Katalog

CUMHURim 20 AĞUSTOS 1977 YEOİ Sanat Edebiyat Ecevit'in •• • şıırı toplumumuzun sancılarını yansıtır, halk şiirimizin özelliklerinden yararlanır Nail SEVİL Evren Yargıcı O burgac benl burayg atınca Ben yalnızım »Imdl bu adada KI kapımı tavşanlar tıkırdalsa Blr umuttur der oçarımAma burada yok blr guvtrcln, Kalabalık v« olu dalgalar lclnde •esslz Ben blr ozanım l?te careslz, Yazıksız blr yargıcıyırn evrenin. Ben kl bulutlan yargılardım oysa Radyooktlf guclerlnı ornegln, Insanların anlamsız klnlnl Irmagın mevslmsiz taşmasını ya da Gunu örtuşunu blr kavruk t l t l n Burgactan once. Ama flmdl gordum daha Kaç kez gordum dev dalgalar arasında Blr gencln dağ glbl devrlllşinl Va da kayan yıldızlarca gocup gldlflnl Daha binlerceslnln V* şatanm halö Nasıl durmadıgına yureklerlmlzln, Kl o ıslnk fırtınaya karçı Yalıynrak dudaklarımı kavuran tuzları Cılgınlar glbl ayağa kalkmiftam Bllln Gördüklerlm» blr tanık bulmak Içlndlr. Kayığımı dalgalar alıp goturmü^se Vurrnuşsa kayalara parçalami|sa Dostlarım b«nl kınamayın Sınırlıdır buyuklugu •llerlnıln V* zlncir* vurulmu; blr kurek tutuklusu glbl Hep avuçlarımdır kanayan Ben kl careslz ozan Yazık3iz blr yargıcıyım «vrenlnt ÜÇ FOTOĞRAF SANATÇISI, FOTOĞRAF SANATININ SORUNLARINI BİR AÇIK OTURUMDA TARTIŞTILAR ARA GÜLER: Bugüne kadar fotoğraf hep yazıyı destekleyen bir unsur olarak kullanılmıştır ERSiN ALOK: Eğitimi olmayan bir işin mek komik olur. ŞAHîN KAYGUN: Yeni ülkemizde varlığından sö2 et • nsnn zekâsının Ikl yuksek değerl olduğunu I saylerler Şiır ve nıotenıatlk. Sozcuklor ara* sındakı duzen lllşkllerınde, zlhnln, bu Işlevlnı yerlne getırebılmesl lcin, matematıksel duşunuşun de ustune çıkmak gereklyor. Bu gizl sezrnısp ozanların başinda Paul Valery gelır Paul Valery (18711945), ılk şıırlerlnl yayınladıkton sonra, sozcuklorın arasındakl derın anlam bıleşımlerlnl Istodlğl bıcımde bulamodığı kanısına varmış ve şılre ylrmı yıl ara vermlştlr Yirmi yılını matematige veren Paul Valery, sonunda, ellerlnı kollarını oynatmadan konuşmo6inı ogrenmıştır maiemotık sayeslnde Sozcukleıın gucunu yakalayabilmıştır. Onların etkısınl. davranışlardan arındırarak kazartdıgma ınanınca, yenlden şlırıne donmuştur öyleyse şıır u.eten zıhın. sayılar arasında bağıntı kuran zıhinden dalıa ust duzeyde bır bagmtı anyor olmalı Ecevlt ın konuşmalarında da bu etkınlık g c e carpar Bu gıze şlırınden vardıgıın soyleyobllırız Slyosa ve duş duzenlenınlennden değıl de şllr, duşunce ve halk uçlusundon çıkarak daha kolay varırız onun klşılıglne. Paul Claudel, şilıleılnın ikl işlevlnden soz«der Bırifioısi. ozumledığı yaşam değerlerl, Ikinclsl da bu degerlerln eyletne donuşmesı, dışa vuııılmasıdır Sıyasal yoşama atılmış ozanlar Içın, bu Ikl Işlevın koşutluğu çok onemlldır SaıntJohn Perse'ln ozanlığında böyle blr eakıııra vardır. Fransız edebıyatının bu unlu gnrçokton değerlı ozanının kışılığl, şiirı