Katalog

DORT CUMHURİYET 4 EKİM 197» . POÜTİK4 VE ÖTESİ MEHMED KEMAL ASDDLCİNBAZ (TURHAN SELÇUK Fetvah Demokrasi Şalr Salah B.rsel'm yenl cıkan denemelerinl Içeren Kurutulmuş Fels*f« Bahçesl» adlı kitabında rasladım; lil. Sel'm donemınde Galota Kodısı Şeyton Emln Efendl «Bır kışı ömrünun on yılını oaşkosma satabılır» dlye bir fetva vermış Bır ömür nosıl alınır, nasıl satılır bılemıyorum amo, fetva çıkmıs Vaktlyle benim tanıdığım ihtiyarlar arasındo ömür bağışlanırdı: «Allah benden on yılı alstn, sana versin'» derlerdl. Bunu öyle can ve gönülden söylsrlerdl W Insanın ınanat ı gellrdl. Allah. Insanlara beffl blr ömur vermls. Insanlar sonra bunu almır satılır, olınır verllir, hatta bağıslanır blr meta hallne getırmişler. ömür bağtşlamak, ömur satmak pratıkte ne kadar gecerildir Aliah bilır. MSP'lılerfn cıkordığı blr derglden oktarılmtş bir alıntıda Tonn ve Allah tartışmasına rcsladım Burada Tann vo Allah oır değıidır, denıyordu Batıda Tann denildiğlnde hıc blr Hıristlyanın okimo Müsiümanların Allohı gelmezmış Bır Hırıstiyan lcln Tann somut. bir MDslüman lcm soyutmuş Herhalde bu, put ve heykelin Müslümanlıkta bulunmavışından gelıyor MGslümanlıkta put yok, puto genlmış isa yok, İsaV kucağına almış Meryem yok. elbette Tortn soyut olacaktır. Gene blr tortışmoda da Iso ve Muhammet efler peygcmber oimasaydılar ne olurlardı, dıye soruluyordu. Bunu vonıtlavan. İsa fctrt: tlvl blr marangoz olurdu.ı dlyor. Muhammet lcln soyledlkleri dee tfyi blr tüccar vo kervancı...» Hotlce lie eviendlgınde Muhammed. peygambertlg' nl flon etmeden önce. tyi blr kervancı olduğunu ıspatlamıştrr Peygamberlığini «an ettlkten sonro da bu özellığml yltırmemıs. îkl buyuk kentl, Mekke He Med1ne'< yl tlcarette gonendırmiştır. Yopılan cenklerde elde edllen mallar iki oüvük kente dolduruimuştur. ömOr boğışlanır, fetva lle sotıiır da demokrasl ne oJur? Demokrasiyl de blzde haika bağışloyanlar cıkmıştır. Aslında demokrosı, bızde her nıyete vemlen bir muz gıbldir Böyle olunca da gorkemli yönetlcılerımut toraftrtdan holko hep bağışlanmıstır. tBenl seçersen, sona demokrosiyl getlreceğlm » demlşlerdır Sonkl demokrası babalannın tapulu mallarıdır ve bağıslıyorior. Klmse demokraslnin halktan gelmeslnl Istememlşttr. Demokrasının hep tepeden mme yöneticıler tarofından halko sunulmasmı önermışlerdlr Bakm AP ıidennln demokrasl aniaytşma, hlc blr zoman morkststlenn. sosyalistlerln demokrosl ıcmde barınmasım ıstemıyor. Yani dernokros* kendisl lcln olacak, morks stler ve sosyalıstler Idn ©Imayacok Kendısi radyoda, televızyondo konuşacak marksıstler /e sosyalıstler konusamryacok... Dahosı var, Anayasoda. morksıst ve sosyalistlerln oernokrası Icmde borınmalon da yosoktır... Yüksek Secm Kurulunun konuşmalarda anayasal denetlm koymo gir şfminl kendlne engel saydıgında da burnundon kıl oldırmrvor. «Bu sansurdür'...» dıye bosıyor yoYgaroy»... Kendlsı gıbl duşünenler ıcın ozgurlükJerın