Katalog

I Kt ugün yaşomlorı boyunco "bılıme ve insonlığa hızmet etmış, ıkı calışkon ve alcak gonullu hekımden soz açmak tstıyorum Bunlardan bırl, Haydarpaşa Numune Hastanesımn eskı Başhekımı Dr. Muhlt Tumerkon, oburu Konya Devlet Hastanesının eskı Başhekımı Dr. Rıfkı Tuygondır Bınncısını bırkaç ay önce ıkıncısını de dort yıl once yıtırdik Bınncısı eln yıla, ıkıncısı altmıs yıia yakın bır sure kendılerını btüme ve insan soğlığına adamışlardı Bılımde ıddıolı değıldıler Ancak hızmetlen. ıddıalı bıhrn adamı geçınenlerın bır çoğundan daha ılerı bır aşamadaydı CUMHURİYET 28 ŞUBAT 1979 B OLAYLAR VE GÖRÜŞLER İki Bilim ve însanlık Eri Hıfzı Valdet VELİDEDEOĞLU cok sağlık kurumunun başında sörev yapan, Haydarpa?o Numune Hastanesınde Boşhekım olarqk Turk halkına hızmet eden durust bobacan Muhıt Beyı ulkemızde on bımerce kışı yakından tanır Kendısıne basvurup da ortdon 1yılık gorrnemış bır tek hastası yoktur Cunku herkesın derdme derman bulmak ısteyen tıp oğrenımınde ve butun hekımlık yaşamında oğrendıklerını halk uğruna ınsqnlık uğruna harca/an bır kışıydı Dr Tumerkon. Temız ınson 1yı aıle babası bılgılt bır he kım calışkan bır halk «hızmetkârı> ve halk adamı olmonın yanında mesleğının bılincıne ermış gerçsk bır bılım adornıydı o Gercek msan olmanın sırrına da ermıstı Kendısının bobosını da tanımıştım Ankaro'da 1920 yılının nısan ayında ben ılk Turkıye Buyuk Mıllet Meclısınde KUcuk bır memurken Muhıt Tumerkan'ın babası Hasan Fehmı Bey o Meclıs'te Sınop Mıllervekılıydı Sonrakı donemde Kastamonu Mtlletvekıllıpıne secı'mıstı Yıllar sonra oğlu Muhıt Tumerkan da 1950 ve 1954'de olmak uzere ıki kez Sınop Mılletvekıllıfyne secıldı 8oylece hekımlık lâboratuar şeflıgı istanbul Sağlık ve Sosyal Yardım Mudurluğu Balta Lımanı ve Haydarpaşa Hastanelen Başhektmlığı gıbı meslek hızmetlerının yonında. polıtıka olanında da hızmetler gordu Avrupa Konseyı Domsrna Kurulu uvelığınde bulundu Avrupa Sosval Yososı hazırloyıcıları arosında yer oldı ve bu yasonın kabulunu sağladı Bılım odamı olorak kon grupları üzermde calışıvordn Bu sruplonn sağlanmasındo cobukIUK ve kesmlık kozandıron bır sıstem kurdu Bu bır buluştu Fransızco lnqıtızce ve İtolvaaca bılen rahmetlı Tumerkon'm son aorevl. İstanbul Kızıloy Kon Merkezı Mudurluğuydu Yukarıda sozunu ettığım sıstem bır buluş kobul edılerek Fronsa'do kendısıne Pasteur nı»onı verildı Avrıco Turkıye Sanayi ve Teknoloıı Bakanlığından ıhtıra be'Otı aldı Bu bııluşu dolayısıyle Bulganstan, Japonya Romanya Avusturya Italya bılım merkezierınden ve bılım adomlarından kendısıne ovucu mektupıar gelıyordu Öiumunden bırbucuk ay önce, 1 10 1977 de Tokyo Unıversıte Hastanesı Kan Merkezı Oırektorü Dr Hıroshı Tohyamo dan gelen mektupta «Sızın metodunuz, cok mıktardo kon gruplamosı ıçın son derece elvenşlı Topianılan yuzlerce şişe vs kap'ton, bır ıkı saat ıcınde hepsının gruplanması mumkun Mukemmel metodunuzo soygılarımı belırtmek ıstenm» denılıvordu. Bokterıyolog Ihson Erkon torafından «Plok Metodu ıle Kon Grup Taymınde Yenı Bır Buluş» (Dr Muhıt Tumerkan Metodlon) başliKlı bT ınceleme yoyımlonmış (İstanbul 1977) ve bu ıncelemenın ingılızcesı de aynı yıl Turkıye Kızılay Derneğı Yoyınlorı arosında bastırılmıştı