızca şcı ucret =nne getırılecek sınırlcndırnalar şek1 nde deqerlend renlenn şlmdl alısageldıkier kârlan vıtınrerın ve t>e kı de «kâr jan zaror ptmenın de hesopta o'du^unu goruncs tclaşo duşmel p r rc'e» kılıt'pnmek'edır «IMP recs'es'nın acıiığı ae'ecek çünlerde dahc da belırq nleserek surecekt r Ancak ık S'ncv yaklcsmckta c'on Eylul de opcırılecek va 1 te'kı de IVF reret nmcle ı Turk ekonomısnde, ı$ C ışveren cel c kıs ndekı bovutiannı do ortovo ''O yacaktır» dıyen vetk lıler «bu dene/m scnucu V9 uiasocoğı nck'a ceierek*ekı k t le toplu soz esmelerını de vskınf^n lq erd recegnden ona oö re f ' e n p ırce enme ıdır» goruşunu savunmaktodırlar. Uluç GÜRKAN IMF ıle ^anlon cnicşman n ne gıbı yan etkıier ge'ıreceg ^3k ^aTonaır b l i ' e n ür olguydu Bugun artiK anldşrra ,L.rur uge gırm ş ve «acı reçete» n n ıcmde neler n oıauğii dc acıça cıkmava boşlamıştır Turkıye nın IMF ye sundugu Nıyet Mektubu'na uygun oldrak ceş tlı on emler almcyo bdşldmas.y la bırlıkte 'ppMer ce yogjn aşıvermıst r Merkez Bankası nın rees<ont smırnı darolto rak pı/asodcn pcra cekr>eye başlaması oek de beklenmeyen bır olanda buyu* tepkıyle kdrşılan makio ve tepkıler g derek yaygmloşmaktodır. Bu alan uıkemızdekı en bL\uk fıoidmgler taraf'ndan uretılen ve geneilık'a «beyozlar» o arok tanımlonan bır dızı «dcyanıkiı tuketım malı»tıı ıcermekte d,r Yaz aylanndo olunmcEino karş.n buzdolabı. camaşır makınesı ve fırın gtb urunlerın pıyasada alıu ou|arncc'ıg ve sektonm cı^Tiaza sCrükiend ğı srarla beiır'nmeKtedır Gercekten de son lylarda ortalarıa yuzde 50 dolîy crırda ZOT qo'en bu tur daydmklı tüketım mallarının fıyot crı crtık alıcılann gucunü OŞTIIŞ tır lc pıyasadaki taiep tıkanTasının aşılabı'mesı rcın Isverenlem ve dıger vetkılılerın uzerT.de djrdJkları boslıca eı nokta vard'r Bun ^rdan ' kı, fıyatlcrın ger letılmesıyle ta'ebın yenıden canlan dırılmas dır Ne var kı ışveren kps mı tıyot anr qer 'etılme sı durumunda qıderek ağ rloşcn i i c l yeîler n kar $ılanamo,'acagını ien surrnekîe va değıŞM o^'emler ıstemekteaır Akla ge.en ıkınc nokta ıse tarr tçrsınp fıyatlcrın artıritması ve bu vo don az satışcok kâr ılkesıne gecılmesıdır Ancck gunumjz koşu arın dd br buzdolabmın 2^000 b r çarraşır mokıasınınsa 20 bın lıra doiayiorındo olması yen bır zam mm ne g bı tepkılerle karşıianacağ ve sctı$iarı hangı yonde etkı eyeceğı sorusunu gundeme getl recektırBunların dışmda, üretıcıierın d şsatıma vönel meierı ve ozellıkie Ortadoğu ulkeie'ine satıs \apo rak zararo g rmev onlemeior de onerılen <=r aro sındadır Ne vcr kı Türk ye dışındakı uretic u ke Isrn f yatları kar$ıs ndo bır rekabete ginsmek ve başarılı oıabılmek cok zordur Asitnda büvük olcude yabancı (ekıoioıl ve pa'cayo dovanarak « rt ıc pazcnn cekıcılığ vıe, vuk sek fıyat po ıtıkası uvaulOTiaktan cekınrreien bu fjune dek surduruien uretım duzey p s ' cot' olanda c'duğu g hı burdo r"o kpr >«=;ını bekleyen