Katalog

saaukr Dr. Erdal ATABEK ABSİÎLCANBâZ E MfNı/RLARiM HAli PE&'iAM OLMR ÜOÎAUA^A ÛHMA, Tu^VA'pA M£MufUıW Bi fAllAİJNl DMf r TURHAAI SELCUK 0 « K HİKÂyf EirJltRlcİ, Çocuk istey enler... ve istemeyenîer «8en Rize'nln doğ koylerinden birinde oturuyorum. Şehird « ı 45 Km. uzaktoyım. Oyle kl, Cumhuriyet gazetelerimi bir aylık biriklmden sonra çehirden alıp okuyabiliyorum. 3 senelik evHyim. Cocuğjm oimuyor. Samsun'a doktora gittim. Bana tohllldefi sonra şu lgntl«ri verdiler, pregnyl testovlron Iğnelerl. Şehlrden uzak olmamdan ve cekingenliğimden yoptıramıyorum. Vana bunların haplarından nerdsn odemell Isteyebilecegimi ve aşogıda tahiil neticesinin durumunu bıldiriyorum. Verllen ilâçlorı loiblk edersem yüzde üzerinden kâç ihtlmal çocuğum olabMlr, muiluluklar dilerim» dıyor, Rıze'nın Kestonepınar köyünden Ahmet Özturk. Armet Özturk'ün 6orunu buyük. Rjze'nın dağ köylerlnde cocuk her yerden doha önemli. Alleye çocuk gerekli. Hem aüe büyüyecek, hem de Ozturk 8Oyodı sürecek. Soyadmın «ürmesi lcın erkek cocuk gerekli kuşkusuz. Kızlar gider, boşkasının soyadını alır. Dağ köylerlnde, kırsal kesımde yapılacok Iş coktur, oğırdır. Koyluk yerde ancok kolabalık aıleler yere sağlam basar. Hele hele maklnoh tarım başlamadon önce kesın boyleydı. Şımdi pek o kadar değil. Kucuk toproklar birle•ip büyük dlceklerde ışletilince. bir de torımo makine girlnce, nufusa eskisi gibi gerek kaimodı. Bir süredlr horantayı doyurmak zor. Yetışen boşını oi;p gidıyor. Kasabayo gidıyor, kente g.diyor yolunu bulursa Almcnya'ytı gidlyor. Bir göçtür boşlodı. Ama, cocuk gene gerek. Çünkü .zaten doöonlorın bir bölüğü oiuyor. Elde kaiana bakorsan, kadının her yıl doğurması çerek. Öyle de oiuyor ya. Ahmet Oztürk kardeşımizin tahiil sonuçlarına göre çocuğunun olması kolay değıl. O iğneleri zor da olsa yoptırmalı. Cünkü, o iiâclar anoa,k iğne biciminde yararlı. Ama, bu Iğneler yopılsa da kesinlıkte yüzde şu oronda cocuğun olacok diyemiyoruz. Cocuk olmo olasılığı az. Büyük kent hastanelerinde başka incelemeler de yapılıyor, amo, gene de uıman arkadaşlarımız duruT.u cok umut'u gormüyorlar. Ülkemızde cocLk sorununun bir yanı bu. isteyip de cocuğu olmoyaniar. Çeşıtlı nedenlerı var bu durumun. Erkeğe ıiışkın nedenlerı, kadına llışkin nedenierı. Cocuğj olmarrak her şeyden önce büyük bir suc sayılır ülkemizde. Cocuğu olmaycnlar suclu gıbi, kusurlu gıbi duyarlar kendilenni. Eksikll sayorlar. Oysa. hic bir sucları yofctur. Kımbilir hangi koşullcrdc hangı geçırılmış hastalıkların sonucudur bu. Sağlık denetımınden vokaun geclrılmiş uzun yıllann fcinde klmbıiir hanfji hastaiık'ar ne Idügü btünmeden gecinlmıştir. Sonuc evlendikter. sonra ortaya cıkor. Coklukla kad.n suc'anır bu durumda Özeliık'e kırsal kesimde erkegın aıiest kadına yüklenlr. Kftrttte de oyle ya. Ki, OOÜUtot At>AL£?>İZ Yerel Yönetim Sorunlarma Toplu Bir Bakış Köy muhtarlıklan da yetertl gelfr kaynaklanndan yoksun bulunmaktadır. 