ve demokros'nın butür» kapılan acılacak kendisl gıbi düşunmeyeolerin ustüne de bü'ön ropısaneıerm kapılcrı surguienecek.. Sevslnler böyle demokrasl anlayışıntl... Sodece demokrasl enlayışında mı. dın anloyışındn do böyledır AP lıderl Sapkosmı yana egerek cenaze na mozlarındo ön saflaro gecer. her turiü dınsel göstenlerl kendısi ıcın gecerlı sayor ana Erbokon azıcık ağzını aCip. dınsel göstenierde o/rion öne gectl mlıDnsei dıygu'arı sömürüyor!...» dıye onu bazı yerlere sıköyet eder Hele camılerde kı'dığı cuma namazlan ordında mlsyonu ıle bırlıkre dınsel gosrerldir. Istanbul'u teşrıfterınde günlerden cumava roslamışsa bu gösterilerl hıc Ihmal etmsz Bıze cogu dın bılgınlerı, tlbadetln de. kabahatın g'zh olduğunu» öğütlemıslerdır.. Pokat Detılrel bu ögude uymaz.. Onun Ibadetlerl bir gösterl nıte'ıqmde heo ocıktadır, eğer varsa. kabahot'eri hep gızl dır Bızım sSvosetcMer demokraslyl hic bir zaman lclerlne sındırememışlerd r Demokrasl hep kendılerine gore, hep kendılerl ıcm olmuştur Bıraz sıkıyı görduler ml de omur bağışlar ya da fetvo lle ömur satar gıbı. demokrosı bafiıslarior. demokrasl sotarlar.. Göruyorsunuz. glrdiğimlz seçlm dözlemlnde gene almıp safılon demokrasldır. Demokrasi onlar tç\n okcalı ofmayan bır moldır.. Hlc ekonomiden söz ettıklerinl göruyor musunuz1' .. K mm nesı vorso kendıne kalacak, kımın nesı yoksa yoksulluğunu sürdurecek.. Hele iclerınden bırı ıYo su'fardan vergi olmayacağız..» dıyor.. Yoksulluk olduğu yerde hsp durocak ama vergl'endirnmeyecek «Yoksulluflu kaidıracağım.» diyemıyor da. «Yoksullatdon vergl almayacağım .» diyor Varsıldon zoten vergl olıromıvor yoksul do vergı vermezse bu degirmenın suyu ne ıle döner? Secim furyosıdıf solla gltslnl... BurjLva demokrasıierınde devlet vergl He yaşar.. Bu yaşama dönem.noe Meclısten hıc bır vergı yosası cıkarıla momfstır. Votsıi kestmler de «Vergl alırson, karışmom 1 ho » dıve ao?daflı vermışlerd r Bovle olunca hangı yuz le halkın karsısma cıkıp oy ıstsrter şaşarım.. Emekcl kıt leler. memur'tjr vergl aJtında ınlemektedırler.. Oysa oy goygovculucju erienier seçım sandıklarının onların attıklon kâğıtla doimasm> ıstıyorlar Vergl altında ezllenler hâlâ da gıdıp buniaro oy verırierse. ne dh/oyini, etleri 1 dert görmesın ... Vaktiyie b;r fetva ı!e âtıür satılırmış. Blr yenl fetvo çıkorcok oyların alım satımı yapılsa belki demokrasl cark'arı dcho ıys ıs'evecektır Hıc olmazsa secmen de ticaretını bıllr ovlonndon bosko satacak bır seylerl olmayanlar bu alış «erışte yoliar.nı bulurlar. Az kaldı. oy lu demo^rosı gjiun bırnde fetvaiı demokrasiye dönöşebıltr Soyiemedık mı demokrası her nıyete yenıien bır v Bu MfflVU ftuti j\ NEIEA ÖÜUAfv Üniversiteye kim giriyor nasıl giriyor Onlverslte Seçme «ınovlonnın gorunen ve gorunmeyen a maclanndan söz etmıştlk daha once Seçme sınavı yüksek 68renıme yoneiık arz talep den Bestzlığıni btr yerde cozmeğe çaiışırken. bır yerde de sıfır