Katalog

Başkentte dış politika kulisi Türk dış politikasını yönetenler, sanayileşmede yabancı sermayenin katkısını belirli koşullar altında zoruniu görüyor Dışişleri Bakanı Ökçün e gore, Uçüncü Dünya ülkeleriyle ilişkiler Türkiye'y e yenı dostlar, yeni iş alanları ve yenı pazarlar kazandıracak, Türkiye'nin bir Afrika politikasına sahıp olması da bu açılardan zoruniu. lerıil dohc sağlom aynı zomando daha kend! yprarına olacak temellere dayandırmaya calışırken, ote yandan daho genış cerceve ıle dunyo,o acılma ve oolge d6vletlerlnın tumuyle doha saglam ttsrreılere dayanan ılışkılere varma cobasında/dı Gecmış ıktıdcrlor, uluslararası ılışkılerde Turkıye nın muttefıkier gözundekı onemını bolgesel gergmlıkle orantılı kılma/a colışıyordu Oyso ye nı hukumet tam tersıne bu ıl şkılerı yumuşamavn kotkısı açısından bunun da dışındo dun/ada d°rnckrosı<e katkısı acısmdan degerlend'rıyordu ıGercekten de Ecevıt VVcslııngton doruğundakı konusmasındo NATO ya bu acdan yoklaşmıştı. Ali SlRMEN Gazetecller yakın cevrelernln coğu zaman blrbırıne benzer soruları/la karşılaşrlcr «Bu gorup dlnlediklerın arosındo yazmodıkların, yazamadıkların vardır. Onları do anlatsana > Gerçekten de, coğu gazetecı degerlendrmelerıne ısık tutsun, bılgı olsun dıye ama acıklamamak koşuluyla soylenmış sozlerı yazmaz. Gercı kuralın dışına cıkanlar yok değıldır Ama bu davranış hem mesleğm onuru ıle bağdaşmaz, hem de o gazetecmın haber ve bılgı alma yollarını tiKar. Ankara kulısındekı kısa gezımd&n sonra evden başlamak uzere cok kışının benzer sorusuyla karşılaştım: Ecevıt nasıl adam? Nosıl oluyor da bu kadar calışıyor? Yorulmuyor mu? Gucu nasıl nasıl yetiyor bunca Işe? 15 hazıran perşerrbe okşam'ı Conkaya'dakı Başbakanlık konutuno gırdığı sırada dopdolu bır gunün tum yorgunluğu ustunden akan bır kışıydı Ecevıt. Amo bu yorgunluğu cok kıso surdj Başbakan dıs polıtıka konulorında konjşîukca acılıyor, yuzundeKi yorgunluk izlerı teker texer yokolup gıdıyordu. Kendısıne. dış polıtıkosının gecmış ıktıdarlarm dış polıtıkalarından ozde ne gıbi değışıklıkler taşıdığını sorduğumda, h.ç duraksamadan yonıtladı: tTemeldekl başlıca fark yapmakla soylemeK arasındaki farktır Bır cok dcğrular veya lyı şe/ler soylenmış olabılır, fakat o konulorda ne yopıldığı hangı adımlar atıldığı önemhdır» serma/e Ile Işbırlığıni sağloyacak güce erlşecek bıcımde duzen'enecek. Bu orada yabancı sermaye lls yapılacck ışbırlıgınde karor mekanızmasının Turk karru ya da ozel sektorunan e'mde kalması sagianacok Turkıye b j yoıia sanayıı mamullerı ıhracına donuk b r ekononıye kavuşturulacok Bugunku g bı hamTicdde satan bır ulke olmaktan kurtarılacak TeknolOıi konusunda tutulacak yol, Turkıye'nın kendıne uygun kendı kontrolunda tutabıiecegı b ' teknoloı'te kovusması Bu ekonomK moael ıcnde yabTncı yatırımların kes ImssJ anında ıstıhdam sorunlannın cıknaması ıc