1977 köy bütçelerin den cıkarılon sonuclara göre. köy başına ortolama gellr 29,470 TL. gıbi cok düşuk bir düzeydedırler. Bu tarım işietmelerin* tarımın vergl boğışıklığı tonınon geür düzeyinın yansından azdır. Imece, Işgücü ıle katılmayı öngören gelir kaynağı olarak köy gellrlerınln hölfl 1/4'ünö oluşturuyor. 19391964 dönemlnden uzun süre köy gellrlerlnln ortalama 1/3'ünü oluşturon imecenin de gıderek öneml azalıyor. Pazar ekonomisine gecışın Işgücu yerine parayla katılmavı ozendirmesl doğoldır. Fakat sal ma gelirlerirfin de uzun dönemde gıderek büyük ölcüde ozalmosı yaklaşık 1/3'ten 1/10'a düşmesi llglnctır. Yılda hane boşına akcalı gücüne göre salınan bu verginin tovanının bugün 20 TL oıarak tutulması yüzunden. bugünün satınalma gücüyle, anlamını yitlrecek denli verlmsiz bir kaynak dururrıuna glrmiştlr. Tarım gellrlerlnden koy yönetlmine yöneltilen tek yerel vergl böylece anlamsızlaşırken. torım sal gelırlerin gellr verglsi bağışıklık sınırının genlşletllmesl nedeniyle adaletsizlik de artmıştır. Zengınden olınan 20 lira salma ile fakirden alınan 5 lira arasında anlamlı bir fark kalmamıştır. öte yandan. köysel alt yapı ve hizmetlere katılma payları da kaldırıldıktan sonra. zen gin köyiünün hem vergl vermemesl, hem de yararlondığı alt yapı ve hizmetlerin yükune katılmaması gibi katmerli bir adaletsizlik ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, yardım ve bağış gelirleriyle salmanın köy gelirlerl lcin de aynı oranda olması. sal manın ne denli verimsiz bir kaynak oiduğunu beiırtmektedir. KÖY GİDERLERİ Köy glderlerlnln ceşltll hlzmet alanlarına dağılımı çizelge 3'te özetlenmiştlr. Büyük gider dillml, yol, kaldırım. köy odası gibi bayındırlık Işlerine ayrılmoktadır. İkinci büyük dilim yönetim glderleridir. Tarım ve ekonomiye oncak % 5 oranındo para ayrılmaktadır. Bu dağılım köy yönetiminln kalkınmaya yönelik bulunmadığına İlişkin gözlemlerl doğrulamaktadır. BELEDİYE SORUNLARI Yerel halkm duyduğu gunluk ve ortak hlz/net gereksinimlerinl karşılamakla görevli bulunan belediyeleçimlz yasalarm yüklediğl görevleri Istendiği bicimde karşı layamayocak durumdadırlar. Belediyelerimizin bugün icinde bulundukları bunalım, gercekte yol nızca MC Iktidorının tutumundan doğmuş değildir. Bunalımın temelinde, merkezl siyasal Iktidarla yerel yönetim orasındakl llişkilerln Anayasanın öngördüğü bi Clmde düzenlenm'emiş olması çer ceğl yatmaktadır. MC iktidarının, kendinden yana olan belediyelerf odüllendirme, yandaş olmayan Prof. Dr. Cevat GERAY (SBF Dekanı) ÇOCUK SORUNU... BUNALIMIN TEMELİNDE, MERKEZİ , SİYASAL İKTİDARLA YEREL YÖNETİM ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ANAYASA'YA UYGUN OLMAMASI YATIYOR b»led1yeleıi v« halkmı eezalandırma bicimindedlr. Partizonca tutumları bu sorunu bunalıma dö nuştürmüştür. portlzanlık yapılmaktadır. örne^ gin, 1971 1977 yıllorı orasında İmar ve Iskan Bakanlığı bütçesinden belediyelere İmar duzenleme ve kamulaştırma yardımlarının yarrsı AP'II, ücte birlnden azı CHP'II. geri kalan beşte bin de öbur belediyelere dağılmıştır. (Clzelge A) Blrincl MC dönemlnde, 1975 yılında CHP'li belediyeler yüzde 13; AP'M belediyeler yüzde 66 oranında yardım gormuglerdir. ÇİZELGE: 3 s • Koy OMeHeH Yönetim Tarım Kültür Sağlık 8 10 11 25 1 1 100 36 38 S 8 12 27 9 1 100 22 5 8 21 7 12 40 14 03 100 Boymdırtık Türlu Asker allelerlne yardım Toplofiı ,...