Işte yorulmok bılmez bu araştırıcıyı, yetmış yaşını aşkın bu genc kofalı holk ve bılım adamını gecen yılın 16 kasıtu gununde, bıhmsel gorevının başındo Ankora'da yıtırdık. Oroya «Buluş Adomları Dernegı nm» toplantısma katılmak uzere gıtmıştı Sayın eşıne ve yovrulanna başsoğlığı dılemekten başko ne gelır elden Dostlar, yokınlor, hfsımiar gıdıyor ardarda. bırer bırer sıralı sırosız Yas sırosı cıns sırası. boy sırosı onculuğu, artcılıgı \ok olumun Nerede yokalarsa yerıne zamamno yaşına bokmadan alıp goîuruyor dostları elımızden Acınıyoruz. yakınıyoruz, olumun atesıyle yanısoruz ve uzun sure bu ayrılığa ınanmak ıstemı>oruz Doktor Muhı! Tumerkan'ın sayın e$ı tanmmış ozan Covıdan Tumerkan ın, sevjılımn olumuyle ılgılı bır şıınnde su dızeler vardırYaklaşılmaz bu ateşe, cevresinde dolaşılır Blllrim . Pir en varsam bllincine yokluğunun, Ölurum Evet yakını\oruz amo ocımosız doğa'nm vasası boyle Oncesızden ben ge'mış bu vasa. Sonsuza dek de boyle gıdecek Acmmanın vakınmanın etkısı yok, yoron yok Heotmız sovaşta ateş cızqısıne gırmıs erler gıbıvız Yaln'z ortumuzdekılerden değıl arkam.zda ve yanlonmızdakılerden de oroarda duşsnler oluyor Kurşun, bomba şarapne) parca^ı once kıme ra°tlarsa o qıdıyor Sıraya kovmak yok Kendımızın de bır gun once duşeceğımızı bılNoruz: oncak bunun hanqı qun honaı saot. hongı an olacağını bılmedıöımızden, hıc dusmeyecekmışız gıbı aelıyor bıze Yervüzunde oynan bu nelış ve gıdış ovununu sankı bızım dısımızdoymış gıbı sankı bızler bu ovunun aktor vevo pıyonlarmdan bın değılmışız gıbı seyredıyoruz İnsanlık dramımn hazın gerceklerınden bın de ışte bu seyredış Hazın ama doğal Bovle olması gerekırdı. Eğer doğonın yososı bu bılınmezlık uzerıne kur'lmasıivdı ınsnnlık bırcnk nlarda buqunku bılgı duzeyıne ulasobıiır mıydı'? Hayoller, umnttar. bekleyışler o!ur muydu'' Bır Dr Vedot Âlı Ozkon yaşamını yıtıreceğı qunu bılseydı A"kara Beledıye Başkqnlı<5ına adavlığını koyar mıvdı"> Bır Dr MuHt Tumerkan oıteS'nrien U7okto yaşama veda edeceğını bılseydı. Buluş Adamları Derneğı'nın toplantısınq katılmak uzere koşa koşa Ankoro'ya gıder mıydı'' ••+ kı Bey oldu ve benl hemen hostaneslne gönderttı Onu okul revırındekı hasta yatağınıda tertemız beyaz kolaiı yuksek yakosı. onun üzerınden ozenle boğlonmış buyuk duğumlü krovatı, yukorıyo kolkık bıyıklorı. bıcımlı ve utulu gıysısı ıle ılk kez gorduğumde ozan Tevfık Fıkret'ın resımlertm onımsamıstım Ağır başlı ve olgun kışılığe sahıp her ınsan gıbı etkıleyıcı bır konuşması vardı Darıa sonra hostanede. dış gorunuşunjn sertlığe kacan o agırboslılık ve cıd dılığı altındo ne denlı sevecen bır ,nson ruhunun yaşadığını tarkettım Bana yolnız bır hekım gıbı degıl se'katlı bır baba gıbı davramrdı Ağır hastalığımın iyı olmosmdo onun bıtımsel bokımının oldugu kadar bu davromşının do psıkoloıık etkısı bulunduğuna ınonıyorum Gel zamon. gıt zaman Dr Rıfkı Tuygan'ın, şımdı buyuk elcılık gorevlısı olarak Luxembourg'ta bulunan oğlu Istanbu1 Hukuk FakuHesınde benım oğrencım olmus Bundan hoberım yoktu 20 yıl kodor once Konyo'yo gıderek rahmetlı Rıfkı Beyı evınde zıvoret ettığımde bunu ondan oğrendım Bona oğlu Suat Beyın resmını de göstermıştı Sayın eşı Noıme Tuygan Hanımefendı İstanbul'da