Katalog

Î K Î ~ITMHURİTET 3 EYLÜL 1978 rap harfrerf yerme ıat\n kökenlı TürK obecs' sının kabulünun 40 yılını gecen ay kutladık 15 yuzyıl ortalarında matbaavı daha doğrusu, kıtapların cogaltılmasında o cağa deg ~\ süregelen ve doğal olarak oğır ışleyen elyoznası uygulaması yerıne hızlı ısleyen mel'cnık baskı sıstemını bulan Gutenberg ın bu bu'uşu Batı do okur yazarlığın yaygınlaşması yolundo iasıl büyuk bır etken olmuçsa yenı Turl< abece sının kobulu de bızde. aynı yolda çok onemlı b.r etken olmuştur  VE GÖRÜŞLER MÎNNA SETERE.. Hıfzı Veldet VEÜDEDEOĞLU A'apca ve Farsca dılbılgısı kurailannı sokeme\en ve bu dıilerdekı sozcuk dağarcıgını zengmleştırmeyen oğrencı, Osmanlıca dersınde boşon kazanamazdı Osmanlıca yı ıse Arop obece sıye yozıp okudugumuz ıcın sozcuklerı klışe olarak ezberlemek zorunda ıdık Gercı şımdı de okumanın kuralı bu Orneğın «Mısır» sozcuğu ılkokulda cocuga hece ıle «Mısınt olarok değıl tjm sozcuk, yanı klışe olarak «Mısır» dıye oâretı'ır Ama eskı ıle yenı arasında su ayırım var «Mısır» sozcugu Arap harflerıyle «msr» olarak yazılırdı Bundo hıc bır unlu bulunmadıgı ıcın uc harflı bu sozcuk «mısır» okundugu gıbı «mısr,, mısar, mosar, musur, musır» bıcımınde ve narflerın arasına ke/fe aore konulacak unlulerle dalia bırcok bıcmde okunabıiırdı «Keyfe gore» dedım, cunku Arap obece smde yeterlı unlu yoktu E ı u gıbı untulerın gorevmı «ustun, esre» denılen ve har'lenn us'.une altına konulan «Hareke» ad lı ışoretler gorürdu Turkce basılmış kıtapları ıse boyle «hareke»lerle doldurmak olanaksızdı Bunlar ancak Kutsal Kıtop Kuranda kullonılırdı Bır gun ortaokulun «Lısanı Osmonı» ders nde «okuma» alıstırıları yapıyorduk Dersın ozel adı «Kıroet» ıdı Hıc unutmam. Suleymon Nazıf'ın «Batarya ile Ateş» odlı kıtabındakı secmelerden oğretmenlmız Lutf j Bey ın doha once odev olarok verdığı parcaları bırer bırer yuksek sesle okuyorduk (1) Onun ıstegıne gore okuma aseyyal» (yonı kesıntısız ve akıct) olmolıydı Sozcukler yıneienmemelı tumce sonlarında hafıf noktalı vırgullerde bıraz vırgullerde ıse COK az durmalıydık Bana odev dışı bır parca okuttu Bır sayfanın tam sonunda gelen «msr» sozcugunu «mıtır» dıye okuyup yapragı cevırınce sozun gelışınden fark ederek |emen «musır» dıye duzeltıp yıneledım Ama hoca «Dur1 Mısır değıl orpo Sana lazım Otur yerine» dıyerek sıfırı bastı Oysa onun en cok begendığı ve hep dokuz, on numa ra verdığı oğrencilerden blnydım Ne var kl «msr» klışesının tumcedekl yerınfc göre «musır» (vonı ısrar eden, dırenen) olarak okunması ge reğını hemen bılmemeklığımı boğışlamomıştı Ben de onun ağır azorını ıcıme sındıremeyerek, dersten cıkınco kıtabımla bırlıkte arkasından gıttım ve o yoprağı gostererek «msr» sozcuğunun yapragın en sonunda olması yuzunden cumlenın gelışını hemen kavrayomadığım ıcln yaptıgım bu yanlışiıgı cobucak duzelttığımi kotdı ki bana okuttuğu parcanın o gunku odevlerımız arosında bulunmadığını soyle<Jım Derste her zoman cok sert olon Lutfu Bey'm gozlennde s«vecenlık ısıltısı belırdı Elını omuzuma koyarak «Debbog (2) sevdığı derlyı yerden yere vurur. Benım en colıskan tolebem oldugun icın sukutı hayale ugrayınca senı sertce azarlodım Bununla beraber kelımenin yapragın sonunda olması bır mazerettır Ge'ecek