Katalog

CUMHURIYET 11 ŞUBAT 1978 Y ED SANAT EDEBIYAT Yetkililere göre yayıncıhğımız darboğazda yozlaşma bilinci... Nail SEVİL f { « g f\ Hukumeti dönemınde yayınevlenne verlral [ j len kağıt fıyatlorının arttırılması nede"• nıyle yayın dunyasında belıren durgun'uk bugun de surüyor M C 'nın gazetelerden oyrı olarak. solt yayınevlerı ıcın aldığı kağıt zam mı kararı yayınevı yonetıcılerını, prograrlannaa zorunlu bir kısıtlamayı gercekleştırmeye yoneittı Yayınlanacak kltaplerın sayısı ındlrllırken, lıstede kalon ısımler. daho cok yayınevlerının, satjşından kuşku duymadıkları yczarlaro aıttı Son ~bır yıl ıctnde yoğunloşan kağıt sorununun, yayıncı dağıtımcı ve yenı yazarları nasıl etkıledığını, yayın dunyasında, yenı hukumetten soruno ne turlu bır cozum beklendığını anlamak ı Ttacıylo yaptığımız soruşturmoyı yayımlıyoruz» AKXAN (CEM YAYIHEYI) Ülkemizde Ikrci Dünya Sovaşı yıllonndan be» *ağıt koraborsacılığı», ekağıt ıstifcît ğı». «kajit tahsıst». «kağıt zengını» deyımlerıyle somutlaşan bir kağıt sorunu surup gıtmektedır Sorua kağıdın Istenılen zamanda ya da normal fıyatla bulunmarrıa8iyla başlamoktadır. Bu sorunun ya zar hokbrıyla da sıkı ılışkısi vardır. Çunkü yoyıncı. gereken zamando ve normal fıyatla kağıt bulamadığı zaman, bazı yayınlordan vazgecmek, en azından gerı bırakmok zorunda kolmaktadır SEKA, gazete ve dergılere kağıt tahsıs eder ve oncelıkle bu tahsıs edılmış koğıdı üretıp verır Ancak bir kağıt tüccarı ile bılım ve edebıyat kıtapları yayınlonon bır yoyıncı arasındo o/rım yapmaz Kıtao ıcın kağıd'n guc ve gec alınabılmesintn plr nedenı de ulkemlzdekı gereksız tuke Yaymcıların ilk dıleği kağıt sıkmtısının gıderılmesi. Böylece daha çok kıtap yayınlanabıleceğım soylüyorlar tımd ' Turkı/e yıidan yıla artan bır tuketım »a 9 bıyle kar^ıloşan u'ke aurumuna getırılmıştır Nasıl demıryollcı ıkıncı plana atıl p karayollan poiıtıkcsıyla aşın petrol tuketen bır ulke olmuş \e butun ıhracnatıyla petrol ıthalatını ancak karşılayabılır duruna dusmuşse bırcok alanda. bu arada kağıt konusunda da a/nı durumdadır Bır ya yıncı kıtap kağıdı alabılmek ıcn oylarca s ra bskler ve SFKA fabnkaları bu kagıdı veremezı<en gareteler sık sık sayfalarını arttırmakta gur.iuk ve haftal k ılavelerle korkunc bır kağıt tuket mı nı surdurmeHedır'er Ycyırcılarc, kağıt tuccorından fa'klı do/ramlması "e SEKA tarafından yapt kları va/ın'a ra gore bır kontenjan eskı deyımıyle «tahs s» ayrılması gereklldır MEHMH 411 YAIÇIH (MAY YAYIHEV!) Yayın hoyatımızı o'umsuz yöpde etkilsyen kağıt sorunıına cozum şeklı oner^eden once bugunKU uvgulamanın uzerınde kısaca durmak gerekır. Kıtabın ana maddesı olon kağıt de letın eImde olrncsına karşın kotu uygulomayla devlet elıyle bır koraborsa metnı halıne getın'mıstır Gecmış sıya&aı ıktıdarlar adeta kıtop yavınon masmı OMIPVICI b r goruşie yayıncılaro oncelıkle kağıt vermemektedır Parasmı yatırdığınız ka ğıdı. aylarco sonra alob Imektesınız Bu do kara borsayı (iogurmakto. kıtap fıyatlarını etkı'edıgı g bı uretımın kısılmasına do neden olmaktadır C Hukumeiının yapm.