Katalog

O N İ K î CUMHURİYET 17 TEMMUZ 1979 EKONOMİ... EKONOML. EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMU EKONOMİ... EKONOML. EKONOML. 19 temmuz Turk ekonomısı g.derek Turk toplumu ve geiecegı ıcın bır donum noktası oluşturacaktır Gerce^ten de Washıngtonda toplanacak Uluslararası Para Fonu (IMF) Yoaetım Kurulu bu tarıhte Turkıye nın yolladıgı Nıyet Mektubunu gorüşup onaylayacak ve yaygın deyışle «Yeşıl Işık» yakmış olacaktır tYeşıl lşık»ın yanmasmdan sonra Turkıye bır yandan IMF'den. bır yandan sayıları 401 bulan yabancı bankalardan bır yandan OECD çercevesındekı devlet guvencesıyle ıkılı kredıler vermevı kabul eden Avrupa ulkelerınden toplamları 1,5 mılyar dolar (bugunku degerlerıyle yaklaşık 75 mılyar lıra) tutannda kred alacaktır Ayrıca Dünya Bonkasınm proıe kredılennın de açılıp ışlerlık kazanacagına ınanılmaktadır Butün bu kredılerın yaklaşık 12 aylık bır donem ıcmde Türkıye'ye venleceğı acıklamolar arasındadır. ancak Evet ışın bır de ancağı vardır Çunku tüm kredılerın ana koşulu ve «taze paro» akımının boşlamosı kesınlıkıe Turkıyp Cumhurıyetı Merkez Bankasının sayıları 220 yı bulan yabancı bankalara olon ve yaklaşık 2 mılyar drlar (bugunku degerlerıyle yaklaşık 100 mılyar lıra) tutorındakı Dovıze Çevrılebılır Mevduat (DÇM) Dorclarının ertelenmesıne bağlıdır Ovsa, erteleme, soz konusu 220 bankanın her bırırın yonetım kurullarında tek îek ele olınıp karara baglanack ve bu ışlemler de en azından ıkı aylık bır gecıkmeye yol acacaktır Ne var kı Turkıye, 1979 yılı sonuna dek, ham petrol petrol urunlerı, petrokımya endustrısı hammaddelerı ve gubre gıbı urunler dışında (çünkü bu urunlenn dışalımında alınacak dış kredılerden yorarlanılmaması IMF nın yoptırıcı koşufudur) kalan hammadde, ara malı ve yatırım mallarının dışalımı ıcın 1 mılyar dolar (bugunku değerıyle yaklaşık 50 mılyar lıra) »utorında transfer yapmak zorundadır Bu başarılamazsa ekonomının bekfedığı canlılık gercekleşmeyecflk ve yatırımlorm aurguniuğu surecektır Bunun sonucu da dışsatımların gerılemesı olocaktır Oysa bu paranın yanısıro Turkıye surekll olarak petrol odemesı de yapmaf durumundadır Yıl sonuna dek ıvedı onlem enn alınamayacağı ve petrol tuketımının düşuru emeyeceğı duşurulurse bu urune odenecek para mılyarları bu/acaktır. Butun bu dovız gereKSinımlerının karşılanabılmesı ıcın elımızde ıkı ana kaynok bulunmaktodır Dışsatım gelırlerı ve ışcı dovızlerı Dışsatım gelırlerınızm ,uıtı çıderlerı karşılayacak bıcımde artacagını duşunmek en azından «aşın lyımserlık» olur Çunku dışsatım ürünler,mız bellıdır Ancak nıcelıksel artırmalar soz konusu olabılır kı bu da devaluasyonun olurnlu etkılerının gerçekleşmesmı saölayacak dış kaynakların tıkanık olmasından oturu olanaksız gıbıdır. Işcı dovızlerı konusundaysa ılk bakışta son aylarda cok ofumlu g b qorunen gelışmeler soz konusudur