derstekı odovı hatosız okursan defterden sıfın sılerlm» deciı ve sozunu de yerıne getırciı Goruvorsunı z kı Arap abece sıyle okuma guclugune ornek o'orak ımsr> sozcuğunu vermeklığım oltmış yıh ask n bır sure once gecmış olan bu olayo dayanır Bız oğrencıler Turkce yozılmış bozı sozcuk veya tümcelerı Arapca ımış gıbı ve makom'a oHıyarak kendı oramızda sankı Arap abece sınden oc odrdık Aloya aldıgı mız boyle bırcok sozcuk vardı Aklımda kalan bırını aktarayım «Manastır mutasarrıflığına» sozcuklerı Arap abece'sının bırbırıne eklenen şu harflerıyle yazılırdı «Mncstr mtsr flgne» Bunu bız «tecvıd» (yan, makamla Kur an okumal kurallarına uyarak «Mınnâ setere muttasırun fe)egannehu> bıcımınde Arapca gıbı okur ve guluşurduk Gercekten de eskı harflerle yazılan «Manastır mutasarrıflığıno» sozunu boyle okumak olanaklı ıdı Bağımlılık Yaşatmaz Arop obece sı Turk dılınm organık ve fonetık yapısmı yansıtmaYa yeterlı olmadıçı ıcn, Turkçe okuyup yazmoyı o abece ıle ogrenmeK cok guç oluyordu Ustelık Turkce nın AropcTFarsça sozcuk ve kurallar kanşırru ıcınde Osmanlıco denılen acoyıp bır kılıkla yasaması onun kendıne ozgü mantık vopısına ve dılsel kurallara göre bağımsız olarak gelışmesım onluyordu Dılımızın ıskeletı demek olan tfli!»lenn 8ağlam)ığı oîmasaydı ve Yunus Emre KaracaOğlon, Pır Suttan Abdal ve tiaha nıce n.ce holk ozonı oz Turkce snr ve deyımlerı cok uyumlu \,e sevımlı bıcımde kuşaktan kusaga us'aca cktar masalardı, bugun Türk dılı belkı de yeryuzunden sılınecek ya da ılkel bır kobıle dılı durumuno gelecekt/ Nasıl kı bagımsızlıgım vıtırerek uz ın yuzyıllar boyunca başka ulus'ann egemenlığı aitındo yaşayanlor zamanla kendı ozelliklenm yıtırıp yozlasır ve baska kulturler ıcınde erıyıp aıderlerse bağımsızl kionnı yıtıren dıller de gelışemez ve koturumleşırler Bogımlılık yaşatmaz Gunumuzde Fas'tan Ki2ilden z e degın butun Kuzey Afrıko halkları kendılerını Arap sanıyor Surıye lrak halkları da öyle Pekıy yeryuzunjn o bolgelennde yaşoyan eskı halklor yenn dıb'ne battı da onlorın yerını hep Aropiar mı oldı 9 Boyle bır varsayım bılımsel qerceklere aykırı duser Bunun Tunuslu Hobıp Burgıba ıle Lıbyolı Kad do' nın onunla Mısırlı Enver Sedat ve Suudı Ar"1 stanlı Krol Halıd'ın ve onların ulkelerındeki hoikionn yüz çızgılennde ortak sosyal benzerlıkl«r var mıdır? Enver Sedat'ın veya elli yıl onceki Mısır Bosbakanı Zaglül Paşa nın vüzlerınde beş bın yıl öncekı Mısıriının resım ve muzeter^'e gorduğümuz yuz cızgıterını sezmıyor rrusunuz'' Demek kl saydığım bolgelerın bagırnsızlık larını yıtıren eskı halklon yuz hatta bm yıllar boyunco kültürden kulture aecmıs kendı dıllennı ve yazılarını da yıtırerek tarıhe kansmıs'ardır. Onların, kimbılır kocmcı kusoktan to r ınln rının bugün kendılerını Arap sanmalarının nedenı de ışte budur d«n y«ol Turk ob«ce'sıne geçışı yorım yüzyıl 5n o« gercekleştıren buyuk devnmcıdır Bu devrim Turk'e sıyasal bağımsızlığını kazandıran 30 Ağustos 1922 askerî utkusundan sadece altı yıl sonra 1928 yılının agustosunda gercekleştırılmıştır O tarıhte ben Ankara Hukuk Fakultesını bıtırmıştım ve Avrupa ya gıdış sınavlarına hazırlanıyordum Gazeteler bazı sutun arını yenı Turk abece sıyle yayınlamaga baslodılar Butun resmı daırelerde ve benım o