Katalog

0 N CUMHURtYET 29 HAZİRAN 19 Arap Yarımadası'nda durum gerginleşiyor Ayşegül Dora GÜNEY uzey Yemen Devlet Başkanı Yarbay Ahmet Huseyın El Gaşmı nın Guney Yemen temsılcısı kendısını zıyarete geldığı sırada getırdığı pakettek' bombanın potlaması ıle suıkast sonucu olmesı Arap Yarımadasının bu bolgesını yenıden karıştırmıştır. Kuzey Yemen'de yapılan dorbenın ardından gectıgımız pazartesı gunu Guney Yemen de de karışıklıklar baş gostermış, Ulusal Cephe Partısı Genfel Sekreterı Moskovo yanlısı olarak bılınen Abdul Fettah Ismaıl Devlet Başkanı Alı Selım Robayc'yı devırerek ve daha sonra da ıdam ettırerek ıdareyı kesınlıkle ele almıstır. Kuzey Yemen dekı sağcı ve gerıcı ıdareye karşı Ucuncu Dunya devletlerı arasında sayılan Gune/ Yemen komşusu ulke Devlet Başkanının oldunjimesınden sonra karışmıştır Marksıst Ulusal Ceohe Partısının Cınlı yanlısı gorunen Başkanı Alı Robaya'nm darbe ıle devrılerek ıdam ettırılmesının ulkede Sovyetler Bırlığı'nın Çın e karşı daha ustun bır duruma gırdığını gostermektedır Bundan tam dort yıl once 23 hazıran 1974 de dunya aıansları Kuzey Yemen'de bır askerı darbe yapıldığını ve Albay Muhammed El Hamdı yonetımınde bır «Askerı Darbe Kurulunun» ulkeyı ele geçırdıgını bıldırmışlerdı O sonbaharda Yemen e gıttığımde ortalık durulmuştu. Ulke yıne askerî denetım ıcmdeydı ama kanlı olaylar sona ermıştı Havaalanına ılk ındığımde sıcak ve pıslıkten bıtkın ınsanlar gormuşturı yerlere uzanmış yatan Havaalanı bınasının ıçı alışılagelmısden cok farklı olarak pıslıkten geçılmıyordu Uzerıme ordu halınde sınek ler hucum etmıştı Kente ındığımde de ılk gozle gorulen pıslık, sefalet. aclık ve ağır kokuydu Ortalıkta hıç kadın yoktu caddelerde mıskince dolaşan bırkaç erkek de olmasa olmüş bır kent denebılırdı Sana'ya Özellıkle o yıllarda devrımı yenı gercekteştırmış ve epeyce kalkınmış olan Guney Yemen'ı gordukten sonra Kuzey Yemen'de gorulen sefalet urkulucuydu Darbeden sonra başa gecen Albay El Hamdı ülkesınde en kısa zamanda demokratık reııme gecıleceğını ve kendısının en gec bır yıl ıçınde polıtıkadan cekılecegı nı acıklamıştı Darbeden sonra askerı cunta Anayasayı yururlukten kaldırmış, parlamentoyu fesh etmıs. ve ulkedekı tek partıyı de kapatmıştı Darbeyı yapan lıderler ılk ış olarak komşuları olan ve Arabıstan Yarımadasındakı gencı ve sağcı hukumetlerı destekleyen Suudi Arabıstanlo cok yakın dost olacaklarını bıldırmış ve buyuk malı krız ıcınde bulunan, başta kahve olmak uzere bırkac tarım urunuyle gecmmeye calışan ulkeyı ancak Suudı Arabıstan'ın yardımı ıle kurtarabıleceklermı acıklamışlardı Sultan Selım'ın Mısır Seferı sırasında 1517 de Osmanlı topraklanno katılan Yemen yuz/ıllar boyu Osmanlılar tarafından ıdare edılmıştı Bırıncı Dünya Savaşından sonra Osmanlı topraklarının bolunmesı ıle buyuk bır kısmı Ingılızlerın elıne gecmış, kücuk bır bolumu de bağımsız kolmıştı. 