Katalog

D ö R T CUMHURlYET 19 OCAK 1978 ABDOLCANBAZ ÖZ.EL 2.5OÖÖ PfViET Ç.öOO U 3 . A A U N / R . t C S t) ^ L E t>ı ihlv AMi f^ A uELDıCıNDt f* i<; TURHAiy SELÇUK '3AZI I A 5 7 A H A N E L £ ^ . ÎSE DcVuiTIM, 3I.INLAH.IM HALı AwLATiL,MA&A ' LERî?;C . ç u ^ N U M ÂLETLE^ V E E D A V A T L A ^ I Uzak görüşe sahip misiniz? Labirent ya do dehliz bilmeceleri, insanoğlunun keşfettıği en eski bilmecelerden biri. Zaman zaman pazarlık sayfamızda örneklerinj verdiğimiz bu tur bulmacalan uzmaniar test araa olarak da kuüanırlar. Psıkolojı loboratuvarlannın en popuier en yararlı üraçlarından birı olon labirentler, ınsan üzerinde kullanıldığı gıbi, all zekâ yapısmdakı hoyvanların davranışlarını saptGmakta bol bol kullonılırlar. Lobirent testlen. öğrenme hızını belirlemekte olduğu kadar ıleri göruşlulugün saptonmasında da kulianılır. Yonlış dehlızlere 15 dauş yaptıktan sonra cıkışı bulan bır fare, 30 doiış yaptıktan sonra buian boşka fareye gore daha cobuk öğrenmiştir, denır. Fcre her yanlış sapişto, bir duvara carporak durur. Deney ılerledikçe, yonl.ş dehlizleri re'leks olorak oğrenmeğe başlar ve onlara sapmoz olur. Sonunda doğru yolu otomatik olarak bulur. insanda bu bulma işlemi işi ise, duyulara ve bilgi depo etmeye ve degerlendırmeye bağlıdır. Bu yüzden. biiim adamlan, labirentlerin hayvanların öğrenme kapasitesini beıirleme acısından fazla güveniltr oiduğunu söyleyemezler. Zira refieks faktörünü elimine etmeien olanoksizdır Amo. fare, ya da bır inson duvara çarpmodon sonuca gidebilirse, o zaman, refieks faktörıı yokolabilir. Bu yüzden, kalem ve kâğıtla gidilen dehliz testierinde. tüm yollor ve engeller de bütunü ile gözler önünde olduğu için, doğru yolu arayan insamn dlğerlerlne oranla görüş, değerlendirme ve secış yeteneklerj ölçülebilır. Tüm bunlar da, uzak görüş, ileri go; JŞ olarak adlandırılabiiîr. / Fare, labirentlerde deneme ve yanılma metodu ile yolunu bulur. Ama insanlar ıçin durum değişiktir. Ornek olarak verecegımiz testlerde, ne deneme ve yanılma metodu, ne de, sadece şans, dehlizlerde doğru yolu istenen süre icinde bulmanıza yeterli değüdir. Kaleminizla yolunuzu Cizerken, beyntnızle iieriyi ınceleyip, istenmeyen yolları elimine etmezsemz boşarılı olamozsınız. DENEFjMSÎ: .\ El ?AİL/ Â L E T L E ^ ı ^ . 8 ( '& HASTA . r ^ ,, D£yt< ^ I L E AM^DcvLfTE AVRUPA ve KOMÜNlZMİ Fransız Komünist Partisi (FKP) eskiden bir Komüni6t Parttsinin ciddiyetine yakışacağıno inandığı biciminde söz söylerdı. Ciddiyet iyi ama, aslında bu da saymaca bir şey. Ayrıca, ciddiyet derken katılaşmak, haberleşme dolaşımının dışmda kalmak da mürnkün. Şimdi, varotan toplum yopısının imkân verdiği her türlü aractan yararlanıyorlar. Kuşkusuz bu araclar dan yararlanmak, aynı zamanda, bu araclann kurallarına da boyun eğmeyi gerektiriyor. Son zamanlarda Marchais, ikl günde bir televlzyonda. Etkileylci bir üslubu da var, dinleyenlerl guldürüyor, ikna ediyor. Ama, örneğin, dinleyicilerin telefonla konuşmacılara sorulor sorduğu bir radyo programınaa, bir kadı nın şöyle bir sorusuna cevap vermek zorunda do kolıyor: «Ah, Mösyö Marchois, sizi çok çeklcl buluyorum; gözlertnlz mp vl mi, y«şil mi?» Alışılmış Komünist önder tlpinin pek sık karşılaşmayacağı türden bir soru. Ama Marchals de hazırcevap: Slyasetlmin tersine, d«gişkendir renkteri,» diyor. Bu kadar sık konuşan ve tabii her konuşrnasında. karşısında yer alanların onu güc durumdo tnrokmak Jcırv.