Katalog

O NİKİ CUMHURİYET 14 MABT 1979 Çin'in ihracatının 10 yıl sonra 4 0 5 0 milyar dolara ulaşması bekleniyor Batilı sanayilesmiş ülkelerde Çin'in ithal ede ceği malların bedellerini nasıl ödcyeceği ve Çin ihracatının artıs sırurlarının ne olduğu tar tışılıyor. ABD • Ctn yakınlaşmcsının ordmdan Pekin'dekj yöneticilerin, 8otı teknoloıısınm ithal edilmesl konusunda buyük bır ycrış ıc.nda oMukiarı gözienıyor. ABD, Japonyrj, Fransa. ingütere ve Federai Ainanyc başta olmak üzere ceşitli sanayileşmiş ulkelere crdı ardına giden Cin heyetleri. iddıah sozleşmeier imzalayorak geri donüvor'ar. Ancak bu aroda Batı'da Cin'ıri ithal edeceği mollartn bedellerini nasıl ödeveceğı ve Cin ekonomisınin geli$meve ınracatımr. artıç sınırlannın ne o ! duğu tartıstlıyor. tThe Economlst» dergısınde yer hobere göre C'n'ın gayrı safı rnilli g»lırm<'i 400500 miiyar dolar oduğu tahmin «diliyor. Cın'in yıllık ihracotın:n Dugün icın 10 m.lyor doiann altmda kaldığı ve doioyısıy:o Cin inrocatınırt gayn saf •mll; nasıladakı pcyının % 2 2,5 dolayiarmda oiduğu bel 1 'lıhyor. Pekınlı vöne!;cı!er gayrı safi rr.il'ı nasılada y'iilık % İC do<cv;annda artış bekterlerken, Botıü ekonom;stler bu arfsın anca* % 7 dciayındo gercekleşeceğı goruşünü savunuyorlar Sanayıleşmış ü'keler c;n cok yükçek olan bu % 7'lık buyume oranı. galişmekte olan ulkeler icin normal savılıyor. Ekonom<de yılda % 7'iik buyüme oranı, 1990 yılındo Cırr'ın gcyrı safi mılli hasnasının iki kotına ulaşarak Sugünku fryatlarla 1 trıivon dolara yukselmes.ni gerektirıyor. 1 tnlyon dolarlık gayrı safi rnilii hosıln Japonya'rın bugünku durumunu ortaya koyuyor Arcak 950 m>lyoniuk Cii'e karşı Jcponya'mn nüfusıınun 115 mılyon oiduğu hntırlanırsa, Japonya'do bjgun kişi basma dCsen mıllı gelırin. Cinm 1990 yıhnda ulaşccağı kişî başına mılli gelırin 8 katı oiduğu ortaya c:kıvor. Batılı ekonorrisller, Cinın ihrccatının. gayrı safi ulusal gsiırme oranic ıki kat hızlı geiışeceğinı ve 1990 yıltnda Cın ılvacatı' r.ın gayrı safı mıüı hosııa ıcmdeki cayımn r , 4 5 olacağını tarmın ediyorlar. Bu latv minlere çöre Cm'ın 1990 yıbnda ihracotımn 4050 milyar dolara uiasmosı beklen.;yor. Cm'in yillık ihracatının daha hırlı crtıp artmcyacağı sorununa karşıiık ıse. bu ülkenin ihrac Ticllarının doğru secimı. kalite v* pazarlar.a tekn'kıeri acısından yetennce deneyinın buiunmaması onemli bır sorun olarok ortaya cıkıvcr Ancak Batılı ekonomistlere gore son aylarda hızio Batı teknolojis:ne yöneıen Cin, bu a'andaki acığını kısa sürede kapatobiiecektır Geniş toprakloro, zengin enerji ve hammadde koynoklanna ve işgücune sahip olan Çin'in, BatMıların kurgrcıklan fobri^aiar va onların aktaracaklan pczarloma ve is idcresi deneyleriyie kıso sürede ihrocatını hızlandırabilece^i belirtiliyor (Dış Haberier S«nrt«i) Petrole yapılan son zamlar kapitalist ülkeleri, kalkınma planlarını yeniden gözdeıı geçirmeye zorluyor PETROL ÖDEMELERI DOLARLA YAPILDIĞINDAK; PARALARI DOLAR KARŞISINDA DEĞER KAZANAN FEDERAL