ş olduğıı yuzde yuz selsene varfin zaıTilar kıtap bosımını da elbette etkılemıştır ı^ectıgımız yıl olsun bu yıl olsun yıl lık progromlcrımızı u\gulamak olanaklcrını bula madık A/iarra kağıtsızlıktcn matboamız boş dur du Bırcok rratban kapandı Oncelılıle ohnarak onlem yayınejienne brkletı'meden kağıt verılmesi ıcm bır karorrame cıkarılmasıdır. NAKKI KVRİM (KAYN4K KİTAPUH) ^ Ansiklopedl turu eserler yoyımlavan bır yoyınevının temsılcısı olorak 1977 eylulunde kagıt Kıtabın hommoddesl olon kağıt hıc bır tamon yeterli oronda yoyıncıloro soğlanmarnıştır. Soruyu cevoplorken yoinızca kağıt tıyatına zam« mın kıtop yayınını etkıledlğını soylemek oge'erden bırını belırtmek olur Oyso posta gıderienndekı ortışın yonısıro kıtabı oluşturan dığer hommaddelerdekı ortış do fıyotı ve yayınlanon kıtap Sayısını olumsuz doğrultuda etkılemıştır Kağıt her zaman sorundur kltopcılıkta Voyıncının dıleği özellıkle kağıt sağlonmasmdo odaklanır Cunkü kltabın hammaddesıne yapılan her zom doğrudan doğruya okura yonelmektedır. Ulkemızd6kı kltap okuru dar gelfrlı dlye nıteıendırıien yığındır Kıtabo ayıracokları poro butcelennın bflıll blr oranını oşomoz Usteiık bu zomlar kitap alımını do ki9itiadığından dılenen eğltım ve oğrefım gorevl de engellenmis olmaktadır Yayın ortamımızdo kuManılon kağıt ıVetıien kağıtlcrın en nltelıksızl oiduğundan daho ucuz bır kağıt kuilanmo olonoğı yoktur YaymcMığın <aöıtto düğümlenen blr başka yonüde var Kımi a aıtıcı yıDitları devlet koğıt polıtikosıyla desteklemelıdır Hıc olmazsa bır tur yapıtlaro yardım yapmış olur Etkıleven ögenın yalnızco zommı olduğunu t /yleyemeyız Kıtaplcnn okunmosı ıcın okuriora jrdımcı yozılann da azlığmdon yokmmoiıyız Bır ıkı gazets dışındo gunluk basın organlonndo kıtap eleşt.rl ve tanıtmalorıno rastlanmıyor Kiml zoman cok kıtap yavınlanıyor derız lyl guzei de bu cok kıtaplar do okur secım yapobiimek 'cm hangl yozı ve to^ıtmayı olcut alocok'' Asiı'rta lufus arlışını ve okuma yazma oran'pın ortışını io gozonunde bulundurursok kıtap sotışlorınm lesaplanan blr duzeye cıktığını so/ieyeme/ız. IURER UÖURLU (D46ITIMCI) Kultürun ham moddesl kağıttır özellıkle kltle kulturünün. Bu durum tarıhsel acıdan da toplumsal yonden de boyle oiuşup geiışmıştır Coğımızda uygar blr uiusun külturei gelışmlsllğı ürettığı ve tukettığı gıderek kışi basıno duşen kagıt mıktarıylo. ölculmektedlr Bu harcamonın sosyalıst v8 kapıtalıst ülkeierde bılımsel ve toplumsal değerlendırllmesı yapıimakta. uzerınde değışık goruş ve düşunceier ılerl surüimektedır Kıtle kül'urunün en onemll ıletışım ham maddesl olan kağıdın ciaha cok üretiiıp. daho cok tuketılmesl Konusunda akıl olmoz calışmalar yopılmokto. bu ham maddeyı en ucuzo