„ « s 9 38 13 8 100 ÇİZELGE : 4 İMAR DÜZMIME VE KAHULAJTIItMA YAMNMU1IICIK BEl£OfY!lER£ DAGIUM1 (1971 1973) CHP'U Yınor 1971 1972 1973 1974 1975 ^ 1976 1977 ORTALAMA Bet. % 38 19 24 63 18 20 31 30 Oce. % 31 15 24 80 13 17 V 29 AP'fl B 39 56 50 14 ÖBÛRLERİ • l 6tf. % 50 65 54 7 66 59 44 40 M 54 53 42 44 B*l. % 23 25 28 22 28 27 27 28 Od*. % 19 20 22 13 21 24 27 21 Kendını oldurmeye kadar gidenler vordır. Cok azı do, Ahmet Oztürk karc'eşimız gıbi cydın olanlar bilimsel yollar ararlar. Onların do buiabıldığı olanak sınıriıdır. ^ iş. yatırlara, adcklaro kolır. Şifolı sular, evllyalar, yotırlor kodınlorla dolar, taşar. Ülkemızın cok zengin sağiık folkloruncia sn buyuk /erı cocuklo ılgıli oianlar alır. Cocuğun olmas:, oirnaması, doğumu buynmesı ınsanı en cok ilgılendiren olayüir . Buna şaşmarr.ck gsrekır. Cünkü. Insonın en güclü lcgüdö!er;naen bırısı ccğclmadir, üre'meair. Tüm canl:lar ü.remek zoruidcd'r, or.cak boyle coğalırlar. Insamn diğer conlıardan farkı, ürene icgüdüsünun toplum'ıcinde düzenlenmesidir. Insan'n ureme ıçgudusü, toplumun ceşitiı sınırlorıyla cevrilmıştir önceükls ınsanın cinse! özgürlüğü yoktur. Buluğ cağını geçırerek cinsei acıdan üretıcl d'uruma ge'en Insanın cinsel czgaluğu sıkı fcır denetım altına almmıştır. Gene erkek ve k zlor bu konudakı denetım cemberi icinde cinsel dürtuleriyle başbcşa kahrlor. Yasaklar gene kızlar lcin kesinıkle uyguianır Gene erkeViere bu yasaklar bozı olonoklarlo gevşekce uygutanır. Tcpljm, c.nsel alanda tcm bir tbümezder) geJme» davranışı ıcnoedır Cinsel ozgurlük yokluğu nedeniyle cinsel bılgisizlik de yoygıntiır. As::ncc. hıcbir tcptumdo cinsel konulardo bilgilenme isteğ' fcrk.ı değıı!ır. O nedenie de. eğer doğru bilgiler verilmezse. yaniış bilgiler boşiuğu doîdjrur. Bizdekı durum da budur. ı Cocuk sohıbı olma konusundnkı engeller ayrıca önemlidır Bu noktnda yozı'ı Yasalarm dışında yazılı olmayan Yascior da geterlıdır. Bir kcdın evli olmadığı zaman cocuk sohıöı o'cmoz. Bunu toplum kesıntıkle »'osoklamıştir. Böyle bir cccuk. annesı icın buyuk bir gücluk olduğu gibi. kendisi de yasorr boyunca bu durcnu bir suc gıbi yasar. «gayrimeşru»dur. Bu nedanle evlilik dıştcocuğa sahlp olan kadınlar bu COCUÇL /o oldurur, ya da terkeder. O zaman da, «canavar ana= dıye nıteienir. Oyso, fcanavar»lık nlteliği, bu durumdakl onne/e değil topluma uygun düşmektedir. Evli ofmad'ığı halde cocuk saftıbı olma konusunda erkeğln durumu doha hoşçoruludur. Evltlerm cocuk istekleri de, c o j u kendllertnln dışında oluşon koşullara gore değişır. Bazen cok istenen cocuk. bazer> dö ıstermeyen cocuk