Katalog

ON CUMHUEİYET 21 EKİM 1978 EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... Turkıyenm AET'ye tam uyelıgı ikibin yılına kaldı Fütun ÖZBİLGEN ürkiye'nın 5 yıl sure ıle Avrupa Ekonomık Topluljguna korşı olan yukumluluklerını dondurmosı gecış donemını 5 y,ı daha uzatacağındon AET' ye tam üyelık ıkı bin yılına kaı mışt r. AET'ye tam uyeuğı ve uyeiığe gecış koşullarını düzen leyei Ankara Anlaşmosı v« Katrro Protokola gore Turkıye AET'ye 22 yılhk bır gecış dönemı sonunda tam uye olacoktı 1 Ocak 1973'te başlayan gecış dcnem 1995 yılında sono erecektı Beş yıll'k bağışıklık donemı tam uyelık surecim de uzatacak ve bu süre ıcınde boş ka bır takvım hazırlarmazsa Turkıye'nın AET'ye tam uyelığı 2 bm yılında gerceklesecektır AET İLE İLİŞKİLERDE 5 YILLIK BAĞIŞIKLIK DÖNEMİ UYGULAMASl, 1995YIÜNDA SONA ERMESİ GEREKEN GEÇİŞ DÖNEMİNİ İKİBİN r'ILINA KAYDIRIYOR Yüksek kârların toplum yararına ekonomiye döndürülmesi öngörülüyor Uluç GÜRKAN örduncü Beş YıHık Kalkınmo Planı'mn amaç ve hedeflerının gercekleşmesı ıcın uretım guclerının «nıtelik ve nicelıkce» gecmış donemdekını aşan bır hızda gelışmesı gereklı gorulmekte ve şoyle denılmektedır «Dorduncu Plan'a egemen olan temel yaklasım, bugunun sorunlorrno geçıci cozumter bulurken, ekonomık ve toplumsal gelışmenın hızını yovoşlotmak değil. daha hızlı buyume ve gelışmenın yarattığı yeni sorunlan korşılamaya ve bunlara çozum aramaya sımdıden hazır olmaktır » (Plon Tas^aaı «Hedefler ve Dengeler», Cılt 2, s 99) D • DORDÜNCÜ PLAN'DA «DÖVİZ BÜTÇESİ» 1979 1980 4 973 3 2C0 173 1981 5 650 3 750 250 1982 6 523 4 450 373 (Milyon Dolar) 1983 Toplam 7 678 5 400 468 61 Î Top'uluğun Türkiye'ye tanıdığı tavızlerle ılgılı Turk ıstem lerı. • Torım tavızlerının lyıleştınlmesı ışlemının surunceme de kalmasını onlemek uzere takvıme bağlı bır S'Stem kurulmalıdıı Turkıye'nın tavzleıınm lyıleştırıldıkten soruo yıpranmosını onlemek uzere dığer ıhracatcı ulkelere dah j ılerı duzeyde tavız tonınmosı halınde Turkıye nın pre ferans mar|i saklı tutulmalıdır. • AET nın Türkıve'mn tekstıl urunlerıne uygulodıgı ıstısnaı reıım kaldırılmalı. Turkıye'den yaptığı ıthaiat tamarren lıbere edılmelı ve gumruk muofıyetı sağlanma lıdır. • AET ulkeıerının vasıfsız ve yardımcı ışgucu ıhtıyaclarının oncelıkle Türkıye'den karşılamaları sağlanmalıdır Serbest dolaşımın Turkıye nın sonayıleşme çabalannı olomsuz yonde etkılememesı ıcın Turkıye'ye olanak sağlanmalıdır. Tü>kry«'T!in AET'ye karşn yukumlulüklerı ıle ilgılt Turk taleplerı: • Gumruk ındınmlerını duzenleyen 12 ve 22 yıllık hsteler arası maı oktarma olanogı elde edı'meiıdır • Konsolıde lıberasyon lıstesı arttınmları hafıfletılmelı ve Turkıye'ye sure, oran, Ortak lık Konteyı kararı ve konsolıde lıberas/on lıstesıne eş değerae ma'iar eklenmesı koşul locından arınrnış bır miKtar Kisıtlarrıosı koyma olanoğı sağlanmalıdır. • Konsolıde eö.