sağlıyabllmenln bütün olanakları en son noktosıno kadaf gotürülmektfldır Oylekl çağdaş ülkelerde renk. renk. c«şıt ceşıt ve boy boy koğıtlor en güzel ve en gelışmtş bır sunuş teknığıyie pazarlanmakta, olıcıyo en ucuz fıyatla verebılmenln koşulları aronmoktodır Blr başko llglnc durum da kü'tur hom moddesinln Iktıdara gelen sıyasal partılerce blr sıloh olarak kuîlanılmasıdır. Artık Türklye'mlzde de, butün uygar ülkeie'de olduğu gıbı kağıdın kültürel amaclar doğrultusunda kuHanılması zomanı gelmıştir. AKSOY (BATQ BAYIUK Kagıt fıyatlarının yukselmesl kıtapların molıyetını de aıttırdı Koğıt iommı yoymcı ve dogıtımcıdon sonro oslındo en fazlo tüketleının. yonl okurun omuzlorıno yükiendı Bu yuzden okurun satın almo gücü ozaldı Buno baglı ola'oi< da satıcı bızden yanl doğıtımcıdan doha az kıtop taleo etmeğe başlo'lı Yoym pıyasasında buyuk c r durgunluk boşlodı. holen de surüvor Dıleğımız, yayın dunyosmın canlonabılmesı ıcın koğıt fıyctlarının sobıt ve ıstıkrorlı tutulmasıdır. AHMET KÜFIÜ (BIIGI YAYINEVI) 1 Olkemız tyl kotü endustriyeı yc/ıno geo tl geceli ıktıdarlor, yoyımc.iığırı lehıne defiıl o>eyhıne tovırlor takınmckto ısrarcı olmuşlardif Bu. kağıt yokluğundon. kogıt pahalıiığından tutun da, kıtap toplatmoyı, yozor ve vovımcı hap»e4meyı ca ren sıyosol baskıyo kodar ceşıtlı alonlara uzanır. Turk yoyımcılığı 12 Mon 'lonemı /asaktoniır et» kısını sllmek ıcln halo uğroşıyo» M C Hükürretlerl dönemınde ıse ozeii'Kie Anodoıu pazariorırao kıtop satobılmeK tır seruven hal ne qelmıştl. 2 Sayın Azn Nesın ın gecen gun gıbı /azarı. voyımcısı aağıtımcısı kitopcısı v« okumylo kitop dünyosı devletsız koimış notıa dusmon sayılmıştır Devle* Fabrıkolorı hâio kttaD kağıd üretmez. Kulksnaıklonmız /az. yo cic gazete koğıdıdır. 3 Burado ücüncu noktoyo geHvoruz Orce bır ornek vereyım. Ankoro gıbı oydın oronı en \uksek bır S6hırde gunde 500 bın Mrolık clHet buno karşılık oncok 100 bın lırolık kıtap satılmaktadır Bu do kltap endüstnsının kar&ıioştığı onenlt blr sorunduı kl devlet kurumlan boşta olmok uzere ces't!1 kgruluşlonn yo do sortece vatardaşlann kitcp ve kitop okumo oerceflme r» kador uzak durdukionnı gostermek bokımtnoon onemlidır S'J holce sodece koğıdı kıtop ıcln ve ucuz üretmek floöıMn oıonokiormı genışietmek ve ucu?lotmok oosın vs yayım malzemesınl bollcş tırmok sorurun cozümüne yefneyecekTir Iktldcrlar,n Kuitı'r BckonİKÜı orocılığıylo kltap plyOSOSi•ıa etkın olarak gırmesi, okumoyı yaygınlaştırmoBI nnfimli VA (">7ftnrilrırl Anlemlnr nlmnsı o«r«kllfıyotlarına yopılan ve yuzde uc oranını bulan zomlar nedenıyle dıyeceğım şudur Bu tur yoy nlaraa kaiıtell ve dayanıkiı koâ1' kullonılmosı ışın gereğıdir Bu tur yoyınlar herhongı bır sanayı urunune oranlo daha guc sotıl r Ve maiıyet unsurianndakı fıvat artışlannı sotışo yansıtmak» ta buyuk gucluklerle karşıloşılır Ne ^ar kı Turkiye de koğıt üretımınl teke'ınde tutan