n cnlem'er al'nmasıno calış']ocak Kısacası Ital/an'ın aurumuna duşmemek amac anacak Kim gelir? Değişiklik var mı? Gercekte Ecevıt'ın dış polıtlkası lls Demrel Iktıdarlarının aynı alandakı tutumları arasındo degışıklık var mı? Yoksa Inan'ı hoşnut kılan Toker'ın gozlerıni yaşartan, durumu tncelenıek'e gorevli başyazara her gun Batı'yo «goruyorsunuz korkacak bir şey yok* dıye guvence verecek duruma getıren Ecevıt po'ıtıkasının durağonlıgı mı 7 Dılersenız bu konuda öncellıkle Başbakanın Cumhurıyet'e yaptıgı acıklamoda Ilerı surduğu noktaları ozetleyelım Ecevıt, bozı gercekleri görmek, guzel şeylerl soylemekle yetınmedığıni aynı zamanda, DU gozlemlerın gerektırdlgı gırışımlerde bulundugunu belırtlyor. Turkıye bır yondan NATO'da aşırı yukumlulukler ustlenaıgıni soyleyen, ote yandan da bu soruna cozum getirecek olan yenı ulusat guvenlık kovramına sırt cevıren blr ulke degıldır artık Basbakan'a gore Ote yandan Turkıye bütün bolge ulkelerıyle ilışkıleıım gelıştırmektedır. Gercı bu yondo daha once de adım'ar atılmıştı Ama hep bır noktoya gelınıp duruluyordu Örr.eğın Uıbya ıle ılışkıtorımız donma surecıne gırmıştı AET konusuna gelınce. Başbakan bundan oncekı cepie hLkumetlerının bır polıtlkası olduğunun hıc bır zaman farkına varmamıştı O kadar kı AET ıle aramızdakı üışkılerın duzeltılmesı ıcm neler yopılması gerektığı Bruksel'e sorulmuştu Ovsa yonı hukumet ortaklık statusunu bozmokSızın, bu orta<lığı Turkıye koşullarıno ve gereksınmelerıne en uvgun bıcımde işletmenln yontemierıni onermıştı Bır yandan Türk ekonomısının ıcmde bulunduğu bunalımdan cıkışı kolaylaştıra cak. bır yandan ulkemızın ekonomısını guclendırıcı bu oner'ler olumlu karşılanmıştı Ote yandan Turkıye gecmış yıllarda olayları rıerlden izlerksn çımdı onları ekonomık polıtlk bır butunluk ıcmde alıyordu Turkıye, bır yandan ıcm de bulunduğu ıttıfak sıstemı ve ortaklıkta ılışkı ECEVIT MOSKOVA'da Dış polıtıkonın temel cızgılnrını degıştırmeksızın yenı yonelişler.. (Fotograf. Ergun CAGATAY) Ecevit iislubu ya da Turan Güneş neden istifa ctti Kısa donemdekl gırışımlerı uzun vodell yönelışlerını bu dızıde yetkılı klsılerın ve yandan ya da korşı kamptokı polıtikacılann dcylşlerlyl* v«rmeye calıştıgımız bu polıtıkanın uygulanmasında hıc değılse şımdıye dek gorunen kadarıyla Ecevıt'ın kışnığı onemlı bır roı oynuyor AP'nın dış polıtıkadakı ağır toplanndan bırı Ecevıt'ın bu kısısel uslubunu o/le değerlendırıyordu Ecevıt'ın gırişımlerı yararlı, acık doğrudon dıploması yolunu benımsemış, Ingıiızcesı lyı Scnra ambargo konusunda bır şeyler yapmak gerektığını kavramış. Aynı kiji sozleme şunlan da ek'ıyer Ama. Sayın Başbakan cok aemec verıyo' Bır gunde uc vabancı gazetecı ıle koruşuyor ve kacınılmaz olarak csl şk.lere uuşuyor Oysa Başbakan Ecevıt kendısı ıle yaptığımız goruşmelerde bıze dış polıtıka konusunda konuşurken cok dıkkat ettığmı