Katalog

ONtKt CUMHUEÎYET 26 EKİM 1979 'Öğretim yardımcıîarı yönetime katılmah,, ÜMAS Istanbul şubes!, asistanlar dışındaki âğretim yardımcılarının da kurullordo temsil edilmesınl ve öğretim yardımcılannm tüm yüksek öğrenim kurullorında yönetime kalılmasını Istemlştlr. Eylemekatılan öğretmenier açığa alınıyor 5B DER'in düzenlecfiğl yas eylemıne katılan öğretmenler acığa aiınmaktadr. Rize'den TÖB DER'lı öğretmen Sabahattin Altmtaş, yas eylemine katılan öğretmenlerın ccığa aiınmasi ile Hgiü gönderdığ"' mektupta, bakınız neler dıyor: EĞİTİM ÖĞRETİM Sükran KETENCİ OKÜLLARDA REHBERLİK EĞÎTSEL KOL ÇAL1ŞMALARI, OLAYLARI AZALTIYOR RTA dereceli okuliarın yenl öğretim yılına başladıklon şu günlerde, oğrer.ımm obysız geçmesi yolunda, ozellıkle yonetıcılerdsn gelen tıyarı ve dılekleri kapsıyan söy'evlere tonık oluyoruz. Olaysız bir öğretim yılı herkesın dileğl. ancak dılems^ verına, somut b.'^şeyler yapıiması gerekiyor gohba. Yapılması gsrekenlerin bir kismı gercekten cok auç olabilir amo, acaba yopılabi.'ecek, önems'zmiş gib; görünüp cok yararlı olacak iş'er de yok mu acaba'' Mom'sa'dan Huseyin Nohutlu'nun ılgınc bir yazısı var bu konuda.. T F O Konu lle Ilglll yazılı ocıklamada özetlo şu görüşlere yer verilmektedlr: tYasa gereğl asistanlar fakülte yö^ netlm kurullannda bir üye ile temsıl edilmektedlrler. Bu durum yönetimde etkln ve dengeli blr temsi! bakımından yetersiz olduğu gibl, eğitim öğretim üyaîeri ve asistonlar kadar katkısı bulunduğu blr gercek olan dığer öğretim yardımcılan uzmanlor, öğretim görevlilerl. okutmanlar bu olanaktan dahl yararlanimamaktadırlar. Bu durum dureltilmeII. tüm öğretim yardımcılarının yönetimin! her katında, oy hokkı ıle bırlıkte ve dengeli bir bicimde temsil edılmesi saglanmalıdır. Ayrıca, 1750 sayılı üniversiteler yasasına bağlı olmıyan yüksek öğrenim kurumlarında. ozellıkle doha önce devletleştırilerek akademıler© devredılen yüksek okuüorda öğretim uyesi yetersızllğır,9 korşın oğret.m yardımcılarının yönetime katılmasından kacınılmaktadır. Öğretim yardımcılarına yürürlükteki ümversiteler yasasıyla tanınmış olan hok, eksik de olsa yaygınlaştırılmalıdır.» «Sorunları bataklığında olan Türklye'de. cağın gidişatmdan ayrılmayan, sıyasal gorüslerı, eğıtim anlayışı dipdıri olon öğretmenier öldurülmekte daha da garibl. bu durumu protesto etmek lcin, örgütierinın kararıyla, üzüntünün eşiğmde gıriştıkleri yas eytemi bugünkü hükümet tarafmdan suc olarak değerıendirilerek ccığa aîınmaktadırlar. 1S77 sscimlerine, MC'nin sağlayamadığı ccn güvenliğim ve ekonomik, toplumsal arorsıyı, ıktidara reidığınde sılip süpü'eceğıni savlayan CHP ağırlıklı hükumet, soyledıklerınin hıcbirıS'ni doğru dürüst yerıne getırmemış, üsîelik bilim adomlarının, hukukculann, sanatcıların, öğretrnenterin can güvenliğinl soğlıyamamış bu yetersizliğini hoş görmev! bırakrn, rresfekîaşlarınm öldürulmesl nsrfeniyle. yas eylemine glrişen öğretmenleri sürgünle, acığa almakla, cezalandırmayı kendisine yöntem kabul etmiştır. Hükumet yenemedıği buyük bir yanılgı lcersinde bulunmaktadır. Fakat unutulmasın ki, bu yonılgı, Hıtler Almanya'sında oldugu gıbı, Türklvede de bırakınız sol diye cnılanları. sosyal demokrat olonlann b>le geleceğ nı karaniığa sürukleyecektir.» «Okullardakı dis'plln c!avlarım ve onla'a karşı gelen