ALMAN YA VE JAPONYA İÇİN PETROL FATURALARINI ODE MEK DAHA KOLAY. BATILI SANAYİLEŞAI1Ş ÜLKELERİN GÜNLÜK PET ROL GEREKSİNMESİ 35 MILYON VARİL. BU MIKTA RIN 21 MİLYON VARİLİ 5 OPEC ÜLKESİNDEN SAĞLANIYOR. Oloylar neden yie iran'ın petrol :hrocatını tümuyle durdurrnası, kuliar.dıgı petrou ithal yoluy'a sağlayon sanayıieşmiş ulkeler ve Ucüncu Dunya u'kelerınderı olumsuz gelşmeiere yolactı. İranın petrol ihracatını durdurmasının ardından OPEC uvesı petrolcü üifteier. örgüt kararlorını bir yona iterek ardı ardına petrcle yeni zamlar yapınca. petrol tüketen sanayiieşrriş ülkeîer ve Ücüncü Dünya ülkeleri kolkınnia planlarını yeniden gözden geçiTnek zorunda kaoıiar. Bu arado enerji tüketım ni kısıtloyıcı bır dızı önlem do curumun daho da cıddı oiduğu ve bu uik patrol ödeır.elerı gereken faturoyı i<arşımyamoyacakları kayded:lıyor. Batıiı yorumcaiora gore iran o'ayiarının ardınaar tırmanca peiroı f yatlar . Ucuncu Dunya ulkeierınde hukumetlerın düşrrıes ne biie yoı accıbıi'r. BATI ALMANYA VE JAPONYA Bu crcdo peîrol odemelerın.n dolorla yapıldıâına dıkkat: ceken e<onomıstler. pcrciarı dola karşısında surekh değer kazanan Federol Alnanyo ve Jaconyo nın. petroi faruroianm dığer Kapıîaiıs: ulkeiere oranlo daha kolay ödeyecsklen ve ekonomıiermde dcha az sarsıntınin mey dana gsleceçı goruşunu savunu/orlar. İngıliz «The Economist» dorgıs:ne gore Batılı sanayılsşTnŞ ulkeıer.n gunfuK petroi gereksınnnesı 35 niıiyon varıl. Bu gereksınmen.n i\ mıl yon varılı. 5 OPEC ulkesı |3uudı ArabiEtan, Iron, Irak, Kuvey; ve Bırıeşıic Arap Emırlıkierıı îcrnfındon kars.lan.ycr. OPEC. OECD ulkelerimn ıtlıal ettığı tum petro^un ıse yur.sı OP3C tarafınctan karsılanivor Bu sapianay! oeğerleı^ciırei Batıiı gözleır.Ciier «OPEC ülkeleri. petr>| tiyatlarını ne kadar arttırıriarsa arttırsır.lor. yins de mal larına alıcı bukırlar.» ciıyorlar v e Iraiın y.îksek fıyatlı petroi sevkiyatının Japonya tarofıncian hsmen satın ciınnıasına O'kkotı ceksyorıor Bu djrumda OPEC e karşı boykot uygulaTiak ve oır süre petroi sotın almcyaraK petrol fıyalianndaki hızlı art.ş an cfı^gınlernek Konusundaki onenlcrin gecersızlrgı de ortaya cı^ıyor. Pcrası olan üik? foturayı odeyıp petrolu alıyor. zor dunjmcia kalanlor ıse azgei şnnş u'keier oiuyar CENEVRE TOPLANTISINİN ONEMİ OPEC uyes ulKe yetkıiriennın 26 ,rortto Cerevre'de yapacaklan top'aniı bu genşmeiorın ı?ığmöa büyijk önem taşıyor. BMrdığ 1 gıbı Lıbyo. Katar, Kuveyt. Birleşık Arop Emrliklen, Cazayır ve iran. OPEC karcrlorını bır yana iterek, sattık!orı pet'Oiun fiyat.nı arttırmış buiumjyor ar. Suudı Arabıston ve Irak se, petroıe O°EC karorları dısında zam yapılmasına kcrşı cıkan örgut uy<»lerı arasında daşı cekıyorlar. Ar.cak ıkı ulkft fifi gslecek OPEC topiantısında petrol zammı konusundo ortak bır karar aiınmasını olanaK dışı görmüyorlar. Bu durumda OPEC üvelerin n gecen aralık ayında bü yıl icın saptoaıklcrı'% M.5 luk petrol zamrrnnın yen.den gozden gecırecekier.ne ve za<n oranını yukseüeceklerıns kesın