ılerde kendisını baglayacak ya cia guc duruma duşurecek sozlerden ozenle kacındığını belırtmıştı Doğrusu Bulent Ecevıfın sıyasal yaşamına ve son yıllarda dış polıtıka konusundakı demeclerıne yabancı aıanslara yaptıgı ocıkiamalara ya da verdıgı konferans veya katııdığı acık otiırumdo soyisdıklerıne baktığınızda buyuk celışkıier bulmanız clası değıl Ecevıt üslubuna yoneltılen eleştırılerden bırı de yıne Inan'dan gelı/ordu Kâmran Inan şoyle dıvor Sayın Ecevıt ın temasları yararlı amo. hem Başbakcn hem Dışişleri Bokanı hem de Sefır gıbı cıavranıyor ve her ucunun ışını de bır anda kendı yuklenmek ıstıyor CHP Kocaelı mıHetvekılı ve eskı Dışişleri Bakanı Turon Ouneş ıle Meclıs korıdorunda konuStfrken, CHP'ye yok>niığt ıtoKmınorr örgutlerden bırmın dış polıtıka konuiu acık oturumdo yıne karşılaşacoğımızı hatırlattım Guneş Ben o toplontıyo katılmıyorum, dedı Nedenım sorduğumuzda şu yan'tı verdı Zaten Dışişleri Komısyo'iundan da ıstıfo ettım Uzun süredır dış polıtıka konularıyia ıl.şkım yok Bu konuda bız komısyon uyelerıne bıle tazln bılgı venlmıyor Bakın sız gazetecıler benım neden ıstıfa ettığ'mı hıc merak etmedınız Bu konuşma üzerıne, değerlı gazetecı arka dcşlarımızdan bırl konu/u merak edıp, Guneş'ın neder ıstıfa ettığı sorusunu ortaya attı vazılarmdon bırınde Ancok sonrodan Sayın Guneş reoen ıstıfa ettıgını merak etnıeyen gazetecıler kadar neden ıstıfa ettıgını merck edıp vazan gazetecılerden de pek lioşnut kalmo/acaktı. Bu djrumda ocaba Türkı/e'ye kım ge'lr. kım yatınm yapar sorusu takı'ı/or okla Okcun e gore bu koşu'larda do geiecek olanlar var Ustel k artık AET de serma/e ıhracı donemme gırdıgl cın Turkıye'de gen ş olcude yatırım yapabılır Hatta bu yatınmlar ıcm bızım alt/apı tes slerını tamGmlaTiamız onkoşulundan da artık vazgecebılırier. Alt yapıyı da onlar yapacaklar Dışışlerj Bakanı bu alt yapının 19 yuzyıldakıne ya do 1950'lerdekıne benzememesıne calışocagını soy'uyor. Ekonomık modelf ve tercıhleri bu olan. yenı APVe oranla akıllı kapıtalıst yolu tutmayı amoclayan bo/!e bır hjkunetın dış polıtıkasının ne olacağını kestırmek guc değıl Turk ye dun/a ekonomık tekn k yardım /e ısbırl ğı kayna"'arını yatırım yopocak yabancı serma\e ko.naklannı coğaltmak Isteğmde Bu amaca ancak cok yonlu bır dış polıtıkayla vsrılabıl r N tekım Ecevıt ın Sovyetler Bırlıği gezısınde de bu duşuncelerm ağır bastığı gorulmuştür Turkıye gelı=cete, dunya pazarlarındakı yar'şma,a kotılmak. dunya tıcaretındakı pa/ını artırmck zorundadır. Türkiye'nin ekonomık vapısı ortık DoguBofı polıtıkasının yanısro KuzeyGuney boyutunuT oo katılmarını ve yenı ekonomı< duzen kavramtna u/gun bır yol ctzılmesını gerektırı/or. Afrika politikası Amaç ne? Tar hının en güc lc ve dış bunalım d5nsm!enrden bırını gecıren Turk'/e nm yenı hukümetın n dış polıtıkadakı uzun vadelı anacı ne? Bu aTtaca hangı yolla varmayı kuru.or