Katalog

ONİKİ CUMHURİYET 24 TEMMUZ 1979 EKONOMI... EKONOMI... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOML. EKONOMİ.. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... Türkiye'nin dış mali çevrelerde itibarı büyük ölçüde düzeldi Ikibuçuk yılı aşkın bır su redlr. Turkıye nın yurt dı şında kaybettıği «Kredı verl lebılır ulke statususnıı yavas? yavaş kazandığı ve u luslararası malı çevreletın artık, Turkıve ıçın «Aidığı kredlyl geriye odeypmez» bır ulke duşuncesını toma mBn terkettıklerı blldırıımek tedır Özellikle Alman Ihracat kuruluşları ve Alman bonkerlerı Turkiye nın odeme ışlemlerlnın cok azalması na karşın yenıden yoiuno gırdığl kanısındadırlar Al man moll cevrelerı Turkıye nın bır dovız darboğazı lcerısınde olduğunu beiırtmek te uncak, Turk Itholatcılorı mn gırdıklerı yukumluluklerl puruzsuz verıne getırebll diklerlnl savunmaktadıriar Uluslararası ptyasalarda Turkıye'nın durumunun qide rek duzelmeye başlaması. Turkıye ıle IMF arasındakı llışkılerın duzeimesıne bağlanmarnaktadır Malı cevroler. Türkiye nln artık başı boş Ithalat yapmo polıtıkn sından vazgoctığını, bunun yerlne Merkez Bankasının Ithalat içın beiirledıği once lıklere gore dovız tahsislnın hemen vapıldığını kaydet mektedirler Boylelikle malı kuruluşların ve ıhracatcıio rın Turk Ihracatçıiarı vo Merkez Bankası ile olan ı lışkllerı aksamadan surdurulmektedır. Ortadoğu'da büyük ihalelere girecek özel statülü bir şirket kurulııjor Ortadogu ülkelerinde ırmlelere gırmek uzere or takları kamu kuruluşla rından oluşacuk ve ozel st.ıtu ıle faalıyet gostere cek 6ır kuçuk şırket olus turulmakta oldugu ögrrc nılmi'jtır Hızrnet Oinşını lerı "jırkotı. olnrak adlan dırılnn bu îjirketm çeşıtlı kuruluşların Ortadogu 01 kolprınde aldıklan Ihalalirdf» karşılaştığı sorunla ra ydrdımn olacapı vpya buvuk ıhalelere gıreceğ) bıldınltnektadir Btr çeşlt •'jemsiye s.lrkpt nitelıftı tnşıyntnlî o lan bu kurulu; temlnnt mpktubu avans ışlemlpri vs Kibı ıhaİPİerde onem lı sorun varatan lsle»nle rın ço7ümundp de yardınncı olabılecektır Sırketın kuruluşlannın O'tadnftu ülkclprınde ıha IPIPIP Ktrmclerını kolny lnstırncnpf! ve kamu kurulu u nıtrlıfti ıle çö?ıımlp n npypn burnkratık ışlemlon ö/pl statusu ile çö zulmpktp onemll kntkıİBn ol'bıleceftı hosaplanmıştır Ote yandnn Afrıka ul kfVnnde eırılerok ihtıle lerde de Ortadogu ülkelerı ıle işbırliRi yapılmav vp bu ıılkelerın petrol gelıılonnden bıriken fonla tındnn vararlanılması düşunulmelrtedır. ORTADOGU VE SOSYALİST ÜLKELERLE EKONOMIK İLİŞKİLER HIZLI BİR GELİŞME SÜRECİNE GİROİ ) Sovyetler Birliği ile îmzalanan protokollere giren projelerin toplam bedeli 5 milyar doları aşıyor vc bu gelişim Batı tarafından kuşkuyla izleniyor Füsıin ÖZBİLGEN Türkiye Ile IMF arasmda Stondby anloşması Imzaiüiııp. ekonomlnln denetıml Batının ellerıne toslım edlllrken uzun donemde ekonomik bağımsızlığımızı sağlayocak bir ekonomik açılım da yavaş yavcş gercekleştlrllmeğe başlanmıştır Ortadoğu ve Doğu Avrupa ulkelerl ıle yurutulen karma ekonomik