Katalog

ONİKİ COmiTvİYET 24 EKtM 1979 SALVADOR'DAKÎ DARBEYLE ORTA AMERÎKA'DA ÎKİNCİ BİR NÎKARAGÜA DENEYİ ENGELLENMİŞ GÖRÜNÜYOR Darbenin ABD'nin desteğinde gerçekleştiği görüşü yaygmlık kazanıyor. Salvador'daki ıhmlı muhalefet, yeni yönetimin şimdilik desteklenmesinden yana. El Satvador'da gercekleştfrflen kansız darbeyle, bu ülkede Nıkaragua benzerı ıkıncı blr deneyın yaşanmosı şımdılık ertelenmış gorünmektedır Amerıka'nın Salvador'dakı darbeyle ılgılı yorumu da bu görüşü destekler nıtelıktedır. ABD darbenin hemen ardından yaptığı resmi aoıklamada. darbecılerı «merkezcl ve ılımlıı olarak nıtelemış ve El Salvador'dakı yönetım değışıklıg nı memnunlukla karşıladığını ifads etmıştır. El Salvador'un yenl yonetlcilert de gerçekleştlrdıkleri darbeyle. fNıkaragua'da olduğu gıb! bır hoik oyoklonmosını engellemış olduklarını» ocıklamışlardır. Ancak darbenin ardından alınan sıkı önlemlere rağmen, solcu güclerin protesto eylemtorlnl sürdürdüklerl de gelen haberler arasındodır. Salvador'dakl lyl haber alan kaynaklardan bıldırıldığlne gore devlete aıt bır cok kururrıda denetlml ele geoıren darbecıler bugün icın sol güçlerın eylemtarınl rahatça bastırabılecek durumdadır. amacına yönelik olduğu kaydedılmektedlr Romero'nun anarşıyı durdurarıadıgı içın devrıldığ'n bıldıren yenı yönetıcıler darbeden sonra yayınladıklan ılk resmı bıldırıde tüm sıyasol hak ve ozgürluklenn 30 gün süreyle askıya alındığını gece sokağa çıkma yasağı konduğunu ve ucten fazla ınsanın b raraya gelmelennın yasaklandığını acıklamışlardır. Acıklamada Parlamento'nun ve Yüksek Adalet Dıvanı nın feshedıldıgı 1950 yılından berı yururlukte olan Anayasa nın değıştırılecegı ve daha sonra da Başkanlık seçımler nın yapılacağı be\rtılmıştır. Bıldırıde ayrıca, en kısa zamanda serbest secımlere gıdıleceğı, ulkenın karşı karşıya bulunduğu sorunlara ılımiı çozumler aranacağı, sağcı ve solcu fraksıyonlara şıddet eylemle'ine son vermelerı ıcm çağrıda bulunulacogı kaydedılmıştır. El Salvador'dakl yönetım değışıkliğıne ve yukarıdakı bıldırıye ılk tepkı ABD den gelmış ve DışIsleri Bakanlığı sözcusü Hoddıng Carter tarafından yapılan resmı acıklamada cYenı yonetıcılerın Izleyecekleri polıtıkaya ilışkın açıklamaları memnunıyet verlcıdır Çünkü ülkeyl rahatsız eden sıyasal ve toplumsai gerılımleri gıderme yolları aradıklarını söylenışlerdır» denılmıştır Devrik Başkan Humberto Romero'ya karşı ülke lcınde yürütülen muhalefetın etkın lıderlerınden Rahıp Oscar Romero ıse, halkı ve solcu örgütleri protesto eylemlerınden vazgeçmeye cağırmıştır. Rahıp Romero, cvenı yönetimin uvgulamalarını gormeöen onlara karşı cıkmak yenne, bır süre beklenmesının daha yerınde olacağo gorüşunü savunmuştur. (Dış Haberler Servisf) Amerika Mektubu EL SALVADOR, Managua KOSTARİKA* El Salvodor'dakl darbeye lllşkln yorumiarda, darbenin ABD'nin desteğinde gerçekleştığı ve Nlkaragua olayından gereklı dersı cıkaran ABD'nin bu kez elını çabuk tuttuğu gorüşu savunulmaktadır Nıkaragua'dakf halk ayaklanmasının başarıya ulaşmasının ardından El Salvador'dakl çatışmaların kızışması uzerıne Amenkan yetkılılennın sık sık bu ulkeye gonderılmelerı de bu görüşlere "kanıt olarak gösterilmektedlr. NELER VAADEDİYORLAR? General Romero'nun sağcı baskı yönetlmfnl dev rerek ışbaşına gecen 5 kışılık