Katalog

EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMU EKONOMI... EKONOMI... EKONOML; EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... KONUT SORUNUNU ÇÖZÜMLEMEK AMACİYLE BİR KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSÜ KURULACAK «Türkiye Arsa ve Konut Kurumu» adıyla oluşturulacak yeni Kuruma SSK, OYAK, BAĞKUR, EMEKLİSANDIĞIVEEM LÂK KREDİ BANKASININ KATILMASI ÖNGÖRÜLÜYOR. Füsun ÖZBİLGEN Dış borçlar 15 milyar doları aştı GÜRKAN TÜRKİYE'NİN DIŞ BORÇLARI (1977 sonu Milyon Dolar) O D E M E S U R E s I • ürVlye'nln dış borclarının 15 milyar 742 mılyon dolarlık bır buyukluğe ulaştığı belırlenmıştır Bu borcların 12 milyar 717 mılyon doları ana para 3 milyar 25 mılyon doları ıse faızlerden oluşmaktadır Turkıye'nın dış borçlorınm 7 milyar 832 mllyon doları kısa vadelı nıtelıktedır ve bunun 3 milyar 475 mılyon doları vadesı dolduğu halde ödenmemıştır Vadesı dolduğu halde odenmeyen bu borclar 1978 yılına devretmış bulunmaktadır Bu ara da 4 milyar 363 mılyon dolarlık bır borcun da vadesı 1978 yılı ıcınde dolmaktadır Turkıye nın toplam dovız gelırlerlnın ıkı katına eş değerde bır dış borcu ıcınde bulunduğumuz yılda odemek durumunda olmasına karşın, Malı/e BakanUğmm elınde dış borçlann gercekçı dokümü bulunmamoktadır 6 şubat 1978 gunu Fınancıal Tımes gazetesınde de değınllen bu eksık lığın gıderılmesı amacıyla, Malıye Bakanı Zıya Muezzınoğlu'nun emrıyle bakanlık uzmanları calışmalara başlamışlardır Elde edılen ılk sonuclar. Fınanclal Tımes da yayınlanmıştır Faız yuklerı ve banker kredılerı ıle kabul kredılerı yonunden eksık olan bu «Dış Borçlanma Tablosu» duzeltılm ş bıçımıyle ıhşıkte sunulmuştur T 8 O R C U N T U R Û Toplam 12 717 4 450 1 250 2 50C 700 1 210 5*0 5^0 130 7 057 600 750 275 °0 70 1 650 1 150 1 Q 62 510 3 025 1 900 350 775 15 742 Vadesl Gecen 3 375 3 375 275 1 650 1 150 300 100 100 3.475 1978 3 369 344 1979 1983 3 761 1 894 te t e t e 1 185 525 530 130 682 70 612 1984 2012 2 212 2 212 t.e. te te 666 666 ANA PARA Uzun Vadelı BORCLARIN YAPISI Toblodckı b Igıler 1975 yılı başında toplam dış borc yuku 5 milyar dolar dolayında Olan Turkıye'nın aradan gecen sure ıcınde sorumsuzca borclandığını ortaya koymaktadır Bu arada 1975 yılına değın dış borçlann uzun vadelı olmasına karşın. 1975 1977 yılları arosındakı borclonmaıor kısa vadelı olmustur Turkıye'nın olonaklarınm uzenndekı ve Molıye Bakanı Zıya Muezzınoglu tarafından «Tahayyul edilebılecek en kotu borçlanmo bicımı» o'arak nıtelenen kısa vadelı borclon ma polıtıkasının sorun'arı 1977 yılında kendısnl 4 ) Uluslararası Kuruiuş'ar 4 t Yabancı Hukumetler » Otekı Borclor C>rta Vadelı • U'uslararası Para Fon > Avrupa Para Pıyasası • Dresoner Ban< K ısa Vadelı ( BanVer Krednerl 1 Kabul K 'dısı 1 Muhabu Borc'arı <t Uluslararası Odemeler Bankası 4 > Ihrocat Fınansrranı > Mol Mukabuı • AKreGitıf Taahhutlerı > Dovıze Ce/rılebıl r Me d j a t ( Klırıng AnlaşTia