Katalog

ON CUMHURİYET 3 1978 EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOML. EKONOMU EKONOMl"! Füsun ÖZBİLGEN evlet İstatıstık Enstıtüsünün Türkıye'nın gayn safı yurt ıcı hasılasında Istanbul ılının payını soptoyan bır araştırması Turkıye'dekı tıcarî gelırın yuzde 40,8'ını Istanbul'un elınde bulundurduğunu ortaya koymoktadır D1E, ıl duzeyınde mrilı gelır hesaplomalarının ılkını Istanbul ılr ıom yapmıştır Istanbul'un son dört yıldakı mıllı gelınnı ve bu gelırın Turkıye ıcındekf payını ırdeleyen araştırma 67 ıl ıcınde bır tek ılın Türkıye mıllı gelırının büyuk bır bölumunu sağladığını sergılemıştır lller ve boigeler arasında gelır dağılımındo eşıtlık olması halınde 67 ılden her bırının mıllı gelırden aldığı pay yüzde 1,5 duzeyınde olması gerektıği holde, araştırmamn ortaya koyduğu rokamlara gore Istanbul'un Turkıye mıllı gelırı lcındeki payı yuzde 20 oronındadır. D SEKTÖRLERE GORE Üretım faolıyet kollarına gore yapılan ayrımda Istanbul'un Türkıye'nın sanayı gelınnın yüzde 31,8'ını. ınşaat gelırının yuzde 16 sını. tıcaret gelırının yuzde 40.8'ını, ulaştırmo gellrınin Ise yüzde 19 4'unü elınde buiundurduğu anlaşılmaktadır Tarım kesımınde ıse Istanbul'un Türkıye ortalamasının cok daho oltında olmak üzere mıllı gelırdekı payının bınde 9 olduğu gorülmektedır Banka ve sıgortaloroan oluşan mali müesseselerın Istanbul'da sagladıkları gelır de Türkıye gelırının vuzde 2O8'ı duzeyındedır Araştırmaya gore istonbul 1977 yılında tarım dışı gayrı safı yurt ıcı hasıla olarak 169 mılyar 922 mılyon hralık gelır soglamıştır Istanbul'da fert başına duşen mılll gelır rakkomı da Turkıye ortalomasının ıkl katı olarak beJırmektedır 1977 yılında Türkfye'de fert başına duşen mıllı gelir 20 bın 298 ıken. Istonbul'do fert boşına düşen mıllı gelır 40 bın 431 lıra olmuştur Tüıkiye ticaret gelirınin yüzde 41 'i Istanbul ilinin elınde bulunuyor DEVLET İSTATISTIK ENSTITÜSÜNÜN \APTIG' BIR ARAŞTIRMAYA GÖRfc T1IRKI>LNIN RIM SANAYI GELIRININ YUZDE 31 8 I DE ISTANBUL DA SAC LANIYOR OECD ve IMF, Türkiye'yi dışa bağırr üretim yapısını sürdürmeye zorluyor Uluç GÜRKAN IMF DUNYA BANKASI OECD VE YABANCI BANKALAR TURKIYE YE DIŞA ACILA RAK GELIŞMIŞ ULKELERIN ONDERLIGINDEKI ULUS LARARASI ISBOLUMUNU KABL'L ETMESINI OGU T LUYORLAR DÖRDUNCU PLAN DA İSE. YABANCI SERMAYE GIRISIMININ KOLAYLAŞTIRILMASI ONGORULMEKTE AN CAK «EKONOMIYE KATKI GETI9ILMESI» 2ORUNI UGU OECD NIN OĞUTLERIYLE CELIŞIYOR urk ye ekonomıs' bugun Parıs te Ekonomık Işb.rıığı ve KalkınTia Örgutu tarafmdan sınavo cekılmektedır Kısa adı OECD olan EkonomiK Işbırlıg ve Kalkınma Orgutu'nun sınavmdan gecmek. orgut ü/es ulkelerden proıe ve prcgran kredısı aiabılmenın koşu'udur Tjr kıye nın, OECD bunyesındekı ıhracat kredılerı garontı sıstemıne yenıden kabu! edılmesının yolu da bu sınavdan gecmektır Turkıye nın son vılıardo q rmekten kacındığı bu sınavdan bekledığı bır başka sonuc ıse, a'acaklılan OECD ulkeler yurttaşları olan garantısız tıccrı borcların ertelenmesıdır Ancak bu sonuca varob Imek ıc n butcelere gerekiı fonla rın konulacagı 1979 malı yılının beklenmesı kaCinıl^azdır Başta Sov>etler Bırlığı olmak uzere sosya I s> ulkeler >e gerek yalınmlar gorekse d ş tıi caret ılıŞkılerı cercevesmde gecm şten cok daha gen.