ımemış lıbere ıthalata getırılecek yenı kısıtlamalardo kontenıan açılmosı ve bu kontenıanların gıderek artırılmosı koşulu kaldırılmalıdır. • Kota uygulamasına ılışkın olcrak acılocak kontenıanları belırleyen Katmo Protokoı hükmu değtştırilmelı v» Turkıye, AET lehıne acılacak kontenıcp'arı ıthal gerek lenne gore saptoyabılmendır. 0 Turkıye, korunmo tedbırı aldığı maddelerde Ortak Gum rük Tarıfesıne uyumu 12 veya 22 yıl sonuna erteleyebılmelıdır. • AET dışındakl ülkelerle ılışkılenmızı sınırlayan Katma Protokoı hukümlerı kaldırılmahdır. Bağışıklık donemı lcmde AET ıle yapılacak goruşmelerde .<at ma Frotokolun Turkıye aleyhıne ışleyen bu hükümlerının değıştırılmesı ve bu sürec ıcınae ortaya cıkacak yenı aksaklıklar ılgılt duzenlemelerın yapılması icın gorüşmeler sürdurülecektır. Bu donem sonunda Katma ProtOKO' de gereku duzenlemeler sağlanabıldığı takdırde Turkıye nın AET ıle ılışkılerı yenı bır cerceve ıçınde surdCrulecektır. llgılıler Turkıye'nın AET ya karşı yukumluluklerının 5 yıl sure ıle dondurulmosmın olumlu bır gelışme olacağını belırtmektedırler. Malıye Bakanlıgı nın bır sure once vaptıgı bır calışma ıle Turkıye AET ılışkılennın yol actığı vergı kaybı hesaplanmtştır. Calışmaya gore Turkıye AET'ye karşı yukum luluklerını dondurma yoluna gıt meseydı Dordüncü Beş Yıllık Ptan donemı sonuna kadar gumruk indırimlerınden 78 rnılyar 446 mılyon lıra ve Ortak Gumrük Tanfesı'nl uyumdan 19 mılyar 81 mılyon lıra olmak uzere Turkıye'nın toplam kaybı 97 mılyar 500 mılyon lıraya ulaşccaktı Gumruk ındirım>erı saoece vergı kavbı acısından deâjl, Turkıye'dekı sanayıın korunmcsı acısından da buyuk onem taşımaktadır. llgılıler. Ucuncu Plando ve uzun donem!! kalkınmo strateıısınde ge lıştırılmesı ongorülmuş bulunan kımya, mak'na. ımalat, madenı eşya gıbı sektorlerln konsolıds lıberasyon uygulamoları ve kotalar nedenıyle AET rekabetıne buyuk olcude acıldığını, gumruk vergılerının bu sektörierı korumada 'ek unsur olduğunu kaydetmektedırler AET ıle ılgılı ceşıtlı bakan'ıklor ve kamu kuruluşlarının şımaıye dek ıiışkılerımızın düzenlenmesı konusunda yaptıkları calışmalar ve hazırlıklar sonucu şu tedbırlerın alınması gerektıği saptcnmıştır: BAĞIŞIKLIK DONEMİ BAŞLATILMASAYDI DORDÜNCÜ PLAN DÖNEMİ SONUNA KADAR TÜRKIYE'NİN GÜMRÜK İNDİRİMLERİ VE ORTAK GUMRÜK TARIFESINE UYUMDAN KAYBI 97 MILYAR 500 MİLYON LİRA OLACAKTl Gelırler • Dışsatım <• Tunzm i • Iscıler < Otekıler t 5ıderler <• Dışalım ( Dış Borc Faız ( > Dış Borc Ana Para 4> Kâr Transferı ( Hızmet Odemesı C ış Acık ( Acıgın Fınansmonı • Yabancı Sermaye • Proıe Kredısı • Program Kred sı • Bedelslz Ithaiat 4 327 2 750 127 1 10O 350 1 150 450 1 150 SOO 1 150 550 1 200 610 6 702 5 000 795 790 75 42 7 653 5500 1 000 9S5 90 43 2 375 2 380 80 800 2 630 2 630 120 9 090 6 100 1 100 1720 110 €0 3 440 3 460 210 10513 6 700 1 210 " 2 400 140 63 11 998 7 400 1 399 2 970 160 69 29 151 19 550 ' 1 391 5 750 2 460 45 956 30 750 5 504 8 845 575 282 3 990 4 050 300 1 100 2 550 100 4 320 4 320 400 1 250 2 650 100 16 805 16 990 1 100 5 050 10 330 500 Dorduncu Plan'ın bu yoklasımı, uretıcı guclerın gelışımı ıle mevcut toplumsal ve