yonetıcl kadro> Yenı Dışişleri Bakanı Gunduz Okcun, ünlversıteden gelmış ılgınc bır kışı Be'kf de dış polıtıka ıle ılgılı değerlendırmelerınin varı/o yakın bOıumunu ekonomık duruma ve Ilışkılere a/ıran llk Dışışlerı Bakanı Ökcün de Ecevıt glbı. Türk dış polıtıkasındakl bozuklukların ekonomımtzın yapısal bozukluğundan buyuk olcude etkılendıgını Bugün Turk dış politikasını yöneienler. bugunun koşullan ıcmde sanaylın gelışmesınde yabancı sermayeyı zoruniu goruyorlar Ama Turkıye yabancı sermaye ile llışkılennl de kendı sanayıı yapısmı da yenı bır raya oturtmak zorunda. Herşeyden önce yabancı sermave ka/nakları csş tlendınlecek Teknık yardım ve kredı coklaştırılocak Bu arodo ekonomının lc durumu yabancı Ucuncu Dunya ulkelenyls ll,?kıler Türkı/s'ye dostlar. yenı 'Ş alanları ve yenı pazarlar kazandıracaktır Turkıye Afııka pol.tıkasına salı p olmak ?orundadır. Bu politika ne olcude başarılı olur 9 Bu sorunun yanıtını zamon vorecek. Ama Türkiye'nin ıhracotını hızla artırmosı kacınılmaz zorunluk. Nıtekım Sovyet'er Bırlıği ıle petrol konusunda vorılan goruş bırlıgı bıle Turkıye'nln bu ulıceve yaptığı bugünku 90 mılyon dolar duzeymdekı Ihrocatını bır yılda 200 mılyono cıkarmasını gereKtrı. yor. Okcun un bu goruşlerı Başbakan Bulent Ecevıt ın neden VVashmgton donuşu hemen İstanbul'o gıderek ışadamları ve sendıkocılorla göruştuğunu cok lyı ortaya koyuyor Artık Turk dış polıtlkası ıle Turk ekonomısi ıc ıcedır Goruluyor kı, bu dış poHtıka uzun vadslı planiarı ve kısa vadede ıcmde bulunduğu durumun zoruniu sonucu olarak aldığı onlemler'e klasık tsosyal demokrat» yonı kapıtalıst sistsml bır kac rotuşla duzeltmeyı ve sosyal adalet yolunda odımlar atmayı amaclayan bır polıtlkodır. Katı bır yorum yapmak ısteyen sozu gecen polltıkayı «okıllı sağcı» olarak nitelendınrse dsğerlendırmeye kızmak kımsenın elınde deg.lciır Ama sınıfsal acıdan baktığınızda yenı h'jkümetın altı oylık dış polıtıkasını solcu ya cj ılerıcı dıye adîandırmak olanağını bulamazsn .z Güney Yemen'de Devlet Başkanı Robaya Ali'nin öldürülmesiyle sonuçlanan darbeye yolaçan gelişmeler Ogaden savaşından sonra hızlandı Kuzey Yemen Devlet Başkanı El Gaşml nın bır poket bomboyla öldurulmesının hemen ardından Guney Yemen Devlet Başkanı Robaya Alı'nln ulkede cıkan kanşıklıklar sonunda öldurulmesının. Arap Yarımadasında yol açtığı calkantılar sürmektedır. Guney Yemen'deki markslst yonetımln, Kuzey Yemen Devlet Başkanı'nın, Robaya All tarafından oldurüldüğune ilışkin ellerınde guc lü kanıtlar bulunduğunu açıkloması Ise. bunalıma yenl boyutlar kazandırmıştır. ingıltere'de yayınlanan «The Observe» gazetesl, Guney Yemen'deki darbe ile ıktıdara Moskova yanlısı Abdül Fettah Ismaıl'in gelmesınden sonra Sovyetler Blrlıği'nln bölgede durumunun güc'endığınl, ancak Kuzey Yemen Devlet Başkanı'nın öldurulmesının uzun vadedo Sovyetler'ın cıkanna olmadığını