or FAIZLER Uzun Vadell Orta Vadelı Kısa Vadelı T O P L A M te t e tP 25 25 3 000 600 750 90 1 050 510 994 269 150 S75 4 363 1 265 965 200 100 5 026 7 278 't e ) Tem n edılemed! belll etrre/e başlamıştır Turkıye borclarını öde\emez hale duşmuş ve MC ortakları tarafından 1978 yıl'na rievredılen 1977 yılı borcları 3 5 milyar dolarlık bır buyukluğe utav^iıştır 1978 yılına devredılen borcların 2 8 milyar do ları rrtol nukabılı ıthalat l'e bekletılen okredıtıflere aıttır Özellıkle mal mukabılı ıthalatta. ıthal edılen malın dovız bedelının dortte ucune yakın bolumu ıthclâtcılar toraf'ndan yurt dışmda odenmış bulunduğundan bu borcun bır sure daha ertelen mesl olasıdT Ancak mal mukabıll Ithalat uygulanışı nedenıyle. ıthalatın ıkı kez fınansmanını gerektırmekte enflasyonu koruklemektedır Bekletı len akredıtıfler ıse mal darliKİannın sımgesı olarok Karoborsanın varlığını pekıştırmektedır Boylece. ertelenmesı o'ası olmakla bırlıkte, bu borcların tasfıye edılmesı enflas/ona karşı etkın bır onlem almo/ı gucleştırmektedır 1978 yılında odenmesı gereken borçlardan da, banker kredılerı Dovıze Çevrılebılır Mevduat Hesapları nın bır boıumunu yenılemek yolları ocık bulunmaktodır Bunun sonucunda, 1978 yılının 7,8 milyar doları aşan dış borc yekunu 4 milyar dolara kodar ındırmek mumkündur Ancok bu ıtholat yoluylo Turkıye nın sun 1 b r enflasyon koruklenmesıne rıza gostermeşını gerektırmektedır 4 mılyar dolarlık bır dış borc oaemesı, Turklve nın toplam dovız ge!<rlerın yutacoktır Buna kar şın Ecevıt Hukumetı genış caplı bır kısıtlama uygulama pahasına 4 85 milyar dolarlık ıthalat yapmak zorundadır Buysa butunuyle yenıden borç lanorak gerceklesebılecektır Uluslcrarası fınansman cevrelernde olumlu olarak nıte'enpn son hukumet degışıklığıne rağmei, Turkıye'nın borclonma olanakları kısıtlıdır Fmans man cevrelerı, olanaklarımn genısleyebıleceğını, oncak b'i"un ıcm Ecevıt Htkumetı'nın odemeler dengesı konusunda ızleyeceğı polıtıkanın açıklık kazanması gereâmı belırtmekterfırler Malıye Bakanlıâ' vetkıhlerı Malıve Bakanı Zıya Muezzınoğlu'nun 1 mart gunü Butce konusunda yapacağı basın toplantısında Ecevıt Hukumetı'nın ekonomı polıtıkasına beklenen acıklığı getırece<5 nı soylemektedırler Bu polıtıka cevresınde yer alacak önlemlerın Turkıye'yı baş ta Uluslararası Para Fonu olmak uzere uluslara sı f nansman cevrelerıyle «dengelıs bır goruşme ortamıno sokacağı umulmoktadır Başlatılacak goruşmelerden 1°78 yılının ılk yarısı ıcınde som j t sonuclar ^coğı ve Turkıye nın kısa vadelı dış borclarının y j k bır bolumünun alacoklılar ı!e uzlaşma socjlanarok ılerı tcrıhlere yayılması yoluna gıdıleceğı vurgulanmaktadır onut sorununu cözümlemek ^e soğlıklı bır kentleşme sağlamak uzere «Turklye Arsa ve Konut Kurumu» adıyla Kamu Iktfsadı Teşebbusu nıtelığınde yenı bır orgut kurulması planlanmaktadır Imar ve Iskân Bakanlığında colışmaları surdurulen yenı bır kuruluş lcın