Katalog

MOBUTU, İKTIDARINI DIŞ DÜŞMANDAN ÇOK KENDİ ORDUSUNA KARŞI KORUMA ÇABASINDA Zaıre'nın Şaba eyaletındekı carpısmalar, gecen yıl olduğu gıbı bu kez de Batılı ulkeler ve onların Ortadoğu'dakı muttefiklerının askerlerı ve gızlı ya da acık desteklerıyle bastırılabıldı Zaıre'nın 50 bın kışılık ordusunun. Şoba'da carpışmaları baslatan 4 bın gprıllanın karşısında neden etkilı olamadığı ve Zaıre nın sınırlorımn dışından yardım aramak zorunda kaldığı, uzerınde düşünulmesi gereken bır konu Zaıre Sılahlı Kuvvetlen 50 bın kışılık bırlıklerıyle Sıyah Afrıka'nın en guclu ordulorından bınnı oluşturuyor Ancak Mobutu'nun bırlıklen, eğıtım ve donotım yetersıztıği nedenıyle Zaıre sınırlannı dığer ulkelerden sızmalara karşı koruyamıyor Askeri uzmanlara göre Afrıka'da ıktıdariarın dorbeyle değıştığını ve gorevde bulunduğu 13 yıl ıcmde kendısıne ortalamo her yıl bır boşarısız darbe gırışımınde bulunulduğunu dıkkate alon Mobutu. ıktıdarını surdurebılmek acısından kendı ordusunu dış duşmanlardan doha tehlıkelı göruyor Orduyu zoyıf tutorak ıktıdorını surdurme yolunu secen Mobutu. ulusal savunma ıçınse Batılı ülkeler ve kıralık askerlerden medet umuyor Zaıre nın strateıık konumu ve doğol zengınlıklerı, Mobutu nun dış düşmonlarla başınn dertte olduğu her zaman, cevresınde bırılennın bulunmasmı sağlıyor Yo ABD, ya CIA, ya Mıke Hoare ve kıralık askerlerı. Yo Fas, yo Belçıka. ya do Fronsa: Zaıre Devlet Başkam'nın ımdadına yetışıyor Iktıdarını surdurme yolunu orduyu zayıf tutmakta aramanın ne denlı «okılcı bır yol» olduğu tartısmo goturur amo. Sıyah Kıta da yonetımlerın ancak şıddet yoluyla eegıştığı de bır gerçeğı yansıtıyor 17 ulkenın bırden Avrupolı sömurgecılerden baqımsıztıklarını elde ettıklerı 1960 yılını «Afrıka'nın Mılodı» olarak nıtelersek Mıloddaı sonrokı 17 yıl ıcınde Sıyah Kıta 1220 darbe va da darbe gırışımıne ya da bır baska deyışle her ıki ayda bır darbeye sahne olmuş bulunuyor. Bugun Afrıka'dakı 52 ulkeden 47 sı dıktatoriuk ya da tek oortı sıstemıyle yonetılıyor Afrıka do valnızca 5 ulkecie Kenya. Zambıva Gambıa. Botswona ve Cıbud de genei secımıere muhaiefet partılen de katılabılıyor Ancok bu ulkelerrie bıle muhale'etın cecım yoluylo ıktıdara geldığı gorulmuş degıl Meral TAMER • SILAHSIZLANMA OZEL DONEM TOPLANTISI, ULUSLARARASI POLİTIKANIN TARTIŞILDIĞI FORUMDAN OTEDE BİR ANLAM TAŞIMIYOR. İSTATISTIKLER GECEN YIL SILAHSIZLANM HARCANAN 10 TRILYON LIRAYA DUNYA NUFUSUNUN UCTE BIRININ TIKA BASA DOYURULA BILECEĞINI GOSTERIYOR DUNYADA HER YIL VERGİ OLARAK ÖDENEN PARANIN I/6 SI SİLAHLANMAYA Bırleşmış Mılletler ın Newyork*takl merkezınde surmekte olan Sılaf'stzlanma Ozel Donem toplantısında bır amacıp yok'uqu henıen aoze corp, yor Konuşmacılar ac olan bır dunyada gecen yıl sılahlanmaya harcanan 10 trılyon lıranın hesabını sormak yerıne toplantıyı uluslararosı polıtıkonın tartısıldıgı bır toruma o'onuşturuyorlor. Boyle bır toplan'ıdo sılâhlonmo yarışına son \srebilmenin ortak yollarının aranması beklenırken kCDitolıst ulkeler sılâhlanma konusuru sosyalıst ıjlkelere krrşı bır tehdıi aracı olarak kullannıaK uzere ortoya çıkmış gorunuyor ve «Sovyetler ve Kuba'nın Afrika'dakı maceracılığı» uzerınde