Gercekten de ocakta 83 mılyon dolar olorok gerçekleşen ışcı dovızı gınşı. şubatta 74, rrartta 56 mılyon doları buldukton sonra nısanda 128 mılyona yukselmış ve (ısçı dovızierınde 1 dolar = 47 TL'lık kur jygulamosı nedenıyle) moyısta tarıh n n en buyuk boyutlanna ulaşorak 639 mılyon dolara fırlamıştır Ne var kı, bu yükselıs gecıcıdır ve hazırana değgın varsayımlor 125 mılyon dolorı oşomamaktadır Ustelık toplomlar 1 mılyar 105 mılyon dolan (bugunku deqerlerıvle 55 mılyar 250 mılyon lıra) bulan bu dovız gırdılerının buyük bır bolümü bugılne dek: petrol. petrol urunleri ve gübre dısalımlarryla ordunun gereksınımlerı (özellıkle akaryaKit gereicstnmili içm kullanılmıçtır. Bu durumda, gerıye yalnızco dışardan sağlonacak kredıler kalmaktadır Oysa bunların koşulları ve kullandırılış bıçımlerı hıç de umut verıci değıldır. Çünku 1 Tüm kredıler, DÇM borçlannın ertelenmesme boğlıdır 2 DÇM kredılerl ertelense bile, IMF kredılerı üc dılımde verılecektır 3 Yabancı bankolardan sağlanan 409 müyon dolar (bugunku değerı ıle yaklaşık 25 mılyar 450 mılyon lıra) ttaze para» kredılennın verılışı, yuzde 50 si IMF'nın bırıncı dılımıyle yuzde 25"ı IMFnm ıkıncı dılımıyle ve son yuzde 25 ı de IMF' nın üçuncü dılımıyle elımıze gececek şekıldedır. 4 Ayrıca, vetkılılerm de acıkca vurguladıkları gıbı yabancı banka kredılerı bıze nakıt olorak verılmeyecek. tbankaların bağlı oldukları ülkelerden yapılacak dışalımların fınansmanı olarak» kullandırılacaktır Ustelık toplamları 1 mılyar 105 mılyon dotar» me surelerı ılk 3 yılı odemesız olmok koşuluyla 7 yıla bağlanmıştır. Son 4 yılda odenecek faız, ona para faızın n yanısıra yuzde 1 75'lık ek faızj de ıcermekte ve boylelıkle her yıla 50 mılyon dolar (bugunku değerıyle yaklaşık 2 mılyar 500 milyon lıra) düşmektedır. (Türk parasının değer koybı trendı bugunku şeklıyle yükselecek olur ve ılerıkı yıllarda yenı «kur ayarlamalorı» yapılırsa, yalnızca odenecek faızlerın bile ana borcu aşacağı düşünülebılır) 6 Öte yandan Dunya Bankasının proıe kredılennın de ılgınc bır yanı vardır Turkıye, bu kapsamda yapacağı dışalımların bedelinı peşın olarak ödeyecek bunlorın tutorlorı sonradan kredılerden cmahsup edılecektır» Butün bu yaptırımların yanısıra IMF, Törk ekonomısını süreklı denetım altmdo tutacaktır, Bu son olgu, Turkıye nın «IMF nın bılgı ve onayı dışında, örneğın Arap ülkelerı ya da Sosyalıst ülkelerle yapabıleceğı anlaşmaların denetım altına ol/nması anlamını toşımaktadır Tum bunların sonuc ve anlamı: Türkive'nm 19 temmuzdan sonra kendı öz kaynaklan ve çabasıyla ekonomık bunalımdan kurtulması olasılığına, gelıştmlen yenı ıkılı ılışkılere ve geleceğe değgın pek cok umuduna veda efmesıdır. Ne var kı, ıcınde bulunduğumuz ekonomik sistemın koşulları ve yıllardır uygulanon yanlış ekonomık polıtıkalann sonuclarına gore yapılabılecek pek bır şey