ş kapsamh bağlantılcro g rılmıştır Bu bcğlantılar Turkıye'nm dış ılışkıler'ne dunya ve yasanılan bo'ge barışmı gozetecek doğrultu da cok yon'üluk* kazandırma amacına vonelıktır Aıcok Turkıye nın temel secımı Botı dunyaçındakı yennı korumak vonündedır B j neden'e kalkınmanın f nansmanında Batı kaynaklarından yararlanrnak oncelık •asımoktadır Uluslararo sı Paro Fonu nun «Standby» duzenlemes.nın T kaDulu ve OECD n n sınavına g rılmssı bu onceliKİerı harskete gecrebılmek ıcındır Turkıye OECD sıncıvının murekkebı kuru madan Uluslararası Para Fonu'nun konsültas vonuna gırecektır «Standby» duzenlemesının iKincı yılındo u/gulanacak pohtıkalorın belırle necegı goruşmeler başlaTiodan oncekı bu son konsultasvonun ozel gundemı dış borclora ılış kındır Ancok gundemın kamu harsomaıorı cer cevesınde yoğunlaşan genel gundenı 1979 but ces nı be'ırleyeceö,e benzemektedır Uluslararası Para Fonu Dunya Baıvası OECD ve yabonc' bankalar hep birlıkte Turkıve yı bugunku dısa bağırrlı uretım yapısını surdi'rmeye zorlamaktadırlar Turkıye ve dışa alabıldı ğıne acılarak qelı$mıs ulkeıerın onderlığmdekı Batı kapıtalızmın n uluslararası ışbo unıunun ra bulu ogutlenmektedır Buysa, Dorduncu Beş Yıllık Kalkınma Planı nda amaclanan uretım \apısıyla celışmektedır OECD'nın, bjgun başlayan sınava esas olmak uzere hazırladıgı Turkıye raporu, bu çelışkının carpıcı bır ornegı olmaktadır OECD RAPORU OECD raporunda Turkıye ekonomlsinın bugunku durumu şoyle tanımlanmaktadır <1978 yılının ıkıncı çeyreginde, sanayı, ithal edilen yedek parca ve ham maddeierin kısıtlanmasıyla birlıkte durgunluk ışaretlerı vermeye bas lamıştır Buna karşın, torımsal uretım artmıştır. Yıl sonuna dogru, ekonomıdeki darbogazlar ya/gınlaşmış, ışsıziık artmış ve kısıtlanmış talep baskısı buyuk tutardakl dış tıcaret açıgının bır olcude azalmasıno olanak vermıştır Turkiye haia, son yılların cn kötu ekonomık krızını yaşomoktodır» OECD raporunun bu saptaması kuşkusuz dogrudur An'ak darbogaz n aşılması ıcm oğutlenenler, Turkıye'yı ıcınde bulunduğu batakto boğmoya yonelıRtır. Turkıye dış ekonomık ılışkılerınde kendısıni sureklı olarak artan uış acıklarla karşı karşıya bırakan bağımlılıgı azaltmak zorundadır Bunun ıcm toptumsal yararı az toplumsal malıyetı yuksek. tekelcılıgm butun olumsuz'uklarmı ıceren va ışsıziık sorununa cozum getırmeyen dışa boğımlı sonoyıın kendı gelişme dtnamıgıne kavuşturulması zorunludur Ayrıca ekonomılercrosı mal hızmet ve sermaye akımlannın yonu