olur. Sorunların çoğu da burada doğor, Konuyu surdüreceğiz. İNSAN VE ÇEVRESİ Merkezle yerel yönetim blrlmleri özellıkle belediyeler arasında kl ilişkilerde merkezıyetçllik eğlliml gittikçe artmıştır. Bunun temelinde merkezde siydsol iktidarı elinde bulunduran güclerın ya da politikacıların, yerel ya da bölgesel (secim bolgesi) düzeyr lerde etkinlik gosterme eğıümleöte yandan payların beledirlnin ağır basması yatmaktodır. yelere bugünkü dağıtım yönteBuna bağımlı olorok, merkezi iktidorı elinde bulunduranlar, ye ' mi ceşitli sakıncalar taşıyon (a) Belli gelirlerden ayrılan paralarel yönetimi akcalı acıdan merke rın % 85'i nüfusa göre, gerl kaze avuc acar durumda bırakma lan % 20 nüfusu SOÖOOin altınyı, siyasal etkinlıklerinl sürdurdakl kücük belediyelere borc mek içln istemektedir. olarak dağıtılıyor. Bu kişl başına hizmet maliyetinin yüksek Gecekondu önleme, lyileştirme, yenileme konuiarı, Imor plönct olduğu büyük belediyelerln aleyhine oiuyor. (b) Bu payların belığı Işlerinde olduğu gibi, yerel lediyelere gönderllmeslndekf uy< halkın yaşamını yakından ilglgulamo da yanlıştır. Paylar eklendiren bu nadenlerie de beledi sik, gecikmell olarak gönderilyelere bırakıtması gereken pek mektedir. Bunun yerine, hüküçok görevl ve yetklyi merk«zi yömet Istediğl belediyelere pay de netim uzerine almıştır. Teknolo|l ğil. bağıs yolluyor. öte yandan, nin değişmesi ya da ekonoml nüfus sayımının kesin sonucla»aglanmasının gerektirdigi kiml rının alınması beklendiğinden, hizmetlerin merkeze devredirme hizmet ettiği nüfusun cok altınsi dışında bu ağillmin tersine oJda pay alınmaktodır (Büyük b«ması gerekirdi. (edlyelerde ömeğln Ankara'da yılda 600 700 mllyon lira eksiköte yandan, merkezl yönetim, !lk doguyor.) beiediyelere, serbestce toplayabileceği verimli vergj kaynakları bırakmamış, bunun elinde bulun Genel bütceye ödenek konuldurduğu kayrKjklardan pay verması zorunkj olan belediye paymeyi yeğlemiştlr. Bilindlği gibi. ları lcin gerekenden daha az öbelediye gelirlerinin en önemll denek konulduğu ya da konulan ödenekten daha az verlldiğf andiliml, öz gelirler değil. devletin laşılmaktodır (Clzelge 5). Buna sağladığı pay ve yardımlardon karşılık. merkezlrr bağış ve yar' oluşmaktadır. dım adı altındo belediyelere pora gönderdiği biliniyor. Yasal oCeşitl! bokanlıkların bütceielan haklarını vermeylp de. merrinde yer alan yardım ödeneklekezln Istediği belediyefere acıkrinin beiediyelere dağıtımmda tan bağış ve yardım gönderme ölcüler kullanılmamakta. I ÇİZELGE : 5 VERMHI 6EtEXEN PATIİ8 HE V KVlETfN Bîl mmm VfRİlENLffi. BAĞtJ VE YARDIMURİ (1964 1968) (MJIYON TL) AÇtKTAN BAĞIŞ VE YARDIM 26.7 108.9 142.4 211.3 292.9 YILUR VERİLMESİ GEREKEN (o) 422.3 492 614.6 657 7405 VERU.EN EKSİÖİ ARTIÖI . 1964 1965 1966 1967 1868 403.5 434.3 547J 563.7 5812 ü» (•*( 18.9 57.8 67.4 93.4 ' 159. (e) (b + c«) 7^ 51i 75. 