Katalog

D Ö R T CUMHUltiYET 10 MART 1979 POLİTİKA VE ÖTESİ MEHMLU KLMAL ABDÜLCANBAZ Çıkar Çatışmaları ve Bölücülük tlanından bu yana özelhkle ikı mııhalefet partisının sıkıvönetım uygulama ve mahkemelenne yonelttıklerı eleştırilera Genelkurmay Bajkarıi Orgeneıal hvren, gereken yanıllaıı geçtıgımız gunlerde vpırne zorunlugunu duymuştur Sayın Lvıenı bu yanıtı vermcye, ıkt mııhalefet partinnm deniız davramilan zorunlu kılnııştır Baskentten ptlen haberlorden de anlaşuıyor kı, Başhakan Bulpnt Ecevit Sayın Evıen'tn boyle blr demeç verdığıni ancak Cumhurbaşkanınm Itoşktekı {agri'iinda oğrenmıstır Olaylar ltarşısında nprdevse davul zurna çala rak <sıkıyonetım ılan edılmesmı ısteyenler, şımdi muluılefette *lstemezuh' dıyenleıdır Sıkıyöneüm ılan edılmış, ıteı avJıfe sureiını tamamlamıs, yeniaen uzatılması get ektıgınde ana mııhalefet partitının başı ve •vandaşlan «lstemezük» diye çığlıklar atmaya başkımışlardır Genelkurmay Başkamnın uzunca olan bırtncı demecı siyasete yaklaşma mıdır? Bıze gore degıldır bır açıklamadır Ancah sıyasete yaklaşım olarak yorumlayanlara da şoyle demek gerekır. 'Sız sıkıyonetım uygulama ve mahkemelerini eleştırdınız, yalan yanlış beyanlarda bulundunuz Ancak sıze yanıt veımck zorunlugu duyuldu Bu kez de bunu, sıyasete yaklaşım olarak yorumluyorsunuz• Sayın Fvren, geçtıgımız günlerde verdıği birlnci demeı,le de yetınmeımştlr Askerl tathıkatta bulunmak, tatbıkatı yerınde izlemek ıçın gıttıği Sa rılıamıs ta da, anlama niyet ve yeteneğı olanları yenıdpn uyarmıştır 'Ben dahıl bızim ersetlpıımız üzerinden geçmeclen bu vatam kım%e bnlemez Yeter kı çıkar çatışmalaı ından kuıiulalıın Biz elple, gönul gonule oldugumuz surece bu vatanı balemezler. Isteyen varsa tecrube atstnler » Oldukça sert ve anlamh bu demecın 'tnuhataplaı ı bellıdır İkı öğe dıkkatı çekıyor, bunlardan bırı «çıkar çatışmalan»dır, otekı «bolucüluk»tur Bunların kımler oldugunu da hepimız bılıyoruz. Cınavet suçlamalaıı, 'sıkıvönetım mihkprıeierl bnüne çıltan banıkların hnngı partılerın van kuııı lııslarınca beslendıgını gosteımektedır Samkların ellerınden kım tutmuş, sılahı kırn vermış, haıçlıgım cebıne kıın koymus bellı degıl mı? Hala «Ua/ı kıtleleri bana kotuletrmp«,ırÜ7» diyen zihnıyet kımIprı korumak egılımındedır htmlcrı korumaktadir'> Terorıznun nıce yıllar sonra kpıuhne hedef olaıah aldıgı ve olduıdugu Abdı Ipckçının bundan 10 yıl once partı lıderlerı üe yaptıgı konuşrnalan yansıtan bır kltabı vardır Bu kıtap dahı karıştııılsa, bır zamanlar kımlenn kımler ıçın nelpr sovledıklprı, sonıa nasıl davıandıktan blr fılm gıbı gozler onun« dokulur. ^'> ^ ^ , % t Genelkurmay Başkamnın sovledığl glbl. tster çıkar çatışınaları, istpr~höTüculult 'diye~{anînüansnînT tefhıs yenndedır. dogrudur. Ancak teşhıs edtlen rahat'ızhbin tedavıvınde anlaşmaya vanlanuıınaktndır Hadı ozel çıkarlarını gozetpıı bazı snasal partıler çıkar çatışmulaıını ve boluculugu duımakiızın fıştchlıvorlar dıvclım Ama etkın guçler madem kı bövlesi bır tartışmava gırmışleıdır. yalan dolan mekanızmasııun neıelerden kavııaklandıgını açık seçık ortaya koynuılı, bu gıdışe gerektıgı bıçımde dur demelıdırlcr Sayın Fvren «Bon dahıl bı/ım cpsptlp.