tutan ve mtelığı uzerınde dıs cevrelerın etkısı de kırılmahdır HIZLI ARTIŞ 19741977 donemını kapsoyan araştırmamn ortaya koyduğu bır başka verı ıse, onemlı sek torlerde mılli gelır ortışının Istanbul'da Turkiye ortalamosma gore daho hızlı gelıştığıdır Örneqm 1977 yılında 1974 yılına gore Turkıye'de sanayı gelırı yuzde 28 9 oranında artorken Istanbul'da yuzde 31 9 oranında artmıştır Aynı şekılde tıcaret gelırı Turkıye'de yüzde 25.4 oranındo artarken tstanbul'da yuzde 32 6 oranında artmıştır Devlet hızmetlerlnın gelışımı de aynı şekılde Turkıye ortalamasının üstüne cıkmış. Turkıye'de yuzde 52 7 oranında gelıştığı halde Istanbul'do yuzde 55 3 ol muştur Araştırmado tıcaret sektorünün katma değerı ıle ılgıll calışma vapılırken, sanayı ve ışyerı sayımlorından olınan sonuclar da değerlendırılmıştır Buna göre. Turkıye'de tıcaret sektorunde ca lışanlar başına yaratılan katma değer 71 bın 194 TL ıken. Istanbul'da 96 bın 362 lıra olmaktadır emlrel hukumstlerin'n Turkiye'yl soktugu çıkmazların bnsında «tepkısızhk» gelır Ekonomik scrunlorın agırîıgı, slyasal sorunların karmaşıklıgı ıcerdekı gerıiım'n dorugu son yılların, ozellıkle de Cephe hukumetlerının ektıgı tohumlardır Ancak, bu sorunların bırbırine kanşmıs olmasından ço<< daha onemli bir sorun vard.r kı. o da toalumdakı «tepkısız!ık> ve «rduva'S'z'ı tır E cevıt hukumetı bır yandan devraldıgı lagır enkazın» altından kalkmoyo çalışırken ote yondan da yıne devraldıgı «tepkısızlıgı» ve 'Cfu/orçi7lıgı» kendı yonunde ve amacları dogrııltusunda alabıldıgıne kullanmcıktadır D IMALAT BAŞTA Öte yandan. Istanbul'un qoyrı safî yurt Icı hasılası Icınde sektörel ayrım yopılarak olınan sonuclardo da bu llımızde gelırın buyuk bır bolumunun Imolat sanoyı ve tıcaret sektorlerınden sağlandığı ortaya cıkmıştır Istanbul'un tum go/ n safî yurt lcl hasrtası 100 kobul edHdtğmde bu gelırın 3Vının Irr.alot sanayııoden elde edıidıgı 25 8 ının tıcaret sektoründen ve 8 ının de ulaştırma sektoründen sağlandığı saptanmıştır Inşaat sek torunün toplom gelır ıcındeki payı yüzde 4, hız metler sektorünün yuzde 5 5 olmaktodır Türkıye'nın en buyuk ve en kalabalık III ol makla birlıkte İstonbul ılı lcm elde edılen bu so nuclor, Türkıye'dekı bolgesel forklılaşmanın ve «Istanbul'a goç» olgusunun temellerım de bır ölcude sergılemektedır.. Yıllcrdır karşı çıktıgı Amerıkan uslerını Ecevıt yenıden ocarken, onemlı bır tepkı gor mem ş kamuoyu bu polıtlkayı ıcıne sırdırmıstır Gerçekte uslerın acılmasındakı «vehame ! > ayrıca anlatmoya gerck yoktur O konuda decjıl yorum yıliardır kıtoplor yozılmıştır Şım dıkı hukumetın arka arkaya aldıgı korarlor ;omon zaman toplumun yararına olabllmek te ama zaman zaman da tvahım» boyutlara uloşmaktadır Ists dovıze cevrılebılır mevduot (DCM) tellk bunlara kur garontlsl tanınıyordu Bas ka bır deyımle, bır dolartık DCM Turkıye y geldıgl gun