Katalog

ON1Kİ CUMHURİYET 1 AĞUSTOS 1979 SALT2'den sonra karşılıklı ve dengeli güç indirimi: MBFR MBFR yalnızca Orta Avrupa'da güç indirimini öngörüyor Carter Pe Bre.nev ın Vıyana da SALT 2 yı ımzalamalarıyla sagionan ılerlemenın MBFR t.e surup surmeyecegı msrak konusu. an'aşmasına olanak sağlayacak tum koşullar he nuz saglanarrcm ştır GORUS BiRLIGI SAĞLANAN ILKELER Vıyana öckı goruşmelerde gerıde kalan beş yıl ıçınae taratlar arcsında uzerınde ılke anlaşma sına varılan ı ke er şoy e sıralanmaktadır c Indırımler sonucu ortaya cıkan durumda kuvvetıeı oıc^ı ıfn t s t ı k r>aglQnması Dogu ve Batı kuvvet erının ayrı oyrı ulkeler olarak naı rnlerı yerıne ortaklaşa bırer tavan çerçevesınde ndınm uvgulanması lndıri"nlerın va!n zca kcra kuvveJer'nde yapıiması ve sclt personel ıcın gecerlı olması Buı a Karşııık So//t lank arının gerı cekılmesıne Karşılık bc gecis^ı bczı Amerıkan taktık nükleer kuvvetlerin n de gorı çekılmesı ılke oloraK kabul ed Imıştır Bu ta.<tık kı^vvetier arasında nükleer baş rlar. nukleer kapasıtelı F4 ucakları ve ba I stıK fu^e fır atıcıları bulunmaktadır Ind rımler n ıkı aşanada ve ayrı ıkı anloş ma çerçevesınde gercek estınimesı Buna gore ılk asamada valnızca ABD ve Sovyet kuvvetlerı, ık ncı asamada da d ger Avrupalı ulkeler ındırım yapacaklardır» GIDCRILEMEYEN PURUZLER Mevcut asamada Vı/ana goruşmelerlnde ıler lemev cnae iever ası sorun ındırım bolgesınde Dulunan Dogu kuvvetlerı sayısı oiarak Varşova Pakd ulkeıerı ta afından açıklanan soyılar ı!e NATO tahmınlerı arasında 150 bının uzerınde bır tarkın mevcut olmasıdır Bu farklılıgın kaynak ve nedenıennın ortaya cıkarılması ıcm yurutulen teknık calışmalar bugune dek olumlu sonuç vermcm st r Bunun yanında ılke o'arak benımsenmekle bırlıkte ortak tavan kavramı ve uygulaınası uzarınde de NATO ne Varşov" Paktı arasmdakı kavram farklılıkıan henuz aş lamamıştıı Ayrıca sılah ırdırımı konusunda da Dogu ıle Batı nın goruşierı arcsında onemlı farkMıklar bulunmaktadır Batıya gore nk asamada Sovyet tanklarına kaşı bellı Amerıkan taktık nuklee' s Inh'o ına da ndınm uygulanacaktır Ancak Batı ılk asamada yapılacak bu ndırımden sonra ıkıncı aşamado bo'qeae< NATO ulkelennın sılah ındırımlne yanaşmarraKtad r Buna karşılık Doğu gorüşu ıse ıkıncı aşamado ınd rım bolgesınde buiunan tum ozel statulu ülkelerın sılan ındınmlnl ongorrrekteaır YAN ÖNLEMLER Türkiye gözlemci olarak katıldığı görüşmelerin anlaşmayla stmuçlanması durumunda, azaltilacak kuvvetlerin kendisinin de icinde bulunduğu kanat ülkelerine kaydınlmasma karşı Sedat ERGİN Doğu ve Batıntn nabzı Vıyana'dakl karşılıklr güc ındırımı gorüşmelerınde (MBFR) atmaktadır. Ooğu ıle Batı arasında 1970'lerde belıren yumuşama ortamından yararlanmak surelıyle yakınlaşmayı daha da artırmayi ve taraflar arasında guvenszlığe yol açan, Orta Avrupa'dckt sılah ve kuvvet yığılmasını azoltmoyı amaolayan