devlet gazete Kagıdmı bır olcude sakımrken kultur yayınianndo kullamlon kaflıtla amba'a] ko^ıdı arasmdo tark gozetmemei<tedır T«kelcı de''et urettıgı kaqıdı pa/orlorken de yoyıncıvı pıyaso şorilcnylo vuzyu/e hırakmokta aronan kagıdın cok guc tuiı nmasını J« beiırtı'en /u/sek fıyat'arın da cok ustunde bedellerle satılmos'na goz yummaktodır DR. TURHAN BOZKURT (ALTIN KITAPIAR YAYINFY!) S on güilerds Thomas Henry Huxley'ı okuyorım Degerlı cevırmen Oner Unalan ın Darwın cevırılerı, bu alanda alışmış kışılenn öğrenme Isteğı uyan ırdı bende. Thomas Henry Huxley, Darın'ın yakın arkodaşı ve ızleyıcısı Ingıhz jylularının bu ıkı buyuk bılgını bırcox Dnunun aynmma varmışiar Henry Huxy bıyolcı korşılaştırmalı anotomı, pale ntoloıı, anıropoloıı alanlarında başarılı ıpıtlar vermış Hume un felsefesını ızieye k Ingıhz geleneğıne ters duşmek teteme Iş ama, duyumlann nedenınln bil neme•cegını soyleyerek bır bılınemezcı (agjstık) gıbı davranmıstır Ata Huxley ın bılımsel namusunu Al>us Huxley koruyamamıştır Bır yerde, ılt bılım yapmanın namusu vardır. Onun ın buyuk Huxley'ı bılım namusluluğuyla telıyorum Adous Huxley, burıuva topluunun yarattığı değerlerı yenıden değerndırme yoluna gıtmıştır. Insanlık tarınde, degerleri duşurmeyi bır oğretl halıı getıren tek yozardır dryebılirız. Çağdaş ırıuva bılınclmn kendısıni saklamayan k temsılcısıdır Toplumun dönuştürülmesınl 8o!t bır ınılsama olarak goren Huxley. ingılız lyluluğuna ozgu bır bıclmde, ınsan kavmından bır sonuc cıkormoYO onem veryor. Onun önem verdığl tek olgu kurudüzendır Tarıhscl gelışme ve llerleme kovram'i onu urkütur Torıhsel gelışme surecını ortaya cıkan teknolo|ik değerlerin d» buyuk duşmanıdır Lawrence, teknoloııı tehlıkelerıne değınmıştır Lavvrence ın dırgayışını, Huxley duşmonlığa donuş•müş Teknoloıık gelışmenın ınsan uzertn kı etkılerını yorumlomayo colışırken bu ık bir inscnlık duşmanı olduğunu do ori<y koyuyor Faşızmın tırmanış yıllarında. • kıtle eylemlerıne karşı cıkıyor. Weın jr Cumhurıyetı'nın yıkılışında halkı ezen Clerı olkışlıyor. Weımor Cumhurıyetı'ngorülen kıtle eylemının tek nedenı, teklo|lk gellşmelerdır Teknoloıınln ınsansaklı hayvansal lcgüdülerı acığa cıkar Jından yakınarak ılerleme değerınln onnını düşürmeye colışır «Branve Nev* Wor1d»da, «tarıhsel gemelerın şaşkınlıkları lclnde» olduğunu nıtlamaya calışıyor. Insanın yarattıgı kurumsol değerlere du^mandır Huxley. Devlet ve partı gıbl rumlar Insanın duşmanıdırlor Insanın Hığını aşağılayan böyle kurumlar. »onda Insanlığı yok ederler. Bılgl. soylulara özgu bır değerdlr Blm bır tek esenlık salık verıyor. Dünyan el etek çekınız. Bu. tam anlamıyla. cağdaş yozlaşmadır. Insanı anlatmak i sectiğı değerler. kın, ahmaklık ve arşidlr. Romanlannda, kahramanların ernızmalarını bulmak olanaksızdır. Duyların yerine. Içgüduler. rnanevı lcenkler nulmuştur. Kıtlelerden uzaklaşmok. sonunda, bır