sırada muhasebe mumeyızı (saymonhk şefı) olarak calışmakta olduğum TBMM nde yenı abece ıle okuma yazma kursları acıldı Benım gıbı lısede Fransızca dersı gormuş olanlar daha başarıh oluyor'ardı Ne var kı, Fransızca sozcuklerı klışe olarak ogrendığım ıcın o sırada Fransızca bır metnı yenı abece ıle yazılmıs Turkce metınlerden daha çabuk okuyordum Sozcukler gozlerımde henuz kiışeleşmedığı ıc n çoğunu heceleverek cıkarmak zorunda kalıyoröuın Fransızca dersı gsrmemışler \çm durum daha da guctü Once harflerı oğrenmeierı gerekıyordu Ama her yanda ve herKeste coşku buyuktu Bu coşkusu besleyen ve surduren devrımcı kışı Istanbul da bulunuyor ve mıltetvekıllemı bıle kurslcrdan gecırı•,ordu 25 ogustos 1928 tarıhlı Cunhurıyet gazetesınde cıkan şu hober bu coşkunan tanhsel bır beıgesıüır «Yenı harflen bır an once ogrenmek ıcın butun vatandaslar adeta bırbırlerıyle yarışmaktadırlar Sımdı her yerde sokaktc vopurda, trende tromvoyda ısbaşında konuşulan konu budur ( ) Yenı harflerın oğretılmesı ıcın kentımızın bırcok yerınde bırcok kurs açılmıs ve bu kurslara katılmak ıcm halk coşku ıle koşmuştur Ayrıca Istanbul da bulunan mılletvektllerı ıcın Dolmabahce Sarayında konferonslar duzenlenmıştır Konferansların bırıncısı bugun saot 15 30 da verılecektır Bu konuda CHP (Ge nel Sekreterı Erzıncan Mılletvekılı Saffet Arıkan) şu bıldırıyı yayınlamıstır Yenı Turk harflerl ıle yazıp okuma konusunda Dolmabahce Sarayında verilecek konforanslara 25 ağustos 1928 cumo gunu başlanacaktır Soyın mılletvekılı arkadasların o gun ve •aatte y»nı Turk harflerını ogrenmış olarak Dolmabohc» Sarayına buyurmalarını, Genel Başkanımız Gazı Hozretlerınden aldığım buyruga dayanarak. derin saygılarımla dilerım » Başoğretmen Gozt Mustafa Kemal Paşa'nın estırdığı bu coşku fırtınası dolga dolga butun yurdu sardı «Mınna setere muttasırun » eglencesı okul çocuklarının agzından sılınmıştı Cunku her Turkce sozcuk yenı Turk abecesı ıle yazılabılıyor, yazılomıyon Arapca sozcukler atılarak yerlerıne Turkcelerı konuluyordu artık Ulkemız gıbı dılımız de bağımsızlığına kavuşmuştu . (1) Gecen yıl cıkon «Andarın Izınde» kltabımın 66. ve 114. sayfalarında rahmetll hocam Lutfu Bey hakkıncta bllgl vardır. (2) «Debbağ» ham deriyı sap ve pelit Ile terb(ye eden zenoatcı olup, Turkler bunu ttabok» dly* Tur*ç»lt*tlrmlslerdlr. Konus Güzelim... olculuk he> yanı sardı Dunyada ve bızde solcular gıttıkçe çogalıyor Dagdakı gerılla, sendıkadakı işcl, gazetedekı muhabır, unıversıtedekı ogrencı, tarlodakı koylu, kutuphanedekı profesor ve salondakı guzel kodın solcu Bazı kısıler çok sınırlenıyorlar bu ışe S Bak şu fınyosa kocasının mılyonlarına dayanıp solculuk yapmaya kalkışıyor Nasıl sınırlenmez Insan' Zengın bir salonda ıpeklıler, kokular, çiçekler, içkller arasında solculuk tersıne gıdıyor coğu kışının Olur mu canım? Dlor morkalı gıysısınden fışkıran Gıacomettı boynunu sagasola cevırıp kırplklerıni acıp kapayarak sosyallzmın propagandasını yapmak ınsanı çıleden çıkarmaz mı"> Ah kocası forslu olmasa kaltagın dersinl vermek kolay ama ah Sogcı yazarlar ıkıde bır bu durumdan yakınıyorlar Yakınma para eder mı"> Turkıye yı Kucuk Cıftlık Parkına çadır kurmus Italyan sırkıne donduren komprodor kapitalızmının bohçesınde