Katalog

0 N İ K İ CUMHURtYET 16 MART 1979 îran Devrimi, petrolün yanı sıra Batı'da halı ve havyar piyasasinda da panik yarattı IRAN'IN YILLIK HAVYAR IHRACATI 190 200 TON BU MIKTAR, DUNYA HAVYAR URETIMININ YARISINI OLUŞTURUYOR h a n d a k ı son olaylaı o/pllıkle ya petrol pıyasasında buvuk bıı nalıtn yaıatmakla bıılıkte bunurtla mamış ve 'zengın sofıalannıd<ı degerlı* bir gıdadan Havyardan sun bırakmıştır. dun bu kal •^o^ yok Her yıl dunyada urptılen havynıın hemen hemen yansı demek olan 100 200 ton arasında dışsatım yapan Iıan da geçtıgımu gunler icınde I a h ı a n d a k ı 'Dpvlet Havyar Deposunun kopenMfi ııni açmadıgını gorenler deh",ete duş muşlerdır Her nu kadar lesmı a<,ıkla malaıda dukkanın geçıa* olarak kapa tıldıgı one surulmekteyse de bu ppk ınandıncı gelmpmpkte ve adeta *naınkyaratılmaktadır Dunya havyar pıya^asında otkmlık ü a n ıle bovjetler Bırlıgının elındcdıı Metsm Balıgının bu pek degerlı ıumut talarının fıyatlaıı son bırkaç yıldır ar tan ıstemınf» kaışılık duşük sunum ne danıyle suıeklı olaı ak ırtagolmıytır Bu artıs Sovveller Bırlıgı urrtımındekı duşu";ten de k ıvnaklandıgındun Iirinlı satıcılar durumdnn pek memnundular Oyle kı Avrupa pıvasalaıındti vaklacjik bir kılogmmlık bır havvar kutu.unun fıyatı 800 dolar (24 bın hıa) kadaıdı Ne var ki ılk baki'jta Iranlı satıtılaı ıçin karanhk Kibı gorunmpsınc kar^ır gplccok oldukça parlaktır (,unku hav vaı topl ımtı mpvsımının en verımlı do npmi ılltbahaıdıı bu bu ıkıncısı df IiHnın Dmı I ıdeı) Avetullıh Humc^n • SP;( ve \n pullu balıkların •tt't, yedth lcri* goı ek<,psıyle j enmelerı caız ol mavan* g ı d i l a ı d a n sayıldıgırıı açıkla miîftır Boylcslıkle *Avı upahlaşınış zeıi gın Iranhlar* artıU sottalnıında havya la yer veremevecpkleı bunun soııııtun da da vıllık dı^sntım tutarı 30 lon ka dar <\\ tabıleceMıı Iıan Devıımından olumsu/ yond» rtkılencn biı dıger Relır kaynaçrıysa hnlıdn Tıpkı havjar fıyatlan «ıbı Itan hcilılnıının hyatları da son bırkaç vıl dır surekh yukselmistır Aıritt son /a manlnrda Avt upd da du/enlcnen 'Ci<,ık urtunıalarclci' uzucu lıj.atlar oneı ıl meUtcdıı alıulaı taralındıırı Bunun buşlıca mdpnı ge<,(>n kasım d ın borı Iranlı satıcılaıdan dogı u du ı ust rml ilamayan • toptcihcılcuı bıra kan ılırılar «oçı/e arlıımalaru vonpl mı^lçtdıı Hem de alışngoldikleı ı tıyai ların u/orınde oderneyt. \ancismuydtak Bu duı umdd da artıtrnalaı çogu ke/ bd<;lanffi(, tıydtının u/tırınö bile rıkama dan snnuçlinmriktadıı Halı dıssatınıının Itanın petıol dıy KPİıı kaynaklan ıçınde ^20 nranında yer kapladısı dıi'junuldugunde venı Iıan >onRtımınm kısa b ı surp sonra yenı halı polıtıkasını* saptayacagıni mutlak «07İe bakan uzmanlarsa lıyat h r d a şu s ı n ı/lunen dengnsulıgin do gıdenletegı ındncındnlnr (Dış Haberler £>er\.