1967'den bu yana uc kez Devlet Başkanlığına getırılen El Aını Askeri Cuntanın kurduğu ANKARA... ANKA... K Dünyanın en yoksul ülkelerinden bırı olan Kuzey Yemen'dekı sağcı yonetimler, uzun süredır Suudî Arabistan gıbi tutucu devletlerin desteği ıle ayakta kalmayı başarabilmişlerdır. tl Kuzey Yemen Devlet Başkanının suikastte kurban gitmesi bölgede zincirleme olayları başlattı Kuzey Yemen'ın guneyinde uç eşı ıle bırlikte bir bedevi aıle reısı. hukumette Başbakanlığa getırılmıştı Ancak darbe ne gorevınden uzaklaştırılan ve gencı guclenn bır sımgesı halıne gelen KADI Abdul Rahman El Irıanı'nın en yakın adamlarından bırı olan El Aını nın bu golge gorevle yetınmeyecegı ve daha guçlu bu durum elde etmek ısteyeceğı kesmdı Gercekten de beklendığı g.bı oldu, ve 74 darbes nden sonra Kuzey Yemen bır daha sakın yaşama kovuşamadı arkasında ıse Güney Yemen de kuruları solcu hukumete yardım eden Sovyetler Bırlıg ne karşı AmeriKa goruluyordu Olavlar buyuk devletlerin desteği ıle ayakta kalmaya cabalayan ıkı Yemen arasında bu sekıl de gelışırken ı977 yılının ekım ayında yanı Kadı Irıan yı oevırıp başa gectıgınaen ta°. uc yıl son ra Kjze/ Yemen Devlet Başkanı El Hamdı ıle kardeşı Aboullch El Hamdı bılınmeyen Kisılerce oldjruldu Bu Kuzey Yemende yenı darbe gırışımlenn>n Daslamosıra yol acon ılk adımdı 1974 yılında darbe ne askerı cuntanın başına gec'oı zarrcn bır vıi ıc nde u'keyı demokratık guclere teslım edeceğını soyieyen El Hamdı ve arkadaşları daha sonra ılk sozlerınden caymışlar ve uc yıl boyunca u'ke/ı sagcı guclerın de desteği ıle yonetmeye d°vam etmış'erdı Onun oldurulmesı ıle ıso Yemen de yenı bır donem boşlamış ve uc kı sı'ık bır baskani K konsey kurularak basına gectıgımız ha'ta cumartesı gunu odasında Guney Yemen temsılcısının getırdığı bır paketı acurken pitlayan bombo ıle oldurulen Ahmet El Gaşmı gecmıstl Kuzey Yemen başkent San a radyosu o sırada bır acıklama yaporak El Hamdı ve kar desının olt nunden sonra ulkede 40 gun yas >lan edıldıgını a^ıklao°ış ve eskı reıımının aynen devaaı edecegı bıldırılmıştı Kuzey Yemen Devlet Başkcnı El Hamdı nın oldurulmesınden sonra ılk acıklamayı yapan Güney Yemen Dışışlerı ıse El Hoındı nın c dıırulmesın' ıkı komşu devlet arasıidakı dost'uk ılısHİerının gelışmesınde bulmuş, vs «El Harr.d' aericı sağcı guçlere yeterı kadar yararh olmamıstır Bu yuzden de ıkı deviet arasındakı booinrın kuvvetlenmesınden korkan gencı gucler tarnfmdan o'durulmuştur» dıyordu El Haındı nın gercekten de yeterlı olmadığı kesmdı bosta bulıınaugu sure ıcnde Guney Yemen'dekı Murksıst hııkumptı tanıdıgı gıbı onunlo dost da o'iıuştu El Hamdı nın oldurulmesı ve Ahmet Eı Gaş mı nın başa gecmesınden sekız ay sonra gec tıgımız mayıs ayı ıcınde Kuzey Yemen de ayak lonmalar olmuş, Paraşutcu Bırlıgı Kumandan, Bmbaşı Abdullah El A!em 500 kışılık komando bırl'gı ıle Başbakanlıgı sarmış ve El Gaşmı ulkede bır ıc savaş cıkmasından korkarak El Alem ıle uzlosma masasına oturmuştu Gaşmı, oldurulduğunde pazarlıklar devam edıyordu Sovyetler, Ecevit'i Hızh Başbakan,, diye