goruyie bakılıyor. ABD TÜKETİMİ %11 KISIYOf Batıiı ekonomistler. OPEC üikelernın p^tro!e yaptık'on son zammm sanayıleşmış ulkeler ıc^n 197374 donemındekıne bsnzer b" ekonomik bünoiifiıı bsrabennde getırebıleceğını </e bu ulkelerln ekonomik buyüme hızlarım ve endcsyon oranlarını yenden gozden gec r<nek zorundo koiabieceklerinı belırtıyorlar. Kcpıtalist ekonomiierin 5 yıl ıcinde ık:nci kez salt petro! r.edsnıy'e sarsı'dığma dikkat cekılırken. petroı ıthci etmek zorundo olan Ücüncü Dünya ülkelerinde Kraliçe'nin6 Arap ülkesini ziyaretinin, Ingiliz basınında adı "musluk takma gezisi Londra Mektubu Ahmet TAN lenn sof r a'annda kaşık saltıyor, bır eiı ıls de cev resınde dans eden sınekleri kovolıyoıdu... Yüzün dekı gulümsemeyı koruma uğraşı vererek... Tum bunlar îakılmış muoiukiarn daha bol akit'lması, kımılerinın mı;mkCin>e vanalarla öeğıştırilmesı uğruna yopılıyordj. CIN'LE EKONOMİK ANLAŞMA Hafta ıcındekı önentı Dır gelışme de C'n Halk Cumhurıyetı ile imza.'anan ticoret anloşma sı oldu. BBC 7 milyar sterlınlık !14 milyar dolar) anloşmayı 'ekonomik paket' olarak niteledi. Hukunet yetkıiıieri ve endusiri cevreleri bu anlasmava cok onenı ver;vorlar.. Başbakan Callagtıan. almacak buvuk Sipcrışlerın. gırılen büyiik yjkıim lulüklerin aU;nuun kalkmak icın önu orkası kesıımeyen grevlere son verilmesı gerektığinı. pastor»m buyütülmesi ile herkesin alacağı payın ar tobıieceğini söytedl... Diplcnatik gozlemcrl«r uzerınde e.uruimaTink la bırıkte 7 rnilyarlık neb ağ ıcınde İngıliz «Horrier» savaş ucaklarmın öneml! bir yer tuttiîğunu beiirtıyorlar. İSKOÇYA VE GALLER LONDRA ingiizcede bir sözcük vor 'Tap'... musluk onlaTiına geliyor Bır borunun. yn da olsa olsa bir fıcının ucuna takılabılen DU nes reyi İngılizler, dılierınaekı soylevişten nnlaşıldığına gbro «bir ulkeye de» takabilıyorlar. Kralice Eıizabeth'ın altı Arap ülkeslne yaptığı üc haftalık gezi ingıliz basır.ında «musluk takmaya hazırlık gezisi» olarok nitelendiriliyor... Bat'iilann, go en gözler ıcın, hep acık oynodıklarımn, kucuk de olso. bir kanıtı bu. «bir ülk* ye musluk takmak (to tap o new Countr/)> de yımı... Gerci Basro Körfezi cevresinde yer alan bu ülkelere muslukıar yıllar önce takılmış. Ama mus luk sayısının va boyutlarının orttınlmcsı gerevli oiobiiıvor. Ziro seyrek ae olsa. kimi musluklorın (İran örneğın) tıkanma olosılığı ortoya cıkobılıyor. r Turt; bu aeiışme'eri değerlendıren sanny.leşmiş uikeler. petrol tuketımmı kısma yolunda ctddi önlem'ere yöneliyorlar. 20 jyelı Utusiararaîi Enerı Ajansı'nm gecen hafta Parıs'te yoptıgı top iantıda. ABD va Japonya'nm onerılerı uzerın© tuTi örgüt uyelermin petrol tuketminı % 5 oronındo kısmalon yolunda karar almdı Diğer ulke lere oranla cok dcha fazla petrol tüketen A3D ise. kenriı tuketımınj % 11 oronınaa kısmayı taohhut ettı. (Dıs Haberler Servlsi) YILLAR BOYU *ÇOLUN BALDIRI ÇIPLAKLARI» OLARAK GÖRÜLEN ARAP ŞEYHLERİNİN K.A.RŞISINA ÇIKARKEN. KRALtÇE ELİZABETHİN EN BÜYÜK SORUNU GİYSİ OLDU. Ingiltere'de