yogunlasan eleştırıler gundemın bırıncı maddesı oluverıyor Oysa kı ıstatıstıkler bugun dunyaaa h&r yı vergı olorak odepsn poraların altıda bırının sılâh lanma ıcm harcandığını ve bu parayla dunya nutusunun uçte bır.nın tıka basa doyurulabılecegınj gosterıyor Yıne rakamlor dunyada her orta geıırlı aılemn cocuklonnn egıtım harcamalorındar faz'a bır parcyı vergı olarnk sııâhlanmo yor şın ı^ei' uzerp orietfık emr ^rtaso koyuyor 1970 le tu"i duhyaoa sılâlı uretımı ıçın hor HARCANIYOR canan 200 mJyar dolar (5 trılyon lıro), aradan Cscen 8 v'1 ıcmde her yıl duzenlı oıarak toplonor» bılahsızlanma Konferarsıyia alay edercesıne b j yıl 400 mılyor dolara (10 trılyon lıra) yukselmış bulunuyor Tüm dunyada 1960'do 7 mılyon olan asker sayısının 1978 de 23 mılyona uloştığı goruluyor Bu arcdo az gelışmış ulkelerın yonetıcıleri de bir yanda bıreylerının aclıktan olmesıne goz yumarken, sılâhlanrra ıcm kopıtalrst ulkelere 23 mılyar lıralık odeme yapmaktan kccmmıyorlor ABD ve Sovyetler ın bugunkü nukleer bombo stokları, dunyanın tum kentlerını yedı kez yerle b'r edeclle;ek duzeye Llaşmış bulunuyor ve ıkı büyuk devlet bu guclerıyle de yetınmeyerek, nukl^er stoklarını her gun ortalama olorak 3 nukleer bombayla gelıştırmekten gerı kolmıyor 70 lı yı.ların başlangıcından bu yana ABD ve Sovyetlerın nukleer başlık stokları 8 bınden 14 bıne ulaşmış bulunuyor Istatıstıkler. nukleer teknoloııS' gelışmış Ingıltere Fransa. Cın Hındıstan ve Israıl ın elınde de toplam 500 nukleer sılah bulunduğunu gosterıyor. Ve tüm bu gercekierı bır yana ıterek, uluslararası polıtıkoyo ılışkın laf salatosının yoğunlaştığı Silâhsızlanmo Ozel Donem Toplantısı, dognlhklo basının manşet'erıne cıkmıyor. Zaire Devlet Başkanı Mobutu Orduyu zayıf tutmaya ozen gosterıyor. Salazar: "Futbol olmasaydı Portekiz'i yönetemezdim Portekiz'i yıllorco faşızm oltında ınleten Sa lazor, ıktıdarının gızıni şoyle acıklıyordu. «Futbol olmasaydı Portekiz'i yönetemezdim» Benzer bıcımde Avrupa'nın en gerı kalmış ulkelerı arastnda yer alan Ispanya da Franco öonemınde futbol bır cılgınlığa donuşmuştur. Avrupo Kupasını ustuste beş kez kazanan Real Maarıd dunyanın dort bır tarafından mılyonlorca dolara futbolcu ıthal edıyor, koylulere traktor ıthalatı ıcın para kalmadığı söylenıyordu. Isponya halkı faşızm altındakl ezılmesını stadlarda boşalarak unutmaya calışıyordu Faşızme karşı en dırenclı kesım olan genclığı oyalamanın yolunu Salazar da, Franco gıbı futbolda bulmuştu Buna rağmen. Ispanya'da gelışen Bask mıllıyetcılıgı kendını duyurmak ıcın yıne futbol alanlannı secıyordu Real Madnd'e karşı Bask bolgesı Bor celona takımını cıkarmış ve her ıkı kuluburı yaptıgı maclar gercekte Ispanya'dakı sıyasal yapıyı yansıtan, sıyasal savaşımı sımgeleyen gercekler olarak belırgınleşmlştı. SPORUN EKONOMİ POLİTİĞİ Siyasal iktidarlar futbol aracılığıyla halkları cn güzel biçimde afyonlamanın yolunu buldular. Ekonomik düzenin göstergelerinden biri olan futbol, onun koşullarını yansıtır ve futbol takım firma televizyon bağlılığı büyük bir sömürü aracı oluşturur. Futbol nedeniyle sayısız insan birbirini öldürüyor, ülkeler birbirini boykot ediyor, faşizmin iktidan sürebiliyor. Uluslararası