bunaııma duşmenen kurtulcmam ştır. Özel kesimin kârları artarken yatırımlar azaSı/cr Füsun OZBİLGEN Sosya Demokrot ıktıdar gerıde bıraktığı ıkı onemlı beigeden sonra şımdı ışcı sınıfı ıle yen den karşı karş ya gelmektedır Doıovısıyla sendıkalor da Sosyal Demokrat ıktı dara karşı tavırlannı bolırlemede yenı bır do neme gırmek uzeredırler Beıge srden bın olan «Top umsal aniaş ma> cok gecıcı ve ancak gecen yılı Delırleyıcı bır n tel k taş mıştır Bunun da nedenı gecen >ınn kamu kesımmde buyuk coğun Itk'a toplu sozleşme \ılı olmasıdır O kadar prcpaaordcsı vapnan topljmsal onlaşTta. ışcıle'e sadece fıvat artışiarmı karşılayat ecek b'r ucret artısı sağlarrış ışcı ucretifri gsrcek o crok ortmamışnr Ikıncı oaemlı belgs de IMF ıle ımzala nan ve crtık uvqulama alonına glrmeye baş layan «Nı/et Mektubu>dur Nıyet Mektubu" noa Î ( I , O I art|<=larının nedenı olarak ıscı ücret erı» gcster id'g'i» ve hukümet de bjnu ben msedığıne gore şırpdı sıra bu tyukumlu uğu» uygulama'ya ge mıştır Anılan kı beigeden bın önemmı vıtırrken dıgerı ışcı dunyasmı zorlar gorunmekte dır Ancok ışcıien zorlayon başka etkerier de a.'as vavas gundene gelmektedır B'in araon b'n Tiirk Iş yone'ımıdır Son genel kuruldon bu yano Turk Iş voie tırı buguT ılk kez sıyasal ıkfdarla masa bcşına oturacaktır. CHP ktıdannın en büvuk becenksızlıklerınden bın olarak tanhe gececek oıan son Turk • Iş genel kurulundan ortaya cıkan gerıcı bır koalısyondur Yenl /öne' m ışbaşma geid kten sonra ces III ocıklamalarac bulunmuş ve sıyasal ıktıdardon Î.ŞSIZIIK partızanca atamalar yonetıma katıımo> gıb'sorunlcrda cozum aramasını s terr ştr Bu yonet TI bugjn sıyasal ıktıdarla en yuksek duzevde goruşmeve başlamaKta ve kendı nıte'ıgıne ragTien kendısıne ters duşen bır hukjmetle «ıyı gecınmek» ıstedığı ızlenımını yaratmaya calışmaktadır Ama tavandakı bu yaKlaşım, tabcnda, Turk Iş ın gercek k mlığını vurgulayan uygulamo lara yonelrrektedır Konfederasyonun bugün tek bır amacı vardır Kamu kesımıne egemen olrrok ve DlSK ın kamu kssımındekı en buvuk temsı'cısı Maden Iş'l \ ıprotrrok Bunun ıc ndır ki, hukümete üst duzevde vak1 .asmakta, ne var k kendıne bağlı sendıkolar aracılığı ıle ve tam seçım oncesındo aynı hukumetı «grevterle» teidn etmektedır Gercekten kamu kesımınde ayuşma?! go gı cen top u sozıesme gon.şTieıe''i onemn ış kol ar ndc ctmakicdır Bu acıdan ••ukuT et le Turk Iş ın yenı vonetımı arasmda kar ?ıiıkn tmescle Sırakrna e bKbırın1 ko \a ma» dogaidıt DİSK HuktTist ı ışkıienne gel nce . Işte asıl kr t k clan fcjdj Bdşbcan Ece >ı! ı.e DıSK Genel Baskanı Abduilch Bastuk orcsındakı lıskı er gecrış vıllardakı ıkılı ola/lar neden yle gergnlesrr'ş 1 Mayıs''; Baş turk un goz'iîım a ınmas yia «ODmo rok'osına gelrr stır Gerek Ecevıt'ın qe r ekse Bosrurk'ün b r b rlerıne tcvrı cBoşbOKdn Konfedercsycn Genel Bcş<anı» ılıskısı otesırde sındedır Maaen Eşya Sanosıci'enn n ne IIJM g b r grev e