cunta 2 albay ve 3 sıvılden oluşmaktadır Sıvıllere yönetımde gcrev venlmesının ılımiı muhalefeti yumuşatmak Amerikan toplumu nükleer enerji kullanımının bir dizi oldurucu tehlikeyi beraberinde getırmesinin bilincine mi varıyor? Ertuğrul TONAK AZ başında yaşanan «Three Mlles Island» nükleer santral kazasındon bu yona ABD nde antı • nukleer hareket yayg.niaştıkça yaygınlaşıyor. Hareketln doruk noktaları 6 mayıs Washıngton ve 23 eylul New York gosterilerıydı. Washington'dakl gosteriye 100 binden, New York'takıne ıse 200 bınden fazla kısının katıldıgı acıklandı Bırçok populer ısım her ıkı gostende de konuşmacıydılar. Fılm yıldızı Jane Fonda, Calıfornıa valisı Jerry Brown (Demokrat Partıden Boskan adcy odayı), tuketıcı hcklarını korumakla unlu avukat Ralph Ncoer, yen. kurulan Vatandaşlar Partısı (Cıtızens Party) baskan adoyı olacagı soylerıen, bıyolog Barry Commcner vb. Fransa Afrika'da attığı her adımda Libya'ya çarpıyor | KADDAFİ'NİN SOV YETLERLE ILİŞKISİ, CASTRO'NUNKINDENFARKLIOL MAKLA BIRLIKTE, LİBYA VE SOVYET LER BÎRLİĞI, AFRIKA'NIN BÜYÜK BÖ LÜMÜNDEBIR «IŞ ORTAKLIĞI» KURDU. # Orta Afrika Diktatörii Bokassa'nm Fransızlardan yüz çevirip, Libya*ya yaklaşmaya başlamasının Fransa desteğindeki darbenin en önemli nedeni olduğu ileri sürülüyor. Y (Dış Haberler Servlsl) Batı basınında b r «suredir sık sık Fransa ile Lıbya'nın hıssedılır b r çekişme ıcınde olduğunu ılerı suren ve bu çekışme İle ilgıli yorumlara ve tahlıllere dayanan yozılar yer olmaktadır. Bu konuda en fazla işlenen tema Ubya'nm fltderek Afrika da Küba nın yerını almaya başladığı ve Afrika'da en fazla faalıyet gösteren Batılı guc olan Fransa Icm cıddi bır kaygı kaynağı olduğudur Batı basınında sık sık goze çarpan bu tur yazılar ve tahlıller, ozellıkle Orta Afrika «Imparatoru» Jean Bedel Bokassa nın bır darbe sonucu devrıl mesınden sonra artmıştır Bılındığı gıbı. Bokassa darbe olduğu sırada übya'da bulunmaktaydı Darbenin uzerınden esrar perdesi kaldırıldıktan sonra darbenin ardında Fransa'nın bulunduğu anlaşılmıştır.* Bokassa, yıllardır Fransız desleğıyle ayakta durduguna gore, nıçın Fransa nın rol oynadığı bır darbe sonucu tahtından uzaklaştırılmıştır'? Bu sorunun yanıtı aslında Afrika uzenndekl Fransız Lıbya cekışmesını da acığa cıkartmakta ve bazı bılınmeyenlerı gozler onune sermektedır. LIBYA SOVYET IŞBıRLıGi Fransız kaynakları, bu sıralarda, Fransa Afrıka'nın neresınde adım atmak ıstese karşısmda Sov yet sılahları ile donanmış Lıbya'yı buldugundan yakınmaktadır. Lıbya lıderı Albay Kaddafı, Sovyetlerle aynı Ideolopye, aynı bakış acısına sahıp değıldır Dahası «Yeşıl Kıtap»ında ortaya koyduğu gıbl, Batı ve Sovyet sıstemının dışında uçuncu bır evrensel sıstemın yaratıcısı olma ıddıcsındadır. Bununla birlıkte, Lıbya ile Sovyetler Bırlığı, Afrıkanın onemlı bır bölumünde etkılı bır «ış ortaklığu kurmuşlardır Ancak, hıc kuşku yok kı, Kaddafı nın Sovyetlerle ılışkısı, Castro nunkınden haylı farklıdır Castro'nun aksıne Kaddafı'nın Sovyetlerle herhangı b r ıdeoloıık ve genel amac beraberlığı bulunmamaktadır Afrika dakl Lıbya Sovyet ışbıriığıne en tıpık ömek olarak her ıkl ülkenıa Bokassa donemınde ABD'nde toplumsal hareketiılığın, düzene başkaldıımonın kendıne has ozellıkler gosiermesı gaye! dogal Yıne de şu soru ıster ıstemez