eger dolor 15 lıra ıse ama DCM nın geri odsnecsgı sırada devaluasyon ne denlyle Turk porası 20 lıra olmuşsa bu bes lırayı devlet ko'sılıyordu Boylelıkle kur 3a rantısı tanımış oluycrdu 1975 yılından bugu ne dek suren uyqulomada 2 mılyar 2C0 mı1 yon dolar DÇM boıcu bırıkmıs DCM uygu lamcsına baslandıgı gun 13 lıra olan dolar bugun 25 lıradır Yaklaşık yuzde yuze va ron bır devaluasyon sozkonusudur Devlei DCM sahıplerıne dızı d°voluasyonlar sonu cunda kur garantısı nedenıyle durup durur ken yaklaşık otuz mılyar lıra odemıstır O denen faız olbette bııiun dısındadır Bunlar yetmıyormus gıbı Mallye Bakanlıgı'nın res mı rapcrlorında sapıondıgı bıçimıylo DCM sahıplerı mılyarlarco lıra vergı kacırmıslar dır Bır hesap uzmanı konuyu ıncelemls DCM lerln firedı» oldugu sonucuna varmıs va bunlaraan «veraı ke«nm9Si gerektıgın . resmen ortaya koymuştur. DÇM'lerln Turkı ye'de buluncn yeriı ve yabancı aracsların n akıl olmaz karlorı ve bunların cvergı nu Iktldardon uzaklaştırırken, aynı sınıfın bır başka bolumunu iktıdaro getırmekte ya da onun ıktıdarını pekıştırmcktedır Bu pekıstırme de, DCM lerın devlet borcu olarok odenme bıçıml ve mekanızmasında yatmoktadır Ornegın bır yabancı bonkanm verdıgı bır dolarhk DCM, şımdı Merkez Bankosı na verılmış kredı gibı gozukecektır Onu kullanan ozel bır kışı ya da fırma oldugu halds, Merkez Bankası borçludur artık Bır dolorın karsılıgı bır Turk bankasında Turk Lirası olarak yotmoktadır Bır baska deyımle, dolar karsıiıgında bankada «rrevduol hesab » acılmıs olmoktadır DCM işlemlerı uc yılı aşkın suredır ıkı uc yerlı banko arocılıgıyla yurutulmuştur Dolayısıyla DCM lerın karsı lıgında «ccıkton mevduat hesabı» yarotılmış olan bonka sayısı cok sınırlıdır Bu bankalar bellı cevrelerl fınanse etmekte sadece onların kaynak gereğınl karsılamoktadır Bır başka deyımle DCM'lerın devlet borcuna donusmesı sonucunda da Ikı uc bankoda açıktan «mevduat» yaratılmış olacoktır Bunun da miktarı ynklaşık 42 mllyttr llfinlır PLANLA CELIŞIYOR Dorduncu Beş Yıllık Kalkınma Planı dışa bağnnlılıktan kurtulmak ve demokratık ortamı korumaf yonunden saglıktı polıtiKaları ıcermektedır Bu polıtıkalar, OECD raporunun, Uluslararası Paro Fonu ve Dunya Bankası nınkılere benzeyen orgutlenne ters duşmektedır OECD raporuna gore, ıce donuk ve "îımoyecı gumruk polıtıkalanna dayalı Turk ekonomısı, kamunun acık fınansmanıyla pahalı ve verımsız bır sanayı kurmuştur Bundan vzagecılerek, «pazar guclerin»» ve «uluslarorası sermaye hor«k«tlerlne» acık bır polıtıkaya yonelmek gerekmektedir OECD raporundo Turk ekonomısınde verımlılığtn ve kaynak dagılımının gelıştırılmesı ıcm pazar ekonomısı kurallarına daho fazla guven duyulması onerılmekte ve şoyle denılmektedır <Pozar guclerınm rekabetcı gelışımı sanayıln geVşmesı ıcın gereklıdır. Ayrıca bu, kamu iktısadı kuruluşlarıntn katkılarının uzerınde bır