oovıesıne b r tırsatı kacırmak ıstenıevecskierı ortodcdır Turgut Ozoı ın <F /atlar ışç> ucretler nden dolayı a"ıyor > dı.sıek hukümete cağrı yapiıgı bır sırodo. D 3 < Gene Bcjkanı «Sec mıerae destekleyecc^ıerı partıyı cncak eylu ayındo a u ' a\a cakiorınıt soylomektedf MESS'ın tBundan sorrckı toplu sozleşT eier n ış<olu duzeyınae yapı masını» onermesı tekelleşme egplımını vansıtmaktad ı 3uno karşı DıSK Genel Başkcnı tavrını sıyascı yonri^ koymakia ve KOZıarın tseciTi atmosfcrıne» qcre ayarlomayı vea tJtrraKta'Jır Ve lum bu O'ŞKi'enn oaok no'*ıasn>do «ücret artışıcru buiunmakradıf Yo da «ıu»retıerı bu ı1 =Kilerde kullanılacak bır arac nıtelığmdedır Isclerın onumüzdekı donemde ellerıne gececek para nvktannı belıriemekıen COK s yasal ıkt dorın ışc kortedSrasyoniarı ye ışverenlerle ıhşkıler ne yon verecet< bır orac nıtelıgırdedır Bu ılışkılere von verecek Or onemlı e«onom k etken oe kuşkusuz Ou yume hızıdır Batı dunyası 1990'iara dek ekon^rnıdekı huvLf^en n <s nır ı» clacao n Bıld r rrektedır Bu ge'cegm şci sınıfıno yansıtılması senoıkai vap i m Batı dunyasındo «değ ştm.mes'» anıarnna gelmektedır Turkıye'de de buvume hızının nerdeyse s fıra vaklaştıgı bır donemde, sendıkalann tehlıleştırı mesı» daha S O ^ L ' ^rak Nue' P ^S'ucunun satırlorı arasında yer clnoktadır Boyle ce kım n acısndan bakıiırsa bakıls n ortaya karmaş k bır tablo cıkmaktadır Işverenlerın va ışcı sendıkaiannın beh'meve baslayan ta/ rlan karşısında hükumetın tavrı henüz r bellı değudır Ancak bu tovır ne o'u s3 olsun ışcı soruiları tum ağırhğı ıle gürdeme ge'mekte /e Turkıye sendıkal harekette venı o usum'ara gebe gorünmektedır Dclayısıyla ânümuzdeki gunler ve aylar ışcı sorunlorının grev oyunlarının grev erteleme'er nın. Türk sendıkacılığındo yerleşmış bınbır «sarı mane'ranın» yoğunlasacağı gunler olacaktır Herkes kendıne göre bır hesap yapmaktadır Ama ozde kacmılmaz olar send kai hesaplnşma, boylesıne yoğur ve karmaşık bır donemden gecerr;eT 1946 don bu yana beikı da en belırleyıcı gunlenne adım atmok üze redır. lıst na ve ya Son yıllardo Tukı/s'de öze' kesımın kapltosısterr n klas K kurallarına ters bır tutum ıcıg rdıg ve senıave bırıkımınl yenı yatırımlara yatırımlarını genışletTieye kulianmadığı orta çıkmıştır. 1978 yılında ozel keslm dono oncekı yıl.ara göre kârlılık oranını onemıi olçude artırmıştır 40 bu/ıık fırmanın son yıllardakl <âıarı bır sure once açıklanmış ve bJ fırmalcm 8 tanesının 1978 yıh ıçınde yjzde 100 den fazla kâr elde ettığı saptanmıştır. Bazı büyuk fırmalaıın ıse yıl ıcmde üretimleri azaldığı halde kârlan yükse meğe devam etmıştır. 1 Mısır, Batı'dan 5 yıl ıçın 18,5 milyar dolar yardım istıyor Mısır Aap ulkelernm ekonomık tunaan ao?dn oıumsu<: bonuçları gıdermek ıçın gehşmış Batılı uİAeıerden onumuzdekl be» yıl ıçın 18 5 mıljar dolar tutarmda u r dım ıstemektedır Mısır Devlet BTşkanı Cnver Sedat m soz konusu v=ırdım ısterruni To<yo Zınesı sıra^ında !