Katalog

D ÖR T CUMHURtYET 5 MART 1978 POZDRLJK Hıncal ULUÇ ABDULCANSAZ 4> ( B\A AUP.BîiİMLîtt A^iÂK ZABiTASl Bö/Lf HAYAF KAO/NiAR/NlN çufcMNH VAMLAJi.. AMMA ÖNÜM AIAMA?. 2/'ftA StlfuH BCVU HEMEN t0ta»U*t6ı/f î$r£M£Y£KK Bu Tr'OlA SÖMMÜMCÛ K A P İ T A L I S " TÖPLMM 0NLA£l 3 ^ YÛLA StiA,JİKL£MiŞTl^ CL/ TURHAfy SELÇÜK MLEH Konumuz sanat ve sanatçı! Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün sanatcılar onuruna verdıâı rcseosıyonun yankıları sürüyor. Yıllardır horlanmcya alışm;ş scna!c'lor ıik kez «Adcm yerıne konmamn» mutluluğu ıcınAtaturk bir zamcnlar ıHerşey claoılırsınız, amn sanatcı olcmazsinızs demışti Bakın başkaları ne demış; «Sanotcı pek çok cirgi cizer, en iyllerinl muhoforo eöer. Ksncine sonatcı diyen pek cok kişi aslında sadece resim satıcısıdır.» Samuel Butier f 1835 1903.'. İngiliz Rcmancısı. «Snnaı ah!âk gibidir. Oeğeri: cizgiyi r.ereye cizdiğinize gore belirlenir.» Giihert K. Chesterton [18741S36), İngiliz GazeteCiSİ. FRAiNSIZ SOLU VE SEÇİMLER Murat SARICA cSanot, tcnrı ile sanatcının bir ortak ycpımıdır. Bu yopımda sanatcının oavı czaldığı orcnda, yopıtın değeri Vükseür.» A.Tdre G::le !İ5t9 • İS51). Frn.isı? Yazan «İnsanlar üzerindeki dinin etkisi ozaldıkca, sanatın toplumsal değeri artcr. İyi bir dini, kötü bir sanctla değişmemeve dikkat etmeli.» Alrioııs Huxiey (1894), ingiliz Romancısı. «Cok akıllıca yopılmıs. Ama sanat mı bu?» Rudyard Kipling (18651936), ingili? Scir ve v a j a r ı FKP'DEKt DEĞİŞİM I962DE THOREZ DÖNEMİNDE BAŞLADI KomOnist Portinin «flvajlon sonroki yoşommı evrelere oyırır sok. birincisi 1944 1947 yıllorı orasını kapsar. Porti'nın Hükümete katıldîğı yıilar. Oyların % 20.3'ünü aiarak 148 milletvekıli cı karmıştır. mecliste en cok Ovesi olon partidir. F.K.P.'nin bu sıradaki tutumu tartışma konusu yapılmıstır ozellikle Trockist'ler tarafmdan Partinin iktidaro elkovma fırsatını kacırdığı ileri sürülmuştür Sovaştan sonra dl renrreden cıkmıç en kalabalık silohlı mılitano sah.p Partinin bu fırsotton yarorlonrr.odığı sovunul muştur. Angio Arrienkan kuvvetlerinin uike topraklarındo bulunduğu ve Yalta'<1a Avrupa nın büyük gücler arosındoki etki alanlannın belirlendiği bir ortamdo Fransa'nın Jeopolıtık konumu bımn elverir miydi? Bu soruyo olumsuz cevap verenler. cyrıca bunu Sovyet Rusyonın da istemediğini belirtenler coğunlukta Komunıstlerin hüküme te katıldıkları dönemde Maurice Thorezin 1945'de belırttiği gibi bırleşmek ülkeyı ekonomık bu nalımdnn kurtormak ıcin, üretımi arttırmok gerekiyor. Bunun yanında ışcilerın sosyal haklarınm genışfetılmesı sağlanıvor ve bozı miiiiieştırmeler gercekleştiriüyot. Buyuk Renault otomobıl ve kamyon fabrıkası. sohi binın savoşto Aiman'larla ıçbirliğı yaptır)ı gerekcesiyle mıllileştirıliyor 1945'te. Komünistler Eylül 1944ten Kasım 1947'ye kadar ucü De Gouile. öbürleri Govin. 8ıdault ve Ramadier hükumetlerı olmok üzere altı tıükümete katılıyorlar. 