komısyonlar ve protokollorla gellştırılen bu acıiım Turkıyo da genelllkle dıkkat cekmemekte ancak Batılı uıkeler taratmdan kuş ku ıle Izlonmektedır Batılı fınans cevrelerıno olcn dış borcların ertoier.ebılmosl ve şıddetlı goreksınım duyulaıı «taze para» akımının sa<5laniTiosı icm IMF ıle anlasmaya varılırken, bır yandan da dış ekonomik llışkılerın uzun donemde ekonomik bağımsızlığınıızı sağlcyacak bır bıçımde dengelı olarak gelıştirılmesıne calışılmaktadır Turklyo'nın Batı ıle olan llışkılerının kalan ve Ecevıt huktımetınln ağırlık verorek geliştırmeğe çalıştığı dış ekonomik ılışkıler, Doğu Avrupa ulkelerı Ortadoğu daki Arap, islam ulkelerl Ile yurutulmektedir Bu Ikı grubun dışında kalan Qçuncu dunya ulkelerl ıle ekonomik lllşkılerlmiz özellikle Arap ulkelerl ıle işbirlıği cerceveslnde golıştıriimoğe cclışılmaktadır Turkıyo'nın hatı ıle olan ılışkllerinln dışında ka lan ve Ecevit hukumetınln ağırlık vererek geliştlrmeğe çalıştığı dış ekonomik lllşkıler, Doğu Avruoa ulkelerl Ortadoğu dakı Arap, islam ulkeleri ile yurutulmektedır Bu ıki gurubun dışında kalan ucuncu dunya ulkelerl ıle de ekonomik ilişkilerlmiz özellikle Arap ülkelerı ıle İşbirlıği cerçevesln do qelıştırllmeğe calışılmaktadır SOVYETLER BİRLİĞİ İLE Doğu Avrupa ulkelerl icinde en onemll yerl tutan Sovyetler Birliği Ile Türklye'nln lllşkllerl Baş bakan Bulenı Ecevit'fn gidışl Ile yoğunlaşmış ve hem dış tıcaret hacmınln gellştlrilmftsl hem de Turklye'de Sovyetler Bırlığının önemll yatınm projelerlnl üstlenmelerı ıle zengınleşen bir surece gırmiştlr. Turkıyo Sovyetler Blrligı Karma Komısyonunun son olarak hazırladığı pro|e demetl nln toplam malıyetl 5 milyar doları aşmcktadır Batıda buyuk yankı uyandıran bu protokol Tür kıye'de dıkkat cekmeyen bir nokta olarak kalmıştır. Hazlran sonunda Istanbul'da toplanan ulualararosı semlnerde konuşan Federal ve ABD'II uzmaniar Turkıye'nin Sovyetler'le illşkllerinl gellştırmeslnden hoşnut olmadıklarını acıklıkla belırtmışler, «llışkılerın tehlıkeli boyutlarda gelıştığını ve bunun gıderek Batı dan kopmaya yol acacağını» savunmuşlardır Turkiye'nın dış ekonomik ve slyasal ılışkllerlndeki secenekler konulu semınerde konuşan uzmanlar «Turkıye Arap ulkelerıne yaklaşırsa Iran gıbı olur» dıyerek bu konudakı kuşkularını da vurgulamışlarrlır. | ULUSLARARASI MALÎ KURULUŞLARIN MERKEZ BANKASI ÎLE İLİŞKİLERI AKSAMADAN SÜRÜYOR • HtZMET GÎRtŞÎMLERİ Ş1RKETI»NİN BÎR «ŞEMSİYE» KURULUŞ NİTELÎCt TAŞIYACAĞI BİLDİRILİYOR İMF ile martta yeniden masaya oturulacak Uluç GÜRKAN Türkiye 1978 yılının başarısızı «Standby» duzonlemesınl yenllemlştlr Gercoklen. «Standby» duzenlemesinın yenılenmeslyle de yatınılmemlştır. Uluslararası Para lonu le mart 1980'de masaya oturarak temmuz 1982'ye kadar uyçulano cak okonomık polıtlkaların bplırıenmesı yoluna gıdıleceğı kabul eriılmıştır Buna qore Para Fonu' nun Turkıye ekonomısl uzerındekı denetımı bır yıl değıl. uc yıi surereMlr «Standby» au/pmpmoierl Uiusiararusı Pora Fonu'nun bır ulke eKonomlsı uzerındekı denetıniını