her turlu çıçek ureyecek elbet Hem sosyalıst dedıg'n kısı ellen nasırlı ışçi, ya da beli sılahlı gerılla mı olacak ılle'' Serada yetışmez mı sosyalısf Esklden Avrupa da komunıstlerı yermek ısteyen burjuvalar dıslerı orasına bıcak sıkıstırmıs ve saçı sakalma karışmış bır tıp cızerlerdı Sımdı Italyan Komunıst lidfKİ Berlınguer'e ne dersınız9 Adam hem soylu, hem karakter artıstı gıbı yakısıklı Ya Hua Kuo Feng? Cın Komunlst liderl evlıya gıbı adam degıl mı ? ıik sıgarasını şu yaşında Yugoslavya da ıcmış Oksur Alloh oksur Dıyecegim su kı solculuk, sosyalıstlık, komunlstlik cesitlı kılıklora burunup dunyayı sarıyor Yoksula da bulaşıyor, zengine de kadına da bulaşıyor, erkege de, guzele de bulaşıyor, cirkıne de, nasırlı ellerın de komuni*tl var: o|elı ellerin de Kızmamak gerek buna Bakarsınız kadın bıkmıştır zengınlıkten, luksten gorkemden, bayagılıktan, ikıyuzlulukten, paraya tapanların salonlarından Bulamamıştır mutlulugu rezlllikler ortamında Tesvlk tedbirlerı, vergı ladelerl komısyonlar, uckâgıtcılıklar, ruşvetler, kazık kakaloma, adam tavlama, aldımsattım, yapsat, yapmadansat, ihracat ve ıthalat paraporapara Deniz motoru, kotra, yat apartıman, dış gezı, kokteyl, entrika ortasında nerede yaşam 7 PlayGlrl dergısınln renklı fotoğraflannda m ı ' Dıskoteklerin kulakları sagır eden uğultularında mı 9 Gece yarısı flortlennde mi 7 Calkalana calkalana nereye dogru gıdiyor bu araba? Ne yapmalı yoşamak ıcın 9 Frene mı basmalı, gaza m ı 9 Bır dın ki, kutsal kltabının her sayfası bir bonknottur. Okuya okuya ezberlesen ne çıkar? Yoksulların ülkeslnde zenglnllğin surları ardına cekılmıs bır derebeyHgın taştan konağında var mı gerçek bir yaşam'' Ola ki, kodıncağız dusuneoılir, kocasına eniştesıne, baldızına, dostuna, duşmanına bır soru ısaretinm şım»»ğınde bokobillr V* baktı mı, yandı Cevresine ters gelen garıp duşen sozler soylemeya başlar birden Ne oluyor9 Sapıttı mı bu kadın 9 Solculuj a mı ozenlyor9 Şuna bak, clzmeyı aşıyor ama .. Assa ne cıkar9 Aşmasa ne cıkar? Bu oyle bır ortomdır kı, oroda solculugu da parasına dayanarak yurutur insan Banka hesabının sagdan sıfırları bolsa, çevrendeki yaratıklar senın icin soldan sıfırdır. Sağcı yazarlar da o duzenın soldan sıfırları olduklarından, paylarına duşen susmak ya da yakınmoktır Solcu yazarlara gelınce, dıyecekleri şudur Konuş guzelım, konu» . Devrim Coşkusu Goruluyor kı Arap obece'sının Türk dılını yansıtmadıgmı daha 1915 lerde bız cocuklor bıle anlıyorduk Ama bunun değıştırllmesı gerektığı kımsenın aklındon gecmıyordu Yalnız bır arkodoşımız Fransızca dersnde oğrendıgımız Lâtın harflerıyle Turkce kopya hazırlar, bu harflerı bılmeyen oğretmenlerın yazılı sınavlarında bunlardan yarorlanırdı Arap obece'sı Kur'an yazısından geldığı ve Ibranı abece sı gıbı sağdan solo yazıldığı ıcm kutsol soyıbrdı Oysa bunun kutsollıkla ılgısı yoktu Cünkü kökenı gecende sayın dostum Melıh Cevdet Anday ın da belırttığı &ıbt eskı Fenıke abece'sıdır. Ataturk bu kutsallık safsatasını bır yana ıterek Turk Devrımımn ekın (kultur) alanındakı koklu ve zorunlu değışımını yanı Arap obece'sln Bir Okul Anısı Blz ortookul ve lıse oğrenımı görurken smdlkı ders progromlanndo «Turkce» denılen dersın adı «llsanı Otmoni» ıdı Oılbılgısı