MBFR goruşmeleri 1973 yıhndan bu yana Avusturya'nın Başkentı Vıyana'da sürdurülmektedlr Güc ındırımı görüşmeleri Ikıncl Dünya Savaşından sonra Doğu ile Batı arasında huküm suren soğuk savaş surecınden yumuşama sürecıne gecışın en beıirgm va somut orneklerınden bırı olarak nıtelendınlmektedır. Güç indırımı goruşmeleri NATO'nun gırişımı ı!e başlatılmıştır NATO Bakanlcrı 1968 hczıranı Izlanda nın başkentı Re[k|akvık le yaptıkları toplantının sonundo yayıntadıklan bıldırıyle Varşova Paktı ülkelerını Ota Avrupa'da mevcut kuvvetlerın karşılıklı ve dengeli olarak ındırımı konusunu görüşmeye cağırmışlardır Daha sonra 1973 başlarındaki ılımlı ve uygun ortam NATO ve Varşova Paktı uyelerının Vıyana da bu konuyu göruşmek üzere bıraraya geimelenne olanak sağlamıştır. MBFRIN HEDEFİ Tarafların 1973 ılkbaharında yaptıkları hazırlık colışmaları sonunöo gorüşmelenn genel hetiefı Avrupa aa barış ve guvenlıgın pekışt.rılmesı ve daha ıst Krariı ıl şkıler kurulmasına katkıda bulunmak olarak saptanmıştır Görüşmelerin konusu Orto Avupa ackı kuvvet ve s lahlarm karşılıklı ın dınmı ve bunior'a ılgılı yan oniemlerm alınması olarak belırlenmış ındınmler sonucunda goruşmelere xaîılan ulkpienn güvenlıkiennm azaitılmaması ona ılke olarck benımsenmıştır HANGI ULKELER KATILIYOR Indırım bolgesı Federal Almanya. Belcika. Luksemburg Hollanda Demokratık Aıman Cumhjryet Cekosiovakya ve Polonya omo< uzere yedı ulkeyı kapsamaıUadır Bu ulkeler vanında bolgede asker ve sıloh bulunduran ABD ve Sovyetler Bırlıgı goruşmelere tam statu ıle katılmak Sovyet tanklannın gerı çekılme'sıne ka\^Jık ABD nın nukleer kapasıteh Ff uçakta .nuı da gen çekılmesı ılke olarak kabul ed dı tadırlar Kuvvetle ınde indırım söz konusu BJ*>IOyan Bulganstan, Romanya ve Macanstci ıle NATO'dan Ital/a Noaec Danımarko Yunar î * a n ve Turkı/e ıse goruşmelere ozel statu ıle * a t l maktadırlar Konunun güvenlıkle yakından ılgılı orası yanında askerı ve tekrık gerçeklere ve defprteT drmelere dayanması ve bugune dek ta r af!cı ara E'nda gızlı tutulan bırcok blıg lerı esas görüşmelerin yavaş ve son dereca ıhtıyatt bıcımde yürutulrresı sonucunu Bu nedenle görüşmelerin baş'angıcmdan bı vana katedılen uzun rnesafe/e karşın bır ınaınm FEDERAL ALMANYA'DA BAŞBAKANLIK SAVAŞIMI KIZIŞIYOR Schmidt'e karşı Hıristiyan Demokratlann adayı olan Strauss, «Sağ demagoji» yaparak, «iki A'manya'nın yeniden birleşmesi» ve «Hitleröncesi sınırların yeniden kabulü» savlarını işliyor Federal Almanya da, Hnstiyan Demokratların başbakan adayj olarak 63 yasında kı Franz Josef Strauss u seçmelerınden sonra, başbakanük savasımı da gıderek kızış makta. Federal Almanya da hala sa& demagou kullanmasına karşın. gene de polıtık yaşamı nı surdürebılen bır polıtıkacı olarak lanım lanan Strauss un adaylıga seçılmesınden son ra Sosyal Demokrat Partı lıden ve eskı başbakan Wılly Brandt «Bu Hnstiyan