ııı) DUVAR GAZETEIERtNE GÖRE ÇİN HALKI V1ETNAM SALD1R1SINI TEPKIYLE KARŞILIYOR Çm dekı duvar gaietcleı ındc Vıetnam'Hakı taıpısmalctıın Pekınlı vonetıcıler tarafmdarı vaıatıldığı goruşu savunuluyor Djnyanııı an sıcak bolcjelerınaen bırı duru muna gelen Gunoydogu A o ya da 1979 yılı knn ve gozyaşıylo surerken Ç\n Holk Cumhurıyetı mn Vıetnam o bTİdı ısının C n halkı lorafından tepkıy le kaışılandıgı bıldırılnıekteclır Franso da yayınlannn haftalık L'Expre8S rier gısının ıkı muhabırı goctıqımız gunıerde Avrupa ya bır zıyaret yapan ronq Dınq odlı bır Çınlı pro fesorlfi bır goruçmp /ap^ıak Cm Vıetnam catiş ması ıiakKında Çıniı oorencılerle aydınlarının ne duşunduklerını oarennıek ı jtemışlprriır Prot Dıng goruşme sırasınJa Pekın rlekı rtuvar gazetelerın de savaşın Cmlı yonetıcıler tarafından ^afonidıgı şeklınde cıkon yazılardan soz etmış ve burokrat lonn ulkeyı sovaşa surukiemeye hakkı oımadık laıı bıcımınde ulkede yayqınlaşan goruşlerl be lırtmıştır SORU Calışma hakkında belıren t n etklll tepkiler hangllerıdır'' YANIT Olayın kınannıası veya onaylan ması Teng Hsiao Pıng e yoneltılen eleşlırıler guncel «oıgurluk» kavramı cercevesınde yapıl maktadır Sovaşa karşı olanlar sorunun donup dolaşıp dıplomatık ya da tıcar alanda odaklaş matıindan koıkmcıktajırlar Bılhassa Kultur Uevrı mmden sonra savaşa karşı olnıılar Ç\r\ In ınsan cıl akılcı ve pragmatık bır ımaı yaratmak zoruıı dn oıdugunu belırtmıslerrlır Savaştan yana cıkon lar ıse savaşın ancak kucuk yankılar uyandıra cagını talımın atmpktedırler Ote yandon Poı Pot yonetımlndekı Kambocya nın desiPklenmesmın de buyuK bır yanlış olc'ugu konusunda suclamala' gıderek yoğunlnşmaktadır Zaten bu destege cok gulunr bır bıcı nde karar verıldı Cın dunyada Maoi7mden kotu bır bıçımde esınlönen yonetın Cln'de Denıokrosl Bulvarı nda yayınlanan duvar ga zetelerinln onunde qenı^ hcılk kıtlplerı blrıkir ler arasında yalnuca Kanıboçya dakılerı ledı Kızıl Kmerler ın Angkar ına destok sağladı Buna ragmen Kamboçya da lyı ve parlak bır kışı olarok tanınan Çu En Lay ın dul eşı o donemde Pııom Pen e gıllığınde onun kışılıgıne de golge duşuruldu Ona da kusur yuklendı SORU Vıetnam a mudahaleyi onaylayan lar ne gıbi gerekcaler orlaya atıyorlor' YANIT Kamboçya nın ışgnl pdılcığını one suruyorlar Ayrıca Vıetnam ın nan^or'ık ettığını ve kıbırlı davrandıgın behrlerek Vıetnonı a ders verılmesının gereklılıgınden so7 edıyorlar Onla ro gare Vıetnam ın saldırganlığı ve Cın asıllı yurt taşlarına olan davranışları bagışlonomayacaK turden Bu savasta sorumluluklar genış bır ş.ekıl cJe puylasılclı !?