tanımladılar Müşerref HEKIMOĞLU aşbakan Ecevıt ın Sovyetler Bırhgı \olculuguna ben de katıldım Beş gunluk gezının ızlenımlerını Moskova da ve Kıev de \asadıgımız ılgınç olavları a) rıca vazacagım Şaır Başbakamn polıtıkava başlamadan once resım eleştırmenhgı vapan gazetecı Ecevıt'ın renklendırdıgı olavlar bunlar Cumhurı\ et okurlannın da bılmesını ıstenm B Suudi Arabistan çekiniyor Guney Yemen de 1967 \ ılında kurulan Marksıst hukumet özellıkle Suudı Arabistan ı buyuk olcude tehdıt edıyordu O zaman başta olan Kral Faysal Guney Yemen Aden hukumetınden cok cekınmekte ve Arabistan Yarımadasında Marksıst gucler.n /ayılmasındon korkmoktaydı Bu yuzden de sınır komşusu Kuzey Yemen de dını lıderlenn ve askerlerın de yardımı ıle sık sık karışıklıklar cıkartarak kendısıne en yakın lıderı bulmak ve ulkeyı ona yonettırmek ıcm buyuk caba sarfedıyordu Suudı Arabıstan'ın bu denlı uğraşmosının Portekiz'de ekonomik ve siyasal bunalım giderek artıyor ULKEDE ENFLASYON ORANI YUZDE 31 E DIŞ ODEMELER DENGESINDEKI AÇIK 1,5 MILYAR DOLARA ULAŞTI SİYASAL KUTUPLASMANIN YAKINDA PATLAMALARA NEDEN OLABILECEĞI ONE SURULUYOR rrıştır Hukümet bazı ıhtiydç maddeiSrlnın fıyatlarının artmasını onlemek ıcm subvans yon polıtıkası uygulamaktadır Gecen yıl. hukumetın yaptıgı subvansıyon odemelerının toplamı 160 mılyon Sterlını bulmuştur Dış odemeler dengesı acığı ıse gecen yıl 1 5 mılyar dolar olarak saptanmıştır Hukumet bu acığı ozaltmak ıcın «kemerleri sıkma»ya karar vermıştır Ancak ekonomı uzmanları, bu yılkı dış odemeler acığının da gecen yılkın n altına duşmeyeceğını belırtmektedırler Soares hukumeti memur ve ışcı ucretler ne yuzde 17 oranında zam yapmışsa da enflâsyon hızının artması yüzunden bu zammın olumlu etkısı gorulememıştır Portekız Malıye Bakanlığı uzmanları hayat pahalılığının onune gecılemedığı takdırde, ulkenın siyasal ve sosyal alanlarda buyük bır bunalıma duşeceğıne dıkkatı cekmektedırler YOLSUZLUKLAR YAYGINLAŞIYOR Bu arada ekonomik bozuklukların ülkede bır takım yolsuzluklaro neden olduğu da bıldırılmektedır «ElCumhuriyye» gazetesının b Idırdığıne gore son zamanlarda yolsuzluk. ruşvet kacakcılık gıbı olaylar artmaya başlamıştır Siyasal gozlemcıler, bu olayların devlet memurlarının onemlı bır kesımıne de yayılmış ve devlet mekanizması. bu yuzden ışlerlığını buyuk olcuda yıtırmıştır. Ekonomik bozukluklar nedenıyle Porte kız'dekı siyasal yaşam da ıc acıcı olmaktan cıkmıştır Ulkedekı kutuplaşmanın gıttıkce keskınlestığıne dıkkatı ceken siyasal cevre'er bu kutuplaşmanın yakında bırtakım patlamalara yolacabıleceğını one surmektedır ler Ulkedekı ılencı gucler, özellıkle kırsai alanlarda yaşayan halkın yaşam duzeylerının yukselmesı ıcın koklu bır toprak reformu vapılması gerektığını savunurlarken, sağ guc'er buna karsı cıkmakto ve hukumetın bazı sırketler uzerındekı denetımıne de son verılmesını ıstemektedırler. (Dış Haberler Servisı) Başbakan Soares Ekonomiyi duzeltemlyor Şimdi ne