fıyata arz edılen yüksek öğrenl mm geleceKteki getırlsın.n egemen smıîo tahsısını amcclamaktadır Bu ülkenın sınıfsal rosyonelme uygur» secme mekonızmasının ıki temel figesl vardır: a Soruların oluşturulmao, b Puanlama sistemu Sorjniann oluşturJİmasında hedef «programlanmış beyınlerlt saptayab'lmektır Bugunkü ekonomık sıstemın ışletılmesı i cın «programlanmış üstun beymlereı buyük ölcuda gerekslntm duyuimaktadır Bunu acıkla yabilmek ıcm bır zamanların ün lü TV dızlsı «Uzay Yolu» ndakl Mr Spark'ı hatırlamok yeter. Mr Spark mantığı temalde bellril uyarılar, yo da önermelere bagımlı oiarak Istenılen yargılara varan Arlsto mantıflmdan başka blr sey değıldır. Programiamanın oncüleri olarak soyılar. dizıler sekiller, sozcukler kullonmr. Bu onculler verlldıkten sonra Istenen ve tek oian cevap beklenır Secme sınovı so ruiarındakı temel llke buaur Bu testlen ya da sorulan hazıriayanları suclaTiak degıl amacımız. bmnclı ya da bılmcsız nasıl b>r secmeye olanak sağladık lorını sergılemek ... IVvfik ÇAVDAS Sınavlar için oluşturulan test sorularıyla programlanmış beyinler saptanıyor î î • SOSYAL BİLİMLERDEKİ SORULAR GERCEKTEN TARTISILMAYA DEĞER. CÜNKÜ BU SORULARIN ÖNEMLİ BİR BCkÜMÜ BİRDEN FAZLA DOĞRUYU İÇERMEKTEDİR. \ ! ' | Yuzbuüer sınavda anababalar • Seçmede Yetenek Sorulan En Önemll Beîirleyici: MEHMED KEMAL ARA REJÎM KARA REJtM 12 Mart rejimiııın perde arkası deria yaralar açan hukuk ve Insanlık dışı tutumu Eden. 30 TL Isteme Adresl: ÇAĞDAS YAYINLARI Ca^aloğlu Turkocatı Cad. No: 3941 ISTANBUL B.lemem kaç kişl sınavlarda genel yetenek sorulan lle ılg.' İ lenm ştır Bu sorulara goz gez | dırenlerde bır b Imece okuvorlormış ızlenıml dogor Bazen dakıkalarca uğraşııdığı halde co zulemez. Oysa «Hazırlık Kurstaruna devam edsn. özellıkle çimset olarak bakmazsak söz yetenek kursu gorenier Icm bu konusu cumlenin ağırlık noktası bılmeceye benzer sorular kar«dervlş gıbıyımdır» yargısıdır. şısında fazla duşunmeye gerek Glylm, kuşam «dervş g bı ol • yoKtur Cunku kendısını iyı yemanın» bır gostergesı kabul tıştırmış bır ögrenci sorudakl edllebılir Soruyu bu ac:aan aprogramı OKur ve cevabını ve lırsanız (c) şıkkını kolavlıkla nr. Tum yetenek sorularında (şaretleveb'lırsımz O zoman ha bır program bolümü bır de bu talı cevaplamo yaptıgmız ıcm programın cevcbı va'dır Aynen doğru sorularınızı da bıc ö'cubılgı sayar sıstemıne belırlı bır de tehlıkeye sokmuş olursuprogramm vereierek programa nuz. uygun cıkttlarm almmasına ben Örnek 2 (1978 Sosyal Bılım zer yetenek sorulan ler testl soru 12) Smovdakl «Gızli El» yetenek «Bır koylü kadın. blr danayı le somutıasan programlamadoğar doOmaz kucağmo alıp dır Ben vetenek soru'arını «Gız sevmış, sonra da bunu adet eII El»e benzetırken Reşot Nurı dlnmış, hergün danayı kucağına Guntekın ın pek bılınmeyen bır alır taşırmış, nlhayet buna o romanmı anımsarım. «Gızlı EI» kadar alışmış kı. dana buyüadlı bu roman Birıncı