t.ağlamaktadır Fon un başdanışmanı Josepn Gold, bu konuda şöylö demektedir«Standby du7enlemeieri iMuslararası Para Fonu'nun uygun gorduğü ekonornı polltıkaiannı bir ulkeye uygulatmak lcın bugune kadar geliş'tlrdığl en yetkin aractır» (Joseph Coıa. «The Stondby Arrangements of Internatlonal Monetary Fund" IMF yayını) Uluslararası Para Fonu'nun Turkive okonomisl üzarınde nısan 1978 de başlayan denetlml. temmuz 1982'ye kadaı surecektır Bır başka deyışle, Dörduncu Beş Yıllık Knikınma Pianını uygulamada gecerslz kılacak «Stand bv» duzenlemeleri blrbırınl izleyecektlr Bu oigu Batı kapitallzmlnln gecen yıl Dunya Bankası ve OECD kanalıyla Dörduncu Planın kendllerl tarafından yapılması yolundakl onorılerınln noktalanmış blc'mıdlr. Bu noktayo varılırken, Başbokan Bulent Ecevıt'ın Dorauncu Plana Imza koymaması anlumlıdır. Para Fonu'nun ekonomik programlarını kabul ederek bu kuruluştan «Standby» duzenlemelerl yoluyla destek kredlsi sağlayan ulkeler. uluslararası fınansman cevrelerınde bırtakım cacı llaçları yutmuş» sayılmaktadırlar. Turkıye'nln 1961 yılından bu yana boyun eğdiğl 12 adet tStandby» duzenlemeslnde. bu acı llaclara cok sayıda örnek vardır Ancak, burada onemli olan llaclarm acılığından cok nltellğldır. 1978 yılı başında, fıyat artışlarının yüzde 50'ye ulaştığı, dovlz kasasının boşaldığı ve uretımln durduğu bir ekonoml devralon Ecevlt hükumetı nın, «acılığı» yadsınamayacak okonomık onlemlere yonelmesl yadsnamazdı. Tek sorun, onlomlerın yonu ve kım tarafından nosıı beltrleneceğlydı. Seçlml, kapitallst yapıları korumak blclmlnde olan Ecevlt hukumetl, uc aylık bir duraksamadan sonra Uluslararası Para Fonu'na g tmiş tir.. Fon'un, nezleaen kansere kadar her hastalırja «zaturrep» teşhısı koyan ve tedavı lcln ospirliden başko oır ıloc ongörmeyen klasık recetesl kabul edılmıştır Uluslararası Para Fonu nun klasık recstelerinln, Ister nezle, ister kanser. hastalığı «zaturree> kabul edıp ospırınlo lyıleşmeye calışmak anlamına geldlği, 1978 yılında bütun ocıklığıyla yaşanmıştır. 1978'li, uygulanması lcln goste rılen cabaya karşın ba^arısız kalan ve Turkıye'nın ekonomik sorunlarına cözüm getlremeyeceğl ortaya cıkan tStand By» duzenleTiosl nın. ayrntıya llışkın kucuk farklılıklorla yenılenmış olması bu vıl icın de pek lyımser olunmaması gerektığlnın kar.ıtıdır. Uluslararası Para Fonu'nun «Standyby» duzenlemeierıyie Turkıye ye tanınan tek oianak dı şa bağımlı sanayıın dışalım gerekslnımlnı karşı layacak boyutta borclanabılmek olanağıdır Bu arada dış borcların onernlıce bır bolumu ertole nerek lurkıye nıı\ «stond by» duzenlemelorıyle bırlıktp ve 198? yılıno dofiıın ıtıfıasın eşlğlnde» yaşatılması duşunulmcktedır 1982 vılmdo Ise bırden 5 mılvur dolar dolayınfla hır riış borc vukuyIfl karşı kar^ıvo kalındKjında Turkıyo nın ' atı kapıtalızmı tarafından doha ağır koşullaria »e clalıa UZUP =;urp ıcın mahkum edıloceğınde kuş ku yokliii DOĞU AVRUPA ULKELERİ İLE Turklye'nın Sovyetler Blrlığı'nden başka Doğu Avrupa ulkelerlnden Bulgarıstan Doğu Alman ya