olduklarındon onu gorememıstım Dr Rıfkı Bey mukemmel Fransızca ve A\manca bılır bu dıllerdekı tıp lıteroturunu ve hekımlığm yenı buluşlorını son zamanlarına de< ızlerdı Bu buluş ve metodlon hastolanno uyguSar bundan da kıvanc duyardı 30 ocok 1974 yıImda yaşama qozlerını kopaymcaya dek Konya'dan aynlmodı Co'< vonlü ve derın bılgı ve uzmanlığmı Konya'lıların hastanesında kendısıne basvuran holkın hızmetmde kullandı Kadırbılır Konya Tabıp Odası. son zomonlannda bır lubıle duzenleye'ek ono. kendı resmıyle bezenmış bır plâket armağan ettıqı vokıt cok duygu landıgmı oğrenmıstım Rohmetlı Inonu ıle vaşıttı ve onun olumune cok uzulmuştu Zoten ondon sonro cok yaşamadı Rıfkı Tuvgan cok olcak gonullu bır ınsondı Basarılonndon soz edılmesmden hoslanmoz hemen lâfı deqışt.rırdı Bılımsel oroştırmocılık ve ıncelemecılık ııe protısyen hekımlığı boğdostıran oz roslonır hekımlerdendı Işıklor lcmde yatsın Biz... G ecenlerde İsvicre'den bır dost geldL Sordum Nasıl orolorı? Dudak buktu Yasanılmoz. Şaştrdım Deme. Yıneledi. Yaşamlmaz dedık ya... Meraklandım: Anlatsana!... Sıgorosını yaktı; bir nefes cekti; soluğunu tuttu; burnundan saldı dumanı Nasıl anlatayım'7 Burdan oraya gıttın mı sankı bır boşluğa duşuyorsun Olu toprağı mı serpilmış insanların ustune 9 Ne bır dalga, ne bır fırtına Bızde oyle mı? 32 kısım tekmılı bırden oynayan bir macera fılmtdır bizlm yasam seruvenimız Sabah sokağa cıktın mı, yuregın atmaya başlar tıptıp Bakarsın kı dun geçtıgın sokak kozılmı», dun gordugun e yıkılmıs, dun gormedıgın gecekondu yapılmış Caddelerdc herkes birer kabadayı Var mı ımanım yan bakan"' Dolmusa bınersın, kuşkulusun, soğdan soldan bir saldırıya ugrar mıyım dıye Bankaya gırersın; memurlar korkuyla gozlerler sılah mı cekeceksın dıye .. Caddede birıne çarpsan kaygıylo dolarsın maraza cıKacak mı dıye Insanlarımız birbırine bulasmadan yasoyamoz Yasnmr mı ulan, su sıkıntılı dunyada birbırine bulaşmadan'' Hır gur. kavç,a gıırultu cata oata Omuzomuza, dırsek dırsege, kolkola kucakkııcaga Var mı boyle memleket dunyada 9 Gununu gun edeceksın soluk soluga, gecenı gece edeceksın nefes netese Adım atarken gozönu dort ococoksıni Sağındon soluncion gecenı caktırmodan dıkızlıyeceksm. belanın hongi yandan geleceğını kokusundan anloyıp ıskalayacaksın Hayot mı dıyorsun sen buna? Hayat budur oğlum. Bir savaşımdır yaşam Goğusgoğuse bır çarptsmanın koşullarında şavullayacaksın rotanı insanoğlunun hosı boylesine bir catışmada cıkar ortaya Bız Batı'nın duzenli bahcesinde ozenle sulanan c>ceklerden değil; ayrık otlartndanız Blz veznedar olduk mu, katadak) parayı bır gece barda dostumuzla yemelıyız Söfor olduk mu gaza basarken telgrafın tellerine tırmanmalıyız. İcklcl olduk mu meyhane, hovarda olduk mu bar kapatmolıytz Polis olduk mu hırsızlık gumruk memuru olduk mu kacokçılık yapmalıyız Hoco olduk mu talkın verıp salkımı yutmalı, günahımızın seccodesinde nafile namazına durmalıyız Sevdlk mi bir kadını, ille de canına okumalıyız kl; hem biz aşkımızı anlotalım, hem o sevildığlnln bitincıne varıp helâk olsun... Avrupa'da bovlesi yok mu"» Ne gezer evlâdım? Herifler sunepe, kadmlaı mıymıntı, yoflıların lcl gecmış, gencler budaia Herkes ne yapacağını