Gazetecilik Enstitüsü'nün, Arjantin'de kupayı izleyecek spor yazarlanndan, sadece futbol maçlarını değil, Cunta'nın halkı nasıl ezdiğini de yazmasını istemesiyle, spor tarihinde ilk kez spor yazarlarına siyasal işlev yüklenmiş oluyor. Amo, futbol nedenlyle dramofık celışkıler yaşanmaktadır Polıt k nıtelıklı celışkıler. d9 yapılamayacak bır rek'âm. Ancak, bu noktada ışler cuntanın ıs'9 rl nı yonde ge' şmemıştır Uluslrro r ası Gazetecıl * Enstıtüsu Arıantın'de kupayı izleyecek 4500 ^aze'ecıye cağnda bulunarck «sadece futbol maçlarını değil, cuntanın halkı nasıl ezmekte olduğunu da yazmalannı» ':temıştır Djnya spor tanNnde ilk kez bu tür bır resmı coğ™ylo karş iTS'îmaktadır İlk kez spor yazarianndar. s. vasal 's ev beklenr ek'e ve siyasal muhao r Oırpaları ıstenrreı\'e3ir Bu ış n bır As'i droTiatık yönü. anılan cağrıva karşı Ar a n t n'ın tepkısı o'muştur Tepklyı gost9o n cunta değıldır Cunta ı!e savaş surduren sol ger "c'ardır Faşızmi ı H ı d c d c ındırrrek amacıy'a E! Pusb o ve Mo"c"eros gerı 'a c r ı «mac'or sırasında, kupanın güven'iği lcin eylem yapmayacaklarını» acıklamışlardır Dunya kamuoyunun cuntayı hedef aldığı iur anda, cjntarın f llı bas Yalçın DOĞAN HALKIN AFYONUDUR FUTBOL Sporun en ünlö uğraşı ve arkasında mılyonlarca ve mılyonlarca ınsanı surukleyen «kralı» futbol, spor turlerı ıcınde özel bır yer tutar. Cunku. futbol aracılığı ıle slyasal ıktıdarlar halkları en guzel bıcımde afyonlamanın yolunu bulmuşlardır. Futbolun acık hava sporu oluşu ve genış kıtleleri toplayacak alanlarda oynanması, kıtlelerın kolayca ve aynı anda etkı altına alınobılmelerı, kıtlesel psıkoloıık boşalma yolu olması. futbolu polıtıkanın önemli araçlorından bıri kılmıştır. Ayak kullanma estetığı ve takım oyunu yanında kışisel yeteneklerın de on plana cıkabılmesl oyuncuyu do seyırcıyl de, kuluplerı de, ıktıdarları da tatmın edıcı sonuciar yaratmış, futboldan elde edılen maddi ve manevî kârlar sürekll olarak artmıştır. Kıtlelere etkınlığı acısından da. en büyük propaganda aracı olarak yıne futbol onde gelmıştir. kısı altında olan ve onunla savoş veren gerılloların tepkısi torıhın bu alanda gorduğu belkl de en onulmaz, en carpıcı dramdır Ne var ki. gerıllaların bu tepkısınl cunta pek ınandıncı bulmamış olmolı kl. kupa sırasında olağanustu güvenlık onlemlerı almıştır Arıantın kupa dışındo bıle. şu anda dunyada kışı başına duşen polıs sayısı bakımından en onde gelen ulkedır Toplam nufusun onda bın polıstır Buna rağmen, kupa askerî bırlıklerce de guvenMk altma alınmıştır Askeri bırlıklenn başına getırılen general ıse sekız ay gerıllalarca rehıne tutulan gecenlerde kacarak kurtulan azılı bır faşısttır. Sadece güvenlık ıcın harcanan para 30 mılyon dolardır Takımların, oyuncuların, seyırcılerın güvenhğı ıcm Amerıka'dan uzmanlor getırılmış, akla gelmeyen onlemler alınmıştır. KISA.:. KISA... KISA.:. ABD, nötrondan sonra şimdi de Afrika'yı SALT için koz olarak kullanmak istiyor Amerıka'nın notron bombasından sonra şim dl de Moskova'nın Afrıka polıtıkasını SALT goruş melerınde Sovyetler'e karşı koz olarak kullanmak ıstedığı goze carpıyor SALT 2 ye ılışkın temas ların ust duzeydekı yenı bır raundunun