Romanya. Çekoslovakya, Macarlstan ve Polonya ile gelışen ılişkılerınde hem dış tıcaret veya ihtısaslaşlıklan konularda ışblrlığıne gldilmektedır Bu arodcı Doqu Avrupa ulkolerı pazarlarına donuk gırıçımieıe de ağırlık vorılmektedir Örneğın bu ull'P'prın başlattıkları buyuk ınşaat program'a'ina Turkıye n n urettlğl sıhhl tesısatın satılmosı ıcır> ısüıılıgıne glrışılmış ve bızlm üretlmırr ? onlorın stnnrlartıanna uyumlu hale getırılmeyp başınnTnşiıı Bu ülkelerden ayrıca ılerı olduKlan veya Batı ulkelerının Türkiye ye vermedığı tekr i o n ı o r ı almak uzere de işbirlıği yapılmaktadır görduğu recetenın başlıca ıkı ögpsı bulunmaktadır Bunıardan bırıncısı uygulanan kuı polıtikalarına ıkıncısı ıse kamunun ekonomıdokı etkınlığine llıçkındır Her ıkı ogenın dayandığı temel duşunce vurtıcmde gcnış yıgınıarı fakirleştırerek tuketımı alabıldığıne kısmaktır Bunun ıcm cngorulen aıaç ıiıyatıo n^kanızmaiarını lıyatlar yoluyla gecerlı kılmaktır Turkıye nın Ulus>lararusı Para Fonu ıle masaya Mer üturuşıınu bır dovaluasyon ı/lemekteaır Enfla&yonun durfiıırıı'amadığı Turkivc de. ıc ve aış fıvntlnr arasınrlakı 'lengesızlırjı cı > 'frek ıhrnca tı aıttııucoğı nhalatı ıse kısnccını ny onen suıek II 'BvnlunGvon oolit knsının vıllardır bo">o CP mpk TH orr r )p ri q ortadadır Bu yH KLASIK RbCETELER Uıusıutaıaji Para Fcnu nun Tuıkıye lcın on dışındakl işcllerln gönderdlği dovlzlerln artması ıse, devaluasyonun değıl, devaluasyon onceslnde başvurulan sınırlı katıı kur polıtıkasının sonucudıır Bu polıtlkanın devaluasyonla ıkamesı, Turkıye yı kapitalıst Batı'nın özellikle ham petrol fiyutlarındakı artış nedenıyle uğradığı kayıpların tınansmanı sıstemlne katmıştıı Uluslararası Para Fonu'nun, enflasyonun kaynagını kamunurı nedon olduğu parasal genı^ lenıcd© arayan recetesı ıflas etmıştır Enflosvo nun kaynuğının kamııdan ozel keslme kaydığı go?ardı edılemeyecek acıklıktadır Bunu onlemo "in yolu ıse, kamuyu pıyasa kuıallanna gore co lıştırmak deıjıl ekonomlnln butununu plan dısıpllnıne uydurmaktır. HALKA TEORİSI Oio yandan Turkıye'nin Batı Ile Ortadoğu 01kc'cn atasında bır kopru kurması lcln bir sure once ortaya atılon «halka teorısı» Batı ile Işlemeytnce Dogu Avrupa Ile Işletllmesl lcln girişimler yoğunloştırılmıştır. Bu teorl cefç^veslnde Doğu Avrupo Turkıye Ortadoğu arasında kurulacak crtak şlrketler veya hazırlanacak Işbirliğı alarıları ile bırbirıni tamamlayan proıeler gercekleştırılmeyo calışılmaktadır Bu teorl ucuncu ulkelere karşı da Işletllmek Istenmektedır Örneğın Bulqarıstan'la son varılan mutabakata gore ucüncü ulkelere bırlıkte hızmet ıhroc etmek u?ere ortak şırketler kurulacaktır. üulgarıstan'ın dışsatım ve hızmet ıhracından bır yılda 10 milyar dolara yakın gelır sağladığı duşünulduöunde bu şırketlerın başarılı olmaları halinde Turkıye'nin de onomli olcude dovız sağlayabıleceğı kuşkusuzdur HGI bevınc kendl ıclide acısını au bır.