#ordtık)er|j sorularî "cevaplandırmayı peşin' peşin %âtM>» eden MattMrtov>pM« ti stratejisinin ana temalarını bu düzeyde durmadan anlatıyor. Örneğin. Sovyetlerle Şili arasında iki siyasal tutuklunun, Bukovski ile Corvalan'ın değış tokuş edllmesi karşısında. Marc hais'nin hemen bir söz söylemesi bekleniyor. «Lamentabl»» sıfatıyla karşılıyor o da bu durumu: yanl, ««sef edllesl», hotto, «aölanacak bir ş«y» diyor. KİM DIŞA BAĞLI FKP'nin yıllardan beri Moskova'ya en cok bağlı partilerdsn biri olarak ün yapmasının sonuclarını da şimdi Marchais korşılamak zorunda. Partinin hâlö Sovyetci tavır alacağını söyleyenlerin iddialarını cevaplandırırken karşı saldırıya geciyor ve asıl Komünistlerin iktidar ortağı olmosını önlemeye calışanların dışa bağlı olduğunu ileri surüyor. Sosyalistlerin son tutumu üstüne yorumu ve suclaması da buydu. «Buyurun bakın.» diyordu, «Klm Fransa'yı savunuyor, klm Almanya'yı veya Amerlka'yı.» Bir gün gelir, Cekoslovakya'da olduğu gibi Sovyetler Fransa'ya müdahale etmeye kalkışırsa, en başta kendisinin sınırda onlara karşı carpışocoğını söylüyor. FKP'nin Sovyetler Birliği Komünist Partisi ile ilişkilerinin eski niteliği düşünülürse. bunlann tümü cok şaşırtıcı. Öte yandon, Sovyetler Birliğinde kurulmuş olan reiimin sosyalizm hedefleri açısındon ne oiduğunu pek oraştırmıyor FKP. Sovyetlerin Macaristan'a veya Cekoslovakya va müdahaleleri ya da ülke icindeki muhalefete uyguladıkları polîtika gibi, magazin düzeyinde de yankıları olan carpıcı olaylara korşı cıktıkları, bunları eleştirdikleri ocık. Ama bu gibi tek tek olayların ortayo cıkmasına yol acan yopının ne olduğu. sosyalizm acısından eksik yo aa yanlış olonın ne olduğu, görunüşte FKP'yi ilgilendirmiyor. Bütün potltikalarında olduğu gibi bu tutumlorında da, soldan bir hayli ciddî eleştiriler alıyorlar. FKP'nin bu sessizliği, Komünist Partilertn karşılıklı olarak birbirlerinin icişlerlne karışmamaları gereğine inanclarını vurgulama isteğinden ileri gelebilir. Bu da eski «Enternasyonalizme» tepkinin aldığı bir bicim. Oysa iyi ya da kötü, bir sosyoüst uyguloma nın teorik analizi, bütün sosyalistlerl ilgilendirmesi zorunlu bir şeydir. FKP'nin bütün teorik görüşierinln kitle haberleşme aroclarında Morchais veya başko sözcülerin ağzından cıkan, güncel olaylarlo ilgili görüşler olduğu £oy lenemez. Son zamonlarda partl eskisinden daha horeketli bir teorik tartışma cabasmda. Devlet analizi. bu teorik tartışmaların önemli bir kısmını oiuşturu yor. Böyle olması doğal, cünkü sosyalizme demokratik ve bonşCi geciş politikası, inandırıcı olmak icin. somut bir onalize da MURAT BELGE KURALAR Her şeklin sol ust köşesindeki harfm yanındakf açıklıktan dehlızs gınniz. Kalemle cızmeye başıcyınu. Çızdiğiniz