ırıuJı KambO(,ya ıçln tek blr cozum yolunun bulundugunu duşunuyorıız o da Prens Sıhanuk a bır çagrı yapmaktır SORU Vıetnam a karşı uzun sure devam edecek bır savaş konusunda Çln'de yaygın olan goruş ne? YANIT Savaş turadaıları 1 3 ay aıası su rebılorek bır savaştan soz edıyorlar Bır cokme ıstemıyorlar ve zaferın tamamen kendılerınln ola cagına ınanıyorlar Savaş yanlısı olmayanlar Ise. 2 haftalık caıpışmalaıın zaten yeter uzunlukta olduğunu belırtmekto vo yenılen ya au yenenı be'ılı olmayacak uzun s ıselı bır sovub uuşunre«ınfi karşı cıkmaktariırlar Bunun yanında \vsr Aı taraf 0a cıddı bır Sovyet oskerı muaalıaıesınl goz onunde bulunrlurmuyorlar SORU Hangılerı fazla 7 Savaş yanlıları mı bunlara karşı çıkanlar m ı ' YANIT Benım goruşuııın gort savaştan yano olmayanlar dalıa fazla Başta bunun ter sıydı ^ ^ ^ ^ % . * (DDNYADA EKONOMİ VE TİCARET DÜNYA GEMİ YAPIM SANAYİİNDE BUNALIM Dunya gernı yapını sanayıi azalan sıpa rışler nedenıyle bunalıma gırerken kımı ge hşmokte olan ulkelenn toplam uıotım ıçın dekı paylarını aıtıtdıklan go/lpnmı^tır Fa ırplay Intomatıonal'ın açıkladıgına goıe 1077 de toplam 20 8 mılyon Dwt olan gpnıı sıpa rışlen 1978de ^on 1J yılın en duşuk du/pvı ne inmış ve toplam 137 Dwtluk 915 sıparışı \erılmıştır boz konusu bıınahm da ha c,ok Japonya gıbı gemı >apım sanayıının eskılpıinı etkılemış ve bunlann pa/ar payı 1977 de 'o47den 1978 de ^40 "5 B du^muştur Pazardaki paylannı artıran ulkpler arasında ıse BrO7ilyn Gunpy KOIP Pnlonya ve layvan gıbı yenı uıetıcıler on sualaıı almışlardıt Ote >nnüdn gcmı sıpaııijlpı ını «rtıran ııl keler ıçınde Cın ba^ta gclmekte onu ABD Brezilya Endonp/ja Pakıstan \\u«.tralj.a \e lurklyp ı/lpmekiedir bon uç \ıl ıçlnde 1 mıl yar dolar harcayarak çes,ıth tıp ve boyda 228 gpmı satın slan Çın ın halen derıi7>olu ta ^.ınıar ılıg nın r»'50dpn fa7|tıs>ını kondı gem,lcuyle geıvokleştırdıgı anUı^ılnıaktadır. Derleycn: Osman ULAGAY Ulkeler Urünler Kuruluşlar *** iS7fd6 ccıi" fıygtlarig % 1Q,3 b j yuyen GSMH 231 8 mMyar dolara erış ınıstır Gercek buyume hi7i ıse > < , 31 re kalm'ştır Öte yandan 52 6 mılyo Kanada dolan olarak bağlanan 1976 79 malı yılı butçesı ceşıllı harcama qruplarındo o'ıenTİı kısıntıları onqor mektedır Artış ongorulen harcama grupları arasında ıse savunna gıder leri ve 1 11 milyar Kar ada dolarınaan 1 21 mılyara yukseltılen dış yardımlar d kkatı cekmektedır Allıed Irısh Bank uzmanlarınco hazırlanan bir raporda Irlando eko nomlsının 1979 yılında % 5 lık bır bu yume hızına erışeceğı enflasyonuıı ıse yonıden ıkı hanelı rakamlaro yuk seleceğı ılerı surulmuştur Partısının yıllık kongresınde bır konuşmo yapan Başbakan Jack Lynch de enflasyonu oı leme^ ıcın ucret artışlarını snıır landırmanın zorunlu olduğunu belırt mış ve kamu kesımınde % 40 % 50 ucret artışı Isteyenlerı cılgınlıkla suçlamıştır Irlanda Işcı Sendlkaları Konfederasyonu ıse ucretlerın sınır landırılması konusuida hukumetle an laşmaya egnımlı gorunmekledır ( § KANADA OECD, yeni endüstrileşmekte olan,, ülkelcrle ticaretinde 20 milyar dolar tazla sağladı OECD baş ıktısatcı*»ı Siephen Marrıs OECD Observer dergısıne yazdığı bır yazıda Brezilya Guney Kore Meksıka Tayvan Sıngapur Hong Kong ve kımı Guney Avrupa ulkolerı gıbı «yenl endustrıleçmekle olan» ulkelerle maınul mol tıcaretının artmasını gelışmış OECD ulkelerı