biliyor. Diyelim yaya gecidınde bekliyor adom. Yesil ışık yandı mı, atıyor kendinı gecide Ulan boyle I» olur mu? Turkiye'de yesil ısık yondı mı haddıne mi gecmek? Kolloyacoksın sağı solu; hızlı soförlere goz kulok; gelen qiden arobaya mukayyet olacaksm Can pazarı bu1. Ama Balı'do koyun gibı herkes: boynunu bukmuş ovol oval uymu? kurallora Orada yasam bir tekduzeliktlr kl sorma 1 Herkesln ne yapacağını daho önceden kestlrdlğın blr ulkede. canın sıkılmaz da ne yaparsm arkodoş?... Bılmem ki, oyle«l mi iyi. boylesl mi? Sen de az nane molla değllsin ha... Ağır ol. Ulan sen zaten blzim cennet vatammıza I6y)k de ğflsin; sen bize yaromaısın .. Pekl, n» yapayım? "* Bu mcmlekatın kadrlnl kıymetlnl bll ulon' .. SoboK ak»am yarabbl şukur deyip dua et, toprağına kurban olduğum Turkiye'nın koldırım toşlarıno kafonı vur... Dr. Rıfkı Tuygan Bu alcok gonullu ve ınsoncı bılım odomını da Ulusal Kurtuluş Savoşı şırosındo. 1921 Vilında Konyo do tanıdım 1920 yılmın ekım ayındo Turkıye Buyuk Meclısındekı memurluk gorevımden oyrılarak. lıse oğrenımımı bıtırmek ıcin okula donmuştum Ankara Lısesmın on bırınci sırııfındo yatıh oğrencı ıdım "Xynı yılın orol.k oyındo Mıllı Mucade'e Anılorı kıtobımda onlattıgım nedenlerle bızlen Konya Lısesme qonderdıler 1921 yılındo orodo zaturne hostolığıno yakalondığım vokıt. okulun revırinden Konya Memleket Hostanesıne nokledıldım Hastalığım oğırlaşınco benı seven oğretmenlenmın ısrarı uze'ine okul muduru Memleket Hastanesme başvurarak bır hekım ıstemış Gelen Bashek ın Rıf *•• Evet bırer bırer gıdıvorlar doslionmre. sevdıklerımız. yakmlanmız Uzuluyoruz Yureflimızı bır tıteş kaplıvor ama scnsuz oynlık acısmo yine de katlanıyoruz Cok yakmlan bu oyrıtığı bentmsemek istemıyorlar bır turlu «Ates duştugu yerı yokar» deyımı ne kodor doğru Zaman belk. bırcok ocıyı unutturuyor Amo ryı msanlor.n hızmetteri hıc unutulmuyor ve unutulmovocok Dr. Muhit Tumerkan Uzun yıllar bır cok sağlık orgutunde bır ıuruyen gece... OKTAY AKBAL Hasan Âli Yücel Evet ıllî Eğıtımımızın ölumsuzler kadfosu bugun artık dunyada aromızdo değıller yıne de adları bosınımızda dıllenmızde. gonullerımızde gecen unutulamoyan, onılonlordır Onculerı Mustofa Necotı ıdı Hasan Âlı Yucel, Hakkı Tonguc. Ruştu Uzel. Nurulloh Atac ve arkadaşlorının kadrosuydu bu Son olorak (13 Ocak 1973'te) Sabahattın Eyuboğlu gocup gıdenler orosıno katıldı. 35 vıl oncesı gıbı (Ocok ayı bu kadronun «curıu alrnıştır, 1 CteakMusta1a Necotı. 13, S Eyuboğlu, 20 Ocok A Uzel) »Kadronun Başkanı Yucel dı 1921'ın 16 Temmuz'undo omacını Mustafo Kemal Ataturk'un gosterdığı ve 1924 te başlattıgı d«vrimci «ğıtlmimizl, tanhım'Zde halkcı, ulusçu. atılımcı, •kinci (kulturcu). utcu (akılcı) ve klşillkci nıtelığıne ulaştıran onun başkonlığındakı kadro oldu Bır bokımo 1935'e dek hazır lığı suren bu donem 193538'de Soffet Arıkan'la gelışrrus 1946' ya dek Yucelın bakanlığındo ve başkanlığında tum ılkelen ıle gercekleşmış ondan sonra da bırakılmıştı. Onu gercekleştıren bır Atoturk'cu eğıtımcı kadrosu ıdı M M. Rauf İNAN bılgısızlığın yoygın olduğu toplumlonn ozellıklerındendır Gelecek gunlerımızın dunyaco beğemlecek ovulecek buyuk Turk onloklorı yuce doğlor gıbı, bu yuksek tepelerın üzermde