>atı!an vedı ulkenm Ldenne bııer mektjp gondcrerek ı!efVği bıîdınlmiîtır Soz konusu mektupta vard.m ıstemıne geıekçe olu^turan ekonomık \e mah sorunlar şo\le sıralanmaktadır 9 Msırın gecen >ıl 1 fl raılvar dolar o'an oderr.eler dengesı aç.gı 5 4 mHar dolara ulaşacaktır 9 Dışsatımlarda inizde 8 lık bır duşüş bek'enmektedır Turı/mde ve j urt dışmda çalısan Mısırhların gonderdıklerı dovızlerde 1973 e oran a vu7d" 50 ye ' c'ran bır duşuş be'denTiekteaır Bu gehrlerın sua^ıyla 450 mıljon \e 1 mıljar 125 mılyon dolara duşecpgı telımın edı'mektedır • Arap ulkeleıının halen Mısır Merkez Bankaiinda bulunan ı 9 mılvat dolirl'.K mevduau gen çpkmelen beklenmektedır Mısır, geçen yıl yan.bi ABD deD olmak uzeıe çeşıth bıçımierde 2 mıi>a dolarlık yardım aıinı>tır 1973 Savaşı ndan bu yana Mısır .n Arap ulkelennden a.d'g. toplam \ardım ıse şoylpd'r Hakumetîeıden 3 7 mılyar dolar, Mısır*ın kalkınmasi ıçın Korfez kurulu'jundan 2 mıb ar dolar \lısır'ın ayrıca Suudı Arabıstan '\atar ve Emırlıklen Axap Snunraa Sanayı Orgutu nden çekıîme'en sonuca ı s m l'*ar dolarlık bır tehr kajbıni ug.adıgı bıldııilmekt«dır. B J durum öze kesimin gecan yıl sermaye bı nkımıni onemll olcude artırcığırı ortaya Koymoktadır. Her ne kadar yıl ıcınde elde edılen kâr. 6irketlerın hısse sahıplerıne kar dağıtımı oiarok bır o'cude venlmekteyse de bu oigu hıcbır <apı taltst ışletmede kânn tamamının ortaklara dağıtılması bıcımınde gercekleşt rı mez Isletmeler ^Qr tannın onemlı bır bölümünü yenl ya'ırımloro va\a mevcut ışletmelerın genışlet'lmesıne yonlendırırie'. KURAL DIŞI BIR GELIŞME Arcck son zamanlardo Turkıye'de oze' kesnın bu kurallara, uygtın hare!' o t etmed gı ^9 kor lan yukseldığl halde yatır mlannı azalttığı ızlen mektedır. Ozel kesım 1977 ve 1976 yıllannda yatırımlarını gıderek azaltmış ve elde ettığ sermaye bırıklmmi başka alanld'd yoie'tmege bnşıamıştr Ozel kesımın sermaye blrık'mlni /enı yatırımlara yon)endırmekten kacmmasının başiıca nedenlernın enflasyon ışci sorunlanndan kacınmak, daha kârlı alanlara yönelmek ve vurt dışıpa sermaye kacırmak, böylelıkle rnuhtemel devletleştirmelere karşı kendınl emnıye'e almak o\«Juğu tahmın edıİTiektedır Enflasyonun son yıllarda hız kazanması ve para değerının hızla duşmesl karşısında oze! kesım sermaye bırıkımmı değerl hızlo yukselen mallara yatırmayı daha kârlı bulmaktadır Bu nedenle arazl ve arsa olımlannın genıs olcude art tığı belırtılmektedır. Bu tıp alımlar. serma.enın üretime donüşecek bıcimde yenıden yatırımlara yönelmesml engellemektedır. Dovız darboğazı da bır ölçüde yenl yatırtmların azalmasına neden olmuştur. Yatırım lcıi genelîıkle dış gırdı gereksınımi ortaya cıkmokta ve dışalım ıcm gereklı dovız sağlanarrcmaktadır. Bu dun.mda özel kesım yatırım yapmok ıcm uğraşamamakta ve değeri hızla artan taşınmaz mal alımma sermaye yatırmayı yeğ'emektedır. İŞCİ SORUNLARI VE SENETLER