değln saygın drgıldır. Asıl adı Alexıs Leger olon SalntJohn Peıofl. ozanlıgının sıyosal kışılığiyle ılışkılı olma8inı lııcbır zaman hoşgormemıştır Ecevıt boyle bır sakınca gormuyor Cunkü sayyın olmayı, buyuk olmaktan doho onemlı sayıyoı Bplkl 5 ^. ferse'ip şıınnde yarattıgı dunya ıJaget$ek du/ıyffsı arasındaki ,kopukl«k, sanat dunyosı ıle f.jyaw cUınyabi orasında kesm bır oyıım yapmas>ındandır Her Ikı dıınyanın goreclerını ayrı gormektedır Oysa Ecevıt. ikl dunyanın gereçlerının ayrımlı oldugu gıbı bır kanıya sahıp değıl lletlşlmlnı slyasal yolla yapma olanoğını bulduğu lcln. şıirını yozarken toplumsal bıldırlyı duşunmedığını soyluyor Ecevıt (x) Coğu kez bu dedlgmı futmadıo.ını llerıde goreceğlz Ama bır gorçeğı vurgulatnalıyız Ecevıt e gore şıir, bır duşunuş bıçımıdır Bu duşunuş blcımı Ecevıt ın kışılığını ıkıye bolmuyor. Oysa S J Perse te bu kışllık Ikıye bolunuyor Hukumet Işlerı, onda yabancı blr sergıdlr Ecevıt ıçın hukumot etmek en onemlı bır sorumluluk taşımaktır Bu açıdan şıırıyle sıyasal dunya goruşunu butunleştırmlş ender kışılerden bırl oluyor Deııobılır kı Ecevıt, şıırı bır tutkunun da otesınde, kendı oz kışllığını guclendırınek ıcın kullanıyor Slyasal savaşımını dışarda kazanmaya colışırken, şıınnde ozsavaşımını kazanmak ıstıyor. Ecevıt ın şıırını besleyen Dogu ekınınln yanında koklu bır Batı ekını de vardır Ecevıt şilılerını yayınlamaya başladıgı yıllaıda, Turk şıırı kokloııyle tum ılışkıleıını kesmıştır Öyle kı, GarlpclIsr, kendılcıındon bır kuşak once Turk şıirını bır yere getırmeye çalışnn Hececllerle bıle bağlarını koparmışlardır Garıpçllerde lırı/m, yerlnı, «Dell eder Insanı Şu tepeden tırnağa clcek açmış ağac» sevıncıne, «Senl hlç unutablllr mlyım Vosikolı yorlm» gıbı olcusuz lıumora bırakmış cfsaneyı tumden yıknııştı Şıırln baş oğelerinden olon duyorlık, yerınl guncel olayların bultenıne terketmıçtı Ecevlt şıırle gunluk bullenı bırıbırınden ayırıynrciu. TurkYunan şllr!, bunun en guzel orneklerınden bırıydı ve evıenselın yansısıyclı Gnnpcılerın edllgln gerokçıhgıne karşı. Ecevıt, etkın blr duyarlığı evıenselleştırmok ıstıyoı Ecevit'in şııri, tunı bu bırikımlerln bılo=.kesıdir Şıırlerını uç boluınde toplamış Blılncl bolum «EVREN» Dunyaya evrenın kucuk bır parcosı olarak baknııyor, evrenin butunluğu Icmde duşunuyor onu Ikıncı bolum, «İNSAN»İO ılgllı şılrlerlni oluşturuyor. Insan dunyaya bır ozlemle gelmışiır Onun gozunde ın&an üunyayı degışiırır In6an doga ortasında eytışımbel bır yüiılenıle kendı kenctısıni yaratnnştır (Magaro) Uygarlıgm gellşme cızgısl bu şıırde ınsanla kaşut olarak goruluyor. 