kurulocoktır Bu nedenledır kı, uyelermın soyılorı yuz bınlerı aşon buyuk orgutl«nmız Turkıye Oğretrnen Dernekierı Mıllı Federos/onu. Turkıye Oğretmenler Sendıkası gıbı Turkıye ögretmenler Bırlsş me ve Oo^onışmo Dernegı de Yucel ın her olurn yıldonumunde onu onmaktadır Yucel"ın yazınımızda (edebıyotımızdo), yozı ve dusun yaşamımızda olan değerlı hızmetle'inı, başorılannı, onun o alondakı ulkudaşlarına bırakarok mıllî eğıtımımızdekı ve ekmımızdekı (kulturumuzdekı) başorılanna bır goz atmok yeter O 1938'de Bakonlık gorev i ı ustlendığı zamon bızde hıc de rastlanmayan bır olgunluklo kendısınden oncekı bakon Soffet Ankon'ın başladığı değerlı ışlerın, gınşımlerın hepsını benımsemış ve gelışmeyı tarıhte gorulmemış bır hızio surdurmuştu O. bokonlığo geldığı yıldo nüfusumuzun ancok % 20,3'u okumo yazmo bılırken, 1949'cia bu oranın % 40'a cıkmış olmpsı bu hızın ve bu hızla başlamıs olon gırışımlerın scnucudur. (Sonradan bu gelısme oylesme durmuş ve dahosı gerılemış kı. 1960'to % 39'a duşmuş, 27 Mayıs Devrımt'nın getırdığı sılkınme ıle 1970 te % 54'e cıkmıştır) 193846 arasında 2 Dunya Savaşı'nın getırdığı o sıkmtılar, zorluklar, tehlıkeler dolu. 8 yıllık bır sure ıcınde mıllı eğıtımin her olanında okul, oğretmen ve öğrencı soyısınm en oz 2 kotı aşmış olması. onun başarılı hızmet tablosunu yonsıtır Oğretmen yettştıren kurumlardakı oğrencı suyısı, teknık oğretımde^ı okul, oğretmen, oğrenct sayısı 78 kottan cok artmıştı HELE YAYIN ALANINDA... Onun 1939'do topladığı II Turk Neşrıyot Kongresı) gecen 3839 yıl ıcınde bır daha yınelenememıştır. Bu kongrenın etkısı ve sonucu şu olmuştur kı, 6 yılo kalmadan dunya duşun urunlerınm en değerlı secme yopıtl=rındon. klasıklerden 53Vı hemen 5 yıldo dılımıze cevrılmış, yayımlanmıstır (Ondan sonra da bu ccba gevşemış, yovoşlomış «e durmuştur; ceşıtlı mohonalorlo) 194046 arasında bokanlığm yayımladığı. yo do yoyımlomoya başladıqı genbılık (ansıklopedı) ve sozluklerın sayısı 7, dergılerm soyısı 8'dır Ozel yayınevleri de bokanlığm bu cobalorına kotılorak cok değerlı dızıler yc^ınlomoyo boşlarnışlordı O ndan sonra bu da durdu Bu cobolara uygun olarok, genc kuşokta. oğrencılerde, tum aydınlorda ^oncok gehşmiş ülkelerda gorulebılen genış bır okuma antımı ve coskusu boşlomıştı. GÜZEL SANATLARDA TıyoUO eserlennden boşka, «anot takvimleri de onun bokonlığmın yapıtları ıdı Bır onıt yapıt oion Guzei Sanatior Dergtsı, O. bokonlıkton oyrıldıkton sonro surmedi Devlef Resım ve Heykel Sergılen. Devlet Konservatuon, muzık resım. heykel olonında yeni bır sonatcı kusoğınm yetışmesmı o soğlodı Ankoro'dokı Sergıevi bınosınm tanınmı$ Alman Mımorı Prof. Bonotz'n tasarılarıyle 'olanlorıyle) Devlet Tıyatro ve Operası ya pılması, bugun buyuk kentlerımızde muzık ve temsıl alanlarında şağlanmış olan genış başorılor gercekte Yucel'ın bokonlığının başarılorıdır O gelışmeler ve o atılımlarlodır kı bızde Foust gıbı operolar en elverışsız ko$ullor ıcınde kendı sonotçılanmızco sohnelenebıldı, ve Yunus Emre Oratoryosu gıbı evrensel yopıtlor hazırlondı ve yopımlandı Bugun muzık ve temsıl alanlarmdo en ılerı ulkelerde Turk sanatcılarının topladıkları beğenı ve hoyronlıkto Yucel'ın sanatcı ruhunun coşkusunu, esnmesını