Dunya yüp koskoca ökuz olduğu zaSavası sırasındo karaborsa, va man, onu vme kucağında tagon vb yollordan zengın olan şıyabılmıs» bır gencın yaşamından soz et Bu öykücuk hangl ana duşün mektedır Genc o gunlerin egeceyı vermek lcm uydurulmuş ola menlennın adeta blr «gızll el» bılır? gıbı dürtüsuyle bu ı$lerl yap Doğa He uğraşmak insa a maktad'r Işte secme sınavı sıs na buvuk bır güç kazandırır temmdekl yetenek bolümu ve b Gonulden sevmenın yap bu bolümun program ama teknl tıramavacağr blr şey yoktur gl aynı «Gızlı El»l oluşturur. il c Hayvanları sevmek onlo gınc olan aynı programlama ra bakmak onları cok guc'endıyakiaşımının Fen ve Sosyai bl rlr lımlerde de südurülmesıdır. d Alışkanlık insan yaşamın Fen bılımlerı oır ölcüde bu tıp da cok guclü bır etkendır soruların bozırlanmasına musae Havvanlar öküz bıle Itır Amo Sosval bılımierdekı so olsa kend lerlne bakanlaro rular çercekten tartışılmavo de karst uysaldır ğerdır Bır kere bu sorulorın kkl Burado doğru cevap (d) s ı onemlı b r bolümü birden fazta olarak programianmıs Oysa doğruyu ıcermektedır Ömekier (b) s kkı da bu soru acstndan le bu durumu acık'avalım doğrudur Bjrada kı «ınce ısÖrnek 1 (1978 Sosval Bıllm tem'e» dıkkatı cekmek ısterlmler testi sorj 3) Sevgının gönülden bagtanmc«Bılmem ben kendıme nın yer ne alıskanlığı getırduzen vermesinı. derv^ş gibıylm mek... Yanl mekamk bır c gu dır» Cümles nde yazar kendlsldüyu öne cıkormak Kıjçkusuz nı dervışe benzetırken özellıkle bu oloyda alıskanlığn da 6hangı yönünu vurgulamok tstlnemh bır rotö variır Ne kl tek »or? acıkiayıcı değıtriır a Başkalanna aldırmayışı Bu örneklerı coğaümok müm nı kundur Sosyal B'lımler 8inavıb Tcrikatcılığa özenlşmı. nın cok doöruiu o'ması oağdoş c Alcak sonulluluğünü dusuncenın b'f osreğıdır Cekl ö Gıyım kuşamı onemsectiarının göziennm vanlanna mevlşlnl. konan sıperlıklere benzer prog e Hosgörülü oluşunu. ramlarla tek boyutlu insan yeCözüm anahtan (d) şıkkmın tıştlrme istemının ar'ık ger ler doğru olduğunu söylüyor, oysa de kalması gereklr (c) ve (e) şıkları da doğru oiaSosyal olaylara blrden fazla rak kabul edılebüır. Olaya bl YETENEK, SINAVLARIN EN ETKEN BELİRLEYİCİSİDİR. AMA KONUDA SADECE TİCARİ AMAÇLI DERSHANELERDE BİLGl VERİLMEKTEDİR. * ; ) \ j İ "' • acıklayıcı bulabılırlz. Aslmda bu olaylar bır nedenier butunu nun bıleskesıdir. Bu neaenierın ağırlıflı farklı olabılır ama hep sı neden oima ocısından doğru olarak belırlenmelfdır Oysa Secme sınavı Sosyal Bilımler testının bır cok sorusu tek bo yutlu inson istemının yansıması olarak karsımıza cıkmaktadır. örnek 1 (1978 Sosyal Bllımter testl soru 29) Asağıdakılerden hongisl. Tan zımatm ılânı le «her gucün üstünde yasa gucünün olduğu» ıl kesınm benımsendiğını gösteren en güclu kamttır? a Herkesın mal ve mülkune sahıp olmost ve bunu cocuklarına bırakması. b Rüşvet ve adam kayırma nın kaldırılması c Vergılerın herkesln gellrtne göre topianması d