tarı bu noktaya ulaştırabılır dıye duşuyorum Bıreyı, toplumsal bir varlık ola, almadığımız surece, salt kışısel oz'luk uzerınde düşunerek ayrıcalıklı dunlara koptırabılırız kendımızl. Toplum ında bırey, kıtlelerle kaynaşmayan bl, demokrasl düşuncesıne karşı bir bldır. Burıuva bılıncl bıreyl. hıc olmazsa ıplor ıcınde dusünüyor Faşıst bilınc. ia da ızın vermıyor Aslında gruplof ıde duşunulen bırey de toplumsal deJrr. Bır olayı ızlemekle bız, katılamoyız ıluma Son durumda bıle, ıktıdarı, serı. mulkıyetı elinde tutan bır ozgürluk ayışına bağlı bıreyi işlerız Oysa. kıtlee kcynoşan bırey, cağdaş geiışıme uyi olorak bunlarla savoşan bıreydlr. Blın ozgurluğunu, bu ılışkıler ıcınde yan3n sanat. bır yozlaşma noktasıno varsa da. «tanhsel gelışme» kavramının şısına «kapıtolıst illşkıler» yoldamını 'an sanattır Huxley'le basloyan cağdaş bilınc yoz ması kultur degerlennı de değersızleşr Seckın az nlıgın yarattıgı küiturun ındo bır kultur gerceğı yoktur Bo,ie kLİtOrLn vorl ğını bır an kabullenırler 0, kıilelerın yaratacoğı kultürun yaralığ PO ınanmazlcr. Bir sempozyumun getirdikleri... KARAR Karsı mısınız, değll mislnlz? Hlc olmazsa soyleyln, evet ml. hoyır mı? Soruyu duşundunuz Sanırım, azap verdi slze Hayatto hersey azap verir Insana: Cocuklar. kadır.lar, boceklar, Zararlı bıtkıler, yıtırilmlş zaman, G'jç tutkular curuk dışlcr, Önemslr fllmler Ve bu soru slze azap verdi mutlaka öyleyso konuşun görev bilınclyls Soyleyln hlc olmazsa evet ml, hayır mı? Karar slzin Tcbii olt ust etmek istemiyoruz No gunluk Işlerınlzi, ne yaşammızı, Ne en cevdlğınlz gazetedekl yazıları okumanızı Ne berberdekl konuşmaları, Ne de futbol alanlarındakl pazar gunlerınl Bir tek soz yalnızca Haydl Karsı mısınız, degıl mısınız? lyl duşunun Beklıyorum. TYS'nin düzenlediği sempozyumda yazar haklarına değğin1 tebliğler sunuldu ürklye Yazarlar Sendıkosı'nın düzenlediği tYaznr Haklan» konulu «sempoz/um»do dolaylıdolay8iz yoldan yaratma ozgurluğumuzu kısıtlayon ekononrk ve hukuksal sorunlar tartışıldı Düşun. sanat adam'arı, bırlık ve dernek temsılcılerı değışık sonat dallarında uretken olan kişılerln yaratılarının oluşum aşamasından kamu yarorıno sunuluş aşamasına kadarkı evrelerde karşılaştıkları engellerı gun ışığına cıkardılar Genel ve özel durumlcrı sergıleyerek ceser yaratma» gibi toplumsai bır o o r e v ı n toplumsal görev ve sorumluliikları olan otekı kurumlarla ılışkılerınl değeriendırdiler. Serbest r*eslek kazanclorı tlcaret Vazonc'arı ucretler arasında yer olır llke blzı tlcart kozanctan az vergı ödemeye göturebılır Fakat ılke blzi ücretten az vergı ödemeye ve telıt gelırının dığer serbest meslek kazanc qeİ!rlerınden farklı olırasına goturmez Sonucta birıncl dayanak zayıftır Komusal mal, hem malı tuketen kışı icmdır hem dığer klşıler ıcındlr Kamusal malın dışsalhkları ve serplntı etkllerı vardır Kamusol vergı ile, ozel mal