ıkto ta^ır Yo ia heı acının getıtd gı bır sevınc vardn Ulusıararusı Paro tonu (IMF) ıiu ımza lanun Nıyet MHklubunun IM^ Yonetım Kuru lunda onaylannıabiyla bırlıkte Turkıyo'de ye m bır donem başiomaktadır Ekonomik ve sıyasal acıdan yen bır donem Bu dom rnın llk onomh sonuru uc v•!• afekındi' ağır bır buna lıınuan gocfntikte olan ökonomıye helll olculer tvintle netefc aldırabılerek yen borc ola nakiorınm acıimasıdır Sımd ve nek ouluna mayan mallar bellı olcuieı ıcmde buiunablllr oinc nk belli ölculerde petriı kuyruKiarı uznlacak tupgaz buiunacak ya<5 dariığ, sono erecdk Anıa hep b6llı olculerde Bu durum ozollıkle polıtıknniarda hukumeı uyelermdp. bır sevınc yaıatmışa benzemekiedır Ekoıomık bunalımın tAşılma» nok tcsına gelındlğl gıbl bır kanıya yol açmaKtodif Yenıden halka umutlar vermeye yoneı k bır hazırlığın bellrtılerl ortaya cıknıaya başlamıştır. huıujı n ı u ı i ^ u ıv1l nın ızın veınieyeceğı demoklır A r.ca para arzının kıs uannıası yutınmların u^jiıno&ı 'lemektır Bu ıse ıçsı/ler ordusuna ycnı nekrlerın ekloı mesı Tnlamır.ı ia î ırnaktadıı Mokn piakı blı buşko ı.kevu btik Idı^ında «Karru ko"~ımı zararlarının ha^ıncfi^ıı KarşılanKiüyorağınm» orıgoıuldufıu ortaya o 1 Tiaktadır Bu ıs^ zarar eden kannu kun'ius n un erıne ve nı zomlnrın /oruoluqunu vuraıılamfi'nriır Eger mekt1 &a uvulocaksa gııb'oye /v,m petrole znm znrnr pden d •"ior Vamu kııruiu^lnn tırünIprlı " 'nr» p l m ' T>. c'nk v > ».nnktO'iır Sadecp bu lk ılke holkm \o^u'inşma sü malıyetl kımler yuklenecektır? Ecevıt Hukuıne tı bu tercıhı yapmakla goravlldır Eğer cark sanuyıcı ve ithalötcı lcın donecek ve onlar adına bır carkın malıyot nı emekcıler yuklene cekse, o zaman sıyasal ıktıdaria emekçı sı nıfların karşı karşıya golması kocınılmczdır Kendısını «Demokıatık so'» olarak nlteieyen bır ıktıdara duşen IMF ıle anlaşmanın getırdiğı mal vetı carkın «endılen ıcm donduğu sınıllar doğrultuâunda yoğu ılaştırmaktır Onlarn daha yuksok bır mallyet odetmektır S>pr. nıayon ıı dcs'eqını alorak ıktıdara gelmlş bır hukumot ıcırt toplumda boyle bır denge kurmak quctur Ancak onum ızc<okı Senato seCimlerı gorcoğl de böyle bır malıyet hesabından qpcmektedır Mektubun onaylanmo'îi Ile gundeme gelen son b r nokta, mektuba uyulup uyulma orağı konusudur Gecen yıl olrluğu gıbi, hem devaluasyon yapıp. hem de ongorulen İlkelerden bırlkı ay sonra vazq?cmenln maliyetınl Turkıye son bırbucuk yılda alabıldığıne yoğun yaşamıştır Dolayısıyla ekonoml, eskısınden de kotu bır duruma duşmuştur Onun ıclndır ki, bu yıl gecen yıldan daha ağır gocmeye adaydır Şımdı onaylanan Nıyet Mektubu H e yine ağır bır durum vardır Mektup acı llkeleri kubullenmek demektlr IMF'ye karşı xabullenmek demektlr. Ancak, bunun lcerde paylaşımı tümüyle Ic polltıkodan gecen kararlarla oluşur Buna hep birlikte mi katlanacağız, yoksa sadece «halk» mı katılacak? Eğer, yeniden herhangl bir hesap nedeniyle ve de özellikle ttaşra polltlkacıları ve bakanları» nedeniyle mektuba uyulmayacaksa, Ecevit hükunıetınin artık gostereceğı hic bir mazeret yoktur Aynı kısır dtngülere, yenıden ve yeniden aynı noktalara gelınmesl her sefer rraliyeti daha da