1947'de işcılerin satınalmo gücü gittikce düşmektedir C.G.T. grev kararı alınıştır. Komünistler olaniardan sosyalistleri ve M.R.P.yi 9orumlu tutmaktadır. Hükümet. komunıstlerin olumsuz oylarıyla duş mevmce verdikleri olumsuz ovo korşın Komunist bakanlar da ıstita etmeyınce, Başbakon Ramadier'nin önermesı üzenne, olumsuz oy verdikleri hükümette kalamıyocakları gerekcasiyle Cumhurbaşkanı sosyallst Vincer.t Auriol. komünist başkanlorm görevıne son veriyor. M.R.P Sosyalist Porti. Komünist Porti bağlaşması cökmüştür: Bugune dek Komünistler bir doha hukümete katılmayacaklor. iktidarın bir kanodını oluşturamıyacaklar. Sosyalistler de sağo kayacakiar. sağla ışbirliği yopccoklar zoman zoman. hükümetlere katılobilmek icin. Direnme ve Kurtuluşun birikimi dağılmıştır artık, yeni bir evre başlamıştır. Haftanın Bilmecesi Karı koca. hafto sonunda midye yemek içın Rumelı Kavağı'na gittıler. Bir masoya oturdular. Biraz sonra gorson geldi. Adam boşı bellı bir mıdyemn. muessese armağonı olarak muşteriye bedava verildiğ'inı. ancak bunun üstunde yenenler icin para aımdığını sayler;i. Karı koco, oturdulor, yedıler ve hesabı istediler. Gorson kabukları saydı. «13 midye vemışsiniz. 6 liro ödeyeceksiniz» dedi Eğer koca tek başıno lokantoya geise idi. oynı sayıda midyeyi tek başına yeseydi. hesop 16 lira olocaktı Bu bilgıieraen sonra soriifnuz şu: Lokonia ariam bnşı kac midyeyi bedava vermektedir? Haftanın Karikatürü Komünist Parti I944I947 arasında altı hükümete katıldı • Soğuk savaş yıllarında FKP'nin üye sayısı 800 binden 320 bine clüştü, ancak buna karşın 1956 seçimlerinde 150 milletvekili çıkarmayı başardı. getiriliyor. rronrız Komünist Partisi sertleşıyor. 1950de de Stockholm barış coğnsı icin 15 milyon imza toplanıyor Anıerıkan aleyhtarı kompanyaya hız veriüyor. Batı Almanya'nın silohlanmasına karşı cıkarken De Gaulle'cüleri de yanlanndo buluyorlar. boylece bir dereceye kadar yalnızlıklanndar. kurtulmuş oluyoriar ama. ideolojik acıdan en sert dönemini yaşıyor Komumst Blok. Jdanovizm'in yüceltildiği. burjuva bilimi ile proletarya biliminin, burjuvo sanatıyla proletarya sanatı ve edebıyatının kesin cızgilerle bırbinnden ayrıldığı yıilar. Çelişık gibi gbnünen. Komünist olmayonları da kapsayan geniş bir barış stratejisinin yanındo katı bir ideoloiik tutumun aîbaşı yurutülmesı. Bu donemın ilginc olan boşka bir yanı da partı üye sayısının 800.000'den 320000e düşmesine ya da duşu rülmesine (parti ici temizlikler) korşın oy oramnın %20,5 da tutunması vo komunistlerin 1956'da 150 milletvekili cıkarma ları. 1956'ya kadar aydtnlordan da fazla bir tepki gelmevecek Ne ki Krucef'in 20. Kongre'de Stolin'in hatalonnı acıklamasmdon ve Sovyetlenn Macarıstan olaylarını bastırışındon sonra Pierre Herve. Claude Roy. Jacques Francis Roliand. Roger Vaiüant. Henri Lefebvre gibi duşünürler ve yazarlar pcırtiden ayrılıyorlar. Hukümetin. Cezayir bunaıırnı nm en ü«t düzeye cıktığı 1958'de Komunistlerin olumlu oylarıno karşın onların oyunu saymıyarak azınlıkta kaldığını ileri sürüp istifa ederek. iktidorı De Gaullee teslim edişinden sonra yapılon secimlerde Komünist Partisi büyük kayba uğruyor. Oy oranı % 14,3, milletvekili sayısı 10. Komunistlerin Cezoyir Savoşına. Hindiçini ve Kore savaşına cıktıkları kadar sert karşı cıkmadıklarını da görüyoruz. Bunun çe şitli nedenleri vnr. Fronsız halkının büyük bir cogunluğundan kopma korkusu, F.K P.'nin ve Sovyetlerin Burıuva Milliyetcisi Cezayir kurtuluş hareketine karşı besledikleri kuşku. Cezayir'li Komunistlerin coğunun Fransız asıllı oluşu. Sovyetlerin