yoktur Bu nedenle VVashıngton'don yakılacak, tyeşıl ışık» bır anlamda, Turkıye nın ekonomık bağımsızlığ.na yakılan bır ıkırmızı ışıkıtır. I979'UN İLK YARISINDA 1,6 MİLYAR DOLARLIK ÎTHALAT TRANSFERİ YAPILDI Bir önceki yılın eş dönemine göre yüzde 23 oranında artan trans ferlerin 945 milyon dolarlık bölümü Merkez Bankasınca gerçekleştirildi Ithalat transferleri (bin dolar) MAYIS Fııli Ithalat Ithalat transferi Merkez Bankası özel Bonkalar Ttronsfer Ithaiot 1979 335 889 276 942 206 714 70 228 % 82,45 OCAKMAYIS 1978 439 633 236 079 83 593 152 499 53 70 1979 1 916 901 1 243 583 693 904 549 679 64 87 1978 1 841 770 1 061 510 433 909 627 601 57 64 İMF'NİN YAKACAĞI "YEŞIL IŞIK,, EKONOMIK BAĞIMSIZLIK AÇISINDAN BIR KIRMIZI IŞIK,, NİTELİĞİNDE I I Uluç GÜRKAN 1 1979 yıimın |lk yarısı lcinde Merker Banka61 ve ozel bankalor tarafından 1.6 mıiyar dolarlık ıthalat transfen gerçekleştırılmıştır Bır oncekı yılın eş dönemine gore yuzde 23 oranında ortmış bulunan transferlerın 945 milyon dolarlık bolumünü Merkez Bankası gercekleştırmıştır Merkez Bankasının yaptığı ıtholat transferlerının 458 milyon doları, mayıs ve hazıran ayıarında sonuclanmıştır. Merkez Bankasının Itna'at transferlerı mayıs ayında 206,7 mılyon dolar, hazıran ayında ıse 251,1 milyon dolar olmuştur Mayıs ve hazıran aylarında, ışcı dovızı gırışlerındekı coğalmaya bağlı olarak Merkez Bankasının ıthalat tronsferierını ortırmosı, bır oncekı yıla gore yuzde 82 oranında bır artışa olanak vermıştır. Buna karşın. ışcı dovızı gelırlerını. prımll kur uygulaması nedenıyle butunuyle Merkez Bankasına devretmek zorunda kalon ozel ban kaların ocak hazıran donerm transferlerı 625 milyon dolar dolayında kalmıştır Ozel bankalar bır oncekl yılın eş dönemine göre yuzde 20 oranında daha az transfer yapabılmışlerdır. Edınıien bılglye göre, temmuz cyımn ılk hcftasmda hamyoğ ıthaıatı ıçın 42 milyon dolarlık transfer yapılmış bulunmaktaaır Merkez Bankası genve kalan olanaklarıyla kımyasai gubre gubre hammoddesi petrokımya urunlerı, demır celık gırdılerı yedek parça başta ılac ve tungsten oimak uzere dığer türde hammaddeler ıle kamu ve O2eı kesımın ıvedı yatırım gereksınımlerını karşılamaya calışacaKtır lerınin normal NATO konalforından bu yıl önceki yıllara gore karşılanabılmesının sonucu olmaktodır İHRACAT GELİRLERİ 1979 yılın n ı'k beş aylık dönemınde TOrkıye nın fıılı mai ıhracatmm 10115 mılyon dolar olmasına karşın ıhracotıon sağlanan dövız gelırıerı 978 8 mılyon dolar duzeyınde belırlenmıştır ihracat dovızı gelırlerının 284 4 mılvon dolorı Merkez Bankasınc 694 4 mılvon dolan se ozeı bankalara gelmıstır Ihracat dovızı gelırterı de gecen yılın eş donemın» gore vuzde 34 oranında artmıştır Fılı mal ıhracatırdakı artış yuzde 26 duzeymdedır SAVUNMA GEREKSINIMI Sovunmo gereksınımlerının karşı andıgı kota dışı ıthalat transferlen ıse gecen yılo gore genleme eğılımı göstermektedır Kotu d.