yarar g<ırecektir • > Yabancı sermaye hareketlerı arasında \abJncı sermaye yatırımlarına ogırlık tanınan fECD raporunda şoyle devam edılmektedır «Yabancı sermayenın ulkeye girlşind», yoliızca ıhracata yonelık olduğuna bakılmamalı, bundan başka, Turkiye ekonomısı gibl eKonomllerde bulunmayan modern ışletmecilık anlayısını getirdığl de hesaba kotılmalıdır» OECD raporunda. TurK yetkılılerı tarafmdan yabancı sermayeyl teşvık etmek amacıylo alınabılecek bır kararın ıc pıyasada rekabetı gelıştırebıleceğı gıbı, ulkenın dış fınansman gereksınımını cozebılecegı de one surülmektedır Yobancı sermayenın anca'< cıkarına uygun olduğu ve ozendırıldığı zoman geldığını de kaydeden rapor. coğu ulkenın, yabancı sermoyeyı ozendırecek «özel» önlemler aldığına degınerek «Onemli olan, Istikrarlı bır kalkınma vaadeden ekonomller* de, yabancı sermayeye makul karlar gostermektır» demektedır OECD raporu, Türkıye'nın uygulaması zorunlu bır başka ekonomı polıtlkasını da, emek yoğun yatırımlara yonelınmesı bıcımınde formule etmektedır Yom, devlet DCM leri devlet borcuna d s YORUM; ÜSLER KADAR VAHÎM Yalçm DOĞAN hesaplarıyla llgıli olınan son karar bu ıva ıım» orneklerden bırıdır Maliye Bakanlıgı u luslararası bonkalarla yaptıgı goruşmclerden sonra DCM'lerın «gorantorluğunu» yuklenm.ş, bunların odenmesı de Merkez Bankası'nın yukumlulukleri orasıno gırmıştir Teknik olarak belirtılen «garcntorluk» ya da cyukümluluk> gerçekte DCM'lerin devlet borcuna do nuşmesi demektır Acıkca şu ya da bu ozel firmanın. şu ya da bu banka aracılığıyla şu ya da bu yabancı kuruluştan sağlam.s oldugu dovız borcunu bundan sonra devlet odeyeoektır Yanı, halk odeyecektır Konunun «vehametı» DCM lerın uygulamasından oldugu olcude, devralınan <ea kaztdan da kaynaklanmaktodır kuşkusuz Anımsanacağı gıbi DCM ler Cephe huku metlerının «dovız gelsın de kım nosıl getırırse getırsın» felsefesıne dayanmakta Idi 30 do lardan daha fazla dovızı Turkıye'ye getıren yerlı ve yabancı kışl ve fırmalar en genış malı olanaklara kavuşmaktaydı DCM'ler Turk oarasına cevrlllyor, ozel olarak dışardan Istenılen bır banka aracılığıyla getırttle bılıyor, nerede kullonıldıgı sorulmuyor, usC lıklaru sergllenmiştır 1976 yılında yazılan bu rapor Malıye'nın hala tozlu rafların. sus lemektedır Taızler, kur garantısı kazıklan vergl kacakçılıgı yetmıyormus gıbı bır de doların dunya pıyasalarında sureklı deger yıtırmesi ve DCM'ler ıcinde doların cok oz yer tutması (Dola/ıs'ylo dolara gore degekozanan dıger yabancı parcların payın n yuksek olması) Turkıye yl ayrıca zaroro ug ratmıstır Kısoco DCM bır donem tıktıdcr» olmuş, lcerden ve dışordan o donemın sıya sal ıktıdarlanna ve partılerıne egemenlıgını surekll duyurmuştur Şlmdl olınan bır karorla DCM ier dev>et borcu olmaktadır. Belki bunun bır gerekee si vardır. DCM'ler de diğer borclor gıbl dev letln odemekle