çizginin şekıldekı cızgıleri, ya da daha once sizın tarafınızdan çizilen bir cizgıyi kesmesi kesinlikie yasaktır. Eğer bir kesışrr.e oiursa, ya da bir cıkmaz sokaga gırersenız, kaleminlzl koldırıp, yemden başlangıca dönmemız gsıekır. Testleri, verdiğimiz sıra ile cözmelisınız. Yanı A'yı biiırmeden B'ye, B'yi bıtirmeden C'ye ve otekiiere gecmenız yasaktır. ZAMAN SINIRLAMASI 5 DAKiKA ++ İ • ı ı • '~t: I B »tttri t A ı ı ı • • I I I lüttttö, i I I II I t ı •H4 ^f\ . t i ı I ı C I j 1 ı ı ı ı ' T rt 4I HH+ ft 4t •41 i I + 1 ı ı ı 11 1 •f T tmttttt DEGSRLENDIRME t Ti: I 1 1 1 1 1 •J Hsr doğru vanıt tcın kendinıze bir puon veriniz. Ortatamo skor: 3 ptıon. Oloğonüsiu: 5 puon, İyl: * Orla. 3 puan. Zayıf; 02 puon. Psikciuji lubcfotuyoriorjndo vapHan test'.erde. dsneye katılaniorın yuzde 10"u, 5. yuzde 20psı 4, yuzde 4O'ı 3, yuzde 30'u da 0 ile 2 puan lopıamtşlordi COZÜMLER 6. SAYFADADIR model üstünde durdu Buci • Glucksmonn. Sözünü ettiği sorunların gercek ve ciddî sorunlar oiduğunu kabul etmekle tirlikte. bu kovromı ve bu kavramın ima ettiği cözümü pek doyurucu bulmadım. Biroz kelimeler:e oynamak gibi geldi. Bir somut kuruma, kabul edilebilir bir ad takmak, o kurumun o adın ima ettiği bicimde calışıp caliş madığını ne kador garontiye ala brlir ki? Geciş devletinden kaeıt, Avrupa komünizminin ortak t« malanndan olan «Devletln d«mokratlkleştlrilmesl» mı? Asiında bu demokratikleştirmenin sonu yok. Yakınlardo Carillo do «mülkiyetıın demokratıkleştirilii mesinden söz etmeye başlamış. Bu anloyışa gore. kapitolist fop lumun lcurumlarıncan nicbırinâ dokunmuyorsunuz, yalnız hepslnı demokratıkleştırıyorsunuz. işin tuhafı bütün bunlar, eksikleri olsa da dunyanın en demokrotik ulkeleri olan Avrupa ulkelerindâ oluyor. Komünistlerin demokratik tutumuna karşılık. kapıtalistler ken di antidemokrotik tutumlonnı acıkca ortayo koymokta fazlo sakınco görmüyorlor. Amerika'nın. Avrupa'da olup bıtenler karşısın do muhtemel tovırları konusuna yarın gıreceğiz. Ama Fransa'nın egemen sınıfları da. örneğin bir Kissinger'den aşağı kolmıyor, kabo kuvvet tehdidi savurmakta. Bütü.n proppganda kampanyalan böyle yürümüyor, yüruyemiyor. Ne olsa Fransa, Franso' dır; toplum cok derlnden sorsıldıkca. acıktan antidemokrotizmi kamu vicdanına empoze et mek güctür. Bir Türk'ü bunları kitaplardan bilse bile şaşırtacak şeyler var Fransa'da. Maurice Thorez veya Lenin ParFransa Devlet Başkanı Glscard d'Estaing Bozulan sol kı. Morx Coddesi, Stalin Cn<1Ittlfak klme yorayacak?.. desi v.b. Bız Türkiye'de. bırakın faşistlarl, demokrat gecineniere bir Nozım Hikmet konusunda uyyonmak zorunda. Bir yondon, larda, Buci Glucksmann, dev toplumunun 6nbiçimlerlni oluş müdahaleyle iktidara gelmesl ve garca söz söylemeyi kabul ettivarolan toplum yapısını ve bu leti ve hukuku sınıfton bağımsız turmolıdır. sosyolızmi oldukco kısa bir süra rememişiz daha. toplumun devletini inceleyeceksi olarok gören, dolayısıyla bir bsAma Fransızlar da. kaba kuvBuci Glucksmann bu anla icinde olduğu icin belirli bir sertniz; bir yandan da, sosyalist ik