nrttırmaktadır. Burada soylenecek teK soz vardır: Madem anlaşttn, oyleyse gereğınl yap Ama. katlandığın maliyetl de paylaştırmasını bıl. Kredllerln acılmasından dolayı umudo ve sevlnce kapılmayalım. Slyasal gerçekclllk bu vamada acıyı gormeyl geıektırmektedır Mektupla bırlıkte gelen de, daha cok acı. daho cok sıkıntıdır. Ama. bunlar bunlar aşılmaz aşılmaz demeK demeK değıldlr sıkıntıdır. Ama. değıldlr " l I . I I • I | | I I • I I I a I I | I ' I I | | I | I I • I ' I I I I ORTADOĞU İLE İLİŞKİLER Turkıye, Ortadoğu dakı Arap ve İslam ülkeleri ile surdurduğu ekonomik llışkılorınde de aynı polltıkayı surdurrnek cabnsındadır Petrol acı» sından Turkıye ıcm buyuk onem taşıyan bu ulkelerle dış tıcaret lıacıııı qel,ştınlmeye calışılırken Iran dışında 8 Arap ulkeslnin 1980 yılında son OPEC zammından once bekledıklerl petrol gslırının 100 milyar dolar olduğu gozden uzak tutulmamaktadır Bu ulkelerle muşavlrlık, muhondislık ve Inşaat soktorlerl gıbı Turkiye'de oldukca gelışmlş olan alanlarda ışbirliğı yapmak bıle dovlz konusunda onemli yararlar sağlayabılocek durumdadır. Örıeğın Suudı Arabistan 1978 yılında slvil Inşaat sektorü lcin 60 milyar dolarlık yatınm yapmakta ve bunun 20 milyar dolarlık bolumunu Inşaat sektorunde dış ulkelere ıhale olarak yaptırmaktadır Inşaat ıhalelerl ıcin Irak yılda 5 milyar dolar, Libya 4 mılyar dolar. Arap emırlıkleri 2 milyar dolar harcamaktadır. Türkiye, bu piyasaya glrmek lcın yoğun caba harcamaktadır özellikle Karayollorı ve DSI gıbl kuruluşlanmızın hem teknolojl hem da kapasıte acısndan bu ıhalelere glrmeve elverlşlı olduğu saptanmıştır Yapılan calışmolar sonucu Ortadoğu pazarındo şımdıye dpk Turkıve 1 5 milyar dolarlık Ihale olmayı başornnıştır Bunun 1 milyar dolarlık bolumu Llbya dan 200 mılyon dolarlık bolumu Irak tandır 275 mılyon dolarlık bohım Ise dığer Arap ulkelerlndon alman ıhalelerdlr Yapılcn bu cabaiar sonucu dışsatımdan rjorlenen sıcramanın gercekieştıflinl qeleceğe yonelık potansiyeiın arttığı yururlükte olan proıolorin etkinliğmin arttırıldığı ve bu proıeler uzerınde Turkiye nın insıyatıfının coğaltndıgı bildırılmektedlr YORUM Bu son derece sakat goruş, olayı tek yon lu değerlendırmekten geçmektedır. Ekonomının carklarının eskısı gıbı durmayacağı, onlara belli bir hareket geldlği gercoktlr Ancak bu, bunalımın aşılmış olması gerceğl değıldlr Tarn tersıne, yenl bunalımların, yenı acıların ve sı kıntıların bellrtılerlni gormek ve bunun mallyetınl paylaçtırmak, malıyetl boluşturmek gerekmektedır Nıyet mektubunun onaylanması bu gerceğı gundeme gotirmelldlr. O zaman da. sevınmekten cok, duşunmenln tam sırasıdır Mektubun onaylanması sevlncten cok, acı getırmektedir halka Acı ıse. onaylanan niyet mektubunun satırları arasında yer almaktadır. Moktuptakl çeşitll ilkelerden sadece blrlne bakıldığında, bunun asıl bir acıyı beraberlnde getlrdığl olanca cıplaklığı ıle ortaya çıkmaktadır Mektupta «Para arzı kısıtlanacaktır» denilmektodır Bunun anlamı, ışcl ücretlerınln, me mur maaşlarının, üretlcl koylüye odenen