özel kes mın en fazla cekındığı konulardan blri de tıscl sorunları» olarak bıldırılmektedır Büyuk sırketlerın kârlarının hızla arttığı son yıllarda gercek ışcl ücretleri gerılemıştır Fıyat a i ı ş larından arındırılarak yapılan hesaplamaiar' ^ercek ısci ucretlernln 1978 yılında gerıiedıgını ortaya kovmaktadır. Bu durum 1979 yılının ılk avlannda da sürmuştur Buna rağmen öze' kesım Işcı ucretlerınden cek.nmekte sendıkal hareketlerden kor'Tnakta ozell k'e kıdeTi tazmınotlannın bir.kmesınden büyuk olcude rahats zlık duyduklarını her fırsatta yıneıemeKted r Bu nedenle a» <ıscl sorLnlanmn» o'madığı ve yatırm yaoarak fcbnr3 cclts'ırmaktan daha ko av VP daha kârlı | nfl r O'CT so° ' J f aloma c vone mev ve^lemektec! >' ı ; rnısıra aıt n alımına da 1 n . n a a ozel t '«• m "P rlerı bu alami son za~ rîanlar&o koif of cltınd aimrıcva ca''şılmc3i »j^u i. ^ Î aiu vOı Ftmışt r r Yorum Sendikal hesaplaşmada dönemeç YalçınDOĞANO'tıK duygusal mtenKier taşımaktcdır Ve bu tavır alış ışcı soruria'inm bugunku aşamasında yenı sorunlar \,aratacak derınlıktedr Tcm bu ortarrda eylul ayındo gunderre gelecek olon Moden ış ıle MESS orcsmdakı toplu sozleşme goru^me en nedenıyle MESS Başkanı Turgut Özai hukumet uyeierme <orr taK hareket etmek uze e» cağnda bulunmuştur. Ikı yıi once MESS ın Madenlş'ı greve zorlcmasından daha olağan bır dcvranış yoktu Cunku MESS'ın el nde o tarıhierce stoklor alab Idıgıne bırıkmıştl ve grev MESS .n ı ş r e gelmıştı Oysa bu yıl aynı şeyı soylemek guc tur MESS'tekı stokiar artık uzun bır grevi kar şılayocak buyüklükte değıldır Ekonomı IMF Ile anlcştiKtan sonra belli bır can'onma önce MERKEZ BANKASI KOCAELİ VE ZONGULDAK'TA ŞUBE AÇACAK ANKARA (ANKAI Ms'kez Barkas n hocaeı ıe Z c r ç ^ ı d a o a ıkı venı şube ocması ı n çorulrrekte^i • Bu onac • Kocae ı ve ZonguidoK, meı.ajat ve ıhrocot yonıer nden degenend rnmıştır Acıiocak yenı şubeierie Mekez BOTKCS nın toplam şubp say sı 2ı e yı.KseeceK r Halen Merkez Bankns nın su iı erae şubesı ö«!uirna<toaır ' Ankara ( oare Verkezı ve Ankoro Subes.J. Istanbuı ıSube ve Komb yo MıdLrluoi ız~> r, Mers n S a r i ' ı n iskenderun E^kısehır Dıyarbakır Goz ontep Erzu'um Tabzon. Antc ya, Ed 'ne Kaysen Acano Buria. Denızlı, Konya va Von TEKELLEŞMENÎN ARACI: BANKALAR Malıye Bakanlığı tcsfıye eşığınde bulunan Atycn Terakkı ve Servet Bonkası'nın Hısor Bcnk adıvlo Afyon'dan istanbul'a naklını onaylam.ş ve banka faal.yete gecmıştır Yenı bır gorünumıe sermayesı 100 mılyon lıraya cıkorılan bankanm ono hıssedariarının Kemal llıcan ve Covuşoğıa aılesı olduğu oğrenılmıştır Bankanın yetkı yasası cercevesınde degıst'rllecek yem Bcnkalor Yasası oncesı kurulmuş son banka oirrası. fınans cevrelerınde «Bır bonkaya saglanmış buyuk olanak ve hatta oyrıcalık olaroK degerlend rılmektedır «Hısar Bank» Turkıye de enflasyon ortamında on rahat fon sağlama bıclmının bankacılık olduğunu bır kez daha