şı ıtha at transferlerınaekı azolma, sovunma gereksınım Batı yardınunm gerçekleşmesi için saptanan yaptırunların anlanu, Türkiye'nin «Niyet Mektubu»nun onaylanacağı 19 Temmuzdan sonra geleceğe deçşfin pek çok umuduna veda etmesidir. Dinç TAYANÇ PETROL TRANSFERLERI Ithalat transferierlndekl ağırlığın özel bonkalardan Merkez Bankasına kaymasıyla. toplam transferler ıcınde Merkez Bankasının oğırlığı artmıştır. Hazıran ayında 178 6 milyon dolara kador artırılan petrol transferlerının toplam transterler Içındekı payı ucte ıkı duzevındedır Petrol ıcın vapılan doviz odemelerının o nemlı olcüde artırılmasına karşın, urun 'thalatı yerıne ham petrol ıthalatına yonelınmesınde agır kalındığı gozlenmektedır Bu arado remmuz ayı Içın planlanan petrol odemelerınde ae urun ıtfıalatı ağırlığını korumaktadır. ÖTEKİ TRANSFERLER Temmuz ayında, petrol dışındckl örönler icln toplam 206 milyon dolarlık dövız transferi yapılması planlanmaktadır Bu tutar, ozel banka'ar elıyle gerçekleştirılecek transferlerie 300 milyon dolara kadar yükselecektır. Ancak. ozel bankalann yapacağı dövız ödemelerınln btr bolümünün kabul kredısl yoluyla, geçmlş aylarda yapılmış olan Ithalat bedellenne gıdeceğl bılınmektedir. Temmuz ayında Merkez Bankasının petrol dışındakl urünler icın yopmayı öngördüğü transferler ıçınde özellıkle hamyağ ağırlık taşımaktadır. 1960 larla bırlıkte uıuslararası alanda ken dını gosteren bır dalgo tum kapıtalıst dunya yı sarmaya başladı Teror Gecen yuzyılo gore cok onemlı farklar sergıleyen teror son /ırmı yıl ıcmde bır yandan ulusiorarası duzeyde orgutlenırken, bır yandan da tek tek ulkelenn en onemlı sorunianndan bınrtı oluşturmuştur Ister teror deyln ıster anarşı bugun ortaya konuıan eylemler artık ışcı sınıfı ıcınde bır okTn olmoktan cıkmıştır Teror anarşı gecen yuzyıl ışcı sınıfı ıcmde oluşan akımlardan ve sapmalardan bırı ıken. bugun nesnel ve oznel koşulların kendıne ozgu durumlann urunü oimuştur Sosyalızmın gelışmesı teroru bır yana ıtmış boylehkle anarşızm ışcı sınıfı dışın da kendıne yenı alanlar aramaya boşlamıstır Terorun ulkeden ulkeye degışık gorunumler sergıledıgı bır gerçektır Ancak, temelde yatan ve kapıtal st dunyadakı bu tur eylemlerı bırbı nne sıkı sıkıya bağlayan onerrıi bır olgu var dır Kop/ralıst dunyanın neresınde olursa otsun, terore başı/uranıar kapıtalıst sıstem ıle celışkıye duşenlerdır Kendmı bu celışkınm ıcın de bıılan özellıkle a dınlar ve ogrencıler genel lıkle bıreysel plando boşlavon bır cıkış yolu aramoktalar Teror de bu noktoda doğmak fad «. Kapıtalıst sıstem >le celışkıye duşmek eğer ulusiorarası bır sorundan kcynaklanıyorsa, ufuslarorası kapıtalızmın dünva polıtıkasından kaynaklanıyorsa o zaman terorün boyutları da celışkınm kaynağı gıbı uluslararası olana yansımaktadır Yok eğer