ıimi7 üzerınden seçmeden bu vatanı kımsp bolemp/» dıyor. Dogrudur Ancak başka ınsanlann gençlerın cesetlen yuıt duzeyınde çogalmışlır Çıkar çatışmanrıın ve bölunmuş olmanın bır ornegı de nldurulen gençlerın cesetlerı dcğıl mıdir> Bu genç cesellpnn hıç mı degerı yoktur hunun hesabı hıç mı soıulmayacaktı^ Olme ve olduııne bır Genelkurmay Başkamnın cescdıne deaın davanacakia zaten her$ > e y bıtmış sayılır Bız bunu duşlemek bıle ısiemıyorui. Memur manşlanm sılahh olarak çalma ambuInni sovma banka bastna, buna henzer orneklpr kapıtalıznun, çıkar çatışmasımn urunudur Kapttalıst ıılkclerde hunun çok orneldenne raslanır Bunlara losvahst ulkelerde neden raslanmaz? Buna an dıkkatınızı çekprım Turkıye de ana muhalefet partıtımn hdeıl kornunızm korkusıı vp yoksulluk edebıyatınJan başka bır duşunce uretetnıyorsa, talıhsızlıgın neıden geldıgi daha lyı anlaşüır. Turkıye de aşırı bır servet • sefalet çelışkısının bulunduğu yad'nnamaz Bu çoh onemlı çelışkıyı sosyai adalet ükeleıını ıhmal ederek geçımç ıklıdarlann tutumu yaratmıştır Servet sefalet çelışkısi oyle bır aşamaya gclmışlır kı «cıkaı çatışmalarına» donusmuştur htcsek de ıstempseh d( toplutnumuz bu rahatsıdıftı uzun SU~P yaşamış şımdı bu dayanılmaz çızgu>ıne enşmıştır losoden sonra Demokrat Partı'mn uyguladığı ckonoını polıtıkayla bellı bır sınıt OZPI çıkarlarını dpvlctm aozetımı ve koıuyuculugu altında saglamış, şışınmış bır kesım kı bu togunlugu teşkıl etmektedır yoksulluk ıçınde kalmıştır Ocıha >>ofiıu ikı donem AP ve V / C ıktıdaılaıı bellı bır azmlıgın tyıce şışınmesinı ve ulkenın 70 sente muhtaç olmasını koturmışlardır Grnplkur mav Başkanı Sayın Evren'ın çıkar çatışması dıye tanımladıgı gerçek bu olmalıdır Böluculuğe gelınce, bu çıkar çatı$ması ve bu pkonomik tutum binıllar aravınrta ekonumık boluculuk dp yaratmıştır bmekçı ve ierma\ccı nnıf <,a tışmasının hovuilaıı buvuniuş çızgılen kalınlaşmıştır (•unumuzde bu çatışmadan gelcn bulunıne yadsmamaz oldugu gıbı, vapisından gelen akışkı onle neınpz de olmuştuı tkonornık dcngeiizligtn dogurdugu bolunme rahatnzlıgını da artıracaktır rhonomık yapıdan gelen etnık, etık dın&cl tankatn bolunmeler de vardır Kendı çıkarlarını ulke çıkarlan ustunde sayan pnhtıkacılar mrpklı olarak bu bolunmclen fışteklemektcdırlcr Sıvas Malat\a Maıai olayları fışteklemc orneklerının sergılenmesınden başka bı/jey degüdır Gozu donmus lıdrrlcn \ uzunden bazı partılcr do partı çıkarlarını ulke çıkaılaıı ustundt gormektedııler Komando besle melennın ardında paıasal olarak, kışkırtıcı olarak kımlenn bulundugu cıddı bıı araştırma üe ortaya çıkar Oyle U 1965 den sonra komando kampları kurulurken parasal olarak hunları kımın besledıgı ve destekledıgı on vıllık gazete koleksıvonları ıncelendıamde kaba taslak da olsa ortaya dokulur O gunlerın sere serpe açıklıgında venlmıi olan partı lıderlerı demeçlennın ıncelenmeiı bıle bazı Ipuçları \erebihr. Gızh degıldır. Kırmızı Mektuplar İNGİLİ2 İHTİŞAMININ DORUĞU VİKTORYA SALTANATIDIR. BU GELİSMENİN HİKÂYESİ 16. YÜZYILDAN BAŞLAR. 