fıyatlo karşılanır. Bilım ve sonat toplumda kamusal r>oldır Bu tur mallar lcin. Kurumlor verg'sınde bağışıklık kuralı yer almıştır Toplum kamusal mallar ıcın vergl gellrlerinl harcadığından bu kamusal mallardon toplumun az vergı alması pek doğaldır Sonucta Ikıncı dayonak kuvvetlidır» Prof. Dr Ünal Teklnalp ıse. «Eser Sa'iıp llği Haklarının Genişletılebllmesı Acısınc'an Yasa! Sîstemfmizın Değertendırılmesı» konusunda verdığl blldirlde «eser sahıbı»ne herhongl bir sınfrlamaya bağtı olmoksızın hakların ve yetkılerın sağlanması etkın bir korunmanın gercekleştirllebilmesl koşullannı tortıştı Kâğıt sorunları uzerınde konuşan fcen Bortucene, Oğuz Akkan, Mehmet All Yalcın ıse. sıyasal ıktıdarlarca duzenlenen üretım, tahsıs. fıyat polıtıkosının duzenleyıcı işlevı ol madıgı goruşünu savundular İcen Bortucene, bılım sanat yapıtlarınm uretim sürecınde karsıloştıgı darboğazın ancak «devletın radıkal bır kâğıt polıtıkası belırlemesıyle» mümkün olacağmı belirterek. uygulamado «fıyat farklılıklarının kıtlık yarottığını dolayısıyle karaborsaya yol actığmı» vurguladı Bortucene ve ötekl konuşmacılar bu konuda devletce öngörülmesl gereklı önlemleri şoyle ozetledıler 1 SEKA üretıminın tahsls yoluyle yayımcılara da sağlanması, 2 Merkezlerde sa|ı$ mağozaları, depolar acılması. 3 Kıtap kapakları ithalinln devletce yapılması. 4 SEKA'da Oretlm planlamasının karaborsaya yol acmayacak bıcimde önceden saptanması Ikıncı günku konuşmacılardan Tevflk Covdar ıse «Kıtap Tonıtma ve Pazarlama Sorunları» uzerınde durmuş, kltabın üretıminden gelen aksaklıkların pıyaso koşullannı do etkıledığını pahalılığa. dolayısıyle daha az basıma daha oz okunma sonucunu getırdlğınl belirtmıştır. Necati Cumah'nın oyun yazarlarının, Oğuz Makal ın cızenlerın haklan uzerınde bıldırıler sunduğu sempozyumda Tüm Sanatcılar Bırlığı Genel Başkanı Kemal Sulker, örgütlerlnın sanatcının sosyal güvenceye kavuşturulması yolunda her turiu yasal savoşımı yapocaö'nı soylemıştır. T Bu yönüyle tsempozyum» Türkiye'de İlk kez yazar haklarının daha kapsamlı de/ımle «eser sahiplığl haklarının» toplumsal lcerığınl gozler önüne sererek varılacak cozüm yollarını gostermış oldu TYS Genel Başkanı Azız Nesm'ın acılış konuşmasındo belirttlğı gıbı, sıyasal Iktldarlarca ya yok ya da düşman sayılan amo gene de donemler boyunca uğradığı boskıya korşın şasılocok blclmde ^gelışen edeblyatımız ve oteki sanatlarımızın yaratıcıları örgutlu olarak sorunlonna sahıp cıkma bılıncinı ortayo koydular. İlk günkü konuşmocılardon Prof Dr. Solt All Yuksel yazar haklarının temel sorunları ve uluslararası uygulamalar üzerinde konuşurken. Batı Almcnya. Amerıka Blrleşık Devletlerı ve sosyalıst ülkelerdeki uygulamalardon örnekler verdl • Prof. Dr. Sollh Şanver Ise. cTelıf Gellrlerl ve Vergl Ayrığı» konulu bıldınsınde ulkemızdekl uygulamayı, yönetsel gorüşler. yorgı kararları ve vergı