özellıkle bır ulkede yoğuniaşan celışkı ıse o zaman eylemıer de daha cok ıce donuk nıtelıkler taşımaKtadır Dort Fılıstınlı gerıllontn Mısır Buyukelcılığını basmaları ıle Turkıye nın dört bır koşesın de yenıden tırmanan terorun arasındakı fark ya da ortak nokto ışte burada duğumlenmekte dır. Kapıtalızmın gelışmesı, ondan da ote te kelleşmesı ozeü kle kucuk bunuvazı ıcmde farklıiaşmayı hızlandırnaktadır Tekeilesme le bırl'kte artan fıyatlar ve ışsızlık kucuk bur luvazının fıvct ort şına ve ıssızlıge dek gecen doremındekı sosyol ver n yıtırme surec nı baş latrraktaGir Kış lıgın degers zleşmesı, eskı onernını koruyamaması k s nın sosyal ıçlevle rını yıtırmesı. aydınian ve ogrencılen daha YORUM" Terör vc Politik İktisat .Yalçın DOĞAN* cok etk lerken onlaria b rlıkte d ger kucuk bjrıu/a kesımlerı de ekonomık olarak etkınlık lennı yıtırmektedırıer Bu durum da btı ınsOf) (an «De/ıste karşı» yo da »Devlet OİOTOK be I ren otorıteye karşı» avakland'rmoyo ıtmekted.r Uluslararası sorunlorda ayaklanma «Herhongı bır otorıteye» karşıdır Kendı ulusal so rununun cözumüne u'uslarorası kapıtalızm ola nak vermıyor bunu gucleştırıyorsa, ulusal bır devlet kurma olanaklarından yoksun bırakılıyorsa ınsanlar o zaman terorun yerı ve za rnanını bılen. ancak teroru yarotonlar olmaktadır Terör. uluslararası alanda kendı so rununu duyurmak başlı başına, sorunu du/ur manın yolu olmaktodır Apcak cözum arayışı ıkıncı pıanda kaımaktadır Cunku terorle c6z m e ulaşıldığı dunyanın hıcbır yerınde gorulmem ştır Tercr yoıuyla bır devlet kuruldugu dunyanın hıçDır yerınde rıe nuz gorulmemıştır Benzer b cımde herhangı bır ulkede de, teror yolııyia kapıtalıst sıstemın aeg ştıqı yıne garulmemıştır Teror arttıkca da mokratık hak ve ozgunuklenn kısıtlanmo&ı da artmaktadır Boylece teroru yaratanlar amaclan dışına cıkmakto kendılerını aestekle meye hazır olabılecek kıtlelen ıtmektedırier Cunku teror kıtlelerın ellerındekı demokrotık hakların devlet tarafından alınması sonucunu doğurmakta ve halk bunun nedenı ola'ck "eroru yarotanlan gormektedır Dolayısıv'o sonucta ortayc cıkan ozgjrlukierın daha da Kisıtlanması kapıtatızmın teror ıle daha da guc 'enmesı devlet n ışçı sınıfıno ve demokratık guclere karşı daha yogun bır b cımde harekete gecmesı olmaktadır Bunun da, kıtleier tara fından desteklenmesı soz konusu olamoz Turkıye de teror ıse sosyal demokrat ıktl darla ozelhk'e sagda yenı boyutlar gostermeK tedir Bununso ekonomık sıstemle celıSKiye duşmekıe ılgısı yoktur Son yıllarda ekonomık bundhm doruğuna'vormışken Başbokanın son Eçje gezai halktokr tlgınc bınktmı görtemeye Vırsat vermıştır Petrol yok. goz yok. kahva yokken, fıyoîlar olabıldığıne artmakta ıken, hal kın dıle getırdığı özlemler sıyasal nıtelıktedır TV ekranlarına da yansıyan sloganlar «daha cok petrol, daha cok yağ» değıl. tMHP kapatılsın, UGD