beli'tmektedır. Yemen tcnhsel acıdan tek ülke olmasına karşın, Guney ve Kuzey geneli'kle aynı yonetımlerın ''laresınde kalmışlardır. Guney Yemen Ingiltero'nin Aden sömürgesl olorak b>r osr Londra hükümetinm yonetıminde kalmıştır Kuzey Yemen Ise ceşıtll İmaTiların yonet'Tiınde 1967 yılıno dek gelm>ş ve o yıl ülkede askerı darbe yapılmıştır. Asker darbe sonucu patlak veren lc savasta Ise durum karışıklığını korumuş nıhayet Kralcılarla Cumhunyetcıler anlaşmışlardır. Ne \ıarkl bu antlaşmo sonucu başa gelen gücsüz fıü kumet ülke sorunlarının cözümünde cok yetesız kalmıştır. 1974'te yapılan askeri darbe sonunda Albay El Hamdı kendml Cumhurbaşkanı ilcn etmlş. gecen yıl aralık ayında gerceklestırılen yenı oır darbe 6onunda Iso El Hamdi o!duruir.nüs va başa El Gaşmı gecmıştır. B''r^d.ğ. g bi Gaşmi de üc hafta önce gonder 'en paket bombo Ile oldürulmöştur. Güney Yemen Ise Ulusal Kurtuluş Cephssının (NI.C), ingılız'lere karşı verdlğl kanlı bır kurtuluş savaşından sonra 1967 yılında bağımsızl'âa kovusmuştur Bağımsızlıktan son ra NLF'm sol kinadı. örgüt iclnde denetiml ele gecırmıstır j'<<e is» Devlet Başkanı Selım Robaya A Başbakan A'i Muhammed Nasır M ve Ulusal Kurtuluş Cep*iesinin Genel Seireteri Abdül Feîtc1, İsmoıl'ın (şımdl rıiVe" n cî>lü adamı> o'usturduğu uo k'şıîık bır k<?ır"9 tarofından or'a'^lasa vânetılmıştır. Uç kişillk yöpet''n marksist bır program ırygulamış ve toprok reformu yapmıştır. 1976 yılında Ise Umman'do Dogar qerıllolarının venllglsınden sonra Guney Yamen o Seçenek var mı? AP Bıtlıs Senatoru Kâmuron Inan Sovystler Blrlığı ıle ılışkılerde cok dıkkatlı aa '.amlması gerektığıni belırtırken kenaısıne sordugumuz oır so ruyu yıneleyelım Sayın Ecevt'in bu gezisinde Moskova nın Istadiği doğrultuda gelişmeler olabilir m l ' Boşbokan'ın VVashıngton'dakl angajmanlarından sonra olamaz. Hem blr yıl icınd» od«nsc«k 5 mllyor dolar borcu olan bir kışlnin fazlo *«çen»ğl yoktur. Soruyoruz: Bu borç sonırız sizin hukumetl«rden mlros kaldı. Kâmuron İnan başını eğıyor vs yanıtlıyor SUUOİ ARAB/STAM \ . Ent. Hartum ADEN KOBrEZİ SUOAN Guney Yemen'ın yenı gnc'u adomı Ulusal Kurtuluj Cephesı nel Sekreteri Abdul Fettah İsmail. r 06ADEN"7 ETYOPYA Mpgadişu. HINT OKyANUSUi Sanırız. Ecevıt dış politikasını değeriendırir k«n gözden uzak tutulmaması gereken en onem lı noktalardan bırı de budur Devrnlınan miras borca batmıştır. Mıras asayış durumu. sosyal so runlorı ekonomıS'nın ycpısı ıle tam bır enkaz du rumundadır. Ve Ecevıt Hukumetı. en onemlı dış sorunlara vaklaşırken bıle bu ocl borcun ağırlı ğını hıssetmekta, bugünden yarına cıkabı'msk ıcm yardırra oereksınme r'\ 'moktadır Bu sorunlara bır de sıyasol cınayetlerın yarattığı ortomı katın ve düşunun bu ıc ve dış or tamda «Sosyal demokrot» yopıda bır partlnın agır bastığı, sağcıların do ıcmde bulunduğu bir koalısyon hukümetının dış pol/ '•'a