Demokratlar'ın süreklı olarak sağa ka> dıklannm belgesıdır» demekten çekınmemıştır Ote yandan Der Spıegel dergısı de bas yazısında. «Bır polıtık fosıl Federal Almanya başbakanı olabıhr mı'>. sorusunu sormak tadır Buna karşın. Strauss'un, seçim öncesındekı ılk saldınsmın gerçekten etkın ve Sosyal Demokratlar ıçın yıpratıcı oldugu da kabul edılmektedır Hnstıyan Demokratlar'ın çoğunlukta olduğu Bundesratta hükumetın «Avrupa Ekonomık Toplulugu butçesının desteklenmesı ıçın, Federal Almanya'nın Katma Değer Ver gısı (VAT)'nın ondabınnın kullanılması» yo lundakı önensı reddedılmıştır. Bu. AET çerçevesınde kızgınlıkla karşılanan bır karardır. Hatta, Bruksel Federal Almanya yı bu ka tıkasıyla 1950 h yıllarda doruga yukselen «So guk Savaş donemını canlandır ııak ısteaaekle =>uclamaktadırlar AnraK gorunen odur kı Hnstıyan Demokratlar ın bundan pek g;cun duklan yoktur Almanya da yaygın olan kanı Straı. un yalnızca demagonye dayanan bır polıtj.acı oldugu buna karşıhk seçımlerde pek sansı olamavacagı şeklındedır Oysa Helmuth Schmıdt rakıbını h.t. da kucumsememektpdır Straub u hafıfe tLraa malıyız dıjor Schmıdt "Onun da cok ,z"jçlu \e çok zayıf yanları var Ama onun soılen nın Almanya da fazla olumlu tepkıler jraratmadıgını duşunur ve kampanvamızı oıabıl dıgınce guçlu tutmazsak bunu çok ağır Ğde rız • Straus aslında Devlet Başkanlıgı na GBvıs ayında yapılan s>eçım sonucunda Hnstı>cn Demokrat aday Kari Carstens'ın ?eçılmesınden de umutlanmakta ve «Ortamır son derece eherışlı oldugunu sovlemek~*rfir Onun Koruşune göre Almanya da hızf bır • Siga kayma egıhmı» vardır ve kendîjmn de bundan yararlanması gerekmektedır Sosval Demokratlarsa, son vıllarda «kı guçlennden oldukça kayba ugradıklsrının ılen burulmesıne karşın gene de Straus karşısmda yengı alabıleceklerınden umutlular Batı basınıysa. Bavverayı taçsır b r kral gıb' yoneten» Straus un adTy olarau. seçılme^ının «şok ed cı» ve pek çok Alman ı;ın de 'iç karartıcı» bır surpnz oldugunu Jen fjurmekte Goruşmelerde Dogu ıle Batı arasında ortaya cıkan b r d ger guc uk de «/an onıemer» ıle ılgılıdır Bu önlemler ındırm bolgesındekı askerı hareket ve manevra arın b Idırımıne ve bunlar uzerınde belh smıriarraiarına ongorulen Indırımlerın gercekleş p gerçekleşmedıgı ve ındırımlere uyuıup uyuimad gının denetlenmesıne ılışkm onlemlerı kapsamaktadır Goruşmelerde ha'en agırlık oze nışkın ana konulara veniuıgınden denetlemeye ılışkm yan önlemler henuz toraflar arcsında ayrıntılı bır bıc mde ele alınamamıştır Dıploması scnatının tum ıncelıklerın ı sati nelenaıgı MBFR goruşmelerı gectıgımız beş yıl ıcınde Dogu ıle Batı arosında cetın bır pazarlık bıcımınde gecm ştır Batı oner lerı ılk kez 1973'te get rılmış 1S7o te Amerıkon nukleer sılahlarının da katılmasıyia gelıştırılmış ve son olarak 1978"ae onenler uzerınde bellı degışıkhkler yapılmıştır Vorşova Paktı da 1973 te kendı