Anti Amerikan poütikasını geliştırebil mesi icin De Gaulle'ü fazla sıkıştırmak istememeleri başta gelen nedenler olarak sayılıyor. Nicin 1958'de De Gauîle'ün geli şi Komünist oyların bu kadar düşmesine yol actı? Bunu yanıt lamok oldukca zor. Maconstan olaylarıylo acıklamak kolaya kacmak olur. cünkü bu olayla rın ayd'nlor arasında uyandırdığı tepkiye karsılık prır'iHin tabanı nı fozla etkıiemediği soylenebi 0 1962 yılına dek FKP'yi Stalinizm ile suçlayan sosyalist lider Guy Mollet, o yıl Arras'ta ikinci tur seçimde Komünistlere işbirliği önerdi. YAZİ5IZ yıpranmavc bcşlayan De Gnu!!« reiimme bir clmcşık (alteınatıf) olabüeceği kanısının güclenmeve başlamosımn göstergesi say lobilir. Öte yandon Komünist oylannın donmuşluktan kurtulması Amerıkan sosyologlarınm cksini sovunmalarına, karşıhk Komünist Partisine oy verenler miili «cons«nsus»!a (biriık beraberlik) katıldıklannı gösterıyor Tcuchar'i'a göre. (2) Inanır rrtisımz? 9 1944 yılında işi gucü az olcn ndamm birl, Churchıl, Stalın, Hitler ve Mussolini'nın yoşlannın. iş başına gectikleri yılın ve iş bcşında kaldıkları sürenin toplomının hepsınde tamamen aynı vo 3888'e eşil olduöunıı (1944'un iki katı) hosaplamıştı. • ••*irigiltere'nm bir kırsal kesım belediyesi. b:r oylamado ittıfckla sinerrio filmlerınin sansuru lehinde oy kullonmıştı. Yorede bir tek sınerno salonu yoktu. New Jersey eyoletindeki Camden kenti Beledıve Başkanlığı icm 1973 yılındo oday olan sekiz kişiden biri cinayet sucu ile 15 yıl yatmıstı Birisi tecavuı v« darptan mahküm olmuştu. Ücuncüfıj ölümle tehdit sucu ile tutuklanmıştı. Dördüncüsünün sahte»orlık ve dolanrjırıcılıkîan yığınla sabıkası vard:. KOMÜNİST PARTISIHDEKI DEGİJİMIN BAJIAMASİ Marksist terminolojinin önemi ni ve onu değerlendirmeyi bılen ler 1962den sonra F.K P.'nin de ğişiklıklere gebe olduğunu forketmişlerdır. 1962'ye kadar F.K.P. ye göre oportünizm ve revizyonizm ile sektarizm arosmda temel tehlıke revizyonizm ve oportünizmdır. Aralık 1962 Merkez Komitesi Toplantısında Maıırice Thorez ilk kez gercek tehlikenın dogmatizm olduğunu belirtiyor. Demek ki değişikliklerin Georces Marchaıs yo do ondan once Waldeck Rochet tarofındcn başiatıldığını sovunmok ycnlış. Ne ki Thorez'den sonra gelenler bu değişikliklerin daha ileri aşamalannın temsilcileri olocaklar. Dahası var. Mayıs 1963'te yine bir Merkez Komitesi toplontısında Maurice Thorez «Sosyalist rejimde tek parti kuramı Staün'in bir yanıigısıdır» diyor. Böylece Batı Avrupa'nın en Stalinlst en cok Moskova'nın sözünü dinleyen portısi olarak suclanan F.K.P.'nin, onu uzun yıilar bu cizgide tutmuş olan baş yöneticisinin 1962'den sonra Maoizm yanlılorının Krucef Revizyonizmi olarak nite'edikleri yolo ağır adırr.laria da olso girıîiği söylenebıiir. Nicin 1962 sorusuna da iki neden gösterilebilir. 