16. YÜZYIL BÜTÜN RAKİPLERİNİ TEMİZLEYEREK OKYANUSLARA HAKİM OLACAK İNGİLİZ DENIZ GÜCÜNÜN DOĞUM ÇAĞIDIR. Şevket Süreyya AYDEMİR Bir zamanlar dünyanın manivelası Ingilizlerin elindeydi Bır zamanlar Inglltere muhleşem blr imparatorluk, Londra da onun slmgeslydi. v V Ji % topraklarmda rru btylsydl? Sta Iran 7 Ya Cın"? Mısır Sudan ve benzerlerı'? Evet, dunya 8İyasetının oksenı dünyanın malı akseptasyon hareketlerlnln manivelası, Ingıltorenın elindey dl Alber Anıtının merdlvenlerle cıkılan geniş mermer terasının dort koşeslnde dünyanın dort kıtasının bu Ingıllz denelım ya da pgomenl fy t u n ^ tan gruplarla canlandırılmıştı Dünyanın beşincl kıtası Avusturalya Yenı Zelanda ıse, zaten Ingılterenındl Amorıkadakı Kanada toprakları glbl O Kanada kl kuzey parcaları kuzey kutbu buzullarınu karışır ve Eskımolar kendılerını Kana danın bayragı allında sayartar Ingıltere'de tanh, havada rüz cjar gıbı eser, Ama bu tanh cağ kapavıp çağ acan buyuk meYdan savaşlannın tarıhı de gıldır Zamanların akışına yon tayın eden zaferlerln şanlı, epık ya da destân! kalıraman lıklarının tarıhı de degıldır In glltere de ne kırk yuzyıla yu karıdan bakan ehramlar, ne Buyuk Iskender seruvenının sa vaş meydanları vordır Ne de, yuce uygorlıkları, bagırlarında besleyip baqırlorındQ gomen oUı şehlrler Ama gene de blr Inglltere ve bır Ingılız tarıhı vardır Bu tarıhte bız. yuzyıllar boyu. ardı arası kesılmeyen yerleşmelerı vo bu yerleşmelerın lıa murunda, bır gun adına In glltere dedığlmiz ulkede in qılız mılletı adında sentetık bır oluşumun. seruvenlerınl Izlerız Işte bu sentetlk oluşumdur ki blr zaman gelir. kendı ege menlıgının kanatlarını, butun dunyayo yayar Dunya yuvarlagının uzerınde, ufkunda gu neş batmayan bır ımparator luk yaratır. Butün dunya de nızlorının egemenl olur Bu yuk Brltanya topraklarında. kentlerde ve kırlarda adımlarımızı atarken blz, havada ru7gar glbl esen bu torlhln oluşumlarını, yankılarını teneffus ederlz Ve sezınlenz kı, yenl zamanlar demek. biraz da Ingıltere demektır Orneğın, Viktorya Alber muzesi Londra da, Hayd (Hıde) parkın hemen yakınına duşer Parkın guneylnde Ken biroton sokağı uzanır. Bu so kak Hayd Parkı, Londra'nın o sakın Kensıngton mahalleslnden ayırir Bu mahalle, eskı ve sakın Londra'nın. halâ yaşayan blr parçası gıbıdır Kenslngton guneyde, Kromvel (Cromwell) caddesi lle sınırlanmıştır Bıraz daha aşağıda. Kral caddesi vardır Her ikı cadde ılerıdo oynı buyuk yo lo acılırlar Bu suretle