kapatılsm» bıçımındedır Sıstemle celışkıve dılçen solun vapacağı. başvuracağı yontem bu durumda ortadadır Onlorın yopocoklorı 19 sıyosal orgütlenmeyı hızlandırmak ve kıtleleri antı faşıst bır prog ram çerçevesmde toplamaktır. YAPAY YAĞ DARLIĞINA YILLARDIR İZLENEGELEN YANLIŞ POLİTİKALAR NEDEN OLUYOR Kenan MORTAN r ANKARA (ANKA) Yılın flk altr aylık donemı sonunda pıyasadakı kağıt para mıktorındo gozlenen hızlı artış temmuzun ılk haftasında da surmuş ve 150 mılyar lıralık bır büyükluge ulaşılırken 1978'ın butununde gerçekleştırılen artışa çok yaklaşılmıştır. 1978 yılı başında 77 mılyar 881 mılyon lıra duzeyınde olan emısyon hacmı. yılın ılk yarısında yuzde 14 oranında genışlerken, bu yıl eşdonemde yuzde 25,6 oranında artmış ve 113 mılyar 661,7 mılyon lıradan 142 mılyar 755 mıl yon lıraya yükselmıştır Pıyosadakı kâğıt para mıktarı temmuz ayın»» ılk haftasında da 6 3 mılyar lıra crtarak 149 mılyar lırayı aşmıştır Böylece gecen yılın bütününde 35 milyar 781 mılyon Itra artan emısyon hacmi bu yıl 6 temmuza kadar olan 27 haftalık dö Başbakon Ecevıt torafından geçtığlmız hafto. Aydın'da temelı atılan margarın tesısı ile, bır yandan bugune dek buyuk oranda değerlendırılmeyen pamuk cekırdeğınden yararlanılma yoluna gıdılırken, ote yandan yağda belıren yapay ocıklara korşı kamu kesımı daha etkrı bır bıçımde gorevlendırılmektedır Ramazon anfes nde buyük kentlerın tumunde belıren uzun kuyrukların belgeledığı yağda ortaya cıkan acığın yapay olarak yaratıldığı gozlenmektedır. Çünku, tuketım oranları ele alındığında, yağm beşığı olan Anadolu nun tuketımınde cok gen kaldığı gorülmektedır Nıtekım, 1973 yılı sonu verılerıne gore kışı başına 13 kılo yağ tuketılmekteydı Bunun 3 9 kılosu lıkıt, 2 3 kg. zeytınyağı ve 4 6 kg margarındır.. Bugun ıse, geneli icmde ele alınd'ğında, tum yağ üretımınde kapasıte 2 4 mılyon Kna ulaşmış ancak talep yeni 1 3 mılyon tonu bulmuştur. Bu oran dünya sıraıamasına göre tüketımde büyuk bır gerılemeyı göstermektedır. Oyleyse darlık nereden kaynaklanmaktadır. Türkıye'de, yağ üretımı konusunda yapılacak bır genel değerlendırmede, bu alonda gırdl yönünden ters sonuclonmanın ve daha çok, yaboncı şırketlerle. bazı aracıları zengın edecek bır polıtıka ızlendığı. üretım olayınm son halkası olarak kabul edılen dağıtımda da açık bır tekelleşmeye goz yumulduğu anlaşılmaKiadır. Yurdumuzda yağ ürettmının temel gırdılerf zeytın, aycıcek ve cığıt dır. Planın ılk uygulondığı 1963 yılnda. en duşük malıyetın zeytınae olduğu belırlenerek, özendırmen.n zeytmden başloması, margarın konusunun ıse en sonda eJe alınması kararlaştırılmıştır Oysa, ılk yıllarda bell olcülerde desteklenen bu polıtıka bır süre sonro büyük şırketlerın güdümıne terk edılmıştir Bu donemde bır zeytın ağacmın, dıkım malıyetl, dev lete en cok 500 kuruşa gelmekteydı Ancak. Türkıye'de başlayan