acısm dan «olumlu bir gelişme» olarak nıtelemıştlr Mar rıs ın verdığı soyılora gore soz konusu «yenl en dustrıleşmekte olan» ulkelerın OECD ye mamul mal dışsatımları 1963 de 1 milyar dolardan 1377 de 33 milyar dolara yukselmıştr OECD nın soz lonusu ıılkelere dışsatımlorı ıse aynı donemde 5 5 milyar dolardan 52 milyar dolara yukselmış ve OECD nın bu tıcaretten sagladığı fazla da 1963 de 4 mılyarken 1977 de yaklaşmıştır ?0 milyar dolara Steplıen Marrıs e gore gelışmış OfcCD ulke \ax\ sermaye yoğun sanayı malları satıp emek yoğun sanayı malları satın aldıklan ıcm bu tıcaretten kurıı cıkmakta refah duzeyler.nı vukselt meK ve ı^gucu kaynakiarından tasarruf saglanıak olanaklarına kavuşnıaktadırlar Işsızlık sorununun gundemde oldugu gunumuzde ışgucu tasarc rufunun sıyasal açıdan ı tenılır bır sonuc olmadı ğına dıkkatı ceken Marrıs buna kaşın gelışmış ulkelerın etlasyon ve ışsızlık sorunlorına uzun vaaelı cozurtıler bulmok iCm korumocılıgo değıl, «yenl tndustrileşmekte olan» ulkelerle doha genış capta tıcarete yonelmelerl gerektıginı vurgu lamıştır. A, C VE E VITAMINLERİNIM KANSERLI U R L A R I N GELIŞIMINI ENGELLEYICİ ETKISI OLDUĞU ONE SURÜLDÜ | Uzmanlara gore baklagıller, lahana ve kaınıbahar, ıcerdıklen vıtamınler nedenıyle kanserlı hucrelerın vucutta gelışmesını onleyıcı etkıye sahıp # IRLANDA «YENİ ENDÜSTRÎLEŞMEKTE OLAN» ULKELERLE MAMUL MAL TICARETtNIN ARTMASI, OECD ACISINDAN «OLUMLU BIR GELIŞME» OLARAK NITELENIYOR. Yenî Avrupa Para Sistemi, Avrupa Birliği yönünde bir adım mı ? Yılbaşından berı Fransa'nın Itlrazı nedenlyle yururluğe konamayan yenı Avrupa Para Sıstemı (EMS), son Avrupa Zırvesı nde alınan kararlo uygulonmaya boşianmıştır Fransa nın ıtırazına yo açan telâfı edıcl tarım subvansıyonlannm aşamalı olarak kaldırılması kararı uzerıne yururluğe konmasını onayladığı yenı sıstem Ingılter© dışındakl sekız AET ulkesı paralarının kendı aralarındakl değer degışmelerının belırlı sınırlar ıclnde kolmasını ve doların değerındekı dolgalanmalardan fazla pikıienmeyecek bır para bolgesl oluşturulmasını amaclamoktadır Ayrıca sısteme kotılan ulkeler gerektıgınde pnralarının degerınl korumak ıcm 30 milyar dolarlık bır rezerv fonundan yurarlanabılpceklerdır Bu gelışmeyl Avrupa blrlıöj yolundo onemlı bır adım olarak nıteleyen kımı yorumcuiar slstemın gıderek bır Avrupa Para Fonu na donuşebıleceğını belırtmışlerdır «YENİ ENDÜSTRİLEŞMEKTE OLAN» ASYA ULKELERİ YÜKSEK BUYUME HIZLARINA ERİSTİLER «Yenl Endustrileşmekt» Olan» ulkeler ara sında anılan kımı Asya ulkelerı 1978 de yuksek buyuıne hızlarına erışmışlerdır Ucuz emekle e mek yogun sonayı malları uretımınde buyuk bo şnrı sağlayan ve cokuluslu tekellerın yatırım ala nı halıne gelen bu ulkelerden Tayvon %12 8 Gu ney Kore %12b Hong Kong %10 0 ve Sıngapur %8 6 lık buyunıe hızlanra erışırken kımi dıqer Asya ulkelerının 1978 buyume hızları ria tatmın kar olmuştur Tayland %8 Malezya °/,?b Endo nezya %7 0 Fılıpınler ıse %5 8 lık yıllık &SMH artışları kaydetmışlerdır. % ZAMBİA Denıze cıkışı olmayan Afııka u kelerınden Zambıa'da yaşamsal onenı taşıyan mısır rekoltesı kuraklık nede nıyle yetersız ka'ınca onemlı ölcude dışalım gereksmmesı doğmuştur Zam bıa nın bu dışalımı ve bakir dış'întımını gerçekleştırmek ıcın 1972'den berı ka polı tuttugu Rodezyo Guney Afnka demıryoıunu acmak zorunda kolması ıse Zambıadakı uslerden Roclezya dakl be yaz azınlık yonetımıne karşı saldırılar duzenleyen ZAPU qerıllalarını tedırg n etmıştır OPEC bunyesındPkl en kucJk uretıcl olan Ekvator petrolün flyatını dunyadakı fıyat gellsmelerıne gore saptayacağını acıklamıştır 1977 den sonra 1978 rekoltesı rie yuksek olmuş ve FAO tahmınlenne gore 376 mllyon tonu bulmuşlur Ure tımını 134 5 mılvon tono ulaştıran Cın ın dışsotıma sunacağı mıktar bılın •rezken 78 5 mılyon ton pırınc ureten Hındıstan ın 500 bın ton uretımı 7 1 nrıilyon tona ulaşan Fılıpınler'ln de 200 D n ton pınnc hrac edphılfreg ne aoplonmıştır Ote yandan buyuk alıılardan Malezyo Endonezva ve kimı Ortadoqu ulkelerının dışalımlarını azaltocaklarl, talep artışlarınm Ise Brezilya ve Vıetnam dan gelebıleceğ ılerl surulmuştur Gecen yıl yapılan stoklamalar do hesaba katıldığında bu arz ve tolep durumunun fıyat du suşlerıne vol acması olası gorunmek tedır Unlu meşrubot sirketl PEPSİ CO nun 1977 de 3 640 mılyon dolar olan cırosu 1978 de 4 300 mılyon dolara kârı Ise 197 mılyondan 226 mılyona yukselmlştır Rakıbı COCA COLA ls« cırosunu 4 430 mllyon dolaro kdrını da 375 mılyon dolaro yukseltmıştır # EKVATOR # PIRINÇ Bozı vıtamınlerın kan^er yapıcı klmyasal maddelerın vucuttakı faa lyetlorını engelle yıcı etkısı oldugu bıldırılmektedır «Internatıonal Herald Trlbune» gazetesınde yer alan habere go re C ve E vıtamınlerıyle A vıtamının bazı bıleşımlerı kımyasal maddelerln yolacııgı kanserlı ur ların gelışmesıne karşı etkılı olmaktadır Amerıkalı kanser araştırmucılarınm vardıgı sonuca qore gerek bazı sebze ve meyvelerde bulunan A C ve E vıtamınlerı gerekse hazır yıyeceklere katılan sentetık vıtamınler Vımyasal maddelerın yolactıgı kansptlı urların gelışmesını onleyıcı et kılere sahıptlrler Amerıkalı kanser uzmanlarının blr sempoz yumda acıkladıklarına qore baklarjıller başta olmak uzere ozellıklo lahano ve karnıbaharda bulunan vıtamınler bazı kanser turlerının gelüjmesını engellemekte başarılı olabılecektır Hayvanlar uzerlnde yapılan uzun surelı deneyler soz konusu sebzelerde bulunan A C ve E vıtamını bl leşımlerının mıde baqırsnk ve gogı ste kanserlı hucrelerın gelışmesını engelleyıcı etkısı bıılundu ğunu ortaya koymuştur Bu arada a ' yaqlı gıdo reıımlcrının de kan serlı hurrelprın gelışmesını onleyıcı etkısı buiunduğu one surulmpktedır Uzmanların belııltıklerlne oore fazla yaglı besınler ve avrıco yempklerın pışınlmesınde fazla /aq kullanılması mıde ve