Inflllız tarıhınde, bırbırlerınlıı canları na duşman ve sonunda Kral Charles Stuart l'ın. cellatlar ellndo başını vermesl lle sonuclanan (1649) bır drcımın a nıları yani Kromvel Şurası lle Krallık blrı oburunun anısını sahneden sılmeden, lngılız Baçkentınde yanyana yaşarlar BIR CAĞ YAŞADIK DÜNYANIN ARALARINDA PAYLAŞILDIĞI BİR İMPARATORLUKLAR CAĞI BU ÇAĞA BIZ, DÜNYANIN BUTUN KAYNAKLARINI ELLERINDE TOPLAYAN, METROPOLLER CAĞI DA DİYEBIURİZ AMA METROPOLLERİN BU Al TIN CAĞI BUYUK ASYA ANAMIZLA DÜNYANIN DAHA NİCE UYGARLIKLARININ VE ULKELERININ TAM BIR ESARET CAGl DA OLDU. FAKAT ŞIMDİ O ÇAĞIN o HALI ILE ARTIK TARIHE KARIŞTIĞINI GÖRUYORUZ NELER GETİRECEĞI HENÜZ PEK BlLINMESE DE BIR BAŞKA ALEMIN EŞİĞINDE VE DOĞUM AĞRILARI İCINDE YAŞIYORUZ BU YAŞAMI MIZDA SANKI ÖLMUŞ ŞEHIRLERİN KA1INTILARI USTUNDE GEZER GİBİ, GECMIŞLE HESAPLAŞARAK VE GE. LtCEGl DUŞUNEREK, KE.NDIMIZI ARAMAKTA VE IBRETLE DOLAŞMAKTAYIZ... da karıştırarak, etrafınızda slzı ıç alemınızın derınlıklerıno çeken, duşundurucu blr atmosfer ıcınde yuruyordunuz Once bıra?, qol cevreslnde kı çayırlarria rlolaştım Pnrk tenhaydı Ve herblrl, başka Lond ralı vatandaş taralında.ı c\o tırılıp parka armağan edılen nçılır kapanır şezlongların pnk azında, ya vaşlı ingılız erkekio rı ya etrarltırında torunları ov naşan. yahut kopeklen koşuşan Incjıllz kadınları, gunluk ıstlrohatlarını yaşıyorlardı Golun cevreslnden. Kensıng ton Caddeslne cıkmak lcın uııı ağaclara dogru yoneldım Ama Hayd Parkın dunyoca unlu o serbest kursusu, ışte bu aolle ağaclıklar arasındakı OCIK duz luktedlr O kürsu kl. orado hpr ısteyen, her aklına aelenı hıc hır kayıt ve şarta baglı olmodan dıledlğı glbl konuşur Bıı kursu ve bıı duzluk. ingıltere Krallık toprakları ıclnde. san kl bır başka ulkenin blr parcosı dır Yahut do. blr asl Cumhurı yet glbldir Orada horkes her dllde, her Istedığınl haykırabılır Hatta Ey Ingllızler1 Ayaklanın ne duruyorsunuz, VVestmlnstor o (Parlamontoya) gıdelım Kral iskocyo'ya hemen bağımsızlık versın dlyebllır Ben bu düzlükten qecerken kürsude zencl bır rahlp konu şuyordu Ama. cevresınde dın leylcl yoktu Duzluk bomboştu Oradan bazan tek tuk gecon yolcular, kursude blrlnın konu^ tuğunu belkı de cıormeyerek ya htıt kulaklarına carpon bır kac cumleyı belkı de hıc dınlemeyerek yollarına devam edıyorlar dı Fakat zencl rahıp hıc de ora lı değıldı O bu boşluktan, hıc de etkılenmışe benzernıyordu O kendısını kendı alemlne vermlştl Sankı cevresınde Insanlar kaynaşıyordu Yahut c^vreslndeki bu boşluğa degıl do butun Londra'ya, butun Ingıl tere'ye, yahut da bağrında yetıştıği Kara Afrıka'nın, sankl butun ormanlarının, çollerınln savanlarının en kuytu koşelerı ne kadar yayılan mılyonlarına hıtabeder gıbl hem sakin. hem coşkun ama kendıııclen emın bır vekar ıçınde konuşuyordu Belkl burıların da hıcbırl değıl de scvlerı doqrudan doğruyo Kraliceypydı Nıçm olmasın'' Rahıbın cevresınde