1962'de Krucef ortık sadece Stolin'in yanılgılarını beiirten kişi değüdir. Barış icinde bir araöa yaşamanın, © • • •• / Çıldırtan Dehlizier SOOUK SAVA5 YUUR1 Komünistter hükümetten ayrıldıktan sonra tekrar donmeyi tasarlıyorlar. Ama yovoş yovaş F.K.P.'nin bir siyasi getto'nun icine girdiğini görüyoruz. Komünistlerin bu durumu kendi istekleriyle yarattıklannı söylemek as lında vanlış olur. Cünku «Soguk Sava;> baslomıştır. Truman'ın, A.B.D.'nin politikosının Komunistlerin kendilerine boyun eğdirme girişiminde direnen halklara yardım etmek oldu ğunu beiirten demecini, Morshall yardımının izlemesi, Sovyet Rusya ile Sosyalist Doğu Avrupa Avrupa ülkelerinin ise yardıma Karşı cikmaları. soğuk savaşı başlatmış oldu. Sovyet Rusya tutumunu deği?tirmiştir. F.K P. birden farkedemiyor bu değişikliği. (1) Ama Belcika'da Komünistler Huymans hükümetinden cekilmişler. İtolya'do De Gasperi Hükümeti istifo etmiş ve Komünistleri al madan yeniden De Gasperi'nin başkanlığında bir hükümst kurul muştur. 1947'ae Poicnyu'dn toplanan Komünist Partileri konferonsm Budopeşte'nin unutulduğu 1962'de F.K.P.'nin oylorı %14.5 o'a rok kalacak 1S67'de de ancak %17,8'e varobılecek. Öte yandan 1958'den sonra işci sınıfının hayat standardının yükseldiği, hız la kücük bir arobaya. buzdolabına, camaşır makinesine sohip olmoya başladığı politikadan uzaklaştığı, daha fozlo tüketme özlemıne düştüğü ileri surülüyor. Ama herhalde bu değişme 1956 ile 1958 yılları arasında ol modı ki F.K.P.'nin üye soyısı tekrar 80000 oy oranı da birdenbire % 6 düşsün. F.K.P'nın oylannın düşüşünü ıki nedene birden baö,lamak gerektiği kanısında olcnlcr coğunlukto. Bu iki neden. hayat düzeyinin yükselmesi gerceği korşısındo oy koybının Komünizmın icerik ve anlamının gözden geci rilrnesi gerektiği konusunda bir olarm niteliği taşıması yanında. Cezoyir sorununun IV. Cumhuriyetirt koolisyon hükümetleri keş mekeşi icinde değil. ancak De Gaulle tarafmdan ve onun getire ceği rejim icinde cözülebileceği ne buyük coğunluğun inoncı. Bu durumda 1967'de F.K.P. oy larının tekrar %17,8'e cıkışı, ilk adımları atılan solun jşbirliğinln. DiSi BOND cemokrasl kurulacak. Azınlık, haklarını coğunluğun dernokratık bir bıcın.üe saptodığı yeni yasal cerceve ıcındo kullanab.lecek. Işte sosyoüst iktidarın Du ıki yonu, demokrasınm kesıntısiz genış'etilmesı ve sosyai kazommlann sovunuirrosı «gecıci proletarya dıktatoryasıdır». !4) vVoldeck Roc^efye gore. Sozkor.usu Monıfesto'va gore «Ulkemızde olduğu gibi. deneyden gecmiş savaşkan bir işci sınıfının bU' iunduğu bir ulkede işci sınıfı aydınların önemlı bir boluğunu, koyluleri, kentli orta sınıllo rı yanma alabılir. kendl dovasr na kazanabilir. Evrensel sosyalist devrim yasalarına bağlı kalmakla blrlikte Rusya'da ve başka üikelerde kullanılan craclar dan fcrklı araclar kullanaraV sosyalizmin yolunu acmak gerek lidir ve bu yol denenmelldir » Sanat ve edebıyat alanmdo dc bir değişme var. Daha sonrc parti dışma itılen Roger Garaudy. «Kıyısız bir gercekcillk» f»iı yapıtında Pıcasso'yu. Saın; John Perse'i. Kafka'yı özgurc6 sevmeyi ve benimsemeyi savutıoyor. Asrl önemli olon Aragoaun 1963 yılında yayınlonor yumıışarna (detont) pol'tiknsıkıtabı «yılın oloyı» olarak nıte nın şampiyonudur. Küba bunalemesı. iımında barışı korumok uğruna Yopısalcılık da «stucturohsgeri bir adım atmayı biia gome>, evvelce varoluşcuiuğu:' ze almıştır. 1962'de Hus Cın <existentializme» cektiği kcaaı uyuşmazlığı da acığa vıkmıst'r yıldırımlarını cekmiyor partinin. artık. Bu durumda bir bakıma, onun gibi toptan suclanmıyor. 