akla gelıyor New York ta 1 Mayıs gostenlerın.n ancok 1C00 kısı dolaylarındcı bır katılımla kutlarabıldıgı djşunu'djgunde, nosıl oluyor üa cntı nuk'ser hcreket yuzbınleri kuccklaycbı lyor'' Bu sorunun yonıtı herhalds hemen kîstılırıp atılacak turden cegıl Tarhı ve \apısal b r d zı nedenden, kltle ı.etıs mmın hem şırketleşmış hen de dsvlete karşı ozarkleşmls karmaşık vcpısna Arerıkanın scguk savcs yı'larmda lorof o'ısu.idan, solun gerel olorak ss'ısmemısligıne dsgm çesıtlenen for'vîı coi'jm'emeler yrpmcrtt mumkun Fakat, cntı nukîeer hareîcetln bu denll cabuk ge'ısimının ilk agızda goze ccrpan bır temel nedenı vcr kı, o da şu Nukleer enerjı kullcnımının bır dızı oldjrucu tehlıkevl de bsraberinde getirdiğın'n, hoikın yaşonan deney'erden kalkıncrok bıl nc ns varması Soz konusu olduruou tehlı' enln nesıl.er boyu radyooktıuıte yolıylo ka!:cıl'k oze!lıçı tasıması do ccba Su andc, oncok harskete aktıf katıîon arca b lınebılecek bır başka ozelllk de, eyiemlert yuruten orgutlerm sekter olma\an ilıskıler ıçinde son derece cemokratık ış'emesi. Antı nükleer hareket henuz oluşma aşanvcsmda genc'ık donsmıni yaşıyor Uzun bır sure, nukîeer enerjı kullanımınının insan sagîığına, cevre korumasına zarcrları islenen bellı baslı temalar olarak kalmıstı Hele «Three M'les Isiand» kazcsı da yasanınıa bu vo'dan enerıı saglamanın tehıikeleri onti • nukleer propagandanın ona malzemesı hdıne geldl. Bu denek deâil ki ontl nukleer hareket gelıştıkce yenı ve sorulması gereken sorular somlmuvor, değışık boyutlar katılmıyor. Özellık'e son donemlerde yaygınlaşan bır blclmde, nukleer enerti olgusuna kapıtalıst uretım tarzının gellştıkçe merkezılesmesl ve gereksınlminl duydugu üst duzeyde teknolO|ilerl uretmesi açısmdon da bakılmakta. Soruna böyle yaklasıldığında, olternatıf teknolojilerın de onerılmesi, dusunulmesı doğall» şryor O zaman da gundem gunes enerıısi (hem ısı hem elektrık sağlanmasında), su ve ruzgar ener|ilerı vb. gelıyor. Her ne kadar Amerıka'nın nukleer enenı uretımı ıcm gerekll uranyuma sahıp olduğu soylenıyorsa ca, yakın btr gelecekte, yenı uranyum yatoklarını arayıs emperyalıst yayılmocılıgın gerekcesı holıne dönusebılır Bir baska ilgınç nokta da, Amerika ıcmdeki uranyum yataklarının %90'ının su anda kızı'derinlere «bahşedilens toprcklarda bulunduğunun anlasılmasıdır Aslında bu o'gu onti nukleer hareketın genış katılımlı bir politik derlenıse dqnusmesınde kızıîdenlılenn de bir tcplumsal guc olarok balırebıleceğını dusundurmekte Aynı degerlendırmeyı zencıler ıc n yaptıak, en azından yokın bır gelecek icin havlı guc. Henuz antl nukleer riırenıs eylem'eı geneliıkle beyazların katılımıyla gercekleşıyor. Zencıler tek tuk goruluyor bu tur eylemlerde Amerika'da e'ektrık enerpsînln yoklaşık %12sinın nukleer santrallar tarafından uretild'ğinı bılıyoruz Bunun, en azından su sıralar nukleer sanfolların gorelı verımsız'ıği yuzunden, bır:m elektrığin fıyatının artmasınn neden olduğunu dusuneceîc olursak, zencı'er de dahll oimak uzere butun emekçılere a.derek antı nukieer harekstin cazıp geieceğını kestırmsk pek guc degıl. Kısaca tanımlamak gerekırse, anti nükleer hareket cok boyutlu, ılerde onem II polıtık degisımlerın çıkış noktcsı olabılecek bır toplumsal başkaldırı bıçlmidir. Gunumuzde, hcreketın, ctemolratık, merkezıyetçı