yeni bir dogürh kontrol yöntemi geliştiriliyor KADININ YUMURTLAMA DÖNEMİNDE VÜCUT ISISINDAKİ DEĞİŞİKLİKTEN YARARLAN1LARAK DOĞUM KONTROL SÜTYENİ HAZIRLANMIŞ. BU AYGIT UZERINDE YANAN YEŞIL VE KIRMIZI IŞIKLAR ARACILIĞIYLA CİNSEL ILİŞK'NİN SERBEST YA DA YASAK OLDUĞU ZAMANLARI GöSTERİYOR. ÎNGİLTERE KRALİCESİ EU7ABETH. ORTADOĞU KONUSUNOA GÜCLÜK CEKTİ... GEZİSİ SIRASINDA GİYECEK KIYAFET BULMAK Kadın cınsınm adam yerine konu'madıöı, 6 Arop ülkesıne kraücenın yaptiğı gezi son gur.ier de korpuoyunu en cok ilgılendren konulordan bırı oldu. Kralıcenin gezisi uyciu aracılığı ile t«le vızyondan günü gününe ekrana uloştırıldı... Yılior boyu. 'colun baldırı çıploklan» olarak görüîen Arcp emirlerinin, şeyhierinın karşıstna cı karken KraHce'nin en büyiik sorunu *gty*I* oldu.. Ür.lu moda orgütlerinirt değerlendirmelerine gore. her yıl dunyanın en rüküş giyinen on kodını nrastna airmeyi beceren Mo|e?te Eüzobeth'e qideceği ülkelerin geleneklerine ters düşmeyecek b;cimde giyinmesi ögütlenmışti... Şanıı gururiu onurlu, trafiğıni bile tüm dünyaya inatla hâlâ değiştirmeyen Büyük Brltanya' nın Kraliçesi, Kral Halit'in karşısına topuklarını bıle örten, koyu boi bir elbise. başmda turban elierinde eldiven cıkıyordc... Terden sınl sıklom olmuş Arap delıkanlılorın karavanaiardan avuclarıyla boşalttıkları hindili pilavlara çeyhlarin emlr Öte yandan. İskocya ve Galler'e 'yönetsel özerklik' verümesi konusunda cıkarran yasa ve bunun gereği bcçvjruion halk oylaması'nın hüku rret acısından bekienen sonucu vermemesi Collaghan'ı güc durumda bıraktı. işci Partisi hukume ti kasım ayında yopılması bekıenen secimlere bu iki bölgede guclü gırmek icin iskocya ve Gailer'e yönetsel özerklik tanıyan bir tasanyı Meclıs'îen gecirmişti. Yaso'nm is'eme konulması ıse böl ge halkının yüzde 40'nın 'ev«t' a'emesi ilkesins bağlanmıştı... Galler haikı buyuk coğunlukla ya saya 'hOYir' dedi. iskocya'da 'evet' diyenler ise oz bir farkla ancak vüzde 40'ın altında yasayı benimsediklerini ortaya koydular... Hükümet'ın şimdi vasayı iptal eden öır tasonyı meclise sunması gerektığinı savunanlarto, «İskocya'da cogunluk sağlandı, İskocya İcin yasa uygulansın» diyenler arasmda kaldı Cailaghan... Kendi portisi icinden yirmiden cok milletvekılı yasoya karşı olduklannı acıkladı. ingıltere'de doğum kontrolu :cn uzmanlar değişık bır yontemın araştırmolarım vurutmekteaır. Bu yontemı buian Dr. Hugh S'mpson. karimın yumurtiamo dönenvnde vucut ısısındak; değsşıklikten yararlanmaktadır. Doğum kontrol sutyenı denılen alet üzerindeki yeşil ve kirmızı ışıklar, cınsel ilışkinin serbest ve yasaklandığı zamanlan göstermektedir. Henüz ayrirtılon acıklanmcmış oltiasına rağmen uzmanlar bu yontemın aoğum kontroi hopı başto olmak üzere bütün onısmlerın yerin; aiacağını tahmin etmekiedir. Afganistan'da dinci muhalefetin kuvvetlenmekte oiduğu öne sürüldü ISLAMABAD, (ca.) Afganistaa'dan Pakisten a gelen üç sağcı lider dün İslamahad'da düzenîeciikîer: basın toplıntısmda Afamstan daki