kanıtlamaktadır OLAY NASIL GELİŞTİ? Turk.ye Bankalar Bırlığı'nın kayıtiarına gore. Afyon Teakki ve Servet Bankası 1978 malı yılı sonunda 1 nnı'yon ^ro sermaye, 2 mllyon mevduat ve 3 rrtıivon kredı hacmıyle bır semt bakkalı cırosunu aşmıyan, adı var, kendı yok durumunda bır banka ıdı. Bu bankanın hısselert gectığımız yıl ei değıştırmeve başlamış ve bu yılın başlarmda yenl blr yoretım'n eiıne gecmıştır Hı c seiennin el değıştırTies'nden sorro bdnkanm sermoyesı 100 milvon lıraya cıkarılmış ortırım Tıcaret Bakanlığı'nca onavlanrnıştır Daho sonra do Malıye Bakanlıgı, bonko adın n «H sar Bankı olarak değışmeslnı ve merkezmın Istanbul'o taşınmasını uygun gormuştur Yenı bonko dığer bankaiara tanınmış tum o'arakiardan yaroriar arok para t caretl vapabılecek. kendı sırke'ier nı sımrsız kredl ıle destek'eyebılecek ve ulusiararası kambıyo Işlemlerınde bulunob ecekt r T Mal ve Bakam ? va Müezzlnoğlu CumhurtyefIn sorusu uzerme ydptığ" acık omoda, «Bunu y«n, bır banka kuruluşu soymnmf< aerek Eskı bır bonkon n * sselerı satın ?• nm ı /e od> değıştırilmlst r D ^er bır devışif b^rkon.n /em ^ cp,ftorlan mevcut olanaklon de<5enend '"P t»tır » demıştır. Bakan, olayın Bankalar Yasası'nm değıştırılmesl oncesme rastlamosını do. «3u gınşım dun başlamış değı'dır Soz konusu hısselerın el değıştırmesı bır yıldır surüyordu » şeklınde degerlendırmıştır Muezzıncglu Turkıye'de tum bankaların bır ho'd ng /eya sermaye grubunun elıne gecmesmın yarar aerecesı konusundJ kenaısıne sorulan soruya ıse «Mevcut durumu 'asvıp etmeye ımkân voktur» yaiıtını vermekle vetmrı ş Banka'ar Yasast'nı degıştıren karGrromeT n cıkmGsmdan herşeye rağmen umjtıu olduğunu dc ek'emıştır Bu aroda, bır başka kanaldan yapılan saptamodan Türkı/ede gınşımlerı olmayon ve ancak odmı koruyan kucük kent bankoları ıle zarar bılancosu bırkac yıldır onlenemıyen bazı bankalar hakkında Bankalar Yernınlı Murakıplan nın ces tlı kez tasfıye ıstemınde buıundukları oğrenılmıştır.. 1979 lcra Pianı 51 maddes nın «Bani'a sah'pr lığınm vaygm!aştırıia 3k sermayemn bellı ellede toplanmasının örienmesı ve hold ngleşme ve banka sohıplığl a r osındakl karşıhklı ,1'skıler gozonünde bulundurularak bonkaların belırll sermaye gruplarının elme gecmesl volı^'o halktan toplanan Kenan MORTAN mevduatlann belırlı kışılerce kullanılmasının önüne geçılrresı» yolundakı açık hukrnüne karşın 1979 da da bankalar Ile şırketler arasındakı butun ieşmenın, bır başka deyışle tekelleşmenın hızlcndıgı gozlenmektedır Bu dururrda bır yondon ıcra planı uygulanmaz duruma gelırken Turkıye'dekı parasal fon akımının yuzde 80'e yakm kısmi 10'u oşmıyan aıle bankası veya rtoldınge aktanlmıştır. Bu durumda Meclısler'den gecm'yen vergı yasası •ledenıyle calı=anların dLrumundak ryılesnneıer su r ekiı onlenırken gelır doqılımını bozucu onemlı bır oge. tum şıddetıyle hızlandırılmıştır. Bu arada «Hısar Bank» olayı d şında do bazı grunlann banka kurulmasıvla Ilgılendıklerı antaşılTiaktadır Mıtekım bu gruplar arasında ordu 1 fonıarmı değerlendıren ve kend adı/la bır bonka kur'ıa a c d ^nn OYAK ıe Türk 1 dıkKotı cek= mektedır MC donemınden bu yana uc yıldır Mallye Bakanlığı ndon ız n oek uen OYAK ın oo^ka bankaldrco engellend'ğı ı'erı sürulmektedır TürkIş de son Genel Kurulu'nda bonka kuru mosmı bır Kongre karan halme getırmış ve gırışımienne başlamıştır. 