özel bır yasa hazırlondığı ve bu kuruma Sosyol Sıgortalar Kurumu OYAK Bağ Kur Emeklı Sondıgı En!ok Kredı BorKası gıbı kuru'uşların da katılacağı bıldırılmektedır. K Tarım ürünleri ihracatı % 27 düştü fyVEREMİR, KARJİ BIRIEJECEKLER.. (BASINDAN) 1978 yılının başındon beri ızlenmekte olan emısyonu daraltmo polıtıkosı, kamu nun maaş ve ucret ödemelerını gercekleştırebılmesı ıcın bır sure ertelenmlştır. Boylece ocak cyı başından 27 ocok tanhıne kadar 2 6 milyar lıra daraltılan emıs^on, 27 ocak 3 çubat tanhlen orasında 3 1 milyar lıra arttırılarok 78 4 mllvar lırava yukseltılmıştır Malıye Bakanlığı ve Merkpz Banka6i yetkılıleri, emısyondakı gehşmenın ürkiye'nın geleneksel tarımsal ürun Ihracotı 1977 yılında yuzde 27,1 oranında düşmuştur 1977 yılı ıcınde ozellıkle pomuk Ihracatında ortaya cıkan gerıleme. taban fıyatı uygulanon dokuz urunun mıktar ve değer olarak önemlı olcude ozalmasına yol açmıştır Yıl Icınde taban fıyatı uygulanan mallar ıhrocatı 196 8 bın ton duşmüş, bu yolla sağlanon dovlz mıktorı da 218 4 mılyon dolar gerılemıştlr Pamuk ıhracatındaki düşuş 230 4 bln tono varmış. sqğlanan dovızdekl azalma da 224 2 mılyon dolara erışmıştır, boylece pamuk satış larının toplam Ihracat lcındekl yerl yuzde 22 2 den yuzde 12 0'a duşmüştür. Yıl Icınde tütun Ihracatındaki düşu$ de 15 9 bın ton olarak gercekleşmıştır. Tütün dış satışlarından sağlanan dovız mıktarı da 75 8 mılyon dolarlık düşüşle 1731 mılyon dolara Inerken genel dış satışlar ıcmdeki payı da yüzde 12 7aen yüzde 9 9'a Inmişlır Turkıye'nin önemll Ihrac urünlerinden kabuksuz fındık dış satışları ise mıktar olarak yuzde 10 3 oranında artmıştır. 1976 yılında gercekleştirılen 133 bın tonluk kabuksuz fındık satışı 1977 yılında 146 7 bın tona cıkmıştır Boylece fındıktan sağlanan dovlz gelıri de 198 7 mılyon dolardon 242,3 mılyon dolara cıkmıştır Boylece 1977 yılında taban fıyatı uygulanan mollann ıhrocotından soğlanan dovız mıktarında 218 4 mılyon dolorlı azalma gercekleşmış bu urunlerden sağlanan dovız mıktarı 1 milyar dolardan 786 mılyon dolara ınmıştır. T DAR GELIRLIIER Kentlenn hızla buyüyen konut ocığını karşılamak ve sağlıksız konut yopımını onlemek amacıyla kurulacak Turkıye Arsa \B Konut Kurumunun yenı teknoloıılerden vorarlanarak toplu konut yopımını hızlondırocağı belırtılmektedır Kurumun ayrıca ulke gerceklerıne uygun sosyal konut standartlorını gelıstıreceğl ve kurum kaynaklarmın oncelıkle dor gelırlıierıo konut gere*sınımlerının karşılanmasında kullanılacağı bıldırılmektedır PREFABRIKAÎYON ÜRETIM Imar ve Iskân Bakanlıjı yetkılilerı 1978 1982 donemmde toplam kentsel konut gereksınımının 1 mılyon 525 bın olacağını soptarmşlardır Ozel sektorun bu donemde 1 mılyon cıvorında konut ureteceğını hesaplayan Bakanlık uzmanlorı gerl kalon 525 bın konutun ıse komu sektorunce uretılmesı gerektığını bıldırmışlerdır. Kamu sektorunun oluşturocağı yeni kurumun hem bu konut gereksınımıni