olmayan ererıi altematrfleriyle bezenmıs yapısı, sol polıtık arayıslar Iclnde oıon Amsrıkan toplumu ıcfn oldukça umut verıcı gozukuyor kanısında Orta Afrika Cumhurıyetındek' varlıklan gosterılmektedır 200 Lıbyalı askerı danışmanın yanısıra Orta Afrika sılahlı kgvvetlennın elınde 6000 Sovyet yapısi makınalı tufek Bokassa nın sarayında bu lunmuştur. Öte yandan, 4 mılyon nufuslu Orta Afrıka'dakı Sovyet Buyukelçılığının de dunyada en kalabalık Sovyet personelı bulunduran elcılıkler arasında yer aldığı. büyukelcılıkte tam 150 Sovyet dıplomatı ve danışmanın calıştığı belırtılmektedır Orta Afrıka'nın önemı Fransa'nın nükleer endüstnsıne uranyum sağlayarak onemlı bır dayanak oluşturan Gabon ve Nıjer'e komşu bulunmasından ılerı gelmektedır Lıbya, Orta Afrıka da bır koprübaşı elde ederek soz konusu bu ıkı Islâm ulkesl üzerınde etkıli olmayı hesaplamaktaydı Bu orada Bokassa'nm devrıldığı sırada Lıbya'da Fransızlara aıt ıki hava üssünu Lıbya'yo devretmek üzere goruşmeler yaptığı ve bunun da Fransa'nın Bokassayı devırmek üzere bır an once harekete geçmesınl sagladığı da orta\a atılan Iddıalar arasındadır Bu durunda BoKassa nın sonunu getren Fransa dan Lıfc/a ya /onelrres olmtştur Ne vcr kı. bazı ka/nakıar Bokassa'nın zaten cok yıpranmış olduğunu ve Lıbya nın kendıs'ne karşı darbe nazırlıgı ıçınde olduğunu Fransızların bunu haber clara* ve eılerını cobuk tutarak once davrandikia nnı ortaya atrnaktadırlar Butun bunlar, hang si dogru olursa olsun Lıbya • Fransa cekışmesını dogrular nıtelıktedır LIBYA'NIN KOZLARI Lıbya nın Afrika pol tıkasında elınde bulundurdjğu en büyuk koz Batı ya karşı antıemperyalızmın bayraktarlığını ve Islâm dayanışmasının savunuculuğunu yapmasıdır Fransızlar ıse eskı bır somurgecı devlet olarak cıddı dezavontaılara sahıptırler Lıbya, ayda 1 mılyar dolariık petrol gelırınln sagladığı malı olanakları da kullanarak etkısını yayabrtmekte ve ozellıkle sıyah Afrika'nın musluman üikelerı üzerınde etkılı olmaktadır Kaddafı'nın kıta capında bp\ıesıne aKtıf b'r polıtı<a ızlemesTde ıoeolo|ik nedenlerın yanısıra saldırı tehdıdı altında bulunduğu Msıra karsı yayg n ve caydırıcı br destek oluştunra hesabı yatma<tadır Lıbya ile Sovyeîler Bırlıgı nın ış ortaklığına Iten de buvuk o'çjde Mısır'a karşı ortak cıkarlara sahıp bulunmalarıdır Ancak paradoksa! bır bıçımde, Batı Avrupa u kelerı ıçınde antı Sedat polıtıka,a en yakın olan Fransa Lıbya ile cekışmesı yuzunden Mısıra karşı yancşma tavrına gırmıştır Suudı Arabıstan Kralı Kalıt'ın eylul sonunda beklenmedık bır bıcımde Lıbya ya yaptığı anı zı/aretın nedenının bu karmaşık dıploması ile ı'gılı olduğu ve Suudı Arabıstan Kralı nın Sovyetler den uzaklaşmasını Kaddafı den ıstedığı dıplomat'k gozlemcılerce ılerı surulmektedır Lıbya Fransa cekışmesı Ortadoğu sorunu ile Afrika polıtıkası arasındakı yakın ıuşkıyı ortaya koyması bakımından ılgınçtır. Deniz dibinde yaşayan bitki ve hayvanların ilâç yapımında kullanılması için çaljşihyor YAPILAN TAHMİNLERE GÖRE, DENİZDE 500 BıN TUR BALIK 400 BIN TUR DE BİTKİ BULUNUYOR. ANCAK BUNLARDAN HANGILERININ FARMAKOLOJIDE IŞE YARAYACAĞININ SAPTAN MASI İCIN YAPILAN ARAŞTIRMALAR 1960'DAN BERI SURDURULUYOR.. ~'k^ "•*' ~':^I3^^j^^&^^& Denız dıblnde yaşayan hayvon ve bıtkılerin karada yaşayanlardan