ekonomık ılışkılerın cotışmosını or taya koymaktadır Bu konudakı secım toplumsal ve ekonomik yapıyı uretıcı guclere go re yenıden duzenlemek yonunde behrlenmektedır Toplumsal ve ekonomık yapının uretıcı guc'ere gore yenıden duzenlenmesmde kaynak dağılımı mekanızmaları ve üre tım araclonnın denetımıne ozei bır ışlev yuklenmektedır Gecmış uc plon donemınd° ekonomıde kaynok dağtlımı pı yasa mekonızması 'le plan mekanızrnasın.n bırlıkte ışlemeS'yle gercekleştırılmıştır Ancak, kopıtolıst ekonomımn ken dı doğal ve «esitsiz gelışme» vasası doğrultu<;unda pıyasa mekani'tnası onsmlı bır qelısk'nl ge ensıri'en plan mekonız masının etkenlığı qıderek azalmışttr Bunun sonucunda, kay 1400 100 900 1 580 100 1 0C0 2150 100 ' nak tahsıs'erı coğu ke? pianlarda ongorülen hedefierden uzaklaşmıştır Dorduncu Plan kıt kaynaklarm en lyı bıc|rrıde kullanılmasına olanak veren plan me kanızmasındon daha cok yarorlomlmasını ongormektedır Bu cerçevede parasermaye pıyasasının yonlendırılmesı bu arada dıs ılışkılerın gslışrresı dogrultusunda «ver'i ve yabancı paralar ıle piyosaların butunleşmesi olcusunde» dış tıccretın denetımı uzerınde durulmaktac'ır P'an taslağındo şo/le denılmektedır «Kaynak kıtlıgının en onemII sorun halıne geldıgi Dorduncu Plan donemmde, p'an, program ve projelerm finonsmonı ve yonlendırılmesı bakımından olduğu gibi. dıs tıcarel ve bankacılık kesımlerınde elde edılen yuksek kârların loplum yararına ekonomiye dondurulmesı ve tum plan ve polıtıkaların basarısı acısından bu denetım buyuk onem taşımaktadır Boylece. Dorduncu Plan donenıntn en onemlı ekonomı polıtıkası. parabonka sıstemını yonlendırmsye ılışkm polıtıkası clmoktadır Bu donemde. pıyasalara ıslerlık kazandırmak, fakat pı yasaların kaynok savurganlıgını onlemek ıcın para banka sıstemınm ve dış tıcaretın plan dısiplıni icınde ele alınması zorunludur» Pıqn taslag' bankalar sıste mının yonlendırılmesı ve yuk sek kârların toplum yaıarı na ekonomiye dondurulmesınde ku'ıan lacok başlıca aracıan şoyle sıroiomaktadır # Yctırılabılır fonların \atırım ve kalkınma bankalan ara cılığıyla yatırımlara yoneltılmesı • Merkez Bankası nın bankalar sıstemı uzenndekı etkıntigını arttıracak mevzuat değı şıklıklcrıpın gercekleştırıl mesı • Kamu bankacılığmın ge lıştınknesı Dış tıcaretın denetımı ton orgorulen temel polıtıkolcr ısrJ cşo^ıdakı gıbıdır # Dış «atımın ozendınlmesı 9 Bu alandakı falıvetlenn eş • Kjrumlaşma ve haberleşre yetersızlıklerını gıdermes ongorülen Dış Tıcoret Kuru mu ve ona bağlı olorak oluş turulacak Ihrocat Bankas' ıle DPT Malıye Bakonlıgı ve Merkez Bankası ışbırlıgı/ le yonetılecek bır «dovız butcssı» uygulaması YOL GOSTERME Dorduncu Plan da parokrecJı sıstemı aracılıgıyla uygulanacak »ozendırıcı» ve ıcaydıncı» polıtıkaların ozel kesım ıcın yol gostencı ışlevı onemsenme<tedır Bu amacla bonkacıiık sıstemıne tasarrufîarı planianan ekoiomık ve toplumsal hedellere yoneltecek b.r yaoı kazandırılması ve bjgune dek Butce torafmdon Butce o•anai'lon vetısmed amde ne Merkez