karşılamak ıcm toplu konut yapımına gırışeceğı. hem de yopı malıyetlerının ve kalıtesının ıstenen duzeyde tutulması amacıylo ülkenln hammadde kaynaklarını saptayarak en ucuz uretım olanakları ıle bunların yapılarda rullanılması ıcın teknoloıı ureteceğı ve yapı endüstrısım yaygınlaştıracoğı ıfade edılmektedır Kurumun konut yapımındo ülke aereksınımıne ve yaşam koşullanno uygun olarak hız ve ucuzluk sağlayacak prefabrıkasyon yapım sıstemlerı kullanması do ongurulr^ektedır. ARSA SORUNU Türkiye Arsa ve Konut Kurumunun konut yapımtndon başka kamu sektorunun ve kooperatıflerın tum sanayı, ulcşım, turızm ve konut alanlarındakı arso gereksınımını de karşıloyacağı belırtılmektedır. Bu arada kentlerde konut yopımına elverışli arso saglamak uzere kurulan Arsa Ofisı Genel Mudurlüğunui de Türk'ye Arsa vs Konut Kurumuna bağlanması duşunulmektedır. Emisyon, 3.2 milyarlık artısla 78.4 milyar liraya yükseldi r UYÖM... çecıcl bır uygulama olacağını belırtmlşlerdır. 1977 yılı butçesınde yer alon personel harcamalarının eksik hesaplanmış bulunması nedenıyle, personel harcamalarını yapabılmek ıçın Merkez Bankası kaynağıno başvurmo zorunluluğunun gıderıleceğınl soylemışlerdır. Emisyon hacmındekl genışlemenln ay ortasına doâru kontrol altıno olınması beklenmektedır Ancak, mart oyı boşında tutun destekleme kredilerınln acılması paralelınde emısyonun yenlden artış eğılımıne gırmesl mevsimllk bır geHşım sayılmaktadır. SANAYİ ÜRÜNLERİ Öte yondan, Sanayl ürünleri ihracatının 1977 yılının bütününde yüzde 1.7 oranında gerıledıflı. ancak genel ıhracat gerılemesının daha hızlı olması nedenıyle toplam ıhracat ıçındekı payının arttığı hesaplanmıştır Tıcaret Bakanlığı tarafından yapılan deâ"'lendırmelere gore, 1977 yılı lcmde sonayl İhracatı genel olarak gerılerken, gıda sanayl ıhracotı bır oncekl yıla göre yüzde 46 9 oranında artış gostererek 127 4 mılyon dolarlık dovız gellri sağlamıştır Dış satışlarında artış olan bır dığer ürun de cam ve seramık olmuş, yüzde 31,4 oranında artan cam ve seramık ihracatı 27,4 mılyon dolara cıkmıştır Demlr dışı metaller ihracatı yuzde 18 8, elektrık makmelerl İhracatı Ise yüzde 175,6 oranında artmıştır. YASAl £AUJMALAR îrrar ve Iskan Bakonhğı nda ayrıca Kertlerın ve kıvıların duzensız ve yasa dışı gelışme.ennde bu,uk etken olan nısselı arsa satışianrın or'onmesı ıcın de yasal calışmalar yapıld gı ve bu korudakı yasa tasanlarının yakında rrieclısle'e sunulacağı oğremlmıştır Bu yasa ı'e arozı \e arsalarnakı altvapı hızmetlerınden doğan değer a r tışlannın kentlenn sosyal ve fızıkı aityapılarında kullamlmak uzere kamuya donuşu nu sağlayacak onlemler de getırıîeceğı belırtılmektedır Boylece arsa ve arazılere yol .e elektrık gıbı altyapı getırılmesıyle kamu nun yorattıg, deger artışınm spekulatorlerce haksız yere ku'lanıimasının önleneceğı bıldırılmektedır KENTIESME SÎRAIEJISI Öte yandan kentleşmeyî yeni bır stratepye bağlamok