lirli devlet tipinin ceşitli sınıflar yışın Batı gelişme modeline da lik dozu da taşıyan bir sürec veti incelmiş yollarla kullanmak tldarın kuracağı, proletarya oik cıkarlarına cohştırılabileceğlni ha uygun oiduğunu ve proletar icinde, yukarıdan a^ağıya doğru tan geri kalmıyorlar. Bunun bir tatörlüğü olmayan devletin nite savunan görüşleri, sağ ve libe ya diktatörlüğünün cözemediği kurma girişimi olarak değerlen örneği gecen sonbahorın başloliklerini tesbit edeceksiniz. ral olarak değorlendiriyor. Bu bır şeyi önerdiğini söyledi. Bu dirlyor. Jakobenist örgütlenme rında yayımlanıp «Bestseller> Parti saflarında. son zaman onlayışa karşı, Gramsci'nin ge konu bence biraz karanlık kalı nin olumlu yanı, disiplinli bir sa olan bır roman. Adı. Mltterand' larda öne cıkmış bir kadın teori3 tirdiği devlet kavromını savunu yordu. Proletarya diktatörlüğü vaş gücünü oluşturobümesi; bu ın 180 Günü. 1978 Martında Sosyalist • Koyen var: Christine Buci Glucks yor, Ona göre, ilkin Gramsci'nin derken gecmişteki Stalinist uygu no karşılık. özellikle uzun vademann. Aralarında en cok Jean devrlmcl kriz modeli farklı çizıi lama modelini mi kastettiğini de kendini belli eden sokıncaları münist Ittifak secimleri kazanavar, fazla merkeziyetciliğin de rok iktidara geliyor. Giscard, IsEllenstein'in tanınmış olduğu miştir. Porti, bir ekonomik kriz sordum. Buna cevabı olumsuzmokratik gelişmeleri önlemesi. temeye istemeye, Başbakan vaparti sdğ kanadına karşılık, o da sırasında bunalan ve ayaklanan du. Stalin'in elinde proletarya sol kanadın önde gelen temsilci kitleleri kendıtiğinden hareketle diktatörlüğünün devletciliğe kay düşüncenin dogmatikleştirümesi pıyor Mitterandı. Solcuları balerinden. Gromsci'yi cok tutuyor rı icinde yakalayıp kanalize ede dığını ve proletarya üzerinde ve kitleye karşı yönetlciierin pe kan yapmamasını istiyor amo ve kendi anolizlerinde onun teo rek sosyalist devrimi gercekleş diktatörluk oiduğunu söyiedi. Bu dagojik bir tavır almaları gibi. soz dınletemiyor Mitterand'a. cevaba göre, proletarya dikta Buci Glucksmann'ın kendi por Carter, Andrew Young'ı Paris'a rik tutumunu geliştlrryor. Grams tirniez. Kopitalizm, politikası ve ideoloiisiyle, bu gibi anzi eko törlüğünün cok sözü edılmekle ti anlayışı temelde sınıf örgütü gönderiyor. Bir süre sonra. Mitci üstüne bir kitabı da var. olmakla birlikte. sınıf dışı yeni terand'la Marchais, millileştirila Buci Glucksmann'la evinde nomik krizlerin ötesinde sürekll birllkte, aslında pek uygulanmatoplumsal ve demokrotik hare cek endüstriler konusunda kapt görüştük. Partinin kurulu düze bir kr'rz fcindedir. Bu durumda miş oiduğunu düşunülebilir. Böyketleri de kucaklayabilecek ve şıyorlar (romanın bu kısmı, !ktınl büyük ölcüde kabullenerek partinin 112un vodeli bir cmevzi leyse FKP uygulanmış bir biciml 11168 11 0 yönlendirebilecek bir partl vapı dordon önce gercekleşti). Derişe o'f'Ş ' ' belli bir sosyal lenme savaşuna girmesi gere değil, zaten uygulonmamış bir sına ycnelik. Örneğin genclik ken sağcı Chiroc direnişe gecidemokratlaşma riski