Sankası nco bu amocıar ıcın ustlenılen kaynak saglama yukunun qıderek aonulu tosarruflaro aracı olan bankalarca paylaşılması ongorulmektsriır Banka kredılermın Plan hedeflerı ve amaclarını gercekleştırecek bıcımde yonlendırme de kamu ıhtısas bankolorı ıle kalkınma ve yatırım bonkalonnın etkın bır arac olarak kullcmlması duşunulmektedır Bu banl'oların calışma alanıarı icmde etkınlık kazanmaları ıcın gereklı yenıden orgutlenmelenn vapılması. bu crada ıc ve dış tcsarrufların artan olcude b j brnKalora ycne't'lmesı amac lunmoktadır P j ' u n icır ıiı onemlı pontıko '.'OCi u.fr /G6 aurulrpük'3tiır urkiye'de son yıllarda ortaya çıkon olaylar son cozumde «hızlı bır ekonomık degışımin, hızlı bir ekonomık buyumenln» getlrdiğı sorunlardır Ancak, sorunların ıcinden cıkılnıazlığı, anılon değişım ve buyumenın salt «hızlı» oluşundan değil, o buyume ve değışımi gerçekleştırmay* cabalayan piyoso mekanızmasının (kapitalızmin) Turkiye ye ozgü işlsmBBlnden, bir onlomda «çorpıkltğtndan» ıleri gelmektedır Aynı ekonomık sıstem icınde kalınacağına, siyasal iktıdar bu yonde korar verdıg.ne gore, yapılacak iş «yaşanılan sıstemin bozukluklorını gidermekte» duğumlenmektedır. Bunun da aracı, gundemde yerıni alan Dorduncu Beş YIII.K Kalkınma Planı'dır (DBKP). T Aslında DBKP'nın onemini sanıldığından da daha cok artıran başka etkenler vardır On aya yaklaşan Ecevıt İktıdarı ekoncmik acıdan değerlendirıldtgınde, gozle gorunen sadece Cumhuriytt doneminın en yuksek fıyat artışları, surekli devaluasyonlar, derde deva olmayan ışçi ve memur aylıklarındaki artışlardır. Secim alanlarında verılen tedir Ikincısı de. toplumun «daha hızlı buyumesındeı, sanoyileşmenın temellerinı gelıştlrmektedır Bunaân oncekı planlarda da varolan bu ı^ı nitolık, bundan onreki uc planda anılan nitelıklerı oercekleştirmede «yeterlı» araclardan yoksundur H'Zİı bir sanoyileşme ve daha denolırotık bır toplum o.isrileri bclki planlarda yer almış, ancak bunun araçlartnm bulunmomo»ı, t«(»l«n kögtt mtunde bırakmıştır DBKP şımdı bu oraclarla dono'ılmıstır Yenı plan elbette bır sosyalıst plan modclı degıldir Ancak, ıslemekte olan piyosa mekanızmasına onemlı bır tepkının urunudur Planın uygulamaya gırmesıyle bırlikte pıvasa mekanizması artık şımdikı gib. oyle basıboş islemeyecek, devlet bu sahlpsız ve aşırı kârların kaynagını O'usturcm mekanlzmayı denetleme olanoğına kavuşacaktır Bunun da en buyuk aracı kamu kesımının etkmiıgınde duğumlenmektedır Yıllardır sadece zarar eden, malıyetinin altıncla fiyatlarla sadece «zel kisıme mal ve hızmet blciminde kaynak aktaron kamu kesimı, planla bırlıkte uretımlni artırır hale ge lar> bu kuruıTilorın denetlm altıno alınmasıyla torpulenmektsdır Kaynak bu kârların torpulenmesinde yatmaktadır Plonda ongorülen yotırımlorın dıs finansmanı ise, bır boium borclanmo yanındo, b,r temel varsayımn dayondırılmıştır Turkıye'nın dunyo (ıcaretlndekl payı cck d«^ıl, »adec» bınde bjr oronında artorso, onemlı bir kaynak sağlanmıs olaeektır Ve bu kaynoklor «eknoloft yaralmokta, agır sanayıı kurmakta, ozetle «sanayıleşmede» kullor,,lacaktır. Ongorülen deqisımlerın yonı sıra, DBKP ile •Igılı oiarak bir başka gerceği vurgulamak gerekmektedir. Gerek ekonomik, gerekse sıvasol yonden Ecevıt yonetımindekı Turkiye yı teslım alan emperyalızm, t j m kurumiarıylo plono da burnunu sokmak ıstemısiir OECD'sinden IMF'sıne, , AET. smden Dunya Bankası'no dek emperyalizmin tum arocları on aydır planla cok ilgilenmışler, ılgllerı, cplnnın ertelenmesı» sovıylo baslomiE, kalkınma hızını deâıstırnek istemekle surmu*. surekli olaraK planda yer alması «gereken» ılke onerılerıyıe nok 1YORUM" SANAYİLEŞMENİN PLANI DOGAN. sozlerin çiğnenmesidir. Kımi ekonomik «gariplikler» dir. Örneğin, Ecevıt Hukumeti yururlukten kolkan 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Yasosı yerıne yeni bir tasarı haz.rlomıştır. Ancak, Ecevit Hjkumeti'nin hazırladıgı yenı toprak reformu yasa tasarısı, Ecevıt Hukumeti tarafından Ecevıt Hukumeti'nin progromına «aykırı» bulunmuştur. Bu bcşarısızlıklar ve «aykırılıklcr» dizısının eibette kendı icmde bir mantığı vardır Ne var kı, bu dizıye bir tepki, çarpık ısleyen pıyasa mekamzmasma bir karşı çıkış olarak şımdı gozle gorulen. elle tutulan bır plan hazırlamıştır Devlet Plonlama Teşkılatı (DPT). Ecevit Hukumetı'nın ve CHP'nm onumuzdekı beş yıl boyunca topluma onereceğ1 yeni ekonomik politikaları ozumleyen plan. Turkiye'nin bugun bulunduğu noktada Ecevıt ve partısı ic'm «Tarıhsel tır fırsattır». On oylık ıktıdardan sonra halkın korşısına cıkmoda kendini «rahatsız» hisseden Ecevit, belkı de bu planla topluma somut onerıler goturme gucunu kendinde yeniden bulobilecektir. DBKP, genel natlarıyla ırdelendıglnde ıkı ana nitelıgi belirginlık kazanmaktadır Yenı plan onumuzdekı beş yılda «daha demokratık bır toplumun* temellerinı atmoda onemli araclar getirmeklecektır Uretim için yatırım, yatırım icin koynak gerekır. İşte, plan ilk kez kamu kesiminin kend:nı fınunse eaecek, yatırımlarını finanse ed)>ceK ma'ı kurumlar getırmesını ongormektedır. Plan'n »en rariıkau yonu sanırız buradadır Kaynakların kamu kesimı yonıınde ve uretimınde kullanılmosı, devletin ve DPT'nin ongorduğu sonoyileşme modeiı dogtultusundâ kuManılması boylelikle yururluk kazanacoktır Honqı dallarda ve doğrultuda sanayıleşscegine kararı verecek olan yeni malı kurumlorıvıa bırlikte kamu kesımidir. lc finansmamn akılcı ku!laııımc yanında, dış finansman, başka bir deyimie dovızlerin kullanımında da sovurganlığa son verılr.ektedir. Plan acıkca doviz dağıtımını denetim altna alocak kurumian getırmektedir Bu yonda^ı denetımi gercekleştirmek içın de, «doviz butces*» ılkesı onerılmektedir Her planda doğai olarak en cok tartışılon, planın «Songi mali kaynoklaro dayanorak» uygulanacağıdır Ongorülen ilkeler nasıl uygulanacaktır? Bu sorunun yanıtı son derece acık bır bıcımde gosterılmıştır. KayncV yaratan bankalor, dış tıcaret, toprak ve ic tıcareüe elde edılen «aşırı kârtolanmıştır «Hızlı değışme ve buyumenin yarattığı