taban flyatlarının kısıtlanması demektlr. Uretlclnin emeğlnl. işclnln ücretlnı. memurun aylığını IMF'nin belirlemesi demektlr Bu belirlemenln de tkısıtlamaı tkısıtlamaı yönunde yönunde gercekleşeceğl, gercekleşeceğl, herde her Mektupla birlikte gelen Yalçın reclnln hızlanması demektır Esklden gunde ıkl ekmek alanın artık bir ekmek alması eskıden gunde Ikı pakot sigaro lcenln bir paket sıgara Icmesı eskıden bır yers gltmek lcln taksıye bınenın otobuse bınlp gitmesl demek tır. IMF'nln «acı recetelerı» denıldlğınde orta yo cıkan tablo budur Şımdı bu noktada önemll bir slyasal terclhle karşı karşıyadır Ecevıt Hukumetl O da bu «kulfetln ve acının» toplum lcmde paylaş tırılma8idır Borcların gelmesl ekonomınln cnr kını döndurecektır Ama, carkın donuşunün b l ' maliyetl vardır Terclh Işte tam bu noktada önem önem kazanmaktadır. kazanmaktadır. Cark Cark klmın klmın lcin lcin donecek, donecek, • ^^^^^ ^^^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^ | ^ ^ ^ ^ ^ ^^^^ m^^ ^ ^ ^ ^BHB SM^MI ^BMH fl^^^^B ^^^m 9 M H ^taHH ^••B M^^M MBHM • • • t^^^B V^BHH MİHM İ^BH^% KIBRIS'TA "SERBEST BÖLGE.. YİNE tt Kıbrıs Barış Harekatının 5. yılında adada suregelen enflasyon rekor duzeye, yaklaşık yuzde 200'luk bır orana ulaşırken, adanın ekonomik bunalımdan çıkması içln ceşitll cevrelerce onerllen tsorbest uretlm bolgesl» kurulması halinde ekonomik anlamda ceşitll sukıncalann doğacağı anlaşılmaktadır. Uzmanların ortak goruşü, polıtık cozume dayah yaratılacak bir ekonomik seferberlığln Serbest Bölge kurulmpsını gerektırmeyeceğıdir. Özellikle Serbest Üretlm Bolgesl kurulması cobalarının UNIDO'dan kaynaklonması kuşkuları yaygınlaştırmaktadır. Adanın Türk keslmine özgOrlük getlren Barış Harekatı sonrası, toplumun statusünün belırmemesinden öturü başlayan ekonomik bunalım keskın boyutlara varmıştır. llk üc yılda üretlmin cok ihmal edllmesi, adayı Turkıye'den şırınga edilen yaklaşık 1 mllyarlık fona bağlı kılmıştır. Aynı oranda uretlm gellşmeyınce başlayan enflasyon korkunc oranlora ulaşırken son üç yıldır suren «bavul turızmı> fiyat artışlarını kcrukleyen bir başko etken olmuştur. Bavul turızmlnln tatlı kflrlan uğruna sürekll aışalım yapılması dış tıcaret dengesino hep acık verdlrmektedır Adanın yüksek üretlm potansıyeli ve hazır kurulu fabrikalarına korşılık, kamu üretimmın Istenen duzeye vdrmaması bunalımı yayan bir başka etken olmaktadır. Bu nedenle. Iş bulma olanaklan 8on 2,5 yıldır daralmıştır Faal Işgücü arasında Lıbya v& Avustraiya'yo gıdenler coktur Turk keslmlnln toprak duzeninin beıırlenmesın ve uretici koylüye tapu yerıne kocan verılmesi. üretlm konusundakl gayretle rı azaltmoktadır. Yine sıyascl nedenlerle top rak dağıtımının adaletslz yapılmış olması toprağın bir yıl blrine Işletllirken, bir başka yıl başkasına verilmesı tarımsaı üretiml olumsuz yonden etkllemektedlr. Kıbrıs Türk Toplumunun tlcaret ve pcra blrlml yonundcn Turklye'ye bağımlı olması ülkemlzdeKl eko nomik bunalımın buraya da yansımasıyla sc nuclanmıştır Öncelerı calışan