kıicbı ıse «Osmonlıco Sorf ve Nohıv» boşlığım laşırdı Ay rıco Aropco ve Farsco derslen vardı Turkcemız bu Ikl dilln egemenlığı altında bulundugu ıc n. Gereksiz Uzüntü Mehmed KEMAL POLITIKA VE ÖTESİ BİLİM DÜNYASI UZAY İŞLETMEYE AÇILIYOR ı âbi «Sende yok sabrı su1 kun bende vefadan zerre/ ' Ikı yoktan ne çıkar fıkredelım bır kerre» demış Ikı yok tan Nâ Bı cıkıyor yanı şaırın adı «Nâ» da «8ı» de farscada «yok» demek Uzayda yoklar pek çok Hava yok, çekım yok, enerıı yok, yıyecekıçecek yok, canlı yok Amo ışte asıl bu yoklardır kı. uzayı cok •yararlı durumo getınyor Şımdı Amerıkan ozel sektorü uzayın bu yoklarından vorarlanmak ıcın ışletmeler kurmaya planlar hazırlomaya başlamıştır Şlmdl bir IHmizden senatör olan CHP lı bır mill»tvekill II* seçlm gezlclne cıkmıştık Dogu kosabalannın blrlnde Ikindi ezanı okunurken kursuya çıktı Ezanm okunmosı bıten» değın »aygıylo sustu Sonra konuşmayo başladi; «Ezonı Muhammedl adına soyluyorum arkadaşlar» dly» soz« boçlodı «Cumhunyet Halk Partısi demek Cenobı Hok Partısi demektır Bunu boyle bılesınız1» Çok olkıslandı. Oonerken sordu «Konuşmam nasıidı''» «Ataturkculer duymasın » dedım. «Aldırma. hele bır secılelım Ataturkculerın yanmda Cumhunyet Halk Partısi. Ataturk'un partısldır derim. durumu kurtorırım » Bu polıtıkacı bazan mılletvekılı, bazan senator olarak yıllardır mecllstedlr Bılmıyorum, şimdi de «ortonın solu» hararetllsl olmus mudur? Bakıyorum da, CHP'nin dısındakl solun dormadağınık, boluk porcuk olmasıno en cok sagcılar uzuluyorlar. Goruştuğumuzde «Yohu. ne olacak bu solun durumu9» dlye soruyorlar. «Bır türlu derlenıp toparlanmayacak mı?» Sanki sol, darmadagınık, boluk porçukmuş d« kendileri derll toplu ımiş gıbi Oyso sağdakiler de, ortadakiler de darmadağınıklar, boluk porçukler. Ancak onların darmadağınıklığı boluk porçukluğu solunkı kadar açık gorunmuyor Cunku el degıştırerek hep Iktıdarda oluyorlar. İktldarda olunca da iktıdarın nlmetlerlnl paylasırken dagıldıkları, bolundukleri kolayca anlasılmıyor. Sıyasette kıso bir sure bolunseler bıle, paylaşmada hemen toporlanıyorlar Ellerinden ıktıdar nımet) boluşmesinl hele bır olın bakalım, bır krıstahn yuksekçe yerden duşmesl gıbl poram parca olurlor Onlorın yapvştırganı, uhusu Ikttdar nlmetidir CHP dısındakl Turk solu hıc bır zaman ıktidar nimeH gormedl göremedt Nımet pavloîr^asinda da hic bir deneyl yoktur Elde kalo kala bılimsel tartışma aydın flyakası kalıyor. Paroylo değıl ya o zaman da «Sen şunu dedın ben bunu dedlm» dıye tartışıyorlar Bu da onlorın darmadagınık, boluk porcuk olduğu sanısını uyandırıyor Sağcılorm solun bolunmüş gıbi olan uzüntulerıne gelmce solun orgütlenerek CHP nın yanından ayrılmasını »oğlomok l*tlyorlar CHP'nin son secımlerde eski yüzde 28'llk oyunun yuzde 41'e cıkmasının soldakl oylardan geldigml cok tyl Bılıyorlor Bu oyları CHP'den koparmak Istlyorlor Gösterdiklerl uzöntu değil, slyasettlr Acabo CHPnln kostoklonan her kerametl kendlnn sanon konadı bunu öllıyor mu? Caniadaki kektlğln hep kendı cftelerlndeki dolmayla vurulduğunu sanıyorlarsa yanılırlar Ecevıt yanına aldığı Onbirlerle bir Iktidar oluştururken gecmişi unutup geleceğı güven altına aldık belllyor bazıları . Yok o kodar da değil Biz Iktidar nlmetlerınln