sürdurülduğu VVashıngton'da strateıık sılahların sınırlan masına yonelık oyrıntılar yerıne. «Sovyetler ve Kuba'nın Afrika'dakl silahlı çatışmalara mudoha lesıı gorüşmelerın odak noktasını oluşturuyor. VVashıngton'da bulunan Sovyet Dışışlerl Bo kanı Andreı Gromıko nun Amerlkalı meslekdaşı Cyrus Vance ve Başkan Carter'le yaptığı goruşmelerle ılgılı olarok dıplomatık cevrelerde yapılan yorumlar. VVashıngton ve Moskova'nın SALT ve Afrıka konusunda derın gorüş oyrılıkları içında oldukları yolundo. Başkan Corter, «Kremlin liderlerinin Afrika" dakı Sovyet • Kuba ortak faaliyetlerlne llişkın tu tumunda bır değisıklık olmazsa SALT'ı tamamlamak zor olacak.» dıye'ek ıkı sorunu bırbırlne bog lıyor «Afrika'yı ele gecırmek niyetinde değiliz,» dıyen Gromıko ıse «Moskova ı!e VVashıngton ora sında Afrika'ya ılışkın goruş ayrılıklarınm SALT'ı etkilemeyecegini» umduğunu soyluyor. RAHAT GELİNİR ARJANTİNE Kupayı duzenleyen komıtenın başında da Yuz başı Lacoste gorevlı kılınmıştır. Yuzbaşının ılgınc bır serüvenı vardır Lacoste Arjantın Ordusunun tum gereklerını karşılayan ve uluslararası fırmilarıa doğrudan ılışkısı olan bırıdır Fırmalarla ılışkılerı, cunta crdusunun gereklerını karşılamaria gosterdığı maharet» kendısını boyle onemlı bır gorevde gormek ısteyen yuksek rutbelı subaylann sayılarını arttırmış ve sonunda tum duzenlemenın başına getırılmıştır. Dunyanın en gelışmış tekno loıısıne sahıp fırmalar. azgelışmış ulke olan Ar lantın'de ellerınden geıenı esırgememıslerdır Güvenlık acsındon «rahat gelinebıllr mi Arlantin'e» sorusu kcrsısmda Yuzbaşı Lacoste şu yanıtı vermektedır «Ben bu gorevde iken, Arjantin guvenlllr bır ulkedir. Guvenılir olmaktan cıktığı an, İlk kaçacok olan benim. Ozel uçağım bahcede bekliyor » Spor ve spor ıcınde futbolun yenyle ı'gılı orneklerden ve uygulamalardan vola cıkarak, belır lı bır cerceve sunmaya cclıştık Spor denılınce, genel hatlarıyla düsunülmesı gereken sorunlara sadece bır kapı acmak asıl amacımızdır. Konuyt daha cok dığer ulkelerdekı gelışmeler. olayların nasıl polıtıkaya arac olarak dönüsturulduğunü, sporla ekonomık sıstem arasındal'i vazgecılme/ baalontının nıtelıklerı yonunden ele olmak, osıl ağırlığı oluşturdu Sporun «Ekonoml politiğl» cl« nılınce, sunulan örnekler, sanırız bu nıte'ıc' ve r meye coktan yeterlıdır. DÜZENİN GÖSTERGESİ Futbolun sıyasal propaganda arocı olarak kullanılmasının yanısıra. ekonomık duzenın gostergesı olması ve onun koşullarını yansıtması. fırmaların adlarmın futbol takımlarınca taşınması carpıcı bır o!gu' l ur. Te'evızyon'a da büyük bağ lontısı vardır. Büyuk futbol takımlarının büyuk flrmaları, büyuk fırmaların buyük televızyon ıstasyonları vard r. Bu bağlıtık ıcmde «futboltakımflrmate levizyon» dörtlusü büyük bır sömüru aracı oluşturrraktadır Stadları dolduran neyecandan ölen. mac ıcm karısını döven, evınl satan seyırcılerı sankı hıce soymakta, en katı kurailarını sergOemekted'r Büyük devletler Afrika'yı «savunma» yarışında... Sovyetler ve Kuba'yı «Afrika'dakl her patısmo bolgesine mudahale ctmekle» slıclc/an ABD, >=ransa ve Fedprol Almanya He bırlık te «Afrika ulkelerını korumak Icın* c t a k savun ma gucu kuruyor'ar Afrıka kıtas'Hda son zamap lorda meydana gelen sılahlı catışmaların hemen hemen tumune katılan Fransa'nın uc!u savunma jucunün lıderlıgını ustlenmesı beklenıyor ABD' nın ortak sa 'uima gucune katkısının ıse Zaıre' dekı son F'a"sı Beic.ko ope'o^^OTjnun pjralelınde olacaq> hsli't. .vor. HÜKÜMET KURTULDU özetlenen konuların Turkıye'ye yönelık bölümüne gelınse, o bır ayn yazı dızısidır Ancok. Turkıve'de de spor polıtıkadan ayrı d..