halkı etklle yen sıkıntılar, şlmdl mal dış alımının bu GÜNDEMDE Kenan MORTAN yük oranda durdurulmasıylc vorlıkiı tlcaret keslmıne de yayılmış bu kesim durumunu eectiğımız ay paıalı ılanlarla protestu etmlştır Bu ekonomik ortamın cevreledığl Kıbns Turk Toplumunun bunalımdan çıkışı ıcin şim di bır Serbest Bolge kurulması önerılmekte dır. Gecmışte de bu onerı ceşitlı cevrelerce ceşitll bıcımlerde dile getlrılmlştır Önerllerın ortak yanı Serbest Bölgenın Turk kesımtndtsosyal guvenllğl yaygınlaştıraccğı ve ınsan lara ekonomik güvence getireceğı yolunda o1 rnuştur Serbest üretlm bölgesl teorlsl bir ölkf ıclnde yabancı sermayeye acık aian oiuşturf larak guvence sağlanmasıylo ulkenın eknomlk caniılığı ve gellrlnln crtacagını varsc/ maktadır Halen dunyada 25 ulkede 75 serbest bolge kıırulmuş 39'undo ise kurulması ı uzırlıkları basiotılmıştır UNIDO'nun dünyado Ihraca» patlaması >cın az gelişm şiere ttek llac» olaraK gos'erdlğl serbest uretlm bolgelerlnden bir yenıslnn Kıbrıs'ta kurulması halinde şu ödun lerın \erllmesl gerekecektlra Ulke gumruklerlnln tumünun kaldırılması. b Gellr ve uretlm vergllerinln ertelenmesl, c Kamblyo denetımlnln yok edıimesı ve yabancı sermayeye snırsız kâr transfer hakkı, d Tesislerln kurulması lcln alt yapının hazırlanması ve ulaştırmo ağının kurulmosı. Bu kuralları yerlne getlrmeden bölgeyı kurmanın olanağı yoktur. Ayrıca bu bolgo lerde ucretıer son derece duşuk duzeyde o ma8ı gerekmekte ve ucretlerln artınlmoya cağı yolunda yabancı sermayeye garantl v& nimektedlr. Adanın Rum keslml serbest büi yeyl daha once denemış, yabancı sermayu ye buyük ödünler vererek cafirıiar yayını ı mış ve betli oranda yotırım yapmasını sa'j lamıştır Mılll gelir de b<ınjn sonucu ÜM mıştır Ancak sosyaı sınıfiar arasındakı ucu rumlar dahn rij buyumuştj Ustellk soz ko nusu «gecicı retah» Rum iscı smıfını uc w « " sureyie •Gonııllu» fıcrel dondurmasıno qıt mesiyle sağlnnmıştır SERBEST PİYASADA ARAP ÜLKELERİNİN PARALARI DA İŞLEM GÖRMEYE BAŞLADI İSTANBUL HA3ER SERVİSI Pcrbest dovız plyasasında mark, dolar frcnk steri ,ı rlbl yabancı paraların yanında, Suudı Arabistan rıyalı. I ıb ya, Urdun. Kuveyt ulkele in.n dınjrı da ışleaı ıjormeye başlamısiır Rıyal ve Dınar'ın serbest plyastı ardo clınıp satılması ılgılılerce olağan karşılaniııst r Turı*nı sczonuyla bırlıkte başlayan, gıdorrak yoğunlaşan (' ıvız alım'sntım'annda ııyaulnncın kur, resmi kurıın yu7de 10 15 ustunde tutulmustur Buna goro, \aklaşık 170 lirrdon alınıp satılması ongorulen Kuveyt dlnarı 185, 190 llraya sotılmnya başlanmıştır Serbest pıvasanın yenl dovlzlerı olan, Libya, Urdun Suudl Arabistan paraları. qenellıkle Kapalıcarşıya getlrllmekte oradan piyasaya yansımaktadır Serbest plyasada ovrıca dolar ?3 llradon, mark 32 llradan, fronk dn resmi fıyatına oranla 1 4 lıra fazlasıyla Işlem qormektedır Plyasa ılgllllerl, yapılan kur ayorlnmalarına karşı, drtvire olan istemln gıdprek arttıflını bu n«denle de fıyatlarm yukarı cekılmesl zorunluğunun ortaya cıktığını belirtmişlerdır. I