gormek bır gerceğı kavromoktır Ustun sonot yeteneklı cocuklorın dış ulkelerde yetıştırılmesı yasası ve onun uygulanmcsı ıle buyuk sanotcılanmızın yetı»mesı onun hızmetıdır Guzel Sonotlar olanındo o tutuş o hıı ve gelışme surse ıdı. bugun yainız buyuk bır ıkı kentımızde gorduğümuz muzık temsıl resım alanlarındokı buyuk bosonlor tum yurdo, buyük kentlerimizln gecekondu bolgelerıne. kucuk kentlerımıze ve belkı kırıi kovienmızö dek yayılmış olacoktı SONUÇ Yucel ve arkodaşları mıllî eğıtım ve ekın, yoyin ve sonot üze •Bıldlğlm» kadarıyle blr volkan bu Yanardagların gozabı gıbi Gunu gelince yatışacak sonunda Şımdi iyı, kotu, hoklı haksız demeden yayıyor lovlarını. Sevgisiz. ocımasız blr donem bu » Bu «sevgisiz, acunasız donem», 12 Mart gunleridır. 12 Mart? Nedır bu 12 r/.art'» Sımdilık pek çok tonımı, pek çok yorumu vor. Doha kesınleşmedi ne oEduğu ne olmodıgı . Bır volkan gıbı aktı, orası dogru. ama nıye palladı o volkan, nıye belırlı cevrelere dogru aktı, belırlı msonlora karşı acımasız, sevgisiz davrandı 7 Oysa bajlangıcta daha başkaydı gorunuşu Ne oldu, neden boylesme <tersine akan» bır ırmok oldu? Necatı Cumalı'nın «Yuruyen Geceyi Dinle» oyununu seyrederken duşunuyordum hepimız bu fırtınonın içindeydık, bır karabasanda yasarca&ına Evler aramrken, kitaplar toplanırken. bılım adamları bile kltaplorını sobolarda yakarken, topraklara gomerken, en hızlı devrlmcı gorunenlerin gercek kımlıkterı aniaşıiırken, bir bolugu bırkoc oylık bır gozaltından sonra «vazgectım bu ışten» dıya acıklamolar yayınlarken, baba oğlunu, ogul babasını «ıhbar» ederken, radyolar, TV'ler korkjnç vurdumduymoz1 lıkla yurttosları •sayın muhblr»ler olmoya itelerken Hepımız tanığı, kımı zaman da sanıgı olduk butun bunların. Acılarını cektık, cevremızdekı ınscnların alıp goturulmslerı, bir yerlere kopotilmaları, aylarca tanımsız acılor icinde Cirpınmaları gundelik ekmeğımızdi.. Oaha «tarih» olmadı 12 Mart doneml .. Tarih olmok, hesobını gormektir o olayların, ic yuzunu iyice anlomaktır. 12 Mart'ın hesabı gorulmedı kı' Nedeni nicinı ortaya serilmedi kil O donemin kahramanları gercek anılarını yazmadılor ki! Cumalı «blr volkan» saysa da o donemi, blr doğa olayı diye kabul etsa de, işın ıcınde bır takım insanın, insonlonn parmağı olan bir olay bu Buyuk parmaklar var o yanardağı puskurten, tasıran, tetiklere, duğmelere bason.. Daha bılmıyoruz ışın ıc yuzunu Sezıyoruz bir şeyler, anlamaya baslıyoruz bir seyler, ama açıkca suçlayamıyoruz bu kanlı donemin suclulanrtı, tek tek «işte bunlar» diyemiyoruz .. Bu mevsim bır oyun daha seyrettim 12 Mart'la llgill: «Ikılı Oyun». Bilgesu Ersnus'un anlamlı bır yapıtı. Daha cok bir yergiydi, hem 12 Mart'ın anlamsız cılgınlığını, hem de o donemin icinde yaşamıs bır aydın klşıyle. duyan, duşunen bir kadın olan esmın bunaiımlı seruvenini . Cumalı'nın oyunu ile Erenus'un oyunları birbırine hic benzemiyor. Oysa ikısı de oz kisılı, surekli konusmaya, korşılıklı hesaplaşmaya, ıclerde gecen fırtınalan dışa vurmaya dayantyor, Ben ıkısıni de ilgınc buldum 12 Martla ılgili romanları bir turlu beğenenediğımi. severrediğiml yazmıştım, blr klişeleşme vardı o romanlarda Ama bu ikl oyunu da sevdim. İlgiyle izledım, uzerlerinde