cok eı5 lendım Zoten rahıp de çevresm de ona ne kadar yabnncı olaa da bır dınleyıcının bir zaman ıcln gorunmesının farkında de qıl qıbıydı Onun mıhverı kendısıydl Ve bellı kı sozlerlnclon ve kendısınden menınundu Parkın çemenlerıne daldım Nıyetım VıktoryaAlber muzeslnı bır daha gormektl Parkın, Kensınqton'u sınırlayan duvarları ıle park ormanının arası, bır rıcek ırma<5ı gıbıdır Ornıanla bıı cıcfk sell cok şeyler fısıldar Blz kı yaylalardan aeldık B17 kl yaylaların cocuklarıyı/ Ormanın ve cıcefjın dılı bıze blraz yabancı kalmıştır Cunku atalarımız olan llk Turk men beyleri, bu dağdakı cadı rından, korşı dağdakl sürusunu gorobilmelıdlr. Yokso or man, surüsunun duşmanıdır Kurt kuzuyu ormanda kolayco kapar Netekım bızde hıc değllse Istanbulda renklı bır cıcek vn yorleşme aşarnası olan Lâle devrlnde. zorbaların llk tahrlp dnlgası, Saadabad bahcelorıno yoneldı Halbukl yeçllllğe tapmak, ağacı kutBallaştırmak, suya bağlanış cıcek denllen mu cızeyı baştacı etmek, ne başdöndlürucu blr Ibâdettlr Işte In gılterede, dünyanın bu sıslı ulkesınde, yeşılı cayırı ormanı rengl ve clceğl butun kutsallığı lle korumak bir dın glbı dır Orada bu dın soy bır gelenektır Güneşli bir imparatorluk Haydl Parkın Kenslngton'cı acılon qunoydoâu ucunda, blr anıt yuksellr Bu gosterlşll blr sanat eserldir 19'uncu yuzyı Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası Şubesi'ne MATBAA MESLEK LİSESİ MEZUNU ELEMAN ALINACAKTIR Turkıyo Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaa&ı Şubesi hotomekanık, Şemıgrafı ve Baskı bolumlermde teknlk hı/mpller sınıfındo çalıştırılmak uzere 25 yaşını gpcmemış Istanbul Matbaa Meslek Llsesi mezunu voya motbaacılık konusunda yurt dışında eğıtım gormuş adaylar arasında yapılacak uygulamalı sınav ve mulakatla yeterı kaaar eleman nlınacaktır Istp^khlerın, daha fazla bılgı almak ve ıs koşullarını goruşmek uzere Ankara da Beşevler'de bulunan Banknot Matbonsı Şubemlz Mudurluğune 23 mart 1979 tarllune kadar muıocaatları rlcc olunur Bu tanhten sonrakı murocaatlar ve pos'adakl gecıkmeler nozara alınmaz TURKİYE CUMHURİYET MERKEZ idare Marfcazl BANKASI Bahçcdeki kürsü O gun Hayd Parkta hava. ne sıslı, ne de guneşlıydı Bıraz da soğuk ingılız asıkyuzluluğunu yansıtan puslu bır hava, ingilız Başkentlnın u^erıne sınmıştl Bu sıslı pusluluk içınde cemenler nemlıydı Ama ağaclar daha ulu gorunu yorlardı Ve clçokler, sankı bır bırlerıne daha da sokulup, reııklerınl bırbırlerlne daha IBasın 12151) 2145 lın unlu soylu Insanlarından bırının amsına dıkılmışiır Alber Anıtı . Ama Alber, ne bır Fotıh, ne bır kahrcımandır Hatta Ingıllz ü l e degıldır Sadece, Kralıçenın kocasıdır Zamanın da Krolıcesı Viktorya ve Albor In adları ilo anıları gecen yuzyılın ingılız tarıhınde o kadar yanyana o kadar kaynaşmış yaşarlar kı bız bu anıta, Alber Anıtı ılo berabor L'fkunda guneş batmayan Imparatorlufjun anıtı da diyebılırız