paylasıtmasına karısmayız ama, gerceğln de bllınmeslni Isteriz Gercek de. kor kör parmağım gözune diyecek kadar değıldlr. Yiğidin hakkını yiğlde vermek gereklr. CHP dışındokl sol hele bir Iktidar nlmetınl tatsın, görecekslnlz nasıl derlenlr nasıl toparlanır. Onblrlerin Iclnde coğu bunu blllyor Solun aklı başında olanlannın bllmedlğlnl sanmaym! Herkesln uzuntusu kendine... Ni Vehbi BELGİL 4) Teleskoplar ıcın örnegın 3040 metre copında buyultec dunyada bugune kodar yapılamamıştır Yer cekımı nedenıyle Uzayda ıse bu mjmkundur. 5) Dunyada yapılan bazı aşı lar yabancı maddelerden tam ayıklanamadıklarmdai vucutta ısîenmeyen yan etkılere yol acmaktodır Uzavda ure'ılecek aşılarda boyle bır sakınca yoktur Bu tur ışlerın soğlayacağı kâr lan duşunen cok uluslu şırketler daho şımdıden ellennı oğuş turrnaktadıriar • ENERJI: Başka bir uzay işletmeciliği alanı da enerıı aianıdır Uzayda enerıı yoktur, fokat sureklı guneş ışığı ısısı vardır Bu ışık ların, ısıların toplanıp elektromanyetık dalgalar halınde dunyaya gonaerılmesı, burada tekrar ışık ve ısıya cevrılmesı &enış kopsamlı bır ıştır Buna ek olarak, bu yolla sağlanacak enerjının yeryuzunde dağıtımı ısı de vardır Uzaydan gonderılecek günes enenısı ıcın araştırma ve gelıştırme masraflarını karşılamok uzere Amerıkan butcesıne odenek konmuştur Bugun ıcm tek tukenmez ener|i kaynağı guneştır. Zıra, guneşın 45 mılyor yıl sonra soneceğı hesoplanmaktodır O vakte kadar da ya deve, ya devecı, ya ustundekı hacı Bunun yanındo. hıdroıenın erıtılmek suretıyle helyuma cevrılmesının sonsuz bır enerıı kaynağı sağlayacağı hesaplanmakta ıse de kanımızca. bu yol cıkmaz bır yoldur Zıra. bu ışe gereklı hıdroıen denız suyundan cıkanlacaktır Bu ış denız suyunun tuzluluğunu arttırma yoluyla denız canlıları ve ıklım uzerınde olumsuz etkı yapabılecektır Sonra hıdroıenın entılmesı ıcm 100 mılyon santıgrad derecelık ısı gerekhdır Bu ısı ıcm enerp nereden soğlonocaktır'' Işte bu nedenlerledır kı enerıı ıcın guneşe donmek akılııca bır ış olur Ama hıc beklenmedık bır buluş ener|i sorununa yepyenı bır cozum getlrebılır 100 yıl kadar once mumla, gazyağı ıle havogazı ıle nasıl aydınlanılacağı konusu tortışılıyordu Edıson'un elektrık lorrb'asını bulmosı bu yollarlo aydınlonmanın pabucunu doma ottı Buna benzer dohıce bır buluş olanağı her zaman ıcın vardır Uzaydan enerıı konusundo bugun ıçın araştırılacak mesele uzaydon gonderılecek ısı elektromanyetık dalgolarının ınsan, bıtkı ve çevre uzerınde yapacağı etkıdır • TAŞ1MACIL1K : Uzay ışletmecılığınden gelır sağlomonın en venmlı yanı, kuşkusuz taşımacılık olacaktır Bu taşımacıiık, 1) Yerden uzaya, 2) Uzaydan uzaya, 3) Uzaydan yere btcımlerınde olacaktır Yerdon uzaya tatımacıltk: Uzayda çalışacak ılk laboratuvar ve fabnkalar yerde yapılıp goğe cıkonlocaktır. Buniarın malzemelerı de. sonra, tamamlayıcı ışlem sörmek uzere bu laboratuvar ve fabrıkalara gonderılecek madenler de yerden gönderılecektır. Tabıl uzay yapımevlerınde calışacoklorın sureklı göturulüp getınlmesı de soz konusudur. Uzaydan uzaya toşımocılık: Başka bır yazımda da belırttığım gıbı uzoyda kurulacok kentler icın daha cok uzay cısımlerınln modenlerınden yararlanılmak ıstenmektedır. Ay ve asterotd ler boksıt (alumınyumun