1070de yazdıgı hu şıııındekı dunyo goruşunu eskı yıllarda oluşturdugu anlaşılıyor Yalnız duşunce yonelıml ıle değll blclm araştırmaları bakımından do eskı şlırımmn, ozellıkle halk şıırımızın özelliklerinden yararlanır Turkulere vuıguııduı «trenler geçemez oldu gozlerlnden a r t ı k sallanmaz oldu ak mendlll raylorın sonu belll en uzak yerler blle tanıdık». Bı/e oyle geliyor kı. Ecevlt buyuk borunlarla Karşı karşıya geldıqı zaman şıır duşunuyor ve yuzyıllardan berı Anadolu Insonının yaptıÇı glbı, turlu baskılardan kurtulmak Icın şıırln dıllne sıgını/or Insanın duşunce alanı blr aşılmaz sınırdır Bu sınırı toevit, şıır duşunmekle quclendlrıyor Kıtabının ucuncu bolumuııu «TOPLUM» ıçln ynzdıgı şıırlor oluşturuyor Toplum, sancılarıyla yansıyor Ecevıt e . Toplumdakı kotuluklerden tunıumuz sorumluyuz Tek ba^ına bır klşıyi ya da kurumu sorumlu tutnmayız «hsr gun blr bıcok saplı blrınln arkasında vurulan do blzlz vuron do» (Yorrjı 19/5) Bıı ozan olarak Ecevlt n« Ise, blr sıyoset odarpı olarak bır duşunce adamı olorak da odur Bir duşunme yontemı olaıak benlmsediö,! ve ozum sedığl şlır, onun llotlşlm gucunu gelıştlrnılştir. Aııadolu ekınıne doyolı, Batı demokrasıslyle beslenmış kafasında holklo ilişkl kurmanın kolaylıklarını yoratan başhca oğe olınuştur Halkn glden yolu acan anahtarın ona neroclen cıoldıö,ını cok lyl gosterıyor Eoevıt ın şıırı . Kaynagı toprağında olan bır şıır (x) Şllrler, 1976 kuşak, fotoğrafı bir kayıt esprisinden çok, bir yorum olarak görüyor. otoflraf sonatının son yıltardo ulkemlzds blr gellşme gosterdlfll. amator lotoğrofcılık da lında da llerlemeler olduflu ortada Bugunku kucuk oturumumuzda Turk fotoğrafcılığının so runları tartışıldı Konuklarımız Ara Guler, Ersln Alok ve Şohın Kaygun'du Sayın Ara Guler, fotoğrafcılıâımızın bugünku durumu konusunda »öyl»y»cekl«rlnlz7 Turk fotoflratı 70 yıldır var Ama fotoğrcf demek lotojraf maklnesıyle cekılen fotog8oldan sogo Şohln Kaygun, Ara Guler, Ersln Alok,. (Fotoğraf: Tulay DİVİTCİOĞLU) F Halil KOCAGÖZ rof demek değlldlr Göruntuyü, ob|eyl ya <ia olayı sunus blclmlmiz onemlı fotoğrof sanalı burada başlor. Fotoflrofın ayrı ayrı usluplan var Bugunku Turk fotoflrafnıda buyuk şeyler soylenınlş değlldır Bır flkır getlrllmemlştlr Fakat yetmlş yılı duçünup deflerlendırlrsek son on yıl butun bu yetmıç yılın en kuvvetll kısmını teşkıl eder Bugun fotoflraf dergılerı. sergller, grupla?malor ve bu Işln daha derlnlne bakma yontemlen belırmıştır. Çunku bu Isl yapmok Isteyenier, sevenlar yalnız bııakılmışlardır Şımdl toplonıyorlar Oysa Iyı bır foto muhablrının, fotoğrafcının yetlşmesı ıcln ılk once o ulkede kıtapçı den'len adamın varolması gerekır Llfe gıbl, Parn Match gıbı, Epoca gıbı buyuk capta renkll basacok dergı olması gerekır Bu boyle olunco (otografcı roportaıa gondenlmeyınce, gıdemeyınce hıc blr gercekle karsılaşmıyor, onun onallzınl yapamıyor Gelellm kitapcılığa Yuz sayfalık renkll fotoğraf kıtabının malıyet! bır mllyon lııadır Yazarın tellf hakkı buna dahıl degıldır Bunu hangl kıtapcı cıknrabılır, dıyelım ki çıkardı kım alocak? Onun ıcın Turklye'de fotografcılık bu kosullor duşunulunce aar blr cevrede donanıp durmaktadır. Ne