olacak? Arap Yarımadasının bu en guneyındekı yokiul muş gorunuyor Buna karşılık komşusu Guney bezgın sıcak ulkede şımdılık yaşam normale don Yemen tamamen karıştı 1967 de Ingılzlerle yaptıg savaşlardan sonra bağımsızlığa kavuşan Gure/ Yemen Marksıst bır ıdare altında ıleriıyordu An cak son aylar ıcınde Guney Yemen Başkanı Al Robaya'nın kendı Morksıst partılerı Ulusal Cephe ye karşı Çın e kaydıgı ve komşu Etıyopya da olup bıtenlere karşı Moskova ya karşı Çın'e donuk bır tutum aldıgı goruluyordu Kuzey Yemen Devlet Başkanının Guney Yemen'den gonoerılen bır paketten cıkan bombanın patlaması ıle oldurulmesınden sonra Guney Ye men'de yapılan darbe her ıkı ulkede ard arda gelen olayların kesın bır bağıntı ıcınde olduğunu gosterıyor Suudı Arabistan olayların Guney Yemenlı Moskova yanlısı Partı Genel Sekreterı Ismail ve Savunma Bakanı Alı Antar tarafından çıkarıldığını ıddıa ederken. Guney Yemen'ın yenı yoneticıle. ı Kuzey Yemen Devlet Başkanının oldurulmesı olayını darbe yapıp ıdam ettırdıklerı Alı Robaya'nın uzerıne atmayo calışıyorlar Bağımsızltklarını elde etmış ama ekonomik bağımsızlıklarına kavuşamamış ulkeler ıcın askerı darbeler olağandır Marksıst Guney ıle Arabistan ın petrol lıman kapılarından bırı olan Kuzey Yemen ın sol anlayış ıcınde bırleşmelerı Suudı Arabistan ve Amerıka'mn ışıne gelmemekted'r Ayrıca Ucuncu Dunya ulkelerı uzerınde etkılı olmaya calışan Çın de ışe karışınca sorun bu ıkı kucuk ulkenın sorunu olmaktan cıkarak uc buyuklerın sorunu olmoktadır Onumuzdekı yıllar ıcınde gerek ılencı güçler,n kontrolu altında bulunan Guney Yemen'de ve gerekse tamamen gerıcı ve sağcı guclerin elınde bulunan Kuzey Yemen'de yenı kanlı olaylar olması beklenmektedır Kuzey Yemen Devlet Başkanı El Gaşmı nın oldurulmesınden sonra Guney Yemen'de ortaya cıkan darbe hareketını şu anda kesın olarak yorumlamak olası değıldır Ancak Çın yanlısı olarak bılınen Alı Robaya'nın Kuzey Yemen Devlet Başkanını kendı ınsıyatıfı ıcınde oldurtmuş olması ve Guney Yemen ıle Kuzey Yemen'ın arasıının acılmasına neden olmak uzere başvurmuş olması soz konusudur. Gelecek gunlerde bu konuların daha kesın yorumlar getırebılecek duruma gıreceğı de muhakkaktır. orteklz Başbakanı Marıo Soares'ın tüm çabalarına rağmen, ulke ekonomısınm gıttıkce bozulduğu bıldırılmektedır. Özellıkle yoksul ve az gelırlı kesımlerın yaşam duzeylerının düşmesıne neden olan ekonomik bozu'kuk Soares hukumetının geleceğını belırleyecek onemlı etkenlerden bırı olarak gosterılmektedır. Irak'ta yayınlanan «ElCumhunyye» gazetesınde yer alan bır ınce lemede belırtıldığıne gore Portekız, tukettıgı temel ıhtıyac maddelerın n yarısındon faz lasını dış ulkelerden ıthal etmekte ve bu ıthalat, gunde ortaJama olarak 36 bın Sterlını bulmaktadır Batı Avrupa'da enflâsyonun en yuksek olduğu ülke olarak bılınen Portekız'de enflâsyon oranı yuzde 31'e ulaş P Sovyetler Bırlıgı nde guzel gunler geçırdık gerçekten gorkemh torenler yaşadık, Başbakan Ecevıt m