cez'Jİan azaltma^. g.dsrsU yok etmek mümkün mu? Kuşkusuz mümkün. Bu mümkün oluş b rcok bleşene bağlı. Örneğın Rehben'k hizmstlerı. sınıf öğretmenlığl. sosya1 kaUar ~ r'nıennı çcğm gerekierine aygun bir eğıtımoğretım proğramlanmasınm organı< bağlcîmları Cnde düşünup, her etkinlığe çağdaş an'amda icerık ve'ip eğılım olayinı demokrafıkleştırmek ve Pu bağlarnda okul yonetımıne başto öğrencıler crnok üzere tum okul calısanlarının katkısını sağlamak gerek. Rehberlığı üc bö'ümde düsunmede yarar var fMeslek Rehberlıği, Eğıtim Rehberlığı. Sosyal Rehberlik.) Herşeyden örcg öğrencilerln ders dışı eğitim calısmaları, ckulun amac!orınaan doğmuş. koşuüarıno uymus olmalı, öğrencıienn öğrenme ve gelişmesine yardım etmelı, okul yonetıcisinin görevlerf orasında, sorumluluğu :cınde görülüp bu bakımdan sık sık değerlendırilmerdir. fEğ'tsel kolları lk! grupta topianmalı, Birincl grupta öğrenc'ler;n llgl ve gereksınmeler.nden doğan ve böylece gelışen calışmalar vardır. İkincisınde yönetmelik gereğınce yapılması gerekenler vordır. Bun.iardai bir kısmı 'Igı ve gereksemo desteğinden yoksun olduğundan, yapay ve zayrf kolmaktadır. Okul yöneticilerine. cevre koşuflarınn göre böyle calışmaian koymak kadar çıkarmak yetkilerl de verilmelidir. Buno korşılık okut yönet:cisl, önce eğitim kollorı p'oSrom'annın kendi yapısı lclndekı parcaları ve czelliklerı ora J smdo bir denge kurmalıdır. Sonra hu prpğram i!e der3 proğramını bütünleştirmell ve chenk^ştirmelidir.» Bu bağlamda erek, Eaıfimin nenpı amccı ü» özdeşleşmekte, bu bütumük ve uyum lcinde blrey ve toplumsal varlık oiarck öğrencinin meslski, sosyol, psikoloj' yönden vefenek'erlnln in üst düzeyde gelişti'i!'r«i=ınp v^^° ! 'k olmalıdır. öğrenclnin yedıö1 cekırdeğı. cığnedıgi sakızı, yazdığı me^tubu rtısiolin konusu eden, siırgün cezası veren, onlann rurı sağiıklarını bozan. oku'ları rahibe okulu durum'jna sokan cağdışı eğtim ve disiplin anlayısının yerini; Rehberlik Hizrrıetlerine. Bilimin ışığmda sınanmış meslek! bilgilere. Sosyal Eğtim kol calısmalorıno. Karsılıklı hoşgörüyfi, sevgl ve özveriya, Cağdaş yenl eğitim anlayışına bıraktığı yada b'rakacağı umndımuzu yinp'erken, kendls! icin sürgün cezası verilen bir öğrencrnin savunmasına yazdığı şu curntelsrle btirmek istiyorum. «Değerl! öğretmenleriTi. Kırk sayfaya yakın bir öosya tutmuşsunuz hokkında. Neler yazdığınızı bünniyonjm. Amo epsy yorulmuşsunuzdur. CJT^Ü koıcy yazr'mcrz bunca yazı. Keşke saatlerce. gün'erce bu dcsyayı hazırlcyacağınıza. bi r kac saat beni dinleseydiniz. Dertlesseydın'z benımls. Sonuc farklı clurdu b»lkl. Voksa, baştan beri beni okuldan kovmayı mı kurguluyordunuz'» DÜNYADA EKONOMİ VE TİCARET P ETROL dünyasındaki son geHsmeler OPEC'ln bir dönüm noktasına yaklaştıginı ve yeni bir strateji arayışı içinde bulunduğunu göstermektedir. Bugune dek ılımlı sayıJan üyelerden Kuveyt'in başlattıgi yeni zara daJgası diğer uyeleri de etkilemiş ve fiyatlan duşük tutma yanhsı S. Arabistan'ın örgüt üzerindeki denetiminin giderek zayıfladığı Petrol Bakanı Zeki Yamani tarafından da kabul edilmiştir. Bu koşullar altında örgütün bütünlügünün ve etkinîiğinin korunmast için yeni bir strateji saptanması zorunlu hale gelmiştir. YENİ STRATEJİ Geçtiğimiz hafta Viyana'da yapılan bir seminerde bu konu ele alınmış ve OPEC danışmanlan