onenlenyle geımış ve 1976 da ilk a$amado yalnızco ABD ve Sovyetler'ın mdırım yapmaları yolundu bır goruşle gelerek bu konuda anlaşma zemınl sagianmasına olanak tanımıştır Sovyetler. son olarak gecen yıl NATO nun getırdığı yenı onerılere karşı onerı'erıyle yanıt vermışlerdır Bu surec ıcınae her ıkı taratın goruşıerı bellı olcüler ıcmde değış khklere ugramış. beşmcı yıl gerıda bırakılırken bellı ana ılkeier üzerınde anlaşma sağlanmıştır Buna karşılık gıderılmesi gereKen bırcok puruz ve goruş ayrılığı halen gundernde buiunmaktadıt Örneğın Batı, Avrupa'dakı en genış Sovyet gücünun Macarıstan'da bulunduğunu one surerek bu ülkenın de ındırım bolgesıne olınmasını stemekte Doğu da buno karş.iık ındırıme İtalya nın Doğu bolgesının de dahı) edıimesını önermektedır DIŞ ETKENLER VE MBFR MBFR goruşmelen dunya sıyasî konıonktüru ıcmdekı dalgalanmalardan buyuk ölcude etkılenmektedır Bu etkılerın başında Çın'm son zamanla'da ABD ve Batı ya açılması Fransa'nın Bırleşmış Mılletler da slıahsızlanma konusunda getırdıgı yenı onenler. ABD de gel ştırılen bazı taktık nukleer sılahların ABD yonetımınce Avrupa'da yerleştırılmesı yolunda takındıgı tutum ve önumuzdekı ılkbaharda uygulanmasına geçılecek yen NATO savunma programı gelmektedır. Bu cercevede SALT goruşmelerının ızledıği seylr ds başhca dış etkenıer arasında sayılmaktadır. TURKİYE NIN GORUŞÜ Turkıye MBFR goruşmelerıne başmdan berl buyuk onem vermekte ve yakındun ızlemektsdir. Ozell kle SALT 2 nın ımzalanmasmın ardından SALT3 un aevreye gırmesı ıle bırlıkte Turkıya MBFR goruşmelen ıle daha yakından ılg'ienme durumuno g rm ştır Turkıye goruşmelerde Orta Avrupa da yapılacak bır ındırımm kanat ulkeleri ve bulundukları bolgeye yen guc yıgılması giDi bır sonuca yol acması gerektıg nı vurgulamaktadır Turkı/enn bu yaklaşımı bır kanat ulkesı olma ıonumunun doğurdugu kaygıiarı yansıtmaktadi' Bu acıdan Turkıve MBFR görüşmelerin!, yumuşama surect ıcmde Avrupa da guvenlıgın gelısmesı yo unda onemlı bır aşama olaraK gormekte ve bu yo dakı cabalorı ya*ından destekleme<tedır MBFR VE KANAT ULKELERİ Gorundugj kadorıyıa bjgünku asamada MBFR. yalnızco Orta Avrupa da sınırlı bır ulke grubunu Kapsamarrası nedenıyıe be! ı eksıklıkleı taşırraktadır Her ne aen ı bu yonuyle olumlu nıtelıkier taşısa da bugune degın kanat ulKelerinın durumunun kesın olara< e'e aiınTiaması vo ocıklığa kavuşuruimomıs o'ması bu eksıkiıklerın başında gelrrek edır MBFR de ndırımlerın kanatlarda guc vıgııma^ına yol acab lecek olası durumıar, engp eyece< oniemienn yer alması Tur kıyen.n de arsiarında b u ı r a u g u <anar ulkeıennın ılerıde kars'laşao lecek|orı gergmlıkler n onune qeceb ecekt r Bu cercevede ana ndırım er Orta Avruaa'da smırlı Kamaklo oıriiKıe konat uKelerı arasında yumusamayı g j c ı e n j ece< lukumlerın yer aıacağı b r anlaşma kanat ulıceıenn n ae MBFR n oumiu sonuciarındao ^ararionmalarım saglayacaktır O?el statulu B j oarıstan Romanya, Yunart'Stan ve Turkıye aras nao daha ılen bır anlaşmaya basamak oluşturacck onlemlerı ceren bır VBFR Balkanıaraa yumuşaTianın gelışmesıne onerl katkıda o j unacaktır Avnca coguilugunu y ne kanat u!