konusunda, fozlo seceneğı var mı 7 Bu soruya verılecek yanıt, Ecevıt dış polıtıkasım değerlendırmede anahtar olacak kadar onemlıdır. GUNEY YEMEN İN OGADEN SAVAŞINDA MUSLUMAN BİR ULKE OLAN SOMAÜ'YE KARŞI MOSKOVA'NIN YANINDA ETYOPYA'YA YARDIM ETMESI. YONETİMDE GORUŞ AYRILIKLARINA VE BAZI CEVRELERIN TFPKILERİNE YOLACTI KİMİ GÖZLEMCİLERE GORE, SUUDİ ARABİSTANA YAKLAŞMAK İSTEYEN DEVLET BAŞKANI ROBAYA ALİ, ORTODOKS GÖRÜŞÜ SAVUNAN ABDÜL FETTAH ISMAİL'İN HAZIRLADIĞI SENARYO SONUNDA OL DURULDÜ. Bitti Güzeiiik Kraliçelerini «aşırı bir hevesle koruyan» polisler görevden alındı MEXİCO CİTY Mexlco Cıty'de yapılacak olan 1978 Kâınat Guzeıı secımıne katılan guzelük kralıcelerıne sori 'ntılık ettıklerı saptanan gjvönl'k gorevlıler, yetkılı'er fa2fından gorevlerınden a ırmış ve yerler ne kaöın polisler otopmıştır. Bu yılkı yarı^ lTl ayo kotıfan 83 gı.zell'K krallcesınden bır coğu. endılerını kcrL,axıo gcrev* lend'rılen «gortllenn» gcrevlerını «aşırı blr arzuyla» yerıre çe?i"*ne1enr,c'';n şi^cyetcı o'n w.ş, lclsrırden bazılarının «fozlo llsrı gittigıniı yarışmarı n organi7a!*>rter'ne Cuvurmuşt'jr câ temmuzdo M'<c ^ ' n , i . mılycnerlerm yaşadıgı ^ıvı '•'eıf Acao'.'co'cla yapılacok olan guzel'ık varışmcs'na !r,»ıim l"alıceler, korumok uzere DOO'de faz'o ool's gorsvlerdırl'mısti' Bunlardai 40'; sıkövetı3r C'^erıne yonetıcıler polıslerı gorevlerındei aimış vs yerlerıne kodın DOHSlerı adrevlendırm slerdır in n \ dek kavgalı olduğu Suudl Arabıstcn'la an'aşmıştır. SOMALİ SORUNU Guney Yemen'ın sıyasol yaşantıs'nda dönum noktası ıse gscen yıl kasım aymda gelmıştır. Sovvetler ve Kuba, Ogadsn'ae SOT.C lı'ye karşı E'yopyaVa yoğun yorcrı gcnaermeye başlayınca Cjney Ve^sn de OÜ gırışıme kotılmak zorunda kalmış ve Etyopya'vo hafıf s'lohlarla. tonk subayları gondsrm'ştır Ancok bu olgu ulkede gorus ayılıkionno yol acmış ve Guney Yemen'ın musiunaiı bır ülke olan Somalı'ye karşı cephe aiması bazı cevrelerae tepkı yaratrrsştır. Suudı Arabıstan da bunun uzurine Guney Yemen'e ya'diTi kesm'ştır B j arada, vönetıaı icinde u/umsuzlukla bu/L»n'.uştur Robaya Ali. SısL'd"' Arabıstan ve Kuzey Yemen'e karşı daha ılımlı bır polıtıka ızlenrıesınl ısterken, Abdul Fettah Istıaıl ortodoks ve Mrskcıî vo"'1*" go'üşu savoımuştur Guney Yemen'ın yenl yönetimıne qö r e. Robayo Alı ıktıdarı tümuvle ele gec ~> pk üzere dafbe duzenlemış, ancak gırışını başarısız lığtı uğramış ve hayotını kaybetmiştir. DEĞIŞİK GÖRUŞ Ancar. kımi Batılı gozlemcıler değışlk bır goruş one Surn.ektedırler Bunlaro gore, tum senaryo Robayo A|p'den kurtulTia1' Isteyen Abd j l Fettah IsriOı! 'orafıncian hczT'anmtştır. B J aözlemcı!?r ayrıca Kuzey Yemen Dev'et BaşkaniP'n da Abd ' c f t t a h Ismaıl tarofmdan oldürCılmüş o'nbıleceö'nı Fettah'ın bu şektide Kuzey Ypmen ve Suudı Arabıstan'la vakın'ctşmayı engellemek ıstedıömı öre s'j'^=k!ad'rler. (Dış Htıberler