cok daha fazla olduğu saptanmış durumda Yapı'an bır tahmıne göre denızde 500 bın tur balık 400 bın tür de bıtkı var Ancak bunlardon hangılerının ılâc yapımında yarartı olacağınt anlamak ıcm yıllardır suren araştırmaların sonucunu beklemek gerekıyor. ILIM adamlarının denızde yetışen hayvan ve bıtkı eraen .lâc hammaddes! yapmak çın araştırmalar yapt gı bıld rıime tedır «Le Pomt» aergısınae verılen bı'gılere gore, bu bılımsel calışmalann koken 1960 y.llanna *adar uzanmaktcdır. Bjgjn ı açıarın yarısından coğu yeryüzunae /etışen hayvansal ve bıtkısel dogal maddelerden vapı'rraktadır Bılım adamları iıâc hammaddesı olarak kul andıkları dogal ya da yapa/ maddelerı zengınleştırmek ıcm denız dıbnden yararlarmayı duşunmüştur Bu necienle de Karaıöıerden Pasıfıke. Kızıl Den zdsn Hınt Okyanusuna kadar dünyanm butun denız'erı taranarak bıyoloıık bakımdan aktıf o'an yenı maddeler aranmaktadır Denız dıbınde yaşoyan hayvan ve bıtkı'erın karadakılerden fazıa olduğu sanılma<tadır Yapılan bır tahmıne gore denızde 500 bn tür balık 400 bın tur de bıtkı bulunmaktadır Ancak bunlsrdan hangıierının farmaKoloııde ıse yarıyacagının saptanması icın uztn ıızjn araşt rmalar yapmak gerekmektedır Venı organ K a<tıf maddelenn denızlerın dsrınlıklerınde aranmaya başlamasına bazı hcsla^Klar.n denızden ge nesi yol acmıştır IU araştırnalcr bu nedenle Japon bılım adamları tarafından başlatılmıştır. Bıhm odamlan Japonların cok sevd ği bır balıgm yol actığı zehırîenme olaylarını ınceıem şt r Bu araştı rmalar sonucundo bu balığtn bazı organlarında tetrodotoksm denen zehırlı bır maddenın bulunduğu saptanmıştır Bugün Japonya'da zehın ayıklamakta uzmoniaşmış ahcısı olup özel ızın almış !okantaların dışında kımsenın bu balığı satma hakkı bjlunmamaktodır. B Amerıkalıla' da Pasıfıkte cıkarılan ıstındyelerden meydana gelen felçler üzerınde durmaktcdır Uzmamar bu ıstırıdyelerds de sakıtoksın denen zehırlı bır madde bulunduğunu saptamıştır Guney Pasıfık ve Karaıplerde gorulen bulaşıcı sıguatera hastalıgı ıse kontrol altına aiınamamıştır Bılım adam ları hastalıgın scg kayalıkarda oluşan mer canlardan geçen balıklardan bulaştığını saptamıştır Bu hastal kta olum bazen zehırlenme ola/ından cok uzun bır sure sonra da msydana gelebılmektedır Dünyonın en buyuk d&nız farmakoloıı laboratuvarını bır Isvıcre fırması olan HoffmcmLaroch, Sıdney de kurmuştur Bu araştırma merkez nde yosun. sünger, mercan gıbı denız d bı urunlerı toplanmakta ve bılımsel araştırmala' yapmak uzere 60 de recedeKi yerierde depolanmaktadır Şımdıye kadar Isvıcrelı bılım adamıarı yuzlerce aktıf madde elde etmıştır Bu aktıf maddelenn ıcinde mıkroplara. ateşe ve duşuk tansıyona lyı gelenler bulunduğu saptanmıştır Guney Fransa'da kurulan araştınma merkezınde 9O'ı aşkın denız urunu üzerınde etud yapılmış ve 316 mgdde elde edılmıştır ligılıler yaptıkları acıklamalarda 30 ceşıt urunun farmakoloııde yararlı olacağını ancak deneyının henüz onaylanma aşamosına gemedığıni ılerı sürmuştür . Uzmanlar denız ürünlenvle elde edılen maddelerden henüz farmakolojıde yararlanılmaya başlanmamış olmasını araştırma ve calışmalann henüz emekleme aşamasında olmasına baglamaktadır Çok pahalı ve zaman alıcı bu calışTiala'dan cok olumlu scnuclar alınması da beklenmektedır (Dış Haberler Servisl)