Cumhurbaşiia.nı Nur Muhammed Tarak: yonetimins karşı muhalefetin hızla yayılmakta oldugunu öne surmüşlerdir Basın toplantı>ın.da üç üder, •Dine baph Afgar.istan halkı. Islar^a aykırı bir yönetımi kabul etmeyecektir. Afgan halkı mevtut hük'j.rr.etı düşürmek içm çaba harcamantadîr* d?m;şlerdır, Afganistan Cumhuj başkanı Tara.ki 1P75 nisan aymda iktidara ge!d:g:nden ben sözü gecen üç lider Afganistan'ın çeşitli k?simlerinde küçük çapta birer ayakianma harekeü yönetmekteydiler. Delegelerin seyahat etmesine gerek kalmadan uydular aracılığıyla uluslararası konferanslar yapılabilecek Hab9rleş"ne ve televizyon yavına' ır;da bır yeri olan uydulanr. ticari acıdon dö cozip hale gelnıeye basladığı bildirilmektedir. Frar\?ız KL« Point» derg'sinde yer oicn habere göre. Fransa d3 uzcy yar:şına katılmış ve iki büyük gucün crkasıncic ücüncj sırayı almış buiunmoktodır. ilgılıler, îelevızyon yayinlan 'cin yapmayı düşündükierı uydu!ardan 120 odet sotılacağını !ıesapiamaktodır. Her biri 2 mlyor Itraya mai oian uyduların dev bir pazar oluşturacoğı iddıs edümektedir. Üc yıl öncesine kodcr rakıpsiz olarak bıfinen Amerika'nın karşısına. değişik uydularlo Fransa'nın cıktığt belirtilmektedir. Fransızların uzaya f:rlatmayı düşündüklerl Teecoml adlı uvdunun en mukem.Tiel Amerikan uydularıyla boşa cıkabilecek nitelikre oiduğu da iler; sürülmektedir. Nıtek m bu uvdular sayesinde artik vidso konferanslar duzenlenecek ve uluslararost konfercrtslann toplanrrası ıcrn uyelerin seyahat etmesine gere* ka^mayacaktır. Konferans üyeleri onlerindeki ekran ve video makineleriyie kendi ülkelerınden konferansa katılma olanağı bu! acaktır. Te!ecomI'in dığer bir özelüğı de hoberleşmede büyük olanakior soğlamosı o'acaktır. DOĞRUDAN TELEVİZYON VAYINI Fronsızlann uzaya fıriatacokları :lk uydu Frcnsa ve cok yakın cevresini icine alan bir dairo içıne doğrudan televizycn yayını ynpocakiır. öt3 yandan bu uydu Fransa'daki kanal soyısını do 5 e yükseltecektir. Yetki'ilerin verdikleri bHgılere göre bugün hâlâ Fransa'da 500 b:ne yakın Fransa, televizyon seyreden'iemektedir. Derin vadilerde oturon bu gibi kimselere teievırs'on yayinlan ulaş"nlamamaktadır. Bu yurtlaşlaro televizyon yayiniinnı ulaştırmak icin yapılocak ara verici istasyonlarm cok pahalıyo ma! olacağı bildirilmektedir. Uzmanlar oynı masrofla uzaya fıriotılacak bir uydunun Franso'nın her yoresine yoytn yapabüap Bu arada doğum kontrol hcplarının zararlarıno ilışkin tartışmclor surmektedir. ilk kez 1950 yılmda ABD'de bulunan doğum kontrol hapıarı. 1960 yüarında kullanılmaya oaş'anmıştır. Bılîm oOamlorı doğum konîrol hapı kullanımının ıstenmeyen bir gebeiikten cok daiıa az tehl;kelı oldugunu i'eri surmsktedir. Fransız «L'Express» dergısinde yer oları habere gore. doğum kontrci hcpları aleyhine ç;korılan soy.entilsr yuzunden bu hap'arm kulianımı buyük olçude duraklamış bulunmaktadır. Yapılan ankstlsre gore, 1977 yıiındon bu ycna Avrupo ve Amerıka'o'o doğjrn kontol hcpı kuılananlarm say.sındo