1 1962'de F.K.P.'den cok S.S.C.B. Öte yandon Ortakpazor bir nin değıştiği söyleneb'lır. Ote gercek olarak kobul ediliyoı yandon 1962'ye dek F.K.P.'yi Sta1963'den sonra. Işin ilginc olan linızm'le sucioyan Sosyalist Liyanı ekonomık alanda Thorez'm der Guy Mollet, 1962'de bırinci yoksuilaşma ile ügıli tezınin er tur secimlerinden sonro Arson gözden geçırılışi. ras'ta secimleri kaybetmek üıareyken ıkincı tur seçimlerinde Boylece bugune dek süregeişbirliği önerlyor Komunist'ıere. len bir tartışma acılıyor basınİkinci turdo. blrinci turda önde da ve aydınıar arasında. Örnebulunan fakat coğunluğu sağğın Maurice Duverger F.K.P.'layamamış adayın lehine öbur nın değişmek zorunda olduğunu ve gerıye donülmez bir bicımadoyın cekilmesi bicıminde gerde değiştiğını savunuyor. Eskıcekleşıyor işbirliği. Bazı boıgeoen partıde yönetıcılîk yapmış lerde (dar bötgeli secım) sosve partiden ayrılmış Auguste yalistler. komünistleri. bazı bölLecoeur. F.K.P. hakkmda ceşnli gelerde de komünistler sosyalistkitaplar yazan öğretım üyesi leri destekliyor. Oldukca kazancAnnie Krıegel, gibi kımlıklen oa lı cıkıyor Komünis'ler sec^mierpartinin oslında değışmedığını, den, 1958'deki 10 milletvekılideğışemeyeceğini, secmenin ozğini 41e cıkarıyonar DOyiece. lemlermin değışmesi karşısında Atılan bu adım. değişmış gibi gczuktuğünü. Sta«ic Dinamiği». yeni lin'i sudamakio. Stclinizm'in ızri zorunlu kılarok. lerıni siler gibi yopmaklo bir yevarılamayacağını Lenin'ci Thorez'den sonra da Wolre partı anloyışı terkedilmedıkce deck Rochet ihtilöl kcvromıhicbır şeyin dsğışmeyeceğını sanın bugünkü anlamımn dünkunvunuyor (5) KimHeri ise panl den tarklı olduğunu. oyle olunic ı n de değışık'ıklerı eleştiriyorca da proletaryo diktatoryası lcr. MarksıstLenınst öğretiye kavramının bu değişıme ayak ters düştüğü icin: Örneğin Altuyriurmosı gerektiğjnı belirtiyor. husseı. Aithusser'i de revizyo1968de VValdeck Rochet'nin nıstieri eleştiren revızyonst Merkez Komitesi'ne sundugu ve dıye eleştırenler var. Bu tartışMerkez Komitesi'nin yoyıniadiğı malora biraz erken parmak bosManıfesto'da yer aian raporunmış olduk, asıl bu tartışmalora da (3) sosyalızme barışcı yolla yol acan olcylar 1968'den songecilebıleceği ana temosı işlero hızlanacak. gelişecek. niyor. Demokrasiyi genişleterek her kesimde ve her düzeyde işVARIN: 1988DEN BU YANA çilerin ve halkın kamu görevieSOL rinin yönetimıne katılmalorını sağlıyarak, eski sömürücu smıfların ayrıcalıklorına son venle(1) Le Nouvel Observateur, No cek. 686. Laurent Theis, Cette Annee Lâ... Büyük bankalar. tekeileşmış (Z) Touchard a. g. e. S: 335 scnayi kesimi miliileştirilecek. (3) Manifeste du Comite Cent' Böylece sosyalızme yolu ocdn ıieri bir politik ve ekonomık rol, Pour une Democralie avoncee, Pourune France Socialiste. Paris, 1968. (4) a.g. broşür s: 22. (5) August Lecoeur. Le P.C.F Continuite dans le Changement, Paris, 1977. TARIK Z. KIRBAKAN DERI SAC ^e ^0HREVl HASTALIKLAR MUSTEHASSISI Ittiklol Cnd Parmokkop' No.ı 68 Tele.'on i 44 10 73 ZAYİ istanbul Emniyet Müdürlüğünden aldığım pasaportumu koybettm. Hukümsüzdür. Snhıiunp r n c v ı ı u İŞTE ESKİ DEVİRLERDE BİR POSTA ARABASl... Y01 D4 TEHLİKELERIE DOLU. KAZASÎZ BELASIZ BİR YOl BULÜP. ARABAYI ORMANDAN ÇIKARABİLİR MİSİNİZ! HAFTANIN BİLMECESİ VE ÇILDIRTAN DEHIİZIERİN YANITIARI 6. SAYFAMIZOADIR.