Katalog

IKl harıc) 19. yuzyıla oıt bankacı( bankalar B lık kuram ve adı bızden kendlsı ıse yaugünkü bankacılığımır fözet jJOyOK rakamfara voran banka olonaklcnndon tarımsal kredıye cok az para uyrıiuiğırıı yukarıda kaydetmiştlk. Ülkemızın tarımsal kre dı gereksınmesı hemen hemen tek başına Zıraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatıflernce karşılanmaktadır Ulkemızdekl 40 bonkadar, b.ri olan. ne kadar buyuk olursa olsun, Zıraat Bankasının bu buyuk gerekslnmeyı kaışılamasına olanağı yoktur. olamaz da. Otekı Dcnkaların da zıraı kredıye katılması gerekmoktadır. Her yıl banka kaynaklanndan en az 3 nıil yon dekar arazlyl sulayacak bır pay ayrılması na olanak oldugu duşuncesındeyız. CUMHURİYET . 15 AĞUSTOS 1977 bancı olan bir banka lle uygulamasını buian bır bankacılıgın urunudur. Bu bankacılıga gore bankalar, ozellıkle vadeslz ve kısa vadelı mevduat kabul oden bankalar, orta ve uzun vadell yatırımlara gırışemez, yatırım kredısı veremez, ancak kısa vadell kredı verebılır. Cağının lıberal ekonomı şartları altında, tek şube veya bırkac şubeden oluşan bu bankacılık anlayışının bambaşka ekonomık. toplumsal koşullar altında kalkınmaya çalışan, cok şubeli bankalarla bankacılık yapılan ulkemızde uygulanmasına zorunluk yoktu ve yoktur. Bızını barı kacılığımızın gereksınmelerımıze yanıt veren blr bankacılık olması gerekırdı ve gerekır OLAYLAR VE GÖRÜSLER Haftanın Özeti Karanlıkta Golgc Boksu î çTE ombalar, sabotajlar... Genel gorunum sol'da bazı grupların bıreysel teroru yine temel eylem blclml dulumuııa getirdiklerl yonunde Bombalı saldırıların hedefi genellıkle MHP egllımll orgutler ya da kişiler. Hem de oyle bir ortamda kı Başbakan DGM yasasından soz eder, içlşlerl Bakanı «Asayiş sorununu 2 ayda çozumleyecegiz» der, MHP ıse ustuste barış cagrıları yaparken... Komando adı verılen faşızan teıorıst gruplar son gunlerda bellı bