Katalog

İKİ CUMHURİYET 22 TEMMUZ 1979 u başhk Ntuıe Zflrcher Zeltung ndlı U viçıe gazetesinın 12 temmuz 1979 sayısında çtkan ayrıntılı bir haber yo rumun başlı&ıdır. Sözunü ettiğim gazete yalnız Isvıçre'ıun defcıl, Batıdakı buyük sermaye çevrelennln göruş ve duşünüşje rıni yansıtmakla un yapan ve aralıksız 200 yıldan beri yayımıru sürdüren buyük ve uddi bır gazetedır Bu nedonlo, Cumhuriyet okurlarının ve polıtıkacılanmızın, sozunu ettığim haber • yorum»u tam olarak bılmesınde yarar gordum. Bunu herhangl bir ozetlome ve kısaltma yapmadan ol dugu gıbı, arabaşlıklariylo birlikte. aşağıya geçıımeyı uygun buldum. Yazı çudur: ••• Turkiye'de Cumhurlyet Halk Partısi'nm lıderı Bülent Ecevit, bihndıgi gıbi. 1978 ocak ayında, Adalet Partası Grubundan bir suro once çekılmiş olan on bır tnilletvekihnden onuna bakanlık vererek. paılamentoda pek kıt bir çoguıüuga day&nan bir hü Kumet kurabildi. Bu hükumet. yandaşlarından bazısmın şu son gunlerde karşı tarafa geçmesıyle. parlamentoda salt çogunluğu yitirdi. Ama, Meclis'ın (3 temmuzda) tatile gırmesine değln ayakta kalabıldi. Çünkü yandaşlarmın Meclıse gelmemesl yüzunden muhalefetın. hasta milletvekillerini hastahanelerden taşımasına ve sakat milletvekıllerlni de tekerlekll sandalyalarla Meclıs'e getirme&ıne karşın oylama tçın yeterli sayı saglanomadı. B Türk Politikasında Fııtbo) Yöntemi Hıfzı Veldet VELİDEDEOGLU IMF ile niyet mektubu 2 temmuzda lıtıza landı Turkıye bnyloco IMF yönunden temi ze çıktıktan sonıa Batı'lı devletler bırbu çuk milyar dolarhk «büyük borç verme» 1s.ıne razı oldulaı Türkiye'yi fterçı»kten rahatlntmak için goreken para konusunda ya pılan tahminler, bu miktarın da epeyce ü zenndedır lırdi Y,ılnız rauhalefetin degıl yeni seçimlore katılacak bırçok seçmenın eger bu •>ı>çımler yapılırsa şımdı kotu «ıdon bu tun ışlerden ve guçluklerden tcevıfi sorunılu tutmasından korkuluyor Gerçekte ı^e butun bu güçluklerı daha önctden hazulayan Demirel koalısyonudur, Çjnkü bu koalısyon çok buyuk bir borç yuku altına ga ıniş vp bu ağır yuku kendısınden sonrakı hukumete aktarmi'jtır Muhakkak k) Demirel ve ortaklarının yurütmu^ oldugu po lıtıkanin sonuçları Turkler içın ancak Ece vıt dönpminde ortaya çikmıştır, Çok güç karjı konuUbllecek olan bu dııruma muhalpfet polıtikacıltın dogal olaruk hıç dokunmuyorlar Iktıdar partısı ise çok a/ konuşuyor bu konuda. Oysa memleketı bugun hulunduğu duruma getırr>n daha öncokı Domırel Hukümetinin sakat ıktısat polıtikasıdır Bu hukumet kredl olanaklarını duşüncesi7ce sonuna kadar kul lanmış ve böyleco elde edılen paranın bu yuk bölumünü birinci planda, kendi partl arkadu'jlarının ve koruduklarının »;azancı na yarayacak projeler ıçin harcıımı^tır Eco\ıt $u noktada eloştırılebilır. Kendisı hukuraete geçer ^eçmez ulkenin içınde bulun dugu güç durumu hpmen görmemıe ve çabucak önlem elmami'jtır (devaluasyon, 8i kıyonetim) ama sonunda bunları yapmak zorunda kalmıijtır Ne var kı Demirel ve onun koalısyon ortaklan olan şenatçı Erbıkan ve aşın c ağ uçtaki Turkeş'in bugün ku durumun gerçek yaratıcıları oldugu ılerı sürulebıhr Turke'j, ozelhkle başbakan yardımcısıyken kendi milıtanlarını polıso ve gizli haber alma örgütune yerleştırmekle çok buyük sorumluluk t.aşımaktadır. De ımrel ve Erbakan kendi partılerinin tıcare tine ve kazancına yarayacak, uygulaı,t>sı? «anayı proıolerı için borç üstüne borç vapmışlardır Eger Ecevit duşerse Demirel' in yenıden buV umetın başına geçmesıyle TurWye*nln Bah devletlerinden elde edecegi yardım enjeksiyonu aynı zamanda olacaktır, Şimdiye kadarkl deneyimler hıç kuş kusuz olarak çunu göstermektedır ki yeni Demıral koalisyonu. borç alınan paraları yenıden yuzeysel bir ekonomik iylmserlik yapmak ıçın harcayacak v« bu durum para kaynagının tukenme^ıne değm surecek tir Ondan sonra bu koalısyon Lcevit'in tek rar ıktidara gelip bu koalısyon tarafmdan bozulan çorbayı bır kez daha sonuna de gın kagıklamasına razı olacaktır IZEZE3IZI1 İki Vurgulama... B Muhalefetin Demagojisi Adalet Partısı nın lıden Demirel Ankara'da Ingılıi'ce olarak çıkan bır ga?eteye aynntılı bır demeç vererek hükumeti enflasyon ve suııstımaller yüzunden ekonomiyi hftrab etmekl« suçladı Ona göre Türk e konomtsf çok guçlüdur Ne var kı hiç bir ckonomı enflasyon ve suıistimal ile uzun Bure ya^ayamaz Demırel kendi hüküraeti dönemınde 1977 yıh sonuna degin yapılan \e devlotı eylemlı olarak ödeme güçsuzlügu ne sürukleyen boi(,lardan elbatte hıç söz et mıyor Demecinin özellikle vurguladıgı bır yorınde %öyle dıyor. «Cumhurlyet tarlhınde daha önce hıç bir suretle raslanmayan kotu bir duruma nıçin gelınmıştır? Bunu, Turk ekonomlsmm geçmiştekl kötu yurutü mü. ya da rastlantı ile açıklamaya çalışmak delıhktır Bu nasıl bır mantıktir ki. 1979 da meydana gelen bir olgu 1977 yılına bag lanmak lsteniyor, oysa bu olgu 1977'de mey dana gelmemiçtir • Demlrei ın ileri sürdüftüne göre. Türkiye nın daha önce bir planı vardı ve yaban cı olanaklar bu plana göre kullamlırdı Ülkenın ulaştığı kalkmma hızı yalnız JaponVa tarafmdan geçllmı^tı Oysa şimdı bu plin bır yana ıtılmij ulke kredı alamayacak durumu golmiijtir Muhaleiet lıderina gore Ecevit yandaşlarının Meclıse ayak ba$ malarıyla onun duşmesı kesındir Hukümet bunu bıldı^ı içındir ki yaz tatilınden önce Parlamentoya golmağe cesaret edemedı. Bu nunla bıı lıkte ergeç Morlis e gelmek zonında kalacak \e o anda da duşürulecektir Ecevit duşurıilunce Güven gerı gelecek» ve boylece durum yüzde 50 du/elecek tır Gen kalan yuzde ellt duzeltme tşi de yeni hukumete düşecektlr Bu democın yayınlandığı gün Ecevit'in Başbakaniık konutu önunde göstericiler, boş ber.zin bidonlarını bos cezveleri ve boj bütangazı tüplerıni havaya kaldırarak gösteri yaptılar. Buyuk kapıtalin organı olan bir de yer alan bu dıkkate deger yazıyı. 8 temmuz 1979 pazar gunku sayıda çıkan Taban ve Tabanvay» başlıkh yazıda sözünü etttğım »parti tabanları»nın da okumalarını ne kadar ısterdlm' Yeni Devalüasyon Altın Adamlar Bir yandan öte yana geçen millotvekillerme bır gazete «Altın Adamlar» adıtu tak ü ve onları. buyuk paralar karşılıgında bır kulüpten başka kulube transfer erlen futbolculara benzettı Çünku geneilıkle bılınen duruma gore. Istanbul'un buyük sanayicıleri ve ış adamlan daha onre Demırel'in uyguladığı sakat ekonomi politikaaından memnun kalmndıklarından. onu devırmek ıçın paralar odemışlerdi; Ecevit Hükumetinin kuruluşundan bır buçuk yıl geçtıkten sonra bu hukumetten. Demırel Hukumetıne oranla, daha az memnun olduklannaan • A.ltm Adamların tekrar Demırel'e katılmalarıııı sağlamak ıçin kesenın agzını yenıden açmaktadırlar. Oldukça hafiflık yansıtan bu oyunun gensındeki gerçek durumda çok cıddı şey ler soz. konusudur Turk ekonomisı ağır bır döviz sıkmtısı Içındedın bu nedenle benztn ile obür ham petrol ürunlerı ve yemeklik yag çok kıtlaşmıştır Kahve çoktan berl yok tur Ilaç bulunmuyor Tahıl kıthğından kor kuluyor Ham ve yan işlenmış madde ve yedek parça bulamayan Turk fabrıkalarj yan kapaslteyle çalışıyorlar Enflasyonun 1978 başından beri yüzde yuzu aştığı Ilen «suruluyor Ecevit. Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) baskısına aylarca direndikten sonra, kısa bir süre önce. Türk Hrasında yuz de 43 devalüasyon yapmak zorunda kaldı. Istanbulda yeni bır devnlüasyon ola*ılıfeı üzerinde söylentilor dolaşmaktadır. Bu haberler şuna dayanıyor Turk parasının karaborsa degeıı son devaluasyondan sonra blle. halft resmı kurun altındadır (Bır Isvıçre Frankı resmı kurda 27 kmaborsada 36 lıra, Alman Mark ı resmı kurda 24 karaborsada 28 lıra) Uyguinnan birıncı do valuasyonun kaçınılmaz sonucu olarak, fı yat yukselmelerı de beklenıvor Akaryakıt darlığı çok kotu etkiler yapıyor ve elınde daha benzin bulunan benzın tstasyonlan önunde kılometrelere varan kuyruklar olu şuyon ço£u yerde çiftçıler traktörleri lçin ITürk çtftçilerlnin yu/de seksonı gunıimu/ de traktorle ış göruyor) veya ürunlonnı po /aıa taşıy ıcak kamyonlar ıçin dıesel ynkıtı bulamıyorlar Yalnız geleneksel hamalla rın pazarlardakı ışi rahat, çünku otomobılin yorinl Insan sırtı alıyor Demirel Koalisjnnunun Çorbasit Mııhalefet, Basbakanın devlet yonetmesını bılmedtğinden açık açık yakınıyor. Eko nomtk durum Ecevit rlonemınde onemli öl çıide kötüleşmıştır O yeni borç alamamıştır çünku Kendısıne kımse ınanma maktadır»; anaı^ı du/elecegıne daha da ko tule^mişttr Muhahfleri Ecovıt ı lMF'nln. devalüasyon ve obur konulardakı onerılerı ne karşı gelip sonunda bunlara razı olmnk zorunda kalmakla suçluyoı Diyorlar ki. Ecevit bu önerılen hemen kabul ederek ya bancı yardımım çok daha önce saglayabtlir ve boylece şımdıkı a£ır sıkıntıyı onleyebı Sabahattin Ali Uzerine Oktav AKBAL BİLİM DÜNYASI Hayır Nükleer Bombalar Nasıl Yapılır? y'o Ineanoğlunun ayak baştaının 1u. yıLdonurnu t>ugun Blz yıne do qecen hafta başladıgımız nukleer boın ba konusunu ıncoleyelım Atom ve hıdroıen bombalorı nın yapılış bıçımi sır olmaktan çıkmıştır Beş altı yıl önce. Amerlkalı bir oğrenci, sııf 1akulte kıtoplarındokı. ansıklope dılerdekı bılgılerden yararlana rak bır atorn bombası yapmıştı Uzmanlar. bunun, Hlroşıma ya atılan bomba tlplnde, yonl eskl tıpte bır sllah olduğunu, fakat tam Içler halde bulundugunu soylemışlerdı Sonra, yıne Amerıkalı başka bir dgroncl, aynı yolla bir bomba daha yaptı Bunu, ingılterede cok satışlı bır gazetenın yarışmasında ba şarı gosteren bır oğrencımn bombası Izledl Gazete, atom bombası lcln gereklı malzemeleri sağlamış, bunları blrleştlrlp bombayı yapacak bırını aramak Içın odullu yarışma duzenlemlştl Bır oğrencl bunu yaparak ödülü aldı Bu durumda, Amerika'dakl bır yargıc'm, yasa adına hldro|on bombası yapım sırrının acıklanmasını yasaklanmasının. değırmende yoâurt oğutmek turunden bir gayretkeşlık olduğu meydana çıkmaktadır Atom bombası İle hldroıen bombası. bir ıkl bakımdon birbırinın tersldlr. Atom bombası uranyum turü bir maddenın atom cekirdeğınln patlatılması İle elde edıllr Hldroien bombo8i Ise, hldroien turu bir maddenın atom ceklrdeklerlnln yuksek ısı altında erıtılip bırleştlrılmesı sonucu daha ağır bır madde meydona getlrılmesıyle elde edıllr. Ikl bombo arasındaki iklncl oyrılık. ışın cıkarmadadır Atom bombosı yüksek ısı ve basıno yanında oldürücü ve yapışkan ışınlar cıkarır. Bu ışınlar, potlamadan yıllar sonra da, öldurOcü etkllerlnl sürdurOrler Hldroien bombasında bu tür bir ışın sakıncası yoktur Bu bomba patlayınca nötron denen zerreler cıkarır. Bunlar sadece canlıları bir anda yok eder, eşyaya zarar vermez Bu öldürucO etkl, patlamadan yarım saat sonra kaybolur Ikl bomba arasındakl fiçfjncü ayrılık, hldroien bombasının yapımının atom bombasının varlığına bağlı olmasıdır. abohattın Alı'nln Konya'daki dğretmenllk Otkaadsı Sırac Aydıntaşbaş'tan bir mektup aldım. 1930 32 yıllarında Sabohottın All. Ayehn ve Konyo'da Almanca üğretmeniıgl yapmıştır Son yıllorda Sabahattin Alı konusunda bırcok değerlı aruştırmo yay nlandı Konya da yaşayan emekll oğretmen Aydıntaşbaş'ın mektubu Sabahattin Alı yı sevenlere, yapıtını ve yaşamını ınceleyenlere yeni bılgller getlrlyor Bu yüzden mektubunu okurlarımı sunmaK istıyorum • «Sabahattin All güler yuzlu. tombul ve pembe yanaklı bir öğertmendl. Herkes tarafmdan sevılırdi. ögrencllerlnden sevmeyen yoktu Asıl gorevlnın dışındo yolou hanlarına glder, halkın, daha doğrusu koylunun arasında vaklt geçlrlr, kıvanç duyardı Gundüzun bır de gece8i vardı Öbur Anadolu lllerınde oldugu gıbi Konya'da da gece hayatı yok danllecek kadar sönuktü. Eğlence yerl olorak bır beledlye sıneması vardı. Ya bancı bekörların vakıt geclrmelerl zordu Bekârlık devam edıyordu, ıster Istemez gece arkadaşları bulacaktı Kendi boyunda, kafa dengı gibl gorunen bir llköğretlm mufettışlyle dost oldu Bir aydın. bır me&lekdoşın ne sakıncası oıabillrdil Glttlkce dostları arttı Gazetecl Cemal, oğretmen Eyup Hamdl vb Sabahatlın'in etrafını aldılar. canciğer oldular Anadolu gazete<>ı ile Terblye Postası dergıslnın yazı kadrosunu oluşturdular Butün yuk Sabahattin All'nin üstundeydl Bu yaran. S All'nin emeğınl, parasını. daha doğrusu moaşını sömurmeye başladılar «Kuyucaklı Yu3uf» romanı devamlı olarak gazetede tefrlka edılıyor, imzasız yazılanyla gazete ve dergi dolduruluyordu Akşamları hava bozuksa kapalı yerde, guzelse Meram'da Sabahottın All'n<n keseslnden ylylp lclyorlordı Bu yüzden koylulerln de* yımıyle «elı acıkltğın» daha aşnğısına ındıği ıçin maoşı ayın yarısına varmadan tuKenırdı Yukanda sozu geçen birlncl dostu, llköğretlm Müfettışl CMaraşlı bir klşiydl) bu kışılerın başında geliyordj. Bu mufettışle aramızda geçen bır olay bunu keslnlikle gösteriyor Blz llkokul öğretmenlerl Tasarruf Sandığı adıyla bir yordımlaşmo sandığı kurmuştuk Sandıktan altmış llra olınır tak6itle odenırdl Tuzuğumüzde ortaklık yalnız llkokul oğretmenlerını amaclıyordu. Tal| okulların öğretmenlerl maaşlarını Maliyeden, bızler ıse Özel Idare'den alıyorduk Bızler yanı llkokul oğretmenleri 2 3 ay maaş alamıyorduk Ötekl okul oğretmenleri ıse er gec de olsa her ay maaşlarını alıyorlardı Bu mufettış bir gun okuluma geldl. amlrane bir tavırla «Sabahattin All beyl sandığa kaydedın, para verln» dedl Ben de «Tuzüğe aykırıdır, ama sız kaydoiabılirstnız, para da alabilırsınlz» dedlm amarını bıldığım lcln «Slz glrln, para alın, S All beye su verın» dedım Dırettl, baskı yapmak Istedı işın ıcyuzunu blldlğim lcm açık konuşmak gerektl. Okulum mufottlş Kemal Edıp beyın bolgesındeydl «Bir salahiyetle gelmışsen gorevlnı yap, değllse kapı oçık, buyrun» dedım Aramız acıldı Cok zararını gördum. S Alı gundelık yazılarından ve romanı lcln para Istedı Vermedıler Çıkarları çatıştığı lcln araları acıldı. S. Alı'nın giderıni yuklerıdığl sofralarda ona fıkralar anlattıran. şlırler okutturan. sabahlara kodar alkış tutan sahte dostlarının çıkarları ters duşünce aleyhlnd* tanıklık yaptılar komunlstlık sucuyla ıkl yıla mahkum ettlrdller. Sofrasındo ylylp lctlklerl S All'den kacar oldular. yuzune bakmoclMar. Adını anmndıiar öârencisl, sonra da oğretmen olan teyzezadem Ismail ün benden başka ha* pıshanede zıyaret eden blle olmadı Muf3ttlş arkadaşı mağrur, gorunüşte S Ali'ye isnat edılen sucların sahlbl gıbı gorunen bır adamdı S All lcln komuoyunda böyle şeyler söylenmlyordu Bu mufettlş, Koy Enstltülerlnde çalıştı sanınm sonra bır enstltunun müdürluğunden atıldı Hasan Ali K Öner davasında tanıklık vaptı. Enstltuler hakkında okla gelmez şeyler sftyledl, Iftlralardo bulundu Koltuğunun oltına Kur'an'ı sıkıştırarak bir lllmlzln köylerinde dolaşarak dlnl Istlsmar ederek mllletveklli de oldu Bir yere M Eğıtlm ataşesl olarok gönderllrilğlnı de onımsıyorum Çlmdi sağ mıdır, bllmem.» S ir ülkede Işcl Konfederosyoou ne anlam taşır? Batılı sanayı toplumlarında milyonlarca emekclyl yöneten en buyuk sendlkal orgut. bir adım attı m», ulke sallanır. Ingıltero de, Fransa'da, Almanya'da bu örgutler, hukumet kaldırır hukumet duşurur Turkıye'de sanayıleşme cılız olduğundan işcı Konfederasyoniarının uyelen (mılyonlarla değıl) yuzblnlerle soyılıyor. MİSK (Mıllıyetcı işcl Sendlkaları Konfederasyonu) gibi yapay örgütlerin sayısal gucu ise cim kamındo bir nokta Ne var kl Konfederasyon adı altında oluşmus bir örgutün ağırlığı olmalıdır. Gazetelerde okuduğumuzo göre MİSK Genel Başkanı Faruk Akıncı İle arkadaşları Ankara Sıkıyönelım Komutanlığınca gozaltına alınmışlardır Nıcm'' MİSK merkezlerinde bomba üretilıyormuş. MlSK'ln terorculeıe para dağıttığı belgelenmış, MlSK'ln şlddet eylemlerlyie ılişkılerlne değgin kanıtlar bulunmuş. Kuşkusuz bu eavlar konusunda son kararı verecek Olan yargıclardır Ancak MISK'ın MHP İle lclce llışkilerinl Mısır'dak) sağır sultan bıllyor Bu sağcı Işcl örgütunun yonetlcllerı teroru destekledlklerl savıylo gözOltına alınmışlardır Bir kac ay önce de OİSK (Devrlmcl Işcl Sendıkaları Konfederasyonu) Genel Başkanı Abdullah Basturk ve arkadaşları gozaltına alınrnışlardı. Neden» Çunku DISK yönetlcılerı butün dünyada kutlanan 1 Mayıs Işcl Bayrcmını istanbul Taksım Meydanında da kutlamok ıstemlşler ve Sıkıyonetım yasaüını c'ğnemlşlerdı Ama ne tororle ıllşkllerl vardı, ne DISK merkezlerinde bomba uretlml yapılıyordu, ne de chayet eylemcılerlne para dağıtmak sucunu Işlemlşlerdl. MİSK, sağcı bir orguttur. DİSK solcu . ikl örgut hangi eucların kapsamında kamuoyu korşısına cıkıyorlar? Bu sorunun yanıtıno bir mim KOyalım Bazen olaylar onca anlamhdır kl yapılacak her yorum solda sıfır değerl taşır. Son gunlerde MHP'nln ve (MİSK gıbl. Ülku Ocakları flibl) yan orgutlerınln başına olmadık ışler gellyor Terörle lclce. kucakkucaga, dudak dudağa, ya da uygunsuz durumda yokalanan bu orgutlerin dosyaları kabarıyor Fillstınlı gerılla, Içışlerı Bakanı Guneş'l öptü dlye kıyametl koparan Suleyman bey, AP ve sağcı basın Ise bu durum karşısında ne yapıyor? O kesımde ne bır ses, ne bir nefes, bu sıcakta ac bir Efes, donerln plşklnındftn kes, başındakı kırmızı fes... Olaylar öyle bir noktaya tırmandı ki Cumhurlyet Başsavcılığını ilgılendırıyor Cumhuriyet Başsavcısı Kazım Akdoğan'da ıse bu konuda öteden beri bir tutukluk göze carpıyor Ankara Yenlmahalle Cumhurlyet Savcısı Temel Çoğlayan, sıyasl partılerle llglll soruşturmaları Başsavcılığın yurüttuğfnu ylnellyerek demlş ki: « Başsavcılığa bır cok savcılıktan dosyalar glder Blldlğim kadarıyla MHP hakkındakl dosyalar benlm boyumu aşmıştır» Sayın Başsavcı Ise ağırdan alıyor: Bu dosyalar şımdl Işleme konamaz. Adit tatH var. Klmblllr? Belkl de Kazım Akdoğan haklıdır Hem Sayın Başsavcı bu ay sonunda emekllye ayrılıyormus. önumuzdekl seclmlerde bir partidon aday gosterlleceği söylentılerl var. Blz bu söyleıtılsre de Inanmıyoruz, Ne var kı son gunlerde MHP'nln ve yandaş orgOtlerlnln durumlarını Izledıkçe, oldukca bayat bir fıkrayı anımsadık: Adamın blrı karısının kendlslnl aldattığındon kuşkulanıyormuş Bir ozel detektıff bu Işın aydınlanması lcln görevlendlrmlş. Detektlf bir hafta kovuşturma sonucunda raporunu vermlş. Beyefendl eşlnız her gün öğleden sonra kara bıyıklı blrlyle köşebaşındakı paetanede buluşuyor. Sonra Körobjyıklının apartmanına gldlyorlar Ben tam jtyflrtpokl dfl^jor tırmanıp göziijyorum Yotok oda* sına glrlyorlar, soyunuyorlar. * Eoe? Sonra karabıyıklı perdeyl kapatıyor, gerlslnl göremlyorum. Koca. Tuh yohu, desene... şu işl ylne aydınlatamadık. Türklyo de teror var Ama Işln lcyuzu bir turlü aydınlanamadı. Nıçın? Karabıyıklı perdeyl kapatıyor dlye mı? A VehbiBELGİL yum veya plutonyumo ihtlvac vardır Bu mıktarda madde olmadan bomba patlamaz Blz, bu bellrll miktarın 10 kılo olduğunu kabul edelım Bu on klloluk uranyum veya plutonyum beşer klloluk blrımler halınde Ikı parçaya bolunurse patlama olmaz Bunların patlamaları lcln bu ikı porçanın. patlatma anında bır araya getlrılmesı gereklr Işte atom bombasının butun sırrı, bu ıkl parçanın blrIeştırılme6lndcdır kurenln lc cevreslnn blrblrlnln karşısıno gelecek üuıumda yerleştirılmlştı. Bunu şu benzetme ile daha anlaşılır hale getırebılırız: Bır saatın üzerlndekl rokamların her blrl uzerine bir parca plutonyum yerleştlrelim. Bu bırımleri yıne dınamlt lokumları uzerine olurtalım. Fakat, saatln rakamlarını 12 değıl de 64 tane sayalım Patlatma anında bu 64 dınamlt lokumu bir ando ateşlenınce lokumların onlerındeki plutonyum blrimleri kurenln merkezlne doğru bir anda fırlarlar ve burada asgari blrim (masse crıtıque) plutonyumu oluşturarak blrden patlarlar Şişman Adam 5 000 kılo ağırlıkto idl. Boyu 4 metre Idl. Her ıki bombamn, yan' Hiroşima v* Nagasakl bombalarının. tahrıp güçlerl 20 000 dlnamıtln tahrıp gucuns eşıttl (20 mllyon kllo). w „ Isterler («Kı artıyı, eksl eksıyl Iter). *" Fakat, ısı yukselıp de, örneöln. 100150 milyon santigrad dereceyi bulunca bu bırblrlerınden kacan protonlar birleşmek zorunda kalırlar. Bu blrleşme sırasında cok yuksek ısı elde edılır Hidro|en protonlarını blrleştlrmek lcm verilen ısı bir sanıyenln blnde bıri kadar surduğu hclde blrleşmeyle elde odılen ısı, verllen ısıdan çok fazladır ve sureklidlr. Ağır su Hldroien bombası, hldroien protonlarının blrleştirllmeslyle yapıldığı halde bu bombada yakıt olarak hldroien gazı degll, hldroıenln izotopları olan deuteryum (ağır su) İle trltıum karışımı kullanılır Bunun nedenl şudur: Atom bombasında ol6un, hldro|en bombasında olsun patlamayı sağloyan şey otom cekirdeğlndekl nötronlardır. Her maddenln cekirdeğınde o maddenln elektron sayısı kodar nötron oldugu halde hldroien ceklrdeğinde nötron yoktur. Nötron olmavınca da zlnclrleme patlama olmaz. Fakat ağır euyun (deuteryumun) ceklrdeğlnde bir nötron, trltlum'un ceklrdeğinde 2 notron vardır Deuteryumtrıtlum ceklrdeklerl yukBek ısı altında bırleştlklerl zaman notronlar serbest kalır. bunlar gerl kalan Ceklrdeklerı porcalorlar Boylece zlnclrleme potlarra meydana gelmış olur Hldroien bombasının llk yokıtı «atom bombası* oldugu icindlr kl 9adece atom bombasına sahlp devletler hldroien bombası yapabllmektedlrler. Bunun yanında, hidro|en bombasınm "kıncl yakıtmdan (osıl yakıtından) bırl oıon trltıum doğada ook az bulunon ve son derecede aşındırıcı olan bir maddedlr. Kullanılmost yuksek teknik Işidlr. Bu bakımdan hldroien bombası, birkac anarşlstın bır bodrıım kotında hemen yapabıleceklerı cinsten bir bomba değlldır Hidro|en bombasının nasıl yapıldığı Encyclopaedla Amerlcana'da (Amerlkon Ansiklopedieinde) bu bombanın babası Dr. Edward Keiier tarofından açıklanmıştır. Atom bombosıno llk zamanlar «atom borrbası» denmekte Idl. Sonradan nukleer bomba denmaye başlondı. Nedenl, bu bombalardo parcalanan şeyın. atomun (nükleus)'unun yanl ceklrdeğlnin oluşudur. Ve bugün nukleer bomba terıml tutmuştur. • Nükleer bombaların yapımı bugun eır olmaktan cıkmıştır. Ancak, hldroien bombasının llk yakıtı «atom bombası» olduğu lcln. bunc sohlp devletler hldrojen bombası yapahllmektedlr. Hiroşima bombası 6 ağustos 1945'te Hiroşima özorlnde patlatılan atom bombası böyle bir uranyum bombası ıdı marmaranın incisi [ROtll ± : v kayıında. siziniçiıı TOTİIKÖVÜ şiRintnuuş Bombamn özellikleri Hlroşıma bombasına Kucuk Çocuk (Lıttle Boy) adı verılmıştl. Bomba. top namlusu glbl dar uzun bır boru bicımlnde Idi: Boyu 3,5 metre. copı 75 santlm bır boru. Aflırlığı 4 500 kllo Idl Bombamn yakıtı (Uranyum 235) Idl Bunun yarısı, canak bicımlnde olmak uzere. bombamn boş ucuna. öbür yarısı, dlblne konmuştu Dlpteki yakıt bir dlnamlt lokumu uzerlno oturtulmuştu. Patlatma anın da bu dınamlt ateşlenmlştl. Ateşlenen dinamlt. önündekl (Uranyum 235) yan parcasını obur uctakl canak bicımi Uranyum 235 yan parcasının kurağına atmıştı Tıpkı basketbolcia topun ajo düşurulmesl gıbl Boylece asgari mlktarı (masse critlaue) bulan uranyum patlamıştı (yerden 200 metre havada) Uc gun sonra, 9 ağustos 1945'te Nagasakl üzerlne atılmış olan bomba ise (plutonyum)dan yapılmıştı