Osmanlı halkının can v« mal güvenlığıne kavuşturulması. e Padışahm yetkılerinln sirtırlandırılması. Burado gorüldüğü gltH (a), (b). (d) ve nlhayet (e) değışık ölcülerde soz konusu ılkeyı kanıtlayan en güclü oigular olorak kabui edılebılir Oyso sorunun tek cevabını tek nedene (yanl tek boyutal göre proçramlarsanız (e) şıkkı doğru olarak karşiTuzo cıkar Örnek 2 (1978 Sosyal Billmler test' soru 33) 1950 yılındo Turlclye'nln blr rejım bunalımına süröklenmesinın temel nedenj aşağıdakılerden hang'sıdır? a Uius adıno egemendk hakkın' tek mecllslr kuılanmaBl U hele sınavda programlandıgt gt bi sadeco lcl şıkkmı doğru ola rak kabul «tmek yanııstır. Ayrıca tum sosyal bılımcıler bılır lerki bu soyılanlar 1960 bunolımının görünen nedenlerıdır. Ama bu nedenlerın arkasmda sosyo • ekonomık yapıdon gelen cok daha gecerll nedenier mevcuttur. Fokat soruda bunlara değınılmemi$tır. örnek 3: (1978 Sosyal Bılımler testi soru 43) Türkıye'de bugün Içln bir eenerjl plan'aması yapmayı zorunlu kılan en önemll neden aşa ğıdakılerden hangısıdlr a Piönlonmanın, kolkınmanın bir gereğl olması. b Ener|l üretimınln tüketlml korsılayamaması. c Kolkmmo hızının cok yüksek olması. d Enerjl tüketimındekl 80 vurgan tutum. e Oretim maliyetlerlnm art tnosı. Yanıtlardan (e) dışındakllerlnln hepsi «Enerjinı plflnlomasını» zorunlu kılan nedenlardir. Cevap anahtarı (b) yl doğru ce vap olorak programiomış Oysa eğer matemotık dıllyle konuşacak olursak (b). a, c ve d'nln fonksıyonudur Hatto bu arada b tek başına d nln fonkslyonu da kabul edılebılir Yanl (b) neden değıi blr nevi bağım lı değışkendlr. Diğer yandan bu soruda en önemlı neden olarak enerjı tüketıml ıle uretıml arasındaki mevcut dengeslzlığl ka bul edersek. bu dengenln kurulması halinde «Enerjl Plönı» na hlc blr zaman gerek yoktur gıbı bır konu da doğmakta dır. Yanl bu soru «plönı düşüncesine bir yerde karşı dürtü lerl de teşvık edecek nitelıktedır. Bolüklü düşünmeyen. yanl cok boyutlu programlanmamış bevınler bu soruda dort şıkkıtia Işaretleyeblllr ve doğrulujjunu kanıtlayabilırler. 1977 Sosyal Bıümler tesMrv den bu nitellkte tartışmayo yer acabüecek sorulan ve program b Devlet ve Hökümet Başkanlarının aynı partıden olması. c) TBMM nin bır portl grubu halıne aetınimış olması d Demokrat Partlnln Vatan Cephesmı olu$turması e Hürrıyef Partısinln kuruluşu "e muhalefetln güc kozanmış olması Sınavdakl en Hglnc sorulardcn bırı de bu sorudur. Soruda beş şık'da 1960 bunalımını hazır layan nedenlerdlr. Bunlar »cln. lanmış cevaplarmı aynen oşağıya nakledıyorum, ve tartışmayı da slz okurlarıma bırakıvorum: Soru 24. «Musevılığin. dlğer tek tanrılı dınlerden (Hıristlyan lık, Müslumanlık) önce doğma sına rağmen, onlar kadar yayıi mayısının en önsmli nedeni aşağıdakllerden hang sldlr'» a lbranl Bırtlğlnln uzun za man korunamoması b Yahudılerin. kendılertnt dığer kovimlerden ustün görmelerl. c Yahudilenn daha cok tl caretle