bağırsaklarda kanserlı hucrelerın gelışme olasılıgını arttırmaktodır Ote yandan tum bu aro:>tırmolarrla kanserlı hucrelerın gelışmesıyle soyacckım araiindakı ılışkının de gozden uzak lutulmadıtjı belırlılmış tır (Dış Haberler Servlsı) OECD ülkeierınin Uçüncü Dünya'daki özel yatırımları hızla artıyor «Gallşmekte Olan UlkBİerds Yolırım» başhğıyla OECD tarafından yayınlanan bır raporda 1970 76 yıllorı arasında OECD ulkelerı ozel yatırımcılarının Ucuncu Dunya ulkelerındekl yatırımlarınria onemlı artışlar gorulduğu acıklanmışlır Rapora gore carl fıyatlarla 1970 de 3 7 milyar dolar olan doğrudan özel yatırırnlor 1976da 7 8 milyar dolarc ulaşmıştır 1977 de bu sayının 8 8 mılyara yukseldıg lahmın edılmektedır DAC (Gelışnıe Yardımı Komıtesi) uyesl OECD ulkelerının Ucuncu ' Dunya dakı doğrudan yatırım stoklannın 1976 dakl toplam defter değerı ıse 76 milyar dolar olarak saptanmıştır Bu toplam ıcınde en buyuk payları 91 mılyarla Brezilya 51 mı'yarlo Fndone/ya 4 7 mılyarla Ispanya ve 4 6 mılyarla Meksıka aimaktadır Aynı donemde DAC uyelerının UcuncO Dunya dakı doloyh yatırımlarında da carpıcı artışlar gorulrmjş ozellıkle tahvıllere yonelen bu tur yatırımlor 1970 de 1 l milyar dolardan 1976 da 9 1 mılyara yukselmıştır «YUKSEK PETROL FİYATLARI HEM URETİCİLERİN, HEM DE TÜKFTİCİLERİN YARARINADIR» Aıap Petıol Aıaştırmalan Merkez) Baş kanı Nıcholas Sctrkıs The \Ucid\e East der gısının soıularını yanıtlaıken yuksek petrol lıyatlannın u/un donemdp bır /orunluluk ol dugunu boylemıştır Sarkıs şovle demıştır 'Uluslararası Lnern Aıansı ge^en eylul de yayınladifj raporda IQ8îlerde dunyada bır petrol açıgı doyacagım ılprı surmuttur Bu durumda ılk bakıyta çelışkdı gorunse bı le Suudı Arabıstan ve dıger uretıeı ulkeler le ABD ve dığer tuhctıcı ulkelerın uzun va delı ortak çıkarlaıının yukieb oetrol fıyat larını zorunlu küdıgı so\lfnebıhr Oenızdi bı yataklan gıbı malıvetı yuksek rezervler. ancak pptrolun varıl fıyatı 20 dolan aştığm da devreve sokıdabılpcek ve cıddı bır petrol bunalımı onlenebılecektır » YUNANİSTAN'DAKI TARİHİ ESERLER SERGİLENMEK UZERE YURT DISINA GÖNDERİLİYOR ATINA (a a ) Ulkesının en bnpmiı mu zelerınden gelen Yunan Arkeoloıık esoıl^ıınn buyuk bır gızlılik ıcınde ambalaıland gı ve Atına nın 25 km batısındakı Eleusıs askorı havanlanında Parıs ve daha sonra Nowyork a gonderılmek uzerp bekledıqı bıldırılmekledır Nısan ayında Louvre muzpsınde daha sonra New York Metropolıten muzesınde sergllenecek olon eserlerln «Eqe tarıhl ve uygarlığı» no aıt oldukları belırtılmektedır Tarıhl eserlerın yurt dışında sergılenmek ıcm gondenimosıne karşı oluşan enerpk muhalefet hareketı nedenıyle hazırlıklor gızlılık ıcınde yopılmaktadır Bu tasarıya yalnızca muhalefet değıl aynı /amandn kamuoyunun buyuk bır bolumu dp karşı cıkmış ve Gırıt te oldtıqıı qlbı halk bu tasarının engellenmesı ıçın gostenler yap mıştı. # PEPSI COLA # COCA COLA