Ancak bu bomba. top namlusu blciminde değil buyük bir yumurta blClmınde yapılmıştı. Bu yüzden de buna Şişman Adam (Fat Man) adı verllmlşti Bombonın böyle şişman yapılmasının nodenl patlatma slstemlnln başka turlü oluşu idl Şöyle: Şişman Adam'da plutonyum 64 blrlme bölunmüş, her blrim bir Hidrojen bombası Hldroien bombasının yapımı lcin atom bombasına gerekslnme vordır. Zira hldrojen atomlarının eritllerek blrleştırllmelerl lcln en az 100 mılyon santıgrad derece ısıya Ihtlyac vardır Bu kadar ısı ancak bır atom bombası patlatılınca elde edılmektedir. Yanl, bir hidro|en bombasının lclnde mınik bır atom bombası vardır. Once bu bomba patlatılır. Bunun ısısı, hidro|en bombastnın yakıtı olan dsuteryumtritium karışımını ateşler Bu konuda bıraz daha oyrıntıya glrmekte yarar vardır: Bir gaz ve orneğin hldroien gazı veya deuteryum gazı ısıtılınca bu gazların molekulleri birblrlerıyle carpışıp atomlarına ayrılırlar Isıtılmaya devam edlllnce atomların elektronları protonlarından ayrılır. uzaklaşırlar. Boylece, ısıtılan kapta elektron zerrelerlyle proton zer7elerl karmakarışık halde bir nrada olurlar Maddenın bu hallne «plasma» denmektedlr. Bu durumda, hepel ortı (+) elektrlk yuklu protonlar blrbirlerinl şlddetle itmeye boşlarlor .ASKENT3 konutyapı kooperatîfi #K*ndlnlfcanıltomı*ERDBK t«ltn. * Oo*« ccnnvtl ObMKN' kaplıcaian, * Dmıizlnin çok yttnlU vyrllcrln. tk, Aveılık, Q«ıl, Daftc ılık v* h«r tOr ya^am Imlıanlarıyla sunuyor . 400n?likofsolQf 52 50011 «JUfcttOnlaCM.No: 212 Ttl: 27 12 Sl Ak«my ŞUBELER: Hılukugızi Cd. No: 335/2 Şİ«U Tcl 47 19 64 MSRKEZ (Ba^türk 5762) Bütün Bayilerde Ç l k t l Atom bombası Atom bombosı yapımt lcln zenglnleştirilmlş. yonl lclndekl ya bancı maddelerden tylce arındırılmış furanyumaı veya atom santrallerlnln yakıt kulu denebllecek «plutonyuma» gerekslnme vardır. Zenglnleştlrllmlş uranyum veya plutonyum, durdukları yerde. kendi cıknrdıkları nötronların kendllerlnl bombardıman etmesl sonucu bir anda patlarlar Ancak, bunun lcm belirlı mıktarda uran )ıroyl a ş a n i8tek. lerde %25 ındırlm yapı'ır ve ödemeli gönderılır Adres, Plyerlotl cad. 1 tumım oıiiOUAsi jost«iaı 21/3 Cemberlltaş İSTANBUL • Blrllk Sorunu ve TSIP In Blrllk Anlayışı/Yavuz Önal • Devrlmci Eylem ve Kitlesollik/Halım Bulutoğlu • Turkıye. Ekonomik Gellşme ve Planlama/llhan Tekelı Gencay Şaylan • CHP'nln Evrlmlnde 24 Kurultay/Mehmet Aközer • TUSİAD Kampanyası. Ideolojlk Saldırmın Ekonomi Potlğl/Naim Yalın • Sanat Roporu (Demokratlkleşme lcln Plan 197882'ye Ek) • «Ounyada ve Turkiye'de Gencllk»/Hasan Tanay • «Nazım Hıkmet'ln Sahte Dostları»/Sezal Babakus Pıyatı 30 lıra S a y ı • Tıp Fakültesi Dekanlığından Fakultomiz Morfoloü Binası Telefon Santrai numarası 24 4120 (19) hat olarak deglşürilmlstir. Duyurulur. fBasııi: 18478) 578« ÜNİVERSİTE ADAYLARI HABERLEŞELİM »78.1979. USS SINAV SORULAR1. Cevapları ile birlikte, Aynca sonı Bankacığı.EI Genel Yetenek kitıpagıl LlSE 123. ve Liseyı bitimn ogrencilen» ücretsız olarak oostalanacaktr. P.K.173 Beyktas JST. Emekll oğretmen Aydıntaşboş'ın belge deflerlnl tflJ şryan mektubunu klml yerlerl cıkartıp kısaltarak okurlarıma sunmakta yarar gördüm Yazin tarlhlmlı acısından llglnc bir tanıklık oldugu lcln... (Cem ReKİam S761Î*