bır devlet adamı olarak çızdıgı port reyı de daha yakından gorduk Bu portre Sovvet dostlarımızı da haylı etkılemış olacak Kıev de son akşam bır Sovyet dıplomatı şoyle dedı ba na Temposu çok hızlı bır Ba^bakanınız var Kaç gundur berabe nz voruldugunu hıssetmedık hıç Sadehgı \e ıçtenhgıvle go^e çarpı vor A\nca çok kultuıiu Rcsım kul turu buı çok şaşırttı Merak edıyo rum hâla şıır j a z n o r mu' Şnr \e polıtıkayı nasıl bagdaştıııyor'' Sorular başka boyutlara uzadı sonra Ece\ıt ulus?l lıder mı Turkıvede 9 Sılahh kuv\etlerde de populer mı 9 Sorulan kısaca yanıtladım Eceut temposu hızlı bır devlet adamı gerçekten Ama Turkıye nın In7h bır Başbakana gereksınımı \ar bugun Sorunları çozmek umut ları soldurmamak ıçın gunlere ge celeıı katmak geıekıvor Moskova Radyosunda yavınlanan bır programda da ızlemışsınız, dunya kamuo\u «Şaır Başbakan» dı\e tammh\nr Ecevıt ı Şıırle poh tıkayı bırarada \urutmesını de ben dogal karşıhyorum Nasıl olur dedı Sovyet arkadaş şıır çok romantık bır ugraş polıtıka ıse gerçekçıhk ıstıyor Bızım ulkemızde bıra/ da romantızm ıstıyor, dıye guldum Sonra ben bır soru yönelttım ona Aynca butun lıderler bıraz romantık degıller mı acaba 9 Ecevıt, ulusal bır lıder mı sorusuna da «Evet, dıye yanıtlayabılırım Tarıhsel bır kışılıgı yok ama tanhsel bır lıderi yendı polıtıkada Inonu yu mu 9 Evet çunku Inönu, Turkıye'nın koşullarına ters duştu siyasal yaşamının son demınde Ecevıt sılahlı kuvvetlerde de populer mı sorunuzu «Evet dı>e yanıtlayacagım Çunku Türk Ordusu demokratık du zenden jana de\nmcı bır ordudur Ecevıt bu dogrultuda guven \eren bır devlet adamı Soyleyışimız Turk Sovvet ılışkılenne yöneldı bırden Babamın dolabmda bır kalpak canlandı gozumde, o kalpaklar bervozkalarda satılıyor şımdı Sonra aıle albumumuzde Kurtuluş Savaşından kalpakh resımler, babam o resımlere bakarak o yılları anlatırdı bana, sonra Ataturk'un «Yurtta barış dunyada barış» sloganını yorumlardı Aynı yorumları Yusuf Kemal Tengırşenk'den dınledım yıllarca sonra 1946'da tanımıştım Tengırşenk ı Enıştem Enver Kote ve Suphı Batur ıle bırlikte Demokrat Partı'nın Sınop Mılletvekıh seçılmıştı. Cevdet Kerım Incedayılara. Izzet Koca'lara karşı ılgınç bır seçım savaşı vermışlerdı Tengırşenk'ın ko~ nuşmaları hala kulagımda çınlar Çok canlı. coşkulu turde anlatırdi Ataturk'un dış polıtıkasını Moskovada Lenm ıle karşılaşmasını anlatırken Lenın'ı gorur gıbı olmuştum Bır gun Moskova'^ a gıdecegımı, Lenm Anıtı'nda Başbakan Ecevıt ıle saygı duruşu \ apacagımı akhmdan bıle geçırmemıştım O yılları vaşayanlar boyle şe\len duşunmek olanagmdan bıle yoksun oldugumuzu bılırler Turk Sovyet dostluguna buyuk onem \erırdı Yusuf Kemal Tegırşenk Yaşasaydı hazıran 1978'de ımzalanan dostça ılışkıler belgesını 1 nasıl katşılardı acaba' Derkeıı Gursel canlanıyor gozumde Podgorny nın Turkıye'ye ılh gelışı. CumhurbaşiMm Gursel hasta, ama Sovyet devlet adamı Anka ' ra goruşmelerınde Gursel tarafından kabul edılmey e onem