teşvık furyası, bu yalın gerceğı gozardı ederek, 100 mılyondan aşağı malıyeti olmayan cok az işd calıştırabılen. dövlz yutan büyük margarın proıelerıni desteklemıştır Morgorınden esirgenmeyen destek, llkel kabul edılen ama büyuk üretımleri kotaran yağrıanelerin modemizasyonu icın cok gorülmüştur YOKEDİLENLER 1970'lere gelındığınde bu carpık oolltlkanın sonuçları tüket mde kendınl gostermıştır Buyuk reklamlarla. ev kadınlarma yemek kıtaplarıyla oeslenen margarın tüketıml sıvrılmış, aynı gün Yağda toplam üretım 2.4 mılyon tona ulaşırken, talep ancak 1.3 milyon ton. Bu sayılar darlığın yapay olarak yaratıldığını kamtlıyor. Taban fiyat politıkası margarinin sürekli teşvık edilmesi ve ülkenin öz ürünü olan yağ bitkilerinin gen plana itilmesi bugünkü çıkmazın başlıca nedenleri lerde, birl yurtdrşında diğerl yurt'Cİnde olmak uzere ıkı oJay bırlıkte yaşanmıştır Bır yandan cokuluslu şırketlerın elınde buyük vağ stoklorı bınkmış dığer yanda bunu erıtecek pıyasalar bulunamamıştır. Bu donemde Turkıye de taban fıyalları konusunda da bır garıplık yaşonmış, 197477 donemnde aycıcek taban fıyatları hemen hıc artırılmayarak üretıcının başka tarımsal ürünlere yönelmesı sağlanmıştır Bundan sonra büyuk teş\ıklerle hemen her köşebaşında kurulan morgarın tesıslerme hamyağ bulmak ıçın yağ dısolımına başlanmıştır Bugun margarınde 200 bın ton fazla vardır ve son üc V1 dır darlıklar nedense hep Ramazan ayı oncesı oiuşmaktadır Kısacası, sorunun bırıncı duğumü ızlenen taban fıyat polıtıkası margarınde ş>smeye yol acan teşvık polıtıkası ve yurdumuzun oz uruilerının uretımmı caydırıcı bır poiıtıkodır DAĞITIM TEKELLERI Türkıye'de fıyat sorunu gıbı gosterılen margarın ve yağ darlığında ana neden dağıtımda olusan tekeller ve kamunun düzenleyıc/ rolunü hemen tamamen yttırmesıdır Uzmanlar bu nedenie, birlıklerın bu arada TARIŞ'ın devreye girme 31nın büyük onem taşıdığını bu volla Duyuk ş r ketlerın dıkte ettığı fıyatlara dırenıleb>leceğını be lırtmektedırler Nıtekım satıs f'vatıan resmen ba kanlıkça saptandığı halde. vag şırkelierının ei öuyüğü 19 mılyon lıra zarar ettığıni acıklarken Adana'da kurulu bır başkası 41 mılyon nra Kar beyon etmıştır Butun bunlar bu sektorun kenrl başına buyruk denetımsız co'ıs' qınn acık k r nıtıdır. Bu poi'tıkanın uzontıiar' genelMkle Ro mazan ayı oncesı gorulmekte ve margarın şı ketlerı bu «krıtık av» ıcınff» soz bırlığı etmışctsıne. zam ıstıyerek malı pıyasada ka/bettırmdK c diı. BALTALAMALAR Türkiye'nin doğal urünu olan zeytnvağınaa, yoketmeye yonelık polıtıkanın salt yurt ıC'.ide kalmadığı ve onemlı buyük merkezlerde de surdüruldüğu anlaşılmaktaaır. Fınancıal Tımes guzetesının yaptığı değerlendırmeye göre K temmuz 1979 s 35) Cenevre'de Unctad cercevesnde hazırlonan yem zeytınyogı anloşması AET ye üye olmayan ulkeler grubunda «kuşku buiutlarının doğmasına» neden