<elenn ol u ş f j " u g u o^e stat ılu ulkeler n de fıılen anlaşmoyı imzalovorak MBFR de hukukî statu kazan maian ve Avrupa guvenlığı üzer nde soz sahıbı oimoiarı bır Das<a oiumlj gelışmeyı s mgeicyecektır. Federal Almanya nın Sosyal Demokrat fiaj bahanı Helmuth Schmıdt rarından oturu mahkemeye vTermekle bıle tehdıt etmektedır Ote yandan Hnstıyan Demokrat çogun lusun so7konusu kararı Schmıdt hukumetı ıçmde de çptlamalara yol açabılecek mtelıkte gorulmektedır Buna ek olarak Straus elındekı tum sağ cı kozlan da kullanmaktan çekınmemektedır Şoyle kı onun önderlıgındekı Hnstıyan Demokratlar, «Bır gun herhangı bır şekılde Hır^'ı an Demolzıal Paıtının başbakan yı Josef Strauss Almanya ılf> Demokratık Alman Cum hurjetın'n yeniden bırleşebılecegını ve Hıt ler oncesı Almanya sının sınırlarının yeniden gerçekleşebılecegı olasılıklannı gozden uzak tutan hıç bır yasanın parlamentodan geçmesme ızın vermeyeceklerdır Ustelık bu konu her ne kadar açıkça ortaya atılmamış olsa da pek çok Alman ın unde vatan aslan degıl mıdır"?» Sosyal Demokratlar, Strauss u bu poh Şımdıden başlajan savaşımın bır yıj =on rakı seçımlere kadar daha da kızışaca»E: ve oiavlann akışının seçım sonuçlarını dc aelırleyecegı ınancıysa en >aygın olan karj. Gerekli önlemler alınmadığı takdırde 2 bin yılına dek az gelişmiş ülkelerde 2 0 0 milyon kişi açlıktan ölecek Afrika'da her yıl bin kişiden 137'si gıda yetersizliğinden ya da kötü beslenme koşullannd,m \a«aralarını yitirmekte. Iiıı Asva ülkesi olan Bansrledeste ıse 1974'den hu w\A 8»«> bin kışi proteın yetersizlisınden ülr!ü ROMA Gectığımı? oy tcmmuzun Iklncl hat f as c nrle Skylob ın duşuşu dunyamıza oium aetırecek mı dıye sorulorın buyuduğu ya oa 6uvutulduqu bır s rado Bırleşmış Mılletler ın Gıriı ve Tarım Orgutü (FAO) dünyado oçlık ve yetersı? gıda yuzünden olen ınsanların «Cağdas Traıedı» olarok nıte'enen sorununu goruşuyordu 12 temmbz 1979 gunü italya nın Daşkentl Roma da aclan ve 150 ulkeden de'egenın hazır bulunduğu toplantıda acnk teniıKesının dünyamızdakı ılerleyısmm büyuk bır hızlo surdüğü belırtıliyorda FAO nun Roma daKl tooiantısı dunvada tanm reformu ve kalkmma st>funiarmı eie almak amacıyla toplandı Topiantı Başkanı Edoardo Sauma, 4 mılyar nüfuslu yerkuremizde 500 milyon insonın yaşamı ıcın flnsanlık dışı ınsanları bekleyen tehlıkeyi sayısal olarak dı le getırmeye cahşmıştır Sendikalaşma, kooperatifleşme FAO toplantıs ndo gelır dagı'ımınm adaletsızlığınden soz edılmış ve gelır dagılımmın degıştırılmesı gereğı vurgulanmıştır Topraksız koylulere toprak verılmesı ılgılı hukumetlerce östlenıien bır yukumlüluk oimamışsa