tum sorunların ancak buyumeye, kolkınmoyo son venlmesı ya do buyume hızının duşurulmesıylo cozum bulunabılecegine» ilişkin emperyalizmin onerılerı DBKP ıle geri cevriimıstir Kalkınma hızı yuzde 8, yatırımlar 1 5 trilyon dolayındadır. Dolavısıyla «sorunların cozumu daha cok buyumekte yatmaktadır» savı egemendir DBKP'da. Bir baska deyımle, «daha yuksek kalkınma hızı», ama denetım altıno alınan, kamuyu etkın kılan bır «hız» toplumun sorunlarına cozum getirmekte yardımcı oiacaktır Yenı plandaki temel mantık budur. Bu tutum aynı zamanda emperyalizme karşı çıkışın mantığı ıle de ozdeştir. Teknik kadro isıni bitirmiş, kendi icinde ve dısında verilen savaşım, plonın siyasal ıktidara sunulmasıyla noktalanmıştır Ongorülen ilke ve o.v lemleri uygulamayo sokmak, bunlara yururiuk kazandırmak artık siyasal iktıdarın görevidir Kendı ikt'dan suresınce kendi ilkelerınden bu olcude uzaklaşan bır siyasal partıye «kendi oz programı ve pohtikalorını» hotırlotma ve bunlara gecerlik kazondırmanın bır belgesı otarak plan toplumun gundemindedır. • Fc 7 re'"iıi rı «vduat kayp.ıqına dayanmayan kolkınma ve yatırım bankalanno fon oktaracak bır bıcımde duzenlenerektır # löorı kararlar ıle, mevduaî kaynağına aayalı bankalardan kamu ıhtısas, yatırım ve kalkınma bankolarıra ek kaynak transfert sağlanacaktır KAMU GİRİSIMLERİ Dordurcu Plan'da uretımın r'oğrudan plana bağlı alanı olan kamu gınşımlerının. üretı•nın artırılmasında «uretim guç lerını gelistirmesi» hedeflenmektedır Bu amacla, karru gırısımcılığının bır sıstem olarak yenıden duzenlenmesı ve «seklor kurumian» bıcımınds orgutlenmesı oigorulmektedır. GELİŞMENİN FİNANSMANI Hukumetın gelışmeyı iT.pıtalıst ılışkıler ağı icınde surcurme /onundekı tercıhıne bağlı olarak onem kazanan «demo*ratık oMamsın korunması yonunde Dorduncu Plan'ın oncelıklen yukarıdakı gıbı bıcım'enmıstır Bu cerçevede «doğacak yenı sorun'ara bugunden hazır olunrralı» denılen Plan'da gelısmenın fınonsmanı. yorının en onemlı sorunu olorak belırlerTnektedır Dords.ncu Plan'ın 1979 1983 vıl'ar, ıcn toplom harcama hedefı 2 tnlyon 497 8 mılyar lırad<r Ongorülen ge'ır toplomı ıse 2 tnlyon 20 1 mılyar lırada ka! maktodır Plan'da onumuzdekı bes yıl ıcın kamu kesımının 'C Kaynaklardan 165 mılyar |ıro dış kaynaklordon ıse 203 3 mılyar lıra karşılığı borclonacagı varsayılmaktadır Boyiece ek finansman çereğ. 108,8 mılyar lıra oimcktodır Plan'da toplu rakamlar verılmemekle bırlıkte, ozel kesımın fınansman kaynakları ıcmde de borçlanmanın ağ'rlığını surdureceğı vurgulanmrktadır 1983 yılındo ozel kesımın dış kaynaklardan 22 3 mılyar lıralık kamu kaynaklanndan ıse 34 3 r mılyor lıra se maye transferı yapacagı tahmın edılmektedır. Gelışmenın fınansmanında, ılıs'ktekı tablodan da ızlenebıleceğı gıbı. dış kaynaklara bagmlıhkton kurtulmak olası dsğıldır 1979 1983 yılları toplam d ı c kaynak gereksınımı 16 mıiyar 805 mılvon dolar olmak tadır Bu gereksınımın kOrşılan ması ıcın. 1 mılyar 110 mılyon aolarlık yabancı sermaye gırışımın.n