örgütun önümuzdeki on yıl boyunca gerçek petrol gelirini artıracak biçimde yıllık fiyat artışlan uy gulamasıru ve üretimı sınırlandırmasını onermişlerdir. Öneride. yılda %5iık gerçek fiyat artışlanmn OPEC gelirlerinl sanayileşmiş ülkelerdekl enflâsyona ve dolann değerindeki düşüşlere karşı koruyacaği; OPEC ülkelerinin uzun dönemdeki sanayileşme kalkmma hedeflerinl gerçekleştireceçi; sanayileşmiş ülkeleri, kendi geleceklerini güvenceye alacak bi çimde «di£er» enerji kaynaklanna yönelteceği ve bu nitelikleriyle tum dunya için yararlı olacağı ileri sürulmüştür. Önerinin benimsenmesi halinde petrol dışalım cılannm yakın bir gelecekte bir varil pet role 40 dolar ödemeleri söz konusu olabi lecektir. Bu fiyat aynı zamanda bir varil petrole eşdegerde «diğer» enerji kaynağı sağlarnanın maliyetine eşittir. öneıiyi hazırlayan OPEC uzman ve danışmanlan, geliştirmiş bulunduklan karmaşık endeksleme yöntemiyle sanayileşmiş üLkelerdeki enflâsyonun ve dolann değerindeki gerilemenin OPEC gelirlerine etkisini saptamışlar ve temmuz ayındaki son zamdan bu yana gerçek petrol gelirlerinde %3 kayba ugradıgını ortaya koymuşlardır. Aynca başta Kuveyt otaak öz»re OPEC uyelerf, sanayileşme sürecinin sanıldığından çok daha zor ve uzun olabileceği düşuncesiyle petrol rezervlerini kısa sürede tüketmek istememekte ve yıllık uretimin toplam rezervlerinin %1'ini geçmesine karşı çıkmaktadırlar. Oysa bugüne dek yapılan tüm üretim tahrainlennde OPEC ülkelerinin toplam kanıtlanmış rezervlerinin ^3i' ünü yıllık üretime dönüştürecekleri varsayılmış, sanayiJeşmiş ülkelerin tüketimi de buna göre belirlenmiştir. BATI'NIN TEPKİSÎ Sanayileşmiş ülkelerin, sürekîi ve düzenli bir fiyat artışım öngören yeni bir OPEC stratejisini çok olumsuz karşılama Derleyen: Osman ULAGAY OPEC yeni bir strateji saptamaya çalışıyor yacagı ilk tepkilerden anlaşılmaktadır. Başkan Carter son yaptığı konuşmada OPEC ülkelerinin uretim açısından ellerinden geleni yaptıkianru belirterek örgutü suçlamaktan kaçınırken InternatioD&I HeraJd Tribune gazetesine görüşlerini açıklayan Fransa Sanayi Baksnı Andre Giraud ve F. Almanya Ekonomi Bakam Otto Lajnbsdorf da. önceden saptanmjş düzenli fiyat artışlannın 1974 ve 1979'daki gıbi ani ve yüksek artışlardan daha yararlı olacağını belirtmişlerdir. C/örunen o dur ki, OPEC ülkelerinin geleceğıni güvenceye alacak yenj bir strat^jinin benimsenmemesi ha'.inde örg'utün sslece^i de tehlikeye girecek ve her ureticınin kendi başına hareket edeceği bir petrol dünyasında fiyat anarşısi sonu belirsiz boyutlara varacaktır. Böyle bir gelişme ise petrol piyasalannda orman yasalannı işletecek fe güçlü ülkeler dışındakiler İçin petrol bulmak büyuk bir sorun olacaktır. Bu ola sılığı önlemek için OPEC önerilerini ciddiye almamn zorunlu oldufu giderek daha açık biçimde ortaya çıkmaktadır. Brandt Komisyonu "Dünya Kalkmma Fonu,, önerecek S «iNAYİLE$MİŞ ulkelerle tgelişmekte olan> ülkeler arasındaki tKuzey • Güney diyaloğu lcine düşmüş bulunduğu cıkmazdan kurtarmak amacıyla kurulcn Brandt Komisyonunun raporunu önümüzdekl av açıkiaması bekıenmekte dir.. Eski F. Almanya şansöfyesi Willy Brandt'm başkanlığında, «Kuzey» ve ıGü ney»l temsil eden onyedl seçkin üyeden oluşan komisyondakl görüş aynlıklarının blr ölcüde giderildiğl ve bir «dünyo