duşundum. tYüruyen Geceyi Dinle»nin bas kisisi bır yazardır. Cumalı'nın kendisi mi? Ben ozyasam oykulerini aramak yanlısı değllim, ne oyunlarda, ne oykulerde . Yazar, kendinden, kend! Izlenimlerinden, antlorındcn yarorlanır Hele yapıtın kahramanı bir yazarsa. bır ozansa, bu yararlanma daha da cok olacaktır. Cumalı'nın kahramanı, Cumalı'nın sovunduğu gorusleri, duşuncelerl savunuyor. Devrimcl gencle. otuz yıldır sosyalizmı savunan yazar arasındokl tartışma guncel bir onem tasıyor Ne yapmalı? Bu soru hep gunceldir, daho da uzun sure guncel kalacaktır Ns yapmomalı 11 Silâhı cekip kurulu duzenm ustune yurumek yararlı olabillr m i ' Gercek bır devrım «tepeden inme» yopılobillr mi'' Yoksa bır birikimin, bir toplamın, sonucu mudur sağlam devrimler1' Yazar, gencleri eleştirir, kotu yetişmelerinin nedeninl klâsik eğitim yonteminde bulur. Gerekli bilgiler verllm»mektedir gençlere. Bu yuzden de «derslerı dısında okudukları ilk bir iki kitap altust ediverir dunyalarını» Devrimcl genc bir süre onceye dek coşkuyla yozılarını okuduğu yozarı suçlar «savasın dışındo kalmayı secen herkes gibi soz kalabalığına boğuyorsunuz her dusunceyi» der acık acık .. Yazarsa. «uzun sureli bir savas» sayar sosyalıst bır toplumun yoratılması işini «Durmadan topium kanunlarına karşı cıkıyorlar Toplumsal olaylarm getlsmesine karşı cıkıyorlar. Baştakiler tersine akıtmaya calısıyorlar yukselen suları, qelen bu delikanlı gibüer bir turlu dolmovon b«nt1 leri vaktinden once taşırmaya » Devrimcl gencle, sosyalıst yazarın tartıçmolarında yası elllye yaklaşmış olqun bir Insanla yirmi beşine gelmemlş bir atesll delikanlı kar$ı karsıyodır. Belkl de Cumalı'nın İki ayrı yastakl kendi kisiliğıdir catısan .. Slzln, blzim, heplmlzln. Duyan, dusunen blr sevler yapmak Isteven her insonm 12 Mart oecti o,itt! mi? Sanmıyorum. Blr taşizm deneyi o Böyte faslst deneyler her zoman c karşımıza cıkab'llr Az qel m><; toplumların yarqısıdır bu, Bu bokımdan «Ynruyen Ceceyi Dinle» çunee'i'ğln! koru7 yan bir oyun «Ne yapmalı' Nasıl davranmolı'' Bu savosım* nasıl kazonmalı"'» gibl sorular uzerlnde duşündüren, 1 duyguyla ak! birblrlyle catıstıran b> yapıt. Kuskusuz gorulmeye değer bir oyun .. rmde düşünme, karor verme ve uygutomayı bır bokonlık ayrıcolıgı (ımtıyozı) olmokton cıkormış, onu tum meslek topluluklormo moletmışlerdı Bakanlığı'nm hemen ılk yılındo, 1939'da ılk Milh Eğitim Şurosmı ve 1. N«şriyot Kongresi'nı top'omış onlorın h\c bır etkı altındo kolmodan tom bır ozgürlukl» vedıklerı korarlorın hepsını eksıksız olorak uygulamayo koymuş ve gercekleştırmıştı Eğıtımımıze onun bakanlık kadrosunun getırdığı otılımlar ve boşonlar nedemyledır kı. Yucel ve arkadaşları oğretmen kamuoyunda hızmet ve eylemyi bır orneğı. bır olcu ve değer bınmı olmuşlardır. Eğıtım olanımızda bokonlığın ve yetkılılerınm. hatta bakanlorın colışmalarına, tutuşlorıno değer bıcerken olcü. Yucel ve arkadaşlarıdır Colısmo ve başan olcüsunde onlora yokloşıidıkca ancok değer kozomlır oğretmen anlayışlorında. Yücel'den 17 yıt sonro, onun gorevını ustlenen ve o yıllorın otılımlorını iyı bılen bır bokan Sayın Dr Ibrohım Oktem a mocını, «mıllî eğ'tımımızı 1946 mıhrakına oturtmak> olorok betırtmıştı. Yucel