117.9 1335 , i 81 yaso dısı b4r tututnu yontıtmaktadır. Başka ülkelerde genellikle yerel yönetime bırokılan toşınmoz vergilerl bizde belediyelere bırakılmamıştır. Belediye sınırları Iclnde Maliyece toplanan emlak vergisinin yarısı belediyelere ay nlmıştır. Taşınmaz alım • satımı, değer artışı vergileri merkeze bırakılmıştır. Yerel yönetlmce vergilendirilmesl gereken Işletme, gider, tüketim eylemlerl biz de Hazine'ye ayrılmıştır. Beledi ye hizmetlerinden doğrudan yararlanan endüstri. ticaret. hlzmet kuruluşlannın gelirlerlnde bâledlyenln sunduğu hizmetlerin kotkısı vardır. Bu hizmetlerin maliyetine, yararlcnanların katılmaları sağtanmamıştır. Kentleşmenln ve kentsel değlşmenin doğurduğu rantların belediyeye gecirllmesl öngörülmemiştlr. A cıklonan bu nedenlvrie, beledlye gelirlerinin toplom kamu gellrlerl lcindekl oronı uzunca bir dönemde (1927 • 1975) oynı kalırken. belediyelerın hlzmet »unduğu nüfus uc katına cıkmiftır. 1962 1972 yıllarım kopsoyan dönemde doho onemii bir a«rıieme oimuf. bu oron yor» vorıya (% 9.7'den % 5 4'e) azalmıstır. YARIN: YEREL GÜC YAPISI Asaf Kermen Yün Iplik Fabrikası A.Ş. Idare Meclisi Başkanlığından Slctl No: 41573/12897 Şlrketimlz oloğan genel kurul toplantısi. asağıdaki günderni görüşmek üzere 15.3.1978 çarşambo günü 6oat 10.00'da İstanbul Şişll Bomonti Bırahane Sokağı No. 30'aakl Şırket merkezinde yapılaccktır. 1977 yılı bilanco. kâr ve zarar hesabı, İdare Meclisi ve Murakıplar raporları toplantı gününden 15 gun evvel Şırket merkezinde hissedarlarımızın tetkikine hazır bulundurulacaktır. Hissedarlarımıza gönderılen davet mektubu gıriş kartı mahiyetindedir. İDARE MECLİSİ GÜNDEM : 1 Başkanlık Divanı seclml, 2 1977 yılı hesap devresine alt Idare Meclisi ve Murakıplar raporlarının okunması, 3 1977 yılı bilanco, kflr ve zarar hesaplarının müzakere ve tasdlkl ile Idare Meclisi ve Murakıpların Ibrası. 4 1977 yılı kârının dağıtımı hakkında karar ittihazı, 5 Idare Meclisi azalarına Türk Ticaret Kanununun 334 ve 335'incl maddelerlnde yazılı muamelelerin Ifası için Izin verilmeslnin karara bağlartması. 6 Genel Kurul toplantı zaptının Imzalanması lcin Başkanlık Dlvonına yetkl verilmeslnln koraro bafllanmo*r. (Ak Reklöm: 589) 1767 HBOEF. OEV 8İR OENİ7 GOCO.» DiSi BOND YANITLAR • Ayşe KAVA Bandırmo: cHolk arasinda ş«ker hastalığtnın lktldor*ızlık (cinsel güçsüzlük) nedeni olduğu konusunda yaygın bir görüs vardır. Bunun bilims«l yönden bir boğlantıtı var tnı? Bu goruş doğru mu? Açıklor mısınıî?» Evei, seker hostalığı. bilfmseı odı «Impoton?» olan cinsel güçsüzlüğe neden olabilir. Ancak, her şeker hastalığı oiayında değil Önce, cinsei güçsuzlüğün ruhsol ned«nlere boğlı olması cok Kiümkundur, bunlor şeker hastolığmdan olma;. Ceşitli boşko nedenlere bağlı olorak erkeğln cinsel orçanı sertleşmez. Ruhsol koşulior değislnce durum düzeilr. Şeker hastalığına bağlı o!onı, sinlrsel yon stkl yaptığı zaman qöru'ur Otonomik nöropati dedlgımiz bu durum şeker hastalıgında aörulebllir. TÜRK DONANMA VAKFINA TÛRK DONANMA VAKFINA YAPACAG1NI2 yARDlMLARLA BU HEDEFE ULASABİLİRSİNİZ.