kclkınmo fonu» kurulması konusundc öno» ri gercekleştirme aşamasına gelindiğl cn loşılmoktadır. Önerllecek tfon» dört temel amaco yönelik olacaktır. Bunlar: (1) «Gelışmekte olan» ülketere. pet rol fiyatlannıdckı artışlardon ve Batı'dakl resesyondan kaynaklanan darboğaz lon aşmaiarmı koloyiaştırmak amacıylc. belirll proie ya do koşullara bağlı olmayan orta vadelt kredl sağlcmok; (2) <Gelişmekte olan» ulkeierln 6ermaye maiları, makineler hatta kcmpîe fob rikalor dışsatım'na yönelmelerlnl sağlayccak bir dışsatım kredllerl sisteml oluşturmak; (3> Dış borclarını ödemekte zorfuk fgellşmekte olon» Olkelerln borcla nnı erteletmek ve yeniden borçlanabilmo lerini sağlamak icn uluslararası bankalara etki yapmok ve yardımcı olmck, (4) «Gelişmekte olan» ulkelerde yeni moden ve enerji koynaklarının araştırılma Sîna katkıda bulunmaktır. Söz konusu tfon» icin en oz 50 mllyar SDR (Özel Cekme Hckkı) tutonnda kaynağa gerekslnme olacağı ve bunun kısmen sermaye piyosalormdan kısmen de denizdib! madencilığl ve silah tiearetl gibl olanlarda uygulanccak blr tuluslororası vergi»y!e soğlanacoğı belirtilmektedlr. ABD PETROL ŞİRKETLERİ DEV KARLARINI SÜRDÜRÜYOR ILIN İlk yorısında görülmemlş kârlar sağlayan ABD petrol şırketlerimn yıiın üçun cü ceyreg nde de oşırı kârlarını sürdürdüklerl ve yenl rekorlara eriştikleri acıklanmış tır. ABD'nin en büyük petrol şırketi olan Exxon' un yainızca üçüncü ceyrektekl kârı 1978'in eşdönemine oranla %118 ortarak 1.1 mılyar dolorı oşarken, beşincl sırodakl GULF OIL'ın % 97'lik bir artışio 416 mılyon dolar, dokuzuncu sıradakl CONOCO'nun ise %133'luk bir artış\a 247 milyon dolar dönem kârı sağladıklan saptanmıştır. Kârları ABD'de tepkiyle karşılanan söz konusu şirketler bu kârlorın cok buyük bölumünü denlzaşın operasyonlarında sağladıklarmı ileri sürerek kendilerinf savunmuşlardır. "Okulsuz diploma oîmaz,, KUMA YAZMA bılmlyenlerîn rîâlâ nufusun yarıya yakın bir bölumünü kapsadığı ülkemızde, ha'k dersonelerınin öneminı aynca anlatmaya gereksinme duvulmamalıdır. Ancck bir zomanlar eğitim seferberliğinde önemii islev yapan holk dersaneleri, yasanın buyurucu hükmüne karşın unutulmuş görünüyor. Nazmi Şentürk, halk dersaneleri ile ilgıü yazısında sorunu şöyie özetliyor... O Y «Her yıl, ekim. şubat ve hazlran aylarında llkokulu öışaröan bitirme sınovları yapılır. Çoğu Ana doiudan gelme, bir sürü Insan katılır bu sınaviara. Onca sürünmeden sonra, tam bir iş bulmuşken, bu kez de diploma sorunu cıkonlmıstır karşılarma. Bu diploma dayatmasının arkasında, zorunîu öğretim esprisine inot, okuisuz da okumayazma öğrenilebilinir gibi çorpık bir mantık yatmakto ve adeta şöyle söylenmektedir: tEy vatandaş. Sen okul çağındayken. bulunduğun yere oku! yaptıramadık. Ama sen zeki olduğun lcm kendi kendine de okumayazma öğrenmı$sindır. Şu dört günlük sınavlara gir ve dip'omanı al.» Bu mantığın, böyle olduğu şundan da beîlldir. Mıllî Eğ.tım Bakanlığının 1220 sayılı Tebiığl^r Dergisinde yayınlanan yonetmelıği: İlköğretim kurumlarından biri bulunan ve istekli sayısı 10 kişıyl bulan her yerde. HALK dersaneîeri aclır. dediği halde, bunu yaşama gecirıci hic bir girışımde bulunulmamıştır. Oysa, 19281934 yılları arasında, bu tip dersanelerden tam. 37604 tane ccıldığı ve buralarda 1288000 kişinin okumayazma öğrendiğl bir