olmuşsa. ne yapılmıssa tek tek klşllerın cobalarıylo gercekleşmlştlr Ankara da Kultur Bakanlığı Guzel Sonatlar Daıresl bolumundekller, blr takım yayınior cıkorırlar Klmı zaman fotoğraf Isterler, Istedlklerl fotoflradar sanat eserlerlnln fotoğraflarıdır Selcuk medıeseslnl c»k derler Blr yazarın yazısını suslemek lcln fotoflraf kullarnyorlar. Oyso fotoğraf bu değll Turk fotoğrafı esklden berl hep destekleyıcı, Ikıncl planda kalan blr unsur olmuştur. Fotoğraf kendt başına blr sanat kendı basına sayfada cıkacok, yoksa yazıyı desteklemek ıcın değll Sozgellm! bıri susuzluk tema'sınt Işleyen blr roportnı ısteyecek. Boyle blr şey hteyen yok Zaten basacak yer yok Holkın coğıınlıığunun dn llqlslnl cekmlyor Couunlufla gore fotoğraf sanotcısı vesıkalm ceken fotoğrofcı Hal boyle Iken ne olmasını Istlyorsunuz... Sayın Ersln Alok, slz soruna hangl acıdan bakıyorsunuz? Turk fotoğrafı konusunda Arn Guler ın SÖzlerıne kesınlıkle ınanıyorum Bunu belırtmek Isterım. Turk fotoğrafı, kışılerln Inancı guclerl ve hırslarıyla omuzlanarak gunumuze kadar geldl Tuık fotografını etkıleyen onemlı faktorIprden bırl ekonomık zorlukların foto^rafa da sıcraması Örrıoğın teknık acıdan hammaddenın Turklye'de bulunmamış olması bunun pahalılığı, fotoğraf sanatının kıtleye ıntıkalıni onlemek de ozel bır azınlıgın elınde bırakmaktadır. Eğer ıjl formule edersek, durum şoyledlr. Fotograf = Istek + pora Fotoğraf bu sıkıntılı dar boğazın ote sınde bır takım yerlere varmıştır ^ Desen: HRADIL KİTLEDE KABGAŞA 1? 18 5 1377 tarllılen arnsında Kanarin nııı Montreal kontınde loplanan Sekızıncı Dunya Cevırmenler Kongıebinln yankıları, alı nan kararların ceşitlı dlllerde yayımlanmasından sonra daha da buyudu Bundaıı oncekıler gıbı Montreal kongre sı de ulusal cevırmenler bırlıkleıını catısı altında toplayan bır oıgut olan Uluslarorası Çe vırmenlef lederusyonunco duzenlenmıştı («Fâderatlon ınternatıonale des traducteurs >. kısaltılmış adıylo FIT) Yaklaşık otuz ulkeden 600'u oşkın delegenln katıldıgı kongra. ılk kez Avrupa dışında bır ulkedo toplanıyordu Bu yılkl kongrenın en onemll olaylarındon bırl, ıcerdıgl cok sayıda ulusal adeolyatlardan oturu çevırmen sayısı en yuksok ulke olan Rusya'nın cevırmenler bırllğınln FIT uye lığıne seçılmesı oldu. Kongıedekl çalışmalar sırasındo edebı ve bıllmsei yapıllaıın cevlrısinın, dıibllımı ıle edeolyal bılımının başlıca sorunlarıylo cok yogun blr ılışkl lcerıslnde bulundugu onemle vuıgulandı. cevlrı calışmalarınııı bu sorunlurın tum acıklığı ıle sergılenmebine hızmet ettlğl bellrt.ldı > Kuram&ol colışmaların yo<5unluğu Montreal Kongreslnın özelliklerinden bırınl oluşturdu Sovyet dılbllımcısl A M Toper den baş ka Cekoslovak cevırı kuramcısı Anton Popovlc, cevlrı ugraşı ıle genel bır iletışlm kuramı orasında ılgınc bır bağ kurdu Hollandalı çevırmen James S Holmes, bır yandan kuram ıle uygulama arosındaki