yukumlu oldugu borclordır, denılebılır Ustelik <toze pcra» bulma konu sunda guclukler ve çozum aramalar DCM lerın devlet borcuna donusmesınde belkl de bır «zorunluk» taşımaktadır O acıdan hoklı gorunebilır. Ancak DCM uygulamasına son veren bir karar bellı bir sınıfın bir bölumuturme kararıyla ıkı uc bankado 42 mılyor lıralık bır kaynak yaratrrtakta ve bunu o bankalar oracılıgıylo belll bır çevreye sunmaktadır Bankalar DCM işlemlerı nedenlyle faız farklanndan kazandıkları net kârlara, şımdı mevduntı bulundurma egemenllgınj eklemektedırler Faız yoluyla net kârı Cephe hukumetlerl sağlamıştı, Ecevit hukumeti de bunları 42 mılyar lıra ıle odullendirmektedir. Olay belkı biraz teknıktır Ancak, son derece onemli polıtlk boyutlon va nltelikleri vardır Sınıfsal bır ıcerıgı vardır Bu karardan once DCM'ler dovızı alan yerli banka tarofından odenırken, şımdı Merkez Bankası tarofından odenır olacaktır Yeıii bankalarda oiuşan 42 milyar da devletin denetımı dısında harcanacaktır. Uslerın oçılması <va hım» bır olaydır ve Ameriko'yo verılen odundur DCM lerın devlet borcuna donuşmesı aynı olcude «vahımoır» ve yerli sermayevs verılen bır odundur. Bu duyorsıziık surduk ce kımbllır daha ne ıvarıım> olaylar yasaya caktır toplum. ÇUKOBİRLİK YENI SEZON PAMUK IHRACATINA BAŞLADI ADANA (Cumhurlyet Güney llleri Bürosu) Turkıye'nın yenı sezon ilk pamuk ıhracatının Cukobıriık tarafındon başlatıldıgı. daha once Fransa ya satış bağlantısı yopılmış oian ılk 200 tanluk partinın yüklendığl açıklonmıştır. Cukobırlık yetkılılerınce yopıian aciKİornado 19781979 urununun Türkıye limanlarından ılk partıslnm yüklenmesınln yapıldığı bıldlrılmış, eskı yıl urünlerının de satış ve yükleme ışlemlerının sürdüruldüğü belırtılmıştir. Ûte yandan, 14 eylul gününden buyana dış borsalarda süreklı ortış gosteren pamuk fıyatlarının 26 ekım günü ilk kez duşüş gosterdığı de belırlenmıştır Cukobırlık Genel Müdur Yardımcısı Ibrahım Ince, konu ıle ılgılı yaptığı acıklamada pamuk fıyatlonnın 27 ekım günü 70 75 cent/lıbre {155 97 cent/kg) düştüğünu soylemıştır. DORDUNCU PLAN OECD'nın. Turkıye'ye yonelık bu oğutlerı dö'duncj bsş yıllık K^lkınma planımn oncelıklerıyle celıŞTiekte^ır. Dörduncü plan pıyasa mekaiızmosı 1I0 plan mekanızmasının mevcut agırlıkları uzerınde oremle durmakta ve Turkıye de «onemli bir gelışkenlığe ve guce» erıştıgı vurgulanon pıyaso makar.'zmasının yerıne plan mekamzmasından daha cok ycarlanmayı hedeflemektedır Döroüncu plano gore, OECD'nın guven duyulmosını ıstedığı pazar guclerı Turkıye de planlorda ongjrulen hedeflerc'en uzaklaşılmasında etken olrruşlardır HAFTALIK KUR AYARLAMALARI PİYASADA ETKİSİNİ SÜRDÜRÜYOR Kenan MORTAN ürk parasının Eylul başındo Alman markı karşısında 1173 kuruş olan değerı son operasyon sonrası 13 86 kuruş oldu 1 5 ay ıcınde Turk parasının değen 208 kuruş duşmuş Bızdekı yenı adı tmıni