uzere Imar ve Iskân Bakanlığı nın Devlet Plânlama Teşkılâu ıle ortak bır calışma yaprıası ongorülmektedır Kentleşme stratepsının saptanması tcın öncelıkle ulke fızıkı plânlamasının yapılması gerektığı ve bu çalışma/a bu yıl başlanacoğı belırtılmektedır Ulkp fızıki plânlaması le demıryolu karayolu, lıman hovoolanı gıbı buyuk altyapı yatırımlarının blrbırı ıle uyumlu gelıştırılmesl sağlanacok ve bu plân la sanayı, turızm ve ke>t alanlarının yer ve mıktarları da saptanacaktır Sanayı kuruluşlarının ulkenın fızıki ozetlıklerıne gore aağılımının saptanmosı ıse kentleşTsn n hangı yorelerde gelışeceğını ortaya cıkaracagmdan onunıuzdekı dönemln kentleşme strotepsı bu pıana goro soptanacaktır. cevlt Hukumetl'nln programmtfa yer oton ana ilkelerden blri «sanayi toplumuna geciş» surecinin hızlandırılması, blr diğeri de «flyat artışlarıyla mucadele» «dilmesldır Sıyasal ıktıdarların Türkiye gibl ozgellşmis ulkelerde izleyeceklerl ekonomik politıkalar son derece sınırlıdır. Ya da kuramsal olorok geniş gibl gozuken iktlsadi oraçlor, uygulamada polıllk baskılar ve düsuncelsr nedenıyle kıstriaşmakta, daha ote birbirlerıyle çellşlr duruma gelmektedir. Bunun yeni bır bir orneğl taban fiyatları belırlenmesiyle ortaya cıkmıştır. Tarımsal urunlere «uretıclmn korunmosı» amacıyla hukumetce verılen tabon flyatı uygulamasına Ecevlt Hukumeti tutunle başlamıştır. Tütun» verilen fiyat, aslm da salt tutunle sınırlı kalmayan, diğer tarımsal urunlerde Izlenecek polltikanın ana hatlarını veren ve Ecevit Hukümetl'nin bu alonda tnasıl blr Iktlsat polltlkası» Izleyeceğin» lllşkin önemll Ipuçları ortaya koyan blr uygulomadır. Kesfnlikle belil olmustur kl, Ecevit Hükümetl taban fıyatlarında gecen yıla gore artış oranlarmı yüksek tutacak, gecen yıla gore yüksek flyat verecktlr. Tütünde belll olan bu gercek, dlğer ürünlerde da kendislni gosterecektir Ne vor kl, hangl hukümet olur»a oteun, ne olcüda yüksek fiyat verirse versin, buna karşı cıkmanın, politik olarak karsı cıkmanın yolu çok kolaydır. «Duşuktu, yuk sekti» diye her kafadan bır ses cıkacak, konunun slyasal amaclarla kötuye kullanılmasıno klmse engel olamayacaktır Beklenen bu demagoıinin dısında, konunun ozu Ikl noktoda toplanmaktadır Bırl, taban flyatları «nasıl blr oractır» ekonomik E acıdan. Hangl ekonomik tartışma çerçevesınde ele alınmak gerekir Ikincisi de, taban fıyatlarında izlenen politıka ile hukümet prog ramı arasında ne gibi ılişkıler vardır. Bu llişki bırbirlni tamamiamakta mıdır, yoksa blrbirlyle cellşmekte midir? .. Ekonomik acıdan yürutulen tartışma birkac noktoda odaklaşmaktadır. Önce, yuksek fiyat vermek bilımsel araştırmalorla belgelenmistir kl, buyuk toprak sahlplerine, buyuk üreticilere yaramaktadır. Taban flyatının fkime yaramakta oldugu» açıkça ortaya cl kltlenln toplam 14 milyar llradan ne ölcüde tasarruf edeceğl oldukca tartışmalıdır. Son bir nokta da, dovız darboğazıyio