şüiC'emft? Iş'e. güncel ve carpıcı bır ornek: BugOnku Ecevıt hukörret'nde gorev alon Gümrük ve Tel'e' Bakanı runcay Matcracı Rızelıdır Rıze ıkıncı 'ıgde şnmpıyorluğa oynamol'tadır. Şampfvonluğa oyncyan b" de Göztepe vordır Göztepe'Mn Istanhul da bır 's'anbul takımıy la macı va'dır Macın oynanmosı ge r eken alar ıkı kez değıstı' l i ' ^lataracı oyjnun Şe'e* stadında oymnmosını ıst6mektedır Çunku o zamar Goztepe'nln daha güc f'uru^da ka.ocağını, Istanbuı takırmnın avantaı elde edeceğnı dusunmektedır. Oysa. Fedcrcısvon yetkıi'leri macı bir bosWa alciıin c^nct^ck 's'er'e' Anrck Mataracı öırenır«Eğer mac Şerpt Stodında oynanmazsa nukumettsn istı'o ederım » Mac Sfref Stadmdo oynandı ve E'OMI H"kümetı ıktıcîc'oc'1 ojsmekten kurtı '^> ULUSLARARASI SİRK Sporun tüm dal'arında gecerll olan propaganda fu'bolla en buyjk aşamasına ulaşmıştır. Gercı. yıllardır Muhammet Aiı Clay ile mac ya'pmasına Izn ver^sdıği ağ r s'klet boksoru Stevenson Içın Kuba Eaşkanı Cnstro gecenle'de bu .zr\\ vernvş ve ABOKOba ii'şklerınde belll bır yumuşamava g'd'rnıştlr Gercl. »k kez bır ABD Ba?kanmn Cın Hclk Cumhurlvetınl zlyaret'nden önce. Pekın'e bir pıngpong •akımı gıtmış, gerekei yakımıâı sağlamıstır. Ancak, futbol bunların ıcnds o?e! bir yer a'nıcUJdır. Is artık proDagonda boyu'uiu aş^>ş, «ulı«îlar«5rei' bîr slrke» dîT'ışiiüşiür. Futbol nedenlyle b rblrlernl ö'düren lnsanların sayısı hesap!anamo7 o'nvjştur. Futbol r s deniyle ülkeler orasındo savoş cıkmaVîort'r Futbol nedeniy'e ülkeler blrblr'nl boykot etmektsdir. Futbnl n°denivie O'keler o'f s "da dıplomatik Ilişkl başhmaktad'r Futbol nedenlyle fasz.nin lkî'dan 6ürdurmesi koloylaşmaktadır. PROPAGANDA ARACI Konu Arıantın'dır. Birkac gün sonro Arıan»n'de başlayacak olan dünya futbol kupası. Arlantın şu ando koyu bır faşızm o'tındo yönet 1,^sı<te ikndarda askeri bır cunta bulurnc'r'.tadır. Azgelışmış bır ülke olarak Arıantın dunya kupası IÇIP yakiaşık 200 mıiyon dolo'l ^ yotrtm yapmıştır. Mac ge'ırleri ve televlzvon gelıriprı oiarak e'de edeceğı toplarn geMr sadee 7 5 milvon dolardır. Ut.dardakl cunta kupo s'rc£ır>da .e soirasındo e!de etmevl umduğu tunz^ ge',lenne be1 bağlamıştır A</ni zamandf onh«=ı gün boyunco Arıcr.tln adı 3 mı'yar İnsan tarofından hergün duyulacak ve anılocoktır. Bu büyük bir propagandadır. 200 mllyon dolarta OS'T Çavuşesku, diplomatik barikatları yıkıyor Romon/a De^let Başkcnı Covuşesku'nun «Dunya politıkasındakı arabuluculugu» her gecer gan ci'yor Dıplomct k banka"a' ve slyaso! «tabuılan ykmokio C I J Cavısesku, SovyetCm sınır catışmasınn yenıden aleviend âı bır donemde socya' st bioka bağ ı b r ülke sıfatıy'a C'n'l zıyaret ederek. \',s' Israıl. ABDSovyetler a'asındoki arabuluculuk gırışımie' ne yenl b r boyut r j ko2andırmış olu/or 9 BİTTÎ