karşılıklı etkılerı belırtırken, ote yandan ceşıtll kuramlar karşısında cevlrmenın gucluklennl dıle getlrdl Bu arada verdıgl ceşitlı orneklerla edebı cevırinın ne denli genış olcude blr yo rum calışması oldugunu da gosterdl. t Ingmalarn korşın edPbl ve bllımsel cevlrl Ile ugıaşanların durumlarının ulkeden ulkeys buyuk farklılıklar gosterdlğl «saptannıaktadır Ayrıca sosyalKt blok ulkelerındekl cevlrmen lerın durumunun batılı endustrl ulkelerinrl<î vaşayan meslokdaşlorına gore cok daha Iyı oldugu da bılınen bır gercektır » Monfıeal toplantısında UNfcSCO nun blr tnvsıye karorı da goruşmeİBrln odak nokta'a rındon Dlrınl oluşturdu 1977 nın ılk yarısında Cevirmenlerln "statuleıl v« veıimlerl acıfindan bu tur kongrelere katılmanın yaran acıktır Ancak Turkıye, henuz FIT uyesı değlldır. Frderal Alnıanya nın qeıcekle<>tlrmek uzere oldugu ve kongrede sozu edllen bır pro|e tum delegelerın buyu»< ılgıs.nı cektı Bu pro|eye gore, Federal Alnıanya da «Europaelsche Ubersetzerkolleg» (Avrupa Cevırmenler Koleıı) ndı oltınria bır orgut oluşiurulacaktır Orgutun amacı altışar oylık devrelero kotılacak bellı sayıdn cevırmenler arasında duşunce alış verıçını sağlnmaktır Eîıı nun ıcln oır bına yapılacak bu bınacln bır kıtaplıkla bır de computer nıerkezı bulunacaktır Mcntreal kongreslnln 15 mayıs 197/ tarıh ve 4 6 numaralı kararı, aynen şoyle dır fFIT ın Vlll kongreslne katılan edebı çevirmenler Federal Almonya Cumhurlyetınde kurulması duşunulen Cevırmenler Kole|i proleslnı sevıncle karşılariar ve tum uyelerl bu proıeyı her yonden desteklemeğe cağırırlar > Montreal Kongresınde üzerlndn 6n«m> le durulan konulardon bırl de. cevırl uğraşının sanatsal ve bılımsel yanı oldu Edebiyat urunlerlnl cevlrmenın blr sanat oabası oldugu beln tıln ken bu sanatın bllımsel temelrj dayandıcjı ozelllkle vurgulandı. Çevırlnln bı lımsel vanı uzerınde en cok duran ülkeler ABO, Rus.ya ve Cekoslovakya olrlu Bu arada onemlı bır fark da ortaya cıktı Avrupa unıversıtelerınde cevlrl kuramı ve uygulamn r ı " • < • ın© bif'ımsiT »^lf| ı rnlı«malarına hemen hlc laslanmarken Kanada'da cevırl, yn nı «traduıcologle» üalmda doktoro yapma olanağı vardır FIT kongıesl sonundo vapılan ödül doğıtımında FIT cevlrt odulleri Macar cevlrmen Zoltan Csuka Ile Inglliz cevlrmen Ewald Osers'e verlldl. Ookuzuncu FIT kongreslnln Is» 1980 yılında Varsova do toplanması karar altına alındı. Sekizinci Dünya Çevirmenler Kongresi üzerine Ahmet CEMAL' Nnlroblde yapılan UNFSCO toplontısında âr gut. «Cevırmenlerin hukuk acısından komnmooina ıllşkın» bır tavsıye karaıı almıştı. Bu tavsıye kararına gore UNESCO'da temsıl edılen devletlerın hukuınetlerl, kararın olındığı toplantının tarıhlnden başlayorak bır yıl ıcorisınde ulkelerlnde «Cevırmenlerın sta tulerlnın duzeltılmesl lcln flllen ns qlhı onlemler aldıklarını» bıldırmekle yukurnlu tu tulmuşlardır. Bııgune değln toplanan tum FIT