crîış olmamıştır. Amerikı Birlfişık Devletlen'r.de 1976 yılındo, 44 yaşından kuc'Jk evlı kjdmioröan % 22'3t doğum kontrol hapı kul;crımıştır. Ingltere'de bu oran 1S75 yılında % 26. Fransa'aa 1S73 yiiında % 28 oimuştur. Aynı tcrıhlerd© sp:ral taktıran kadınların oramnüa % 6 bir artış gözlenm;ştir. Fransa'da doğum kontrciu ıçın alınan önlemisr, 1970 ıla 1972 arasında iki kat artmıştır. Aynı ön!err,!er 1972 ilo 1975 yiiında da yıne iki kat datıa artmıştır. Ancak 1977 yılından bu yano bu ılerleme durmuştur. Aynı durgunluk bütün gelışmış üikeierde gözlenmektectir. Gebeliği on!ey>ci yöntemlerin etkinliği hic bir zoman yadsınmamıştır. Bu nedenle uzmanior gebeüğt önieyıci önlemlere başvurmadaki durgunluğu psikolojık nedenler ve kontroî hapiorından duyulan korkuya bağiamaktadir. Yapılon bazı anketlere göre, doğum kontrol hGpi kulîananların büyük bır coğunluğunu gsnc yaşlardaki kadmlar oluşturmaktadır. 20 ila 24 yaş arasındcki kadınlann doğum kontrol hopı kullanrra oranı % 38'dir. Aynı oran 25 ilo 29 yaşlor arasında % 34, 30 iia 34 yaşlar arasındaysa % 13'lur. Geleneksel doğum kontrol yöntemieriyse hâlo gecerliliğinı korumaktadır. Eşler cekilme yöntemını % 18. Ogino yontemini ise % 6 oronında kullanmoktadır. {Dış Haberf»r Servlsi) SOVYET BAŞBAKANI KOSİGİN, YENİ DELHİ'DEKİ TEMASLARIN! UZATTI YESl DFLH1. (AMKA • DPA> Hindistan'a resmı bir ziyaret yapmak'a olan Sovyetler Birl.ği Başbakanı Aieksi Kosigin'in Yenj Delhi'deki ternasîannı uzatmak için Hindistan içinde çıkt:^. geziyi bir gun erken b:tirecepi biidırilmektedir. Kosigın'in Yeni Delhi've daha önce açıkladıgı gib: çarşamba günü degil. bugün Yenı Delhfde olacağı ve Ba^bakan Morarji Dssai ile iki tur eörüşme da'na yapacağı beiirtilmiştir. Gezi programındaki ciegişiklik konusunda bir bilgi verilmemiştir. Kosigin ve Desai'njn cumartesl çlınü daha önceden be!;r!enmeyen son bir gnruşrrn? yapmalannın ardından. iki devlet adamı ara^ sındaJci görüşmelenn sona erdıâri bıldinlnu?. Kosigin Hindistan da bazı şehirleri ziyarete başlamıştı. Uydu teknolojisinde Fransa'nın ABD ve Sovyotler'den sonra üçüncü sıraya yükseldıği bildiriliyor. Günümüzde uzayda yakloşık 2500 uydu bulunuyor ceği çtb! kanal sayısını da 5'e cı'<oracağ:nı ileri surmektedir. Ancak uydunun vactğı yayinlan Franso'nın sınırları icinde tutmok münıkLn olmadığı ve Londra Brüksel, Lüksemburg, İsvıcre ve Güney Almonya'nın da bu yayıniardan faydolanacağını ileri sur«n baz! kims8ler bu tasarıya kcrsı ctkmaktadır. Bugün uzaydo 2500'e yakın uydunun bulunrinğu bildirilmektedir. Bunlnrın yorısı ya kaybolmuş ya da Busmuş bulunmaktadır. Uzoyo oönderilen lerden sariece bırkoc yuz tanesi yörüngelerinde dönmeye devam etmektedır. 8u uyduiardan bır KISTII meteoroiciiye hizmet etmekte diğer bazılan na duıyayı goziemekte ve tanm üretimini değerlendırmeye hizmet etnektsdir. Ancak ağırlıkları b rkoc kılodan bırkac tona kadar değîşen uyduiarı n büyük b:r kısmı askerı amaclarla kullanılrnoktadtr. (Dış Habsrler SenrtsJ)