gercektir. Aynı gereksinme bugün de vardır. Zira Devlet Planlama Örgütünün 1973'de hazıriadığı rapora göre. ülkemizdeki erkeklerin, yüzde 40.51 Kadınların İse yüzde 59.2'si, okumayazma bılmemektedir. Tablo budur. Venlen. Ve nasıl verîfdiğl zaman, zaman soruşturma konusu olan diplomalar bu gerceği örtemez. Halk dersanelerine mutlaka Işlerlik kazandırılmalıdır. Bu. dışardan ilkokulu bitirme uygulaması, son zomonlarda şöyle bir Işlev de görmeye boşlomışlır. Bu kadar kolay diploma alındığını sezen ve cocuğunun lş gücüne mutlak anlomda gereksinmesi olan blr vell, cocuğunu, 5 yıl süreyle okula göndermenin anlamsız olduğunu söyleyebilmektedır. Diploma verilsin elbet. Bu lş îorlaştırılsın da demiyorum. Ucuz mantık ucuz sonuclar yaratıyor diyorum, sadece. Halk dersaneleri mutlaka yaygınlaştınîmalıdır, dıyorum. Dlplomc; verilecekse bile bundan sonra verilmelldir.» Lome I l'nin 31 ekimde imzaîanması bekleniyor AET lle 57 Afrika, Karaylp ve Pasffık ülkesf arasındcki II. Uome Konvansr/onu'nun 31 ekim günü Togo'nun başkenö Lomede ımzalanması beklenmektedir Toraflarca daha önce yapılan csttn görüşmeler sonucundo AET'nin toplam 300 mılyon Insanm yaşadığı söz konusu 57 ülkeye 7.4 mllyar yardım sağlaması, peşltll tlcaret kolaylıklan tanınması ve bu ulkelerde madencillk üretlminf özendirmesl karar/aştırıl mış ancak kiml konulardan anlaşmazlıklar giderilemedlğl lcin konvanslycnun Imzalonması ertelenmiştL Peru ekonomisinde düzelme goruldu Daha onbeş ay önce dış borçlarım ödeyemez duaıma düşen ve İMF'nin kara listesine alınan Peru'nun ekonomik durumunda şaşırtıcı bir düzelme gözlendiği bıldirilmektedir. Ulke de işcl eylemlerml ve grevleri nl yasaklayarak baskısını artıran askerl yönetım kararlılıkla uygutodığı İMF recetes/ kötüye gidışi bir ölçüde durdururken durumun düzelmesine yol oçan belirleyicl etken Peru'nun günde 70 bin varll dışsatım yapacak bu petrol uretimı gercekleştlrmesl ve bakır, gümüş. kurşun ve clnko gibl geleneksel dışsatım ürünlerinln dünya piyasalarmda büyuk de ğer kazanması olmuştur. İngîltere altın ve döviz alımını serbest bıraktı Ingiltere'de Muhafazukâr Par tl hükumet!. Birleşik Krallık Yurttaşlannın alt/n ve döviz sa tın almalarını ve yurt dışına döviz çıkarmalarını serbest bırakmıştır. Bu yöndeki kararın a cıklanmasından hemen sonra İngılız lirası ABD dolarına karşı 3.4 cent değer yitirmlş ve karar çeşitli yorumlara yol açmıştır. Ingiliz ekonomisinl llberal bir anlayışla yönlendiren Muhafaza kârlar ekonomlnln verimliliğlnl artıracağını neri sürerek kara n savunurlarken kimlleri de ser maye kaçışını artıracağı, Işslzllğl ve iflâsları yoğunlaştıracoğı ıddiasıyla karara karşı cıkmış lardır. öte yandan ABD petrol şlrketlerlnln, yönetimce özendirılen ceşıtli petrol dışı alanlara büyük capta yatırım yapmaya başladıkları anlaşılmaktadır. 1978 verllert bu yatırımlarm özelükle kömür, «d'ğer» enerji, madencılık, uronyum ve klmya sanayll alanlannda olduğunu göstermektedir. On büyük ABD petrol şirketinin 1973'de petrole ve diğer alanlara yaptıklan yatırımlarin dökümü şöyledlr ŞİRKETLER Petrol Yatınmlan 34.300 14.400 17200 12.500 10.000 14.700 9.900 12.100 5.800 5.700 Petrol Dışı Yatırımlar 1.300 2.600 692 339 345 110 2.400 301 J.60O EXXON MO8İL TEXACO CHEVRON GULF AMOCO ARCO SHELL' CONOCO GETTY OIL 141