uğro$malan d Yahudilenn İklnci Dünya Savaşının sonuna kadar s'voS' bır varlık gösteremeyıslerl Hırlstryanlığın, Roma'n'n e resml dınl halıne gelmesı Programlanmış doğru cevap (bl dır Soru 25 Fransız ihtilalinın toplumlar üzerındekı en belırgın etkısı oşağıdakılerden hangısıdır. a Ulusculuk. b Devletcılık, c Meşrutıyet. d Somurgecılık, e Sosyallzm Sorunun programlanmış doğ ru cevabı (a) $ıkk dır Oysa ko nu «Buriuva Demokrcsıs'nın doğması» ocısından ele alınıp tortışılmalıydı... Soru 26 18'incl yuryılda Osmanlı Devletının endustrıyet alanda cağdaş Avrupo devletlerl düzeyıne enşememesinin en önemlı nedeni aşağıdakılerden hangısıdır? a Elde yeterll sermayenln bulunmaması, b Ulaşım koşullarının yeterslz olma8i, c Kışılere mulklyet hakkının tonınmamış olması, d Bılım ve teknolo|l alon 'onndo gellşmeTiıS olması. e Yabancılora ekonomlk ayncalıklann verilmış olması Sorunun progromlanmış doğru cevabı (d) şıkkıdır Soru 31. 1945'de Turklye'ds cok partılı hoycta aecılmesınde en büyük etken aşağıdakılerden hangısl olabılır?. a Meclıs'te bağımstz blr grubun oluşması. b Holkın, Ataturk devrırnlertnl benlmsemlş olması. c Bırleşmiş Mllletlerın tek partilı yönetımlerı kabuı etmemest. d Anayasanın yenı partller kurmaya uygun oiması. yonetımlnln a Tek parti Iç ve dış sorunlan cözmede ye tersız olması Bu sorunun programlanmış cevabı (e) şıkkıdır Soru 35. Almanya'nın Iklncl Dünya Savaşı'nda yenilmlş ve yıkılmış olmasına karşın kısa sürede ekonomik ve sosyal yön den kendini toparlamasi'ida aşağıdokilerden hangisi en az etkıll olmuştur?. a Yabancı ışçl calıştırmosı, b Ekonomıdekl örgütienmesl. c Eğıt lml$ tşgucü d Doğal kavnaklan donen A!e Anavatana manlann getırdığı dovız. 8u sorunun progromlorm 3 doijru cevabı to) $ıkkıdır . Bıcımseı mantığın dısında, tek bovutlu olmodan yapacoğınız tartışma'ar sanırın seçme »aınavı olayının loiumlu ya da olumsuzluğuna S'z korar ve rın) ne olduğunu gcsterecektır. Sonucto şu noktola' acığa cıkmaktadır 1 Ye'e"e!< sınavlann en etkın bel rlevıcısıd'r Bu konuda belırh oria öğretırp kurumT an (t?psm' ozei) d"= nd3 sade ce tıcan ama'İ! aersh^reierde bılgl ven'mekte /onı orogram d.lı (Bıloı sa»0'CC kcnusursak» 2 Yetsnekteki soru'amo rrortığ 'en v«» <5rt»ol b 1 m Jruları ıcln de gecerf rir Fen so rulan ortobn.c TurK ı selerı du zeyının cok üstünde Ju'unduğu •cın bu riu'um puon orto'amalarını düşürmekte bu da yeteneâm beı rleyeceâın matematık sel olarok ortaya cıkarrfaktadır. 3 Sosvol bıMmlere fl'şkın soruiar ıse tek boyutlu o'manın getıreceğ! tüm sak'ncaları tcer mekte coğu kere birden fazla doğruyu da icerd'.ğı ıcln yaniış vaprrta olasılığı yükselmekte, bu da yeteneğın belırleylcı olmo özeilğıne qüclendıncl b'r etki yapmaktadır. Ne var ki soru hazirtamadokl bu tıp programlamanın dı şında pucrla'no teknığl de secım ışlemınde rsteK'er doğrulti'sundo. etkılı olacak b'Cimda du7enlenm ştır. YARIN: Puanlama daki eleyici güç