sağianmosı ve 15 mılyar 380 mılyon dolarlık dış borc kullanımı ongoruimektedır. DORDÜNCÜ PLAN DÖNEMİNDE TURİZM İÇİN ÖZEL YABANC1 SERMAYE TEŞVİK EDİLECEK ANKARA, (ANKA) ~ 1979 1983 yıllcrını kapsayan Dordjn cu Beş Yıll'k Plan donem nde too'am 2 4 mılyar dolalık gelır sağlanrnası pionlanan turızm sektorunde, ozet yabcncı serrıaye yat'rımlarının fce'lı koşul lar ıle o'endırılmesı pianoa onoorulmektedır Dorduncu P'an donemmde, 2 4 mılyar doicr ge lır saglanması beklenen tur.zm sektorunde, tunzm gıderlennm, 1 mılyar dolar sevıyesınde tutulması ongorulmektecır. Boylece. turızm sektorunün Dordjncu Plan donemmde net olarak 1 4 mılyar dolartık bakr/9 vermesı ongorulmektedır. Turızm sektorunde ongorülen gelışmenın sağıanobılmesl amacı ıle, ozel kesım yatırmialarının ve ozel yabancı sermaye yatınmlannın ozendınlmesı planda ılke olarak kotoul edılmıştır Sektorun ışleyişı oncelıkle. «kıtle turızmi» ilkesıne gore düzenlenecektır. Öte yonda, turızm.yatırım ve ışletmecılığınde kamunun etkınlığının artırılmasmın yanıstro, ozel ke sım, yabancı sermoye ve kucuk tasarrufların yatırımlara donuş turulmesinln ozendınlmesı Ilke olarak kabul edılmektedır. Özendırilmesl öngörölen yabaicı sermaye yatırımlon lcm, yatırım aşamasında en az 500 yatak kapasltesl koşulu getırılmektedır, 19681977 YILLARINDA SABİT YATIRIM TUTARI 471.2 MİLYAR OLAN 4.356 PROJE İÇİN TEŞVİK BELGESI VERİLDİ B elgeye bağlı olarak ozendırme onlemlerının yenı bır boyutta uygulanmaya başlandığı 1968 yılından 1977 yılı sonuna kadar, 4 bın 356 proıe ıcın teşvık belgesı verılmıştır Bu proıeler ıcın ongorülen yatırım tutarı 471 2 mıiyar lıradır Teşvık belgesı almış proıelerden, sabıt yatırım tutarı 42,4 mılyar lıra olan 603 adet proıenın teşvık oelgesı ıptal edılmıştır Buna karşın, 37.2 mılyar lıra malıyetlı 976 proıe ışletmeye alınmıştır Bu proıelerm 24,4 mılyar lıro malıyetlı 795 odedi 1975 yılı sonuna kadar olan donemde. 12,5 rnıl>,ar iıra malıyetlı 166 adet proıe 1976 yılında 269 7 mılyar lıra malıyetlı 15 adet proıe ıse 1977 yılında devreye gırmıştır. Sanayı ve Teknoloıı Bakanlıgı ıle Devlet Planiamo Teşk'lâlının saptomalanna gore teşvık belgesı almış proıe poketmın toplam yotırım tutarı 16 3 mtlyar lıra olan 399 adet proıenın ıptal ed'lmemes'ne karşın gercekleşt'rılme olanagı bulunmamaKtadır. Boylece, uyguloma aşamasndakı prolelerın 375.3 mılyor lıra malıyetlı 2 bın 378 proıeden oluştuğu kobul edılmektedır Bu proıelerm termln programiarına gore 1978 yılında 117 7 mılyar lıralık 904 odedının, 197g yılında 106 5 mılyar lıralık 778 odedının, 1930 yılında 86 2 mılyar lıralık 526 adedının, 1981 yılı sonrasında ıse 64 9 mılyar lıralık 170 odedının bıtmesı ongorulmus tur Ancak yatırımların karsılaştığı ceş tlı sorunlar nedenıyle bu termınlerde onenlı kaymalar olması beklenmektedır. TEŞVIK BELGESINE BAGLANAN PROJELER (Mılyar TL) Sabit Sermaye Yatırım Adet Tutarı 603 Iptal Edılenler 976 B'tenler GeıceKieşe .le/ecekler 399 Uygulananicı2 378 4.456 T O P L A M 42 4 37,2 163 375 3 471,2