kongre lerinde serbest meslek olarak cevlrmenllk ya panların parasal sorunları sureklı ele aluv makta. tartışılmaktodır «Der Ubersetzeı* dergısi. bu konuda şunlorı yazmoktodır < B J gune değın ımzalanmış tum uluslararası ant ların sayısı omator ve profesyonel otuz blne ynklaşmaktadır Bununla beraber eğı'ım' olmayan bır ışln Turkıye de vaılığından soz etmek benre komlk olur. Turkıye'dekı fotoğraf caboları son yıllar Icınde polıtık olbıseler gıyerek devıının dınamızmınden ıstlfade eden goruşlerle sunulmağa oalışmaktadır Sayın Şabln Kaygun, slzln bu konuda düsunduklerlnlz? önce Turk fotoğrafının bugune kadar geclrdldjl evrınıl kısaca değerlendırellnı Turklye ye fotoqraf blrtakım ıhtlyacları cevaplandırmak lcln blr arac olarak glrmlştlr 1960 lara kadar bu ozelllğlnl tumuyle surdurmuş 1960'lnıdan sonra Turk fotoflrafındo bazı kuşkular oluşmoğa başlamıştır Ve bu oluşumlar Turklyedekl fotoğrof sanatı hareketınln Ilk adımlarını meydana getırmışlerdlr Turk totoğrafının sorunlarına gellnce Son yıllara kodar Turk (otoğraf sanatındakı butun oluşunilar butun gelışimler. yalnızca kışısel cobolora bağlı olarak yuıumuş ve bu cızgılor lcınde kalmıştır Yenı kuşak sonatcılarında rastlanan ortak ozellık bu sanatcı'arın fotoğrafı bır kayıt e&prısınden cok bır yorum olarak gorınolerı blcımınde değerlenıyor Pekl 6on gelismslere değln »oylsyoceklerlnlı? Örgütlenm» sorunu, dergl sorunu. amator calısmalar sorunu . Tuıkıye'dekl Ilk fotoğral kurulusu 1937 yılında Ankara da Gazı Eğıtım Enstıtusu profesorlerınden sayın Muvaftak Uyanık tarafından oır fotogıafcılık kursu şeklınde ortaya cıkmıştır Yetlşlııdlklen kışılrr Ankaro do ılk fotogıaf kulubuııu gercekloştırmlşlerdır IFSAK nmator blr kuruluş Arkasındnn profesyonel blr oıgut olan TOTOS geliyor Bu arada Ankaıa'da kurulmus olan AFSAD aevriıııcı fotoğrafı gcrcpkleştırmek Isteyen bır kuruluv olarak karşımi70 cıkmaktadır ERSİN ALOK Ben oınek vereylm Örneğın blr kadın sorunu bırden tazla sanatcı aciMndan ayrı ayrı cle alınıp oyrı kesımlorden fotogıatlor cckılıyor Ve bu konunun pek cok yonu topluma sergılonebılıyor ŞAHIN KAYGUN Son zamanlarda Turk fotografında sosyalist fotoğraf mı, sonat fotoğrafı mı turunde, blrlsi anlatım olayı olan dıgerı reııın olan ıkı kavram blrblrlne koııştırılorak bazı anlaçilmaz tnrtışmalar yapılıyor ARA GÜLER üzun lâfın kısası Fotoğrof Insana bokmayı ogıcnınelldlr Bu da llerlsl Icın tarlhı blr tonıklıktır Kendı döneminı yanaıtmaktır gorevı Bu kucuk oturumrla fotnOraf sanatının blr eğltlm kuıumundon ycksun bulunduğunu fotogıa fın kendı başıno bır varlık olarak yaşamasının zor koşullnrda surdurulduğunu, genış kap&omlı bır fotoğraf yoyıncılığının olmadığı saptandı. Ayrı ca devletln bu sanota karşı ılglslzlığl de totografcılığımızı daha bır dar boğaza suruklemektodır. O kıılu blle olınayan fotoğrata cok a7 paro harcanmaktadır Takrıben fotoğrafla uğraşan