ilgılldir. Taban fiyatını yüksek tutmak, tarım ürun lerinin dunya piyasalarındakl flyatlarının ustune cıkmasma yol açmakta ve bu nedenle geleneksel urunler bile ihracatta gücluklere uğramaktadır. Öngörulen dovlz gelirine ulaşılamamaktadır. Konunun hükumet programıyla tutarlılığı yonüne gelince... Burada bir celişkl cık •YORUM Taban fiyatını tahville ödemek Yalçm DOĞAN cıkmokta, kücuk ureticllar de, Işte belll blr pay olmaktadır. Ikincisi, devletin tödeme olanaklanmn guc olduğu» bir donemde odeme hangi kaynaktan karşılanacaktır? Tutun lcln orneğin ekonomlye 14 milyor lira şırıngo edılecektir Bu 14 milyar liranın kaynağı nedir, bu miktor ureticiye aktanldığında nasıl bır talep baskısıyla karşıiaşılacak ve fiyatlar nosıl artacoktır' Tutunde taban fıyatının blr IIra artmosı devlete 200 mılyon lirayo mol o!maktadır. Tuketim egıliml yüksek olan uretlJ lan Ikl llkeslyl» cellşklye düşutmüştur Flyat artışlarıyla «mucadele» genel bir korardır. Ancak, bunun ozel uygulama alanları ve ozel arocları vardır. Taban tiyotı da, bu araclardan blrldır Aynı zamanda «sanayl toplumuna geclş'in de blr arocıdır taban fiyat polıtlkosı. Fryatın tümunün verilmesl yerlne, bu nun belll bir mlktorının uretlclye verilmesl, kalanın devlet tahvîllerl yoluyla ödenmesi ak la gelebllecek yöntemlerden blriydl Taban fl yatlarında «kurumsallastırmo» uzun süredir yapılagelen blr tartışmadır Kurumsallastırmanın yolu da, «sonayl toplumuno geclşl» öngoren blr hukümet progromında sermaye blriMmlnl gerceklestfrmek ve voğunloştırmoktan gecmektedir Devlet tahvlllerl yoluyla sermaye blrlklml scğlamok taban flyatları aracılığıylo Ikfncl llkenln de gerceklesmesine katkıda bulunobllecektir Üretlcınln eline verllen para düsük miktarda olacak boyleca tüketlm eğlliml cok yüksek oıan bu kltlenln talep baskısı düsürülecek ve fıyat ortışları onlenebllecektir Hic olmazba, fıyat artıslarına yol cçon etkenlerden bın frenlenmiş olocaktır. Yüksek taban flyatı vermekle Ecevlt Hükumetl önemll blr fırsotı, «kuromsollaştırma» ve fiyat artıslarım önlemedekl oraclordan blrlnl kullanma fırsatını kacırmıstır Dlğer taban fıyatlarında do bundan sonra artışlor kocınılmaz olobılir Ama, en ozındon bunu bır ilkeye borlomak oaronın bellrll bir mıktorını devlet tohvlllerl voluyla odemek lcln fırsat. herhalde her zomon varöır Bu yonde atılacak en gercekci adım belkl de budur Hem de bundon sonrokı fik taban flyat uygulamasında baslamak uzere .. maktadır ortaya Programın «sanayi toplumuna geciş* llkesıyle «fiyat artışlarıyla mucadele edlleceği» ilkesine ters duşmektedır uygulanmoyn başlanan toban flyat politlkası. Tütunde gecen yıllara göre yüksek bir fiyat verılmis olması ortık Ecevlt Hukumeti'ni taban fiyatlorında bağlamıs bulunmaktadır. Tutunun oranını vuksek tutup. diğerlerlnın fiyat artış oronlarım dusuk tutmak artık olası degîîdlr. Işte, bu noktada önemll blr fırsat kaçmış, bunun do otesinde programın anı