verıyor Gursel de koltugunda dımdık karşılıyor Podgorny ı Goruşme kısa suruyor Gursel, askerce konuşuyar her zamankı gıbı Turk ulusu ozgürluğune tıtızJık gosterır, barışı sever Komşulanyla da barış ıçınde yaşamak ıster Turk So\>et dostlugu bu nedenle onem taşır bızım ıçın Çankaya'dan ayrıhrken Podgorny Hasan Esat Işık'a donmuş. •De\let başkanınız benı çok etkıledı» demış Işık. rahmetlı Gürsel'm sagduyusunu belırten bır olay dıye aktarmıştı bu anısını Turk Sovyet devlet adamları arasında üst düzeyde çok gıdış gelışler oldu sonra Son y ıllarda. daha dogrusu MC hukumeti donemmde de durmadan eıtelend' bu ust duzeydekı zıyaretler Demırel, Moskova'ya gıdemedı Kosıgın, Arpaçay'ı gelemedı (Arkası 9 Sayfado) Cihan Sedat Amerika'da bir villa satın alıyor • AMERIKA'DAK! ARAP ÇEV RELERI ENVER SEDATIN KOLTUĞUNUN TEHLIKEYE DUŞMESI DURUMUNDA KANSAS CITY'DEKI BU ÇIFTLIĞE YETRLEŞMEYI DU ŞUNDUGUNU ONE SURUYORLAR Clhan Sedat ve Enver Sedat ısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın karısı Cıhan Sedat ın Amerıka'nın Kansas Cıty kentınde bır vlla ıle bır cıftlık satın alacağı bıldırılmektedır Surıye de yayınlanan «Tişrin» (Ekım) gazetesının Amerıka'dakı Arap dıplomatık cevrelerıne dayanarak verdıgı habere gore Cıhan Sedat, Kansas Cıty nın bır banlıyosunde bulunan soz konusu vıllâ ve cıftlığı gormek ve satın almo ışlemlerını tamamlamak uzere önumüzdekı eylul ayında Amerıka'ya gıdecektır Belırtıldığıne gore Bayan Sedat ın vılla ve cıftlığı satın almasına, Kansas Cıty'de temızlık malzemesı satmakla uğraşan Lorıe Newhouse adlı bır kışı ıle karısı aracılık etmektedırler Mısır ın VVashıngton Buyukelcısı tarafından Mısır a davet edılen karıkoca Newshouse lar, bır sure once Kahıre'ye gıtmış ve Cıhan Sedat la vıllâ ıle cıftlığın satınahnması ko nusunda on goruşmeler yapmışlardır. News house ların Mısır'dan donmelermden sonra Bayan Sedat ın eylul ayında Kansas Oıty'ye vopacağı zıyaretın hazırlıklarına başlanmıştır. Kansas ta yayınlanan bazı mahallı gaze M teler, Cıhan Sedafın ABD eskı Başkanı John son'ın Teksas'ta bulunan ve satışa cıkarılmış olan cıftlığını de gezeceğını ve bu ctftdkte Kansas Cıty'dekınden bırını sececeğıni yazmışlardır Ancak Arap dıplomatık cevrelerı, Cıhan'ın Kansas Cıty'dekını tercıh edeceğı kanısında olduklarını be'ırtmektedır. SEDAT AMERİKA'YA MI YERLEŞECEK? Amerıka'dakı Arap cevrelerı. Cıhan Sedat'ın Amerika'da vıllâ ve çıftlık satın alma gırışımının. kocası Enver Sedat'ın Amerıka'ya yerleşme ısteğının bır belırtısı olabıleceğını one surmektedırler Daha oncelerı Güney Vıetnam Başkan Yardımcısı Mareşal Kao Kı nın de Amerika'da bır cıftlık satın aldığını ve kurtuluş kuvvetlerıne yenılmce buraya yerleştığını hatırlatan bu cevreler, Enver Sedat'ın da ıktıdarda uzun sure kalamayacağını anlamayo baş ladıgını ve koltugunun tehlıkeye dusmesı du rumurvda Kao Kı gıbı kacıp Amerıka'dakı cıftlığıne yerleşmeyı duşunmuş olabıleceğını belırtmektedırler. (Dış Haberler Servisi)