devaluasyon», IMF iugatınde «paranın gerçek değerlenmesl.» Bu tur yenı mını devaluasyonlar pıyasalarda yenı etkıler yaratıyor Artık altın pıyasası bu tur kur ayarlamalarından hemen etkılenıyor Eylul a/ı ıcınde 205 lıra dolayında seyreden 24 ayar altın bugunlerde 245 lıra Altının yukselışınde doların belırsız durumunun buyuk etkısı var Ama kuyumcular yapılan ayarlamalorın da buyük etkısı olduğunu kaydedıyorlar Hatta bır de onahtar bulunmuş Turk parasmdakı değer kaybı kadar altın değen yukselıyor. Paranın değer ka/bının yarattığı en büyuk etkı ıthal mallarında Sabıt kur donemınde ıthaı malları mevsımse! fıyat yjksehşlerı gosterırdı Fı yatlar ne denn yukse se yme de gorecell bır ıs t krar vardı Ş mdı ıthal mallarının fıyat anarşısını bır kac maddede ozetleyelım Kostık pıyasada surumu yj<sek bır kımye vı gırdı Eylul başında 18 50 kuruş olan fiya'ı son ayarlama sonrası 20 lıra oldu Teknik dılde perhıdrol olarak adlandırılan p yasanın hıdroıen peroksıt olarok bıldığı madde 28 E/ljl gjnü ıtıbarıyle 30 lıra ıdı Şımdı değerı 4042 lıra arasında değışıyor Bır başka kımyevı modde, toluol, boya ve tekstıl sanayıının temel moddesı durumunda Eylul başında 15 50 kuruş olan fıyatı once 30 lıra oldu şımdı 35 lıradan satılıyor Ikıyuz kuruşluk fıyat farkı bu maddede yuzde 100'luk bır artış yaratmış. Orneklerı artırmakta yarar var Boylece sanayının etkılenme oranı daha acık secık bellı oluyor Işte |elatın Kullanımı cok yaygm Eylul başında fıyatı 110 lıra ıdı Bugun kılosu 180 lıradan bulmak mumkun değıl Kur ayarlamalarının yarattığı fıyat artışı ıthal malları ı!e sınırlı kalmıyor Ic p yasonın urettıgı ancak temel gırdısı ıthal olan bır modde ksıîol Iskenderun teslımı olarak eylul ayında 16 lıradan sotılıyordu Ş mdı f'yatı 35 lıra Kısaca, eskıden altı aylık kucük şoklar ve ıkı uc yıida bır buyuk operasyonlar yasoyan pıyasa şımdı her hafta yuzde 2 25'ın altına duşmeyen şoklar yaşıyor IMF cenderesınde Türkıye'nın 12 Eylül 1973 tarıhmde yazdığı acık taahut mektubunun kacınılmaz sonucu bu Cok oteye gıtmeye'ım Bu yıl 1000 lıranın al tına duşmeyen kundura fıvatlon ıle ılgılf olarok Kunduracılar Derneğ nın duzen'edıgı toplantıda esas f'yat etkısınm sodyum bıkromat adlı madds de gorulen artıştan ka/naklandığı acıklandı Kui dura fı/atmdn gorulen kjr o/arlaması Işte g j numüzun acı gerceğ ve oncekı kur ayarlamalarından ayıron yenı çızgı. KONOMIYE KATKI Dorduncü planda, yaboncı sermaye yadsınmonakladır Hctta yaboncı sermaye gırışının kolayıstırıiması ve ozendtrılmesı ogorulmektedlr Anok bunun ,cın «Turkıye ekonomısıne katkj getırıhesı» ve «ıhracata yonelme» zoruniu gorulmetedır Dorduncu planın yabancı sermaye fconusndJKi onemlı bır başKc vaklasmı da, üretımde ırlı katkı oramnın yjksek olmosı ve gıderek artrrsı yonundedır brdüncu plonın yabancı sermayeden Turklys'nnkendı oncelıklenne uygun olmak