olmuştur Burada da büyuk şırketlerın gırışımıyle zeytınyağı üreten Akdenız ülkelerı ıkıye bölünmuş ve Italya Franso ve Yunanıstan AET cercevesınde kontenıonıonc kayrılmıştır Bu polıtıka ıse zeytınyağı üretımın! boltoloyan b r başko neden olacaktır. GİRİŞİMLER Sanayı Bakanlığı önculüğünde şeker şırke tınrı başlattıgı aycıceğı ektırme proıesinın aeneı lıkle başarılı olduğu ve uretım artışı sağladığı ılk tahmınlerden anloşılmaktadır Bunun surdürülme sı gerekiıdır Aynco uretıcl b'rlıklerının (TARI5. ANTBIR LIK ve Karadenız Bırlik) yağ üretlm ve da4't>mı 1 da katkılannın artması darlıklann onlenmesı cç sından onem taşımaktodır Insan sağl ğı kadar tocuk beslenmesl tc n de vopı Joşı kabul edılen soyayoğı ve zeytınvoo nm uretımınm teş\ıkı >ç\n Zıraat Bankasınca a rış mde bulunuimolıaır Söz konusu pontıkolora gıdilmes nainJe vc onv oisuğu bell1 voa urct m acıgp kapanarok yyc^ek konusunda k»n<i kendıne yeterlllık sağiaciı<5i 77'ier grubu tiro* ncion tescıi ed len Turkıve bu konudo onertür o r e^geîı aşmış olaca<tır. Piyasadaki kâğıt para miktarı 150 mil/ara yaklaştı nemde 35 mılyar 373 mılyon genışleme gostermıştır lıralık KREDILERDEKI GELİŞMELER Merkez Bankasının 6 temmuz gun lu verılerıne gore ceşıtlı kamu kuruluşlarına acılan kredı'er 2.4 mılyar lıra artarken. bankalara acılan kredıler 541 mılyon, tarım kooperatıflerıne acılan kredıler de 1,4 mılyar lıra'ık coğalma kaydetmışlerdır Merkez Bankası Kredılerınde toplam olarak 4 3 mılyar lıralık artışı ıfade eden bu gelışme sonunda, bankalarca kullanılan kredı tutarı 57 mılyar 954 mılyona tarım kooperai'flerınce kullanılan kredıler de 23 mıiyar 521 mılyon lıraya vükselmıştır Bu arada IMF standartlarıyla yapılan hesaplamalar Kamu kesımı kredılerıpm duzeyın 274 mılyar lıra olarak qostermesıne kor$ın Merkez Bankasının haftalık durumunda kamu kredılerı 108 mılyar 178 mılyon lıra olarak gorun mektedır. Hızlı sanayileşmede tarımsal kesimde verim artışının büyük etken olacağı ifade edildi ADANA (a a ) Hızh bır sanavtteşmevi amaçlayan yenı plan strateh^ının gerçekleşebılmesınde tarım kesımınm hüyük rol oynayacagı behrtılmış tarım kesımınin ekonomıye ek degerîerde kaynaklar yaratarak yardımcı olması ıstenmıştır Son yıllarda dünya ekonomık yapısınm yarattıgı bunalımların ulkemızı de etkıledıgıne degınen Çukurova Unıversıtesı Zıraat hakültesı Ogretım uyelerınden Prof Ercan Tezer, bu konuda şunları sövlemıstır 'ülkemızın 1970 lerde sahıp olduğu efeonomık üstunlukler petrol krızı ıle ortaya çnkan sorunlar karşısında kısa sürede enrmş, toplumumuzdakı ıç ve dış etkenler ekonomıh sıkıntılarımızı artırmıştır Bu nedenle hızlı btr sanayıleşmeyı amaçlavan \em plan stratensının gerçekleşmesınde tarım kesımı ekono•nıye yuk olma yerıne \aratacagı ek degerlerle kaynak oluşturmnsı ve boylece ona dınamızm kazandırması gerekmektedır »