do bu kez kı toplontının ozellığı bu hukumetlerın koyiule rın sendikalaşma ve ozellıkie Kooperatıfleşmelerını sağlamayı ustlenmelerıdır Bunu ılke olarak kabul etmelen onemlı bır aşama kauui edılmekted r FAO nun 1979 yılı topıcntısınaa tanm retormu geregı ve onlemlerı konusunda az da olsa bazı ılerlemeier kavdedılmış olnosına ve ılk kez 150 üikeden hukume' temsılcılermın vanısıra sendıka ve kooperatıf temstlcıler nın katılmış olmalarına karşın ac gercekier ortadan kaldırnmış değıidır 18 milyar dolar gerekU Az ge'ışmış ulkeler orosındo halko yetennce proreın saglayamayan 39 ulkenın tahıi dışalımı ıcın 18 mılyo' doiaro gereksmımlerı vordır Ne var k' artan petrol fıyatları nedenıyle tahıl dışaiımları daho da gvcleşmektedır Bu ulke'erde kışı başma gelır JO0 dolann altındo oldugundon o'anakları cok sınırlıdır Bı» durunı karşısında cok az gelişmiş ul keıer grubuna gıren uc kıtadaki 6u 39 ulke onumuzdekı ?0 vıl ıcınde 200 milyon ınsanının gıdasızlıktnn ^lumune boyun eğecek durumda gorunrrektedır uunya soruna cıdaıyetle egılnvmeyı surdurarse bu çocukların da ya^gısı erken olum ölmektedır 400 mıVondan 200 milyon kışıyl barındıran 12 Atrıka ulkesınde ıse yıyecek maddesı yetışmemektedır ve tum umut dışahma baglıdır Asya da da durum fazla ıc açıcı değMdır. Asya'dakı ulkelerden 940 mılyonluk bır nufusun bulunaugu 10 ulkede ınsanlara gunluk asgorl koion gereks nımı saglcnamamoKtodır Buno somut bır ornek vermek ıcm 1974 ten bu yana Bangledeş de proteın vetersızlıpmden 800 bin kış nın oldugunu benrtmek veterlıdır FAO top'antısmdo konjşan Edoarda Sauma Afr ka Asya ve Güney Amerıka ülkeierınde 1960 larda zaten vetersız olan tarım uretımmın 1970 lerde yan yorıya azaldığını bellrtmekle prote n yetersizliğinden. bu üc kıtadaki koşullar» deyımıni kullanırken, yetersız gıda aian 1 5 mılyar ınsanın da ulkelennın bugunkü sı/asaı ve ekonomık duzenlerınde b r değışıklık olmodıkca clnsanlık dışı» yaşam koşuilarinın deq şmesı ıcın tazla umut beslememelerı gerektıamı soylüyordu Tahıl yiyen hayvanlar Dünyamızdo yıllık tahıl üretıml bır m lyar 300 m ıyon tondur Bunun yarısı nufusu dunvo nufusunun valnızca dortte bırı olan sonavHeş mış ulkelerce tuketılmektedır Işın asıl acı yo nı sanayıleşmış ülkelerın bu tohılın yarısmı hayvaniara yedırme'erıdır Yam dunyada her yıl mılvonlarca ınsan proteın vetersızlıgınden olürken sanayıleşmış ulkeier tanıllarının /ansmı havvanlarına yedırmektedırier Sanayıleşmış ülkelerde hayucnorın vedı^jl tahıl mıktarı Çın ve Hındıstan ın tukettıgı to hıla eşıttır. Tehlike neden ilerliyor? Olüm tehlıkesın n dunyanın hangı bölgesıne doğru ve ne kadar hı^ıa ılerledıgınl sayılarla gostermek gerekırse suiiar belırtnıekte yarar var 400 milyon kış nır v^aoıiıOı Afrıka kıtasında ortalama omur sures &2 j< dır Bu kıtoda her yıl 1000 kış den 1 37 sı aıda vetersızlığı yo da kötu beslenme koşulları neuenıyie