koşuluyla olabıigınce yararlcnma amacına karşın, OECD' nın 7'kıye'yı uluslararası üuzeyde yatay tekellesmet zorlayon yabanc> sermaye polıtıkası buyuk fklılıklar gostermekted'r Bızer bır bıclmde Turkıye yı uluslararası 'Ş boiümun kıncı sınf olanlorında bıraKacak emek çun teknoloıılere ağırlık verılmesı yonündekı sime karşın, dorduncu plan Turkıye'nın dıs rek»ete aayanccak ılerı teknoloııden yararlanmos önaormektedır Dorduncu plana gors, bu tekroııde zaıncn ıcınde oluşon gelısmeıerın ızlenıp gulanmaya konulması da sağlanmoiıdır Geıkte dorduncu plan V9 OECD raporu arasındc cehşkıler, Turkıye nın dışa bağımlılığının gidoi.es1 ıle sjrdurulmesı doğrultusundokı farklı pokolorınn celışkılerıdır Dış fınansmon çereksın buyuk boyutlara ulaşan Turkıye nın dordunculanın hecfef'erınden odun vermesi. belkı bugür gücluklerın aşılmcsını kolaylaşttrccsktır Ank yenı guclukler n tohumları ekılm.ş olacakt r. > » I r Fiyat artışları, tarımdan sanayie kaynak aktarımı biçiminde gelişiyor Topton eşyo fıyotlorındo yuzde 50'nın. gecınme endekslerlnde Ise yuzde 65'ın uzerındeki yıllık fıyat artış oranı varlığını ko rumaktadır Fıyat artışlorının yavaşlatılmos yonunde bugune değın, nıoan temmuz do nemı dışındo koyda değer bır gelişme sağlo nabtlmış değıldlr. Ancok fıyat artışlarınm ya pısında onemli bır değışım meydano gelmış tir. Türklye'de 1974 yılındo uygulanan yuksek destekleme olımı polıtıkası sonunda. f yat artışlarmın tarım keslminde sanayıye gore daha hızlı ortması, kaynak dağılımında yvjl Ul U O P U I II U M IWI 11 11 * W ^ ı ı ı ı ı ı ıt^O O M I I U f 'T ^ L sanayl aleyhıne bır gelişme olmuştu Turkıye'de tarım kesımınden sanayıye kaynak aktarımı gercekleştırılememışti Tarım ürünlerı ftyotlarının sanoylden doha hızlı artmosı 1975 yılındon sonra MC ortaklarının duşük tuttukları desteklemr alım ffyatları nedenıyle durdurulmuştur. An cak sanayının torımın onüne gecerek, koy nak aktarımından yararlanmoya başloması 1978 yılındo gercekleştirilmıştır ilışıkte^ı tablodan da Izlenebıleceğı gıbi 1978 yılındr sanoyı gırd'leri fıyatlorı tarım ürünlerı fıyct larınm yaklaşık iki kat üzennde seyretmış • « ^ . ^ i v ^ ^ ı ^ i 1 • j u ^ ı u i • ı u > » » ««^«•p>^ r > tır Bu oıgu 1977 yılında da benzer bıcımde gercekleşmıştır Ancak. ıkı kat bır hızlanma sonundo. tarım kesimınden sanayıye oktarı lan kaynaklar onemlı boyutlara ulaşmıştır. FIYAT GELIŞMELERI (YUZDE ARTIŞ) Son 12 oy 1978 1977 (9 ay) (9 ay) Topton Eşyo 53 6 37,6 21 9 Gıdo Maddelerl 48 7 28 7 15,3 Sanayı Gırdılerı 614 53 3 34 2 Ankca Gecınme 65 5 41 5 215 Istanbu! Gecınme 67 2 40,0 23,0 ^ > r ^•KJI gore daha hızlı ortması, kaynak dağılımında ^amt ^^Bi a^iB ^ H B •••§ I ^ ^ B " " ^ • • • • larınm yaklosık iki kat üzennde seyretmış ^ B B * ammm t^^m^ a n * ^mm ••§• a^^ Istanbu! Gecınme 67 2 ^^mt ^ I ^ M ^ ^ ^ ^^tm 40,0 ^^t aaaı 23,0 • • • ^^aaiBk,' 1