hukukcularının goruşlerlne dayanarak değerlendırdl. Ayrık (ıstısnabağışıklık) kuralı İle memleketımızde güzel sanatlorı korumak. yaymak ve teşvık etmek amacı gjdulmuştur Ayrıkta «asıl neden kültürel cahşmaların korunması ve teşvikidır>. tmemleketımızde ilım ve kültür sahasında yapmaya mecbur olduğu hamleler goz önunde tutularak . ıstısna hükmu konmuştur?» biclmınde göruşlerden yola cıkarok konuyu malıye ve vergi kuramları acısından tartıştı. «Bızce malıye ve verğı kuramında ayrığa Iki dayanak bulmak mumkundur Bırıncı davanak ayrım ılkesıdır. Bu ılkeye gore, Işgucü gelıri, Işın zahmetl ve güvensızlığı nedenlerıyle, anomal gelırınden az vergılenmelıdır. Manolia ANAGNOSTAKtS Türkçesi: Sezer DURU ELESTİRİ Aklın uzağındaysa akıl Yuregin u<agındaysa nkıl Yopısı altın da olsa Bnlsız peteksiz boş kovandır. Aklın uzağında dil Yüreğin uzağında dll Gurultuden başka Hıcbır şey değıl. Yurek tek baştna Eır dag golur.un kıyısında Bır cocuk gıbı butun gun Gokyuzu arar gol suyunda. Yiırek böyle cocuksa Akıl boyle yarım DH de bır dumansa ateşlne uzak E. ne yapsın. Mehmet KARABULUT B Fnschmuth 1941'de Günev Avuttur\ada dognıuş ovfeu ve roman yazan G r u : y azarlar Grubundan 'Manastır Ohulu". 'Gunler ve Yülar* (Oykuler) ve •Goloerın Guneste Yokolması* (Roman) onem'ı \ap)tlarındandır ır şehrı yclnız kıtoplardan tanıyorsu nuz hen ds lyı tanıvorsunuz ve günur b rınde o şehre geli/'orsunuz, tren gecık nelı vakıt gece,orısını gecmış nereve gldeceğınızı bılmıyorsunuz Daha trendeyken. bınsı bır boska bınsıne durumun beklenmeaık bır bıcımds kotuıeşmış olduğunu. öğrencılerın sokak ortasında vurulduklarını, crtık sokağa cıkılamıyacağını soylemış. Garda kalakalıyor polısler gelınceye dek. ıkı polıs bır de homol gelınceye dek. bavulun uzerıne ılısıyorsunuz «Otel» dlyor surtuz, ıkı polıslen btrı gar saatıne bakıyor sonro sızı gar alanından gecırlyorlor Gıdeceğmız otel belırlı bır ofel de jüıl onemlı olan. vakında bır oiel olmosı Otel kapıcısıyla konuşuyorsunuz. Otel kapıcısının ünıforması yok ayakkabısımn topuk dens'ne basmış, öyle vüruyor Bır $et soyluyor ama. onlıyomıvorstınuz Kendl dılıyls bir şey söylüyor ışte. her neyse. Isler yo'jndo gıdıyordur herholde Sonra, ücö bırden yukarı kata cıkıyorlor. yalnız homal oşağıdo kalıyor. polıslerın onünde fozio bır sey ıstpmeyı göze alamamış olacok Otel kopıcısı bavulu toşi".o, ikl demlr korvololı bır oda oosterıvor. Ododo başka hicbır s«v yok. Bır cokları buna şaşmış olmolıdırlor. B Siz kopıyı ıcerıden kılıtleyınceye dek ücü de dışarıda be<lıyor, sonra merdıvenden aşağı ınıyorlar Hava sıcak. ışığı söndurü/or. pencere önune gıdıyor. şehırden yoyıian kokuyu duyu/orsunuz. Tannm butun bu kokuların pereden yayıldığmı anlayabılmek Icm kopek olsaydım, dıyorsunuz Göze görünür hıcbır sey yok. sadece gar gorünuyor Havo hâlö cok sıcak olduğu Icın dışarı cıkmayı. slgora almak ya da gezınmek