70 MİLYON DOLARLIK JAPON KREDİSI ICiN PROGRAM BEKLENİYOR Joponyd nın Turkıyeda ,enı yatır m O'a^ na^iafi oramosına Miskın g r s t n s r yoğunlasırken Turkıverun de Jaoonvo le t<onoTiK ıl s<ılenn geHstırr ckte s*e<iı o duğu bıi1 rıimekted r. Ote vanccn Jopon ^Lkumetınn OECD v c dımı cercevesmae Tur!'i/e/a sagcmo/ı o n g c dugu 70 m ıvon doları k k'edı ıc n p'oqraTi beKn 'endığı bıld rı mekteaır Tokyc o n programrı g5 mesınoeT s : i r a kr<=d nın ku'lan n nn l skm ık 11 anıaşmanm m7Tianocoqı beiırt mekteclır öz»ı ves rnın kârtannı venı " t ı r mtnra yö "eltmeTc 0 ^o loınıyı o nmsjz voı ı° e'Kilemok'e talep a'O ^.r urptın n yet^'inrp ? imamasına ^e d<»n o ınoktocır E J olgu da enflas/onun başhca nedenlennden bırını olusturmaktadır Ancak ozel kes r^ n dSyOidan sob t v= dar gelırlı kesımler ç ot rc ats z olmcmakta c^sıne jretımı azaidıgı hoîje fı,a;larım mzta art'rcrak daha vuk sek kör ooiamai'tGdi' Oze! He dayanıkN tuke tım mc • ure?:n sanayı kolları uretım erınden duç' V satıs yapmoHo ve urett klerı Tiallar1 S'^K r r ecerek fı/at artısarınion sonra pı aso o cıko mak yolu ıle kcrla'im 'jkseltiiektedırler ÜRETİM FAZLA. SAT!$ AZ örneğın DIE'n n saptama'jma oore hoz>ron cyında buzdc'abı uretımı 52 bın oldLCj hc'de satış 42 b n. çarrasır rrck nesı uret mı 2? b n oldu CJU halae satıs 15 bın ocJef r B T otobü^ alını toln otobüsün fıyatına yakm kcrabcrsa bedel odendığı halde hazıran ayırda 121 otobus uretnrniş, 78 otobus sati'sı /ap Imıştır Otomotlv s a n yılnin dığer ürünlennde de aynı durum gözienmek tedır. Bankalar kararnamesi için Orhan Alp'e bir ha*ta süre tanındı Bankalar düzenınde önemli degışıkîıkler öngören ve Yetkı Yasasına dayanılarak ha<:ırlanmış olan yasa gucündekı Ba^nkalar Kararname sını ımzalarcik ıçın San^yı ve Teknoloıı Bakari' Dhan Alpe bır hafta sure tanındığı ogrenılmıştır. Al'.nan bılgıye Köre Bankalar Kararnam°^ı uzun suredı Sanayı ve Tfknolon Bakanı Orh?n Alp ıle Ulaş'ırma Bakanı Guneş Öngut tara f n dan ımzalanmamış ve beV'e'lmıştı Başbakan Bulent Ecevıt kararnameyı ehnde bulundııran ve soruldu^u zaman «H°pj/ mrelpdırrıp • v"le/en Orhan Alpe oır hafta ıçıncle nceleı • vı tamamlama'.'nı ve korırnpn^°vı \ t '!r?alama •^ını ya da karşı oldugu vonierını b ltd rtnesmı soy)°mıştır Bankalar Ya«;asında önem'ı öcs sıkiıkler se *.ren yasa gurundekj 1ararname b i"uk '°rrrid% e çevrelerınm ellprme bırer banka ae u alkın ta=ir •ıınd.r "ı l<=ndı ş'rk^tlc r o aıak vermelerını onleyen hukurnler dd*.