taşıdığinı kir. Halkın partl icinde bütünles bicimi terkediyor. o da kabul ediyor. Ama bu teh tirilmesi ile. varolan «iktidar blo Buci Glucksmann, Stallnizm hareketine. demokratik kadın ha yor ve bir korsan radyo yoluylo likenln savuşturulabileceğine ina ku> (burjuvazinin ceşitli kesimle le özdeşlemediği halde. prole reketine acık bir yapı. Ono göre. halkı ayaklanmaya, hükümet po «sosyci demokrotik» dıye nıte litikasını sabote etmeye coğınnıyor. Ayrıco, kabul edilen bu ri. toprak beyleri vb.) karşısında tarya diktatörlüğü formülasyonu kurulu düzende, geleceğin sos bir yeni blok oluşturulmalıdır. nu özellikle gelişmiş Botı toplum lenebilecek bu horeketlerio yö yor, Tutucular. şeker kıtlığı cıka yolist toplumundo olması iste Halk kesimlerl sürekli ideolo|ik ları icin yetersiz buluyor. Çünkü netim arasında bir sentez yap cağı söylentisini yayıyor. Ev kadmları dükkânlara yığsnen kurumların benzerlerı de mücadele tle eğitilmeli. iktidara bu tur devlete gidecek devrimci mak. bu ögeler arosında klösik var. Cünkü geleceğin sosyaliz gelmeden önce, maholli beledi mücadele biciminin de Jakobe şemalarda bulunmayan bir di larak gercekten yaratmış oluyor yeterde iktidar olarak veya baş nist olması gerektiği kanısında. yalektik kurmak gerekiyor. lar kıtlığı. Giscard bir suikast gl mi, polisontrik (cokmerkezü) ka yollarlo sosyalizmi fiîlen ya Yani, kitleden belli bir uzaklıkta bir toplumda yeşerecek. Bütün bunlara doyonorak, rişiminden kurtuluyor. Bir sağcı «Geciş devleti» adını verdlği bir general yeraltı direnişine geciDevlet konusundaki araştırma şamaya boşlamah ve geleceğin kurulmuş bir kitlenin iradeci bir yor ve bir bakan kacırılıyor. Der ken Marchais'nin fazla taviz ver mesine kızan katı Komünistler DiŞi BOND de ona karşı ayoklonıyor ve Komunistler hükümetten cekiiiycr, Giscard meclisi doğıtıyor, iilân filon. Bu romanın haberini okudufiumda. yeni bir romanın cıkaca ğı haberini de görmüştüm. Yenisınin odı: Mltterand'ın 100 Günü. Propagandanın böylesine, zeko bokımından. küllür bakımından, bir diyecek yok doğrusu. cAbo oltından sopo gösterme»nın bu kadar incesi yapılamaz. işte «Geciş devletl» veya <De mokratfkleştirilmfş devlet» gib) sözler, bu nedenlerle cok doyurucu gelmiyor bana. Avrupa • Komünistleri de aynı nedenlerle programlarını yumuşatıyor, tekal G ARTH ci kesim dışında kalan burjuvazıyle de hoş gecinmeye calışıyor lar. O zaman da ikilemin öbür ucu beliriyor: Nedir yapacakları? Avrupa'nın sarsılon kapıtaliz mini sağlamtaştırmaya calışmak ton ibaret mi? Bu değrlse. eğer sorun. gercekleştirilen demokratıkleşmeyi kıtielere vazgecilmez kazDnımlar clarok mai etmek vs böylece bu ilerlemeyı cok geniş b!r cephede elbırliğryle savunmakso, bunun İcin. elekîorolist girişimlerın ötesinde somut kurumlar yaratmaya şimdiden baş lanıa'ar! gerekiyor. YARIN:AMERİKA NE DER? BİR KADIN RADYO PROGRAMINDA FKPLİDERİ MARCHAİS'YE SORUYORDU: AH, MÖSYÖ MARCHAİS, SİZİ ÇOKÇEKİCI BULUYORUM, GÖZLERİNİZ MAVİ Mİ YEŞİ L Frânsız Komünist Partisl lideri ise, hayli hâzırcevap: «Siyâsetimin tersine, değişkendir renkleri»