bır karor adamı ıdi Bu karor tarıhten Atoturk'e ve ondan ılerıye. geleceğe doğru gıden bır akımın yonundekı karardı. •»••••••»•••»»•»»•••••»••••••••••»••»•• BAUYI SEYAH&TLERINIZ VE Kl$ GEZIÎERINIZ IÇIN • VİLLÂV SICAK SU Lâle ^ BURHANIYE/OREK 343 OREN ATATURKCU EĞİTİMIN OZELÜKLERİ • Eskı eğıtım kurufnlarmdokı ve yontemlerındekı, ulusumuza u>'gun olmayanlardan değışömeyecek olonlorı kokunden yıkmak, yerlerıne yenılerını koynok, değışebılecek olanlorı koktnden değıştırmek. yenıleştırmek, • Yurdun, toplumu. koşullarıno. gerçeklenne uygun ve gereksmmelennı karşılayan* holka donuk ve halk ıcin yeni eğıtırr kurumları kurmok; • Boşko. yerden yansılanmayan (toklıt edılmeyen), tumuyle kendımıze ozgun ve sozcuğün tam anlamıyle ulusal bır eğıtım soâıomok • Bılınclendırecek bıreyde kendı yaşomını ve toplumun yaşammı değıştırıp duzeltecek. yukseltecek nıtelıkte güc ve becerı kazandıron. ınsan, yurttaş değerını ve sevgısıni arttıran b'f eğıtım gercekle$tırmek, • Geleceğı kavrayon, holk yığır'arıno yonelen bır eğıtımı baSGrmak; • Kurmodo. ge\.5tırmftde yovas değıl hızlı, otılımlı olmak. • Bugunku deyımıyle, ınson ve topium hokkına, ınson ve topium değenne, yurttoş ve topium gücune, usa. anlağo (zekâya) gercekcı bır yatınm sağlamak Bu odevı ve omocı o eğıtımcılere yenı devletın kuruluşunun daha ılk yıllarında. onun kurucusu Gazı Mustafo Kemal Pa şo vermıştı Yalnız Cumhurıyet cagındo değıl, butun tarıhımız boyunca mıl !ı eğıtımımızde ve ınsontığın eğıtım tarıhmde en buyük gelışmeyı gercekleştıren bır donem olmuştu Onu boşorocok özel yetenekte ve ırodo (karakterde) bır takım ve o takım Içın bır başkon gerektı. Işte bu baskcn Yucel ve tokımı do arkadaşlorı olmuştu O, NEDEN UNUTULMAZ? Buyuk anloklon (zekölorı), büyuk ınsanlorı ancak buyuk uluslar cıkarıriar Bunun yöntemı de, gercek degerlerı oyıkloyıp secmek değermı kavramak. buyuk yığınlaro tamtmak. gonüllerde. kafalordo yaşatmaktır Bu yapılmozso, değersızlıkler değer yerıne gecer. Gercek değerlerın yoksonması (ınkârı), unutulmast •»•»•»•••••••••»•»•••••••••»»•»•••••••••»•• Cumhurıyet 1960 acık tesekkür Uzun süren grevımi2 boyunca blzîore destek olan ve bu grevtn dogurdugu bunahro tçlnde vokluğa ve pahahlığa göğüs gersrek bızlere leUrar çalışma ve hızmctımızı surdurme gücU veren tanıdık dost ve muşterılertmi2e ; tekrar üretlme başladığımız şu ıjunlerde gerek bızzat gelerek. gerek teiefon teleraf veva rnektup ve hatta kurbangondererek bulere «çten sevmç dııv^ulartnı ıle^ tenlere davul zurna ve hala^ çckocU kurbanlar adavarak ıki senehasret kahnmışarîulu bır çalışma azmıvle tckrar tşlerinin b,aşına koşan tum ı$c« vc personelımıze KAMUOYU ÖNÜNDE TE>EKKUPÜ FORÇ BILIYORUZ tZSALolarak tüm varlısımız ve tşçılenmızlp vasal haklarımızı savunma yolunda vasaiar çerçevesınde >aptığımız bu mucadfilede toplumun yüldenmek zorunluluğunda kaldığı üretım yokluğunu kısa surede gıderebüeceğımlzın ve bızler karşıUklı haklarımızı savunurken memlekete uğratılan zarar» da ehmızden geldığınce büylece karşılayabileceğimızın ınancını taşıyoruz Tüm sabredenlere. Jlgı duyan ve ilgi gosterenlcre ıctea mınnet duygularımızı arz ederiı. izsal döküm sanayii as adına ., tZZET BAYSAL Yönetim Kurulu Paşkam