Evet, oyle denılebılır kı bu anıt ta 19 yuzyılın Ikmn yarısında Ingılterenln yalnız gcrcek ustun lugu değıl dunya hegemonyası ve başdondurucu Ihtişamı dlla gelır. Ortada, kademe kademe yuk selen ve sonra bu karlemelerın ortasında, ayrı blr dunya yuvarlağı hallndo doruklaşan Alber heykelının plattormu gorulur Bu plat'orma dort bır yan dan. Insanlığm ve lnqılterenın tarıhınl onculerınl gosteren kompozisyonlar bır kuşak halinde işlenmlştlr Bu kabartma larda. bız dunya uyqarlığının önculerl arasında inqiliereyi İngıltere yapan aşamaları do adım odım ızlerız Bu kabartma larda fıkırler kopramlar ve onların taştan, tunctan hıkayo lerı de yeralır Ama bu kadarla da kalmaz Bır do dunyaya egemen lnqıltere varrlır O egemenllk dünyanın dort kıtasında, ya ingılız bayrağı, ya lnqilterenin siyasal, ekonomlk ve moral denetımı kontrolu şekllnde yerleşmıştlr Orneğın Osmanlı Imparatorluğunun topraklurı uzerlnde inglllz bayrağı dalgalanmazdı Imparatorluğun sınırlarını Ingıllz askerlerl beklemozdl A ma Osmanlı devletl demek blr yabancı kuvvetler emrınde va hepslnln ıclnde en kesln soz sahlbl Inr^ltorenln uyrlusu yan somurgesl demektı Istan buldakl ingıllz Osmnnlı Bankası Mudurunun borclandırma ımzası olmadıkca Osmanlı Ve zırlpri blle maaşlorını alamazlatdı Hem bu yalnız Osmanlı Sömüi'çclor Anıtın buyuk mermer terasının dort koşesındekı tunc grup larrian herbırı bır kıtanın ka rnktoı Istlklennl sembolleştlrlr Bu gruplarda, Insan tıplerl ıle kıtayı hayalımızde canlandıran hayvanlar. bltkller ve motıfler kompoze edılmlşlerdır Anıtın cevresınl dolaşıp bu dıle getı rılmek Istenen anlamı duşunduğumuz zaman once Vıktor yayı hatırlarız İngıltere Kmllcesı ve Hındıstan Imparatorı cesı Vıktoryayı (1819 1901) İngılız Ihtışamımn doruğu Vlktoryanın saltanatıdır Bu gelişmenın hıkayesı 16 yuzyıldan ba'i.lar O 16 yuz,ıl V\ YTT ı butun raklplerınl temlzleyerek butun Okyanuslara hakim olarak olan ingılız doniz gucunun doğum cağıdır Alber Anıtını dolaşırken ceblmde W A VVells'ın, inglllz somurgolerlnın kısa tarıhıne bağlı bır tablo vardı imparatorluğun yayılışını ora dan Izleyeylm dedım Ama her şoy baş dondurucuydu Llstede adı gecen toprakların blr coğu nun yerlerını bıle tayln edemedığlml anlayınco tobloyu katladım cebime koydum Ama yalni7 19 yuzyılın başlıro kazanclan bıle Inglllzın tacını cevresinl su&leyon ıncıİRr p.ırlatıtalar bakımından akıl olrniz hamlclerl canlandırıyordu Hındıstaıı Seylan Avu >ln Yonı Zelanda Mısır Sudan Kıbrıs Doğu Atrıka ulkelerl ve Nıl'e yataklık eden Viktorya golunden guneye doğru Rodez ya Trnnsval ve to Kap butnııno kadar bır buyuk dunyo ve daha n ı c İ T i hop 19 vu'vılın Innı liz tahtına armnö;anlarıydı Ya Turklye'' Yo Cin"? Yo Iran gıbl van somurgeler? Ya Ellzabet rrisıı borı ol vanıi'slnrr'on temlzlenen Hollanda Yenlimez Armadn (Isncınya) hatta Franso donanmaları?.. YARIN 50 yıl sonra bir kni'şılaşma