hammaddesı), demır ve tıtanyum bakımından cok zengındırler Uzay cısımlerının Uzay İşletmeciliği • TURİZM: Uzoy işletmeciliği deyınce, akla ılk gelen. turızm ışletmecılığıdır. Hafta sonunda şoyle dunyanın çevresınde bır ıkı tur atıp donmeyı kım ıstemez' 1960 ta bır kıloluk bır cısmın uzayo gonderılmesı 20 000 dolara mol oluyordu Buna gore, 75 kıloluk bır ınsanın uzaya çıkması 1 5 mılyon dolara yanı 37 5 mılyon Turk Lırasına olabılıyordu Uzay Mekığı ıle bu masraf kıloda 400 dolara mmektedır Boylece. 75 kıloluk bır ınsan 30 000 dolara (750 000 TL) uzaya gıdebılmektedır. Ama, 4 5 yıl sonrakı gelışmeler sonucu bır kılonun uzaya gonderılmesı 50 dolaro olabılecektır. O zaman bır ınsanın uzay yolculuğu 3 750 dolara (93 750 TL ) duşecektır kı, bu fıyata pek cok kımseler. uzay gezısını goze alabıleceklerdır Doğollıkla ılk gezıler, dunyanın çevresınde bır ıkı tur atmak bıcımınde olacaktır. Ay'da usler, oteller kurulduktan sonra «ayda baloyı» da olanak tçı ne gırecektır. Amerıkan firmoları, şımdı, Uzay MekıgYntn ılk başarılı denemelerinı beklemektedır. Sonra, «mekık» sıparışleri bırbırinl kovalayacaktır. Şurasını da ekleyelım kl. uzaya cıkmak, devletlnden mü saade almak koşulu ıle serbest tlr. • YAPIM • . Uzay Işletmecılığınde Iklncl kume ışler «yapım» Işlerıdır. Cekım nedenıyle yeryuzönde bazı işler lyl yapılamamaktadır: 1) Erıtılerek birbırlne karıştırılan madenler yoğunlukıarıno göre ustuste sıralandıklarından tam bileşlk hols 0 8 ' memektedır Oysa, uzayda. bu olasıdır. Bu soyede, örneğın, daho başka nıtellkte tunc, sıcağa daho yüksek derecelere kadar dayonıklı bıleşıkler yapılabılmektedır. 2) Uzayın hemen hemen mutlak boşluğunda lehım, kaynak. gıbi işler en lyı denecek duzeyde olabılmektedır. 3) Laser araclormdo, elektronık aroclarda kullanılan yuk sek saflıkta bıllurlar comlar yıne uzayda kolaylıkla elde edılebılmektedlr. cekımlerı dünyanınkınden cok düşük olduğundan. bunlardan maden taşımak cok doha kolay ve ucuzdur Amerıka'da, mesafelerın uzak lığı nedenıyle servetler, büyuk copta tasımocılıkton kazanılmıştır Denız, demlr, kara, hava, boru yolu tosımacılıâından $ımdı bunlara en ılglnc taşımacılık bıcımı eklenmıştır Uzoydan yere tasımacılıkBu da ınce bır konudur, ve uzaya goturulen şeylerın veya, uzoyda uzay cısımlerınden yapılmış şeylerın dunyaya getırılmesıdır Bu arada. Sovyetlerın, Mars'ta bır us kurmna soy lentılermın gazetelere yansıdığını anımsatmakta yarar vardır Uzay üslerıyle haberleşme işlerı de başka bır ışletmecilık konusudur Uzay yoluyla haberleşme, bugun, yeryuzunde. kıf adan kıt'aya radyo, televızyon, telefon ıletlşımı, gazete ve dergt basımcılığı, dunyo hokkında uzaydon bılgı bıcımlennde kendını göstermektedır ve buyuk bır kazanç kaynağıdır. Şımdı buna uzay istasyonları Ile haberleşme ışı eklenecektır. Sümerbank TeknikYayınları 1 BORU SİSTEMLERİ. TEKNİK EL KİTABI Oıpl Ing. Scwedler Oipl ing. V |ur|en sonn Ç«v. Or. Aydın Oral Ç««rtli akıjkanlara irt boru sıstemlerının heubı kıtapta 239 idet jekıl, 14 hesap dıyagramı vardır 333 «yfa 150.TL 2 MAKİNE ENERJİ: TEKNİK ELKİTAB. Oerleyen Dr Aydın Oral 8isılı duruma getırılmıjbır no( defterı olup, her a man ymınızda bulunması gertke^ek bır yapıt nıtelığı tajımakudır 544sayfa 100 TL Söylenccsel Kârlar Yenı buluşlar, ılerlemış ülkelere, rekabetsız yenı kar olanakları acmıştır. 