icın garo kadar git boşka, bu arada su tümceyl hotırlıyorsunuz: mallarını yüksek sesle bağırarak satar'ar. B r yolculuk kitabında okumuştunuz bunu. Dort bır yanınızdan yükselen gramofon seslerıyle llgılı bır şey okumamıştmız. Aşağıya kahvaltıya Iniyorsunuz Dıibılolsl kıtobı yanınızda, mosonın uzerınde Altları kırmızı kalemle cızilmış tumcelerl yenlden gozden gecnyorsunuz Cay, beyaz peynlr, marmelod ve komposto sandığınız bir çey daha var Dılınızi dokundurmanızla yüzünüzü sofyo'yı şımdıye dek görduğünüz gorunüm kartlarındaKl ile ka'şılaştırıyorsunuz Sonra, daho yenı geldığınız bır yerde gosterılecek şeylerl de gösterıyorlar Kadıkoyu. ve eskl tramvayı da gosteriyorlar Sızi yemeğe buyur edıyor sızl Camlıca" ya, plâstık genış kaplarda koyu yoğurt üzermde kalın bır kaymak tabakası ve şeker bulunon ve beraDer nde puroyu andıran boreklerin yendığl koyu yoğurdun satıldığı Camlıca'ya cıkarıyorlar. Şehrı blr tepeden gorüyorsunuz bu yakadakı ve öbür yakadaki şehrt va Boğazdan gecen gemilerl seyredıyorsunuz Yenlden «Evet». «Hoyır» ve «Güzel» ile, bu en cck kullanılan sözcuklerle ve aynı düzeydekl obur sozcuklerle anlasmaya calışıyorsunuz. Anloşamodığmız haüerde gulüşmeler ve omza vurmalar imdoda yetişlyor Herşe/ övlesıne kolay geltyor kl sıze. sankl blr pazar qunü oğleden sonra gezıntıye cıkmış gıbısınız. süruyle candon Insanın pıknlk yoptığı bır ormanda gezıniyor glbismlz. Ankara'nın. ozelllkle Anadolu'nun cok daha boşka olduğu sıze sık sık tekrorlonı\or. istanbul'a yasanocak tek ver olon bu şehre cok vakında aerl doneceğinizl soyluvortar Ve pasaportun süresl dolup da venlden trene bındığınızde burada kolmak Istemez miyd nız dıve soruvorlor yfmd^n bu arada gulünüvor ve bırHenbıre butjn bu süre ıcınde tek bır kez olsun soz edılmedığı kafanıza takılıyor. Bir yabancının fstanbul'u Barbara FRİSCHMUTH Çeviren: meyl düşünmek blle gülunc gellyor tnsano. İkl karyoladan hangısine uzansom dıye bır kororo varıncayo dek, bir süre duşunüyorsunuz. Ertesl sabah ylne pencereve gidlyor, ylne. once garı görüyorsunuz. Sokaktokl Insanlardon bırlni secfyorsunuz. omacınız onu yakından gormek. bakal'm nasıl yurüyor noSıl duruyor. uzerınde neler VÜT derken, bir başkası, vaçlıca bır adamın vanına yoklas'O yaşlı odamtn elini opüyor. elınl a'nına goturuyor. Bunu hıc hesabo katmomıştıntz: gürultü de, beklemış olduğunuzdon daho blr Zeyyat SEÜMOĞLU ' buruşturmanız blr oluyor, garson gölüyor: Zeytınl Yarım yomolak bir konuşma başlıyor, sözcükler, sözcükleri yumuşoton yorım tümceler; blr şeyler sdvlevebıldlğiniz lcln sevınlyorsunuz. Derken. tanıdığınız birınin tonıdığı. ama sizin tanımadığımz karıkoco gelıyor, sıze selâm getıriyorlar. kendılprlne telefcn edıldiğinl, oma emln olmok Istedıklerlnl haber venyorlar Sızı olıp. akşamüstü vola devam ed leceğı Asyo vakosmo fleclrlyorlor. Araba vapurundan slze Ayasofyo'yı gösterıyorlar. Ayo