1) Atom reak toru satışları, 2) Uydu hızmetlerı satışı, 3) Elektronık araclar satışı (bılgısayarlor da) gıbı. Bır reaktor satışı, bır ulkenın dış tıcaret dengesınde, bır anda 1520 mılyon dolarlık bır fazlalık yaratmaktadır. Bız bu kadar parayı 1520 yıllık dış sotışımızdan kazanıyoruz Çocuk, buyuk, kadın, erkek, yağmur, çamur. kızgin güneş altında kurtla, kusla. bocekle, toprak'a scvaşarok Fındık, fıstık, sakız leblebısı, kabak cekırdeğı ıhrac ederek Bu sozlerımle «Hemen bız de uzay cağına gırelım» demek ıstemıyorum tabıı Ama uluslar topluluğu ıcınde «proleter ulus» olarak yaşam surdürmeyl kabullenıp kabullenmeyeceğımızi de duşünmemız gerekıyor. Eloğ lu bolgemızın sutcusö, manavı. kasabı olmamızı istedığını açık ocık yazdı Son soz olarok şunu bellrtelım ki. somürü hep yeni buluşlardan gelmiştır: Bır avuc Isponyol ve Portekıztının dünyayı somurmelerı karavel teknelerınl bulup kullanmalarının sonucudur. Ingıltere'nın. topraklorındo güneş batmayan bır ımparatorluğa sahıp olması llerl donanmacılığı sayesınde olmuştur Oşmanlı lmparatorluğunun çok kısa surede üç kıtaya yayılması o vakıtler ıcın en ılerı teknıklerı kullanmasıyle mumkün olmuştur. örneklerı uzatmıyorum Konu uzerınde ulusca düşünüp karora vormamızı dıleyelım Sömürülmemenın yolu da yenı buluşlardan gecmektedır'... 3BUHARKUVVETİ Dr Ing. Frı«drıch Munzınger Der Dr Aydın Oral krSu borulu Ikiianlann hesaplanmasıT ışletmelerdekı davranışlan, kuvvet ve ısının ureulmesı konulannı kapumakudır 859 adet «ekıl 62 adet tayııal omek, 76 tablo, \9 hesap diyagramı vardır 672 »yfa 3 0 0 T L Isteme adresı Sümerbank Genel Muduriüğüj i Ulus ANKAR/ I ı (And Rek. 2898/100» ULUSLARARASI YAYIN VE TANITIM MERKEZİ Turkıye'nın neresinde olursanız olunuz, ıstedığinız kıtabı evınize odemeh yolluyoruz. TVRKÎYE'DE KIM K/MDIR9 Bıyografık Ansıklopedı Her meslekten yuzlerce kişinin hayat hıkayesi, özellıklen, zevklen ve foto&raflan. 300 lira. (îstekte bulunurken lütfen 12 hralık posta pulu gönderiniz.) TURKtYE'DE URET1M, SANAY1, TICARET Buyuk sanayi vs tıcaret kuruluşlanmn serma^ yelen, adreslerl. yönetlcılerı, üretım mıktarlan, çahş tırdıklan personel sayısı. ıbracatlan 100 hra. (îstekte bulunurken lutfen 8 lırahk posta pulu gönderıniz.) INO^rU ŞÜRLERI ANTOLOJISI Türklye'tun bu buyuk devlet adamının öiumünden sonra özel olarak yazdınlan ve adını yuceleştıren 102 şaınn 120 şnn Ayrıca Ismet Inonu'nun hajat hıkâyesı ve kendJsıyle ılgıh anılar 50 hra. (îstekte bulunurken lütfen 6 hralık posta pulu göndermız.) ODEMELl ISTEME ADRESt, PK. 802 Sırkecı Istanbul Doç Tanılh'nın DGM'de neden yargılandığını orastıran M. Emin DEĞER "Bir Bilim Adamının Savunması,, TANİLLİ DOSYASI adlı kıtabında, 12 Mort Hukuku'nu Burıuvo Demokrasllerl'nde Devlet ve Hukuk'un ışlevınl de gundeme getırlyor. SAROS KÖRFEZİNDE Boloyır'do denlz kenonnda resml müstakii topulu dört parsel arsa satılıktır. Başvuru Vıllâ Lâle Ören Burhanıye Telefon: 343 tfrazlı Yakında Kitapçılarda Dağıtım GEDA NOT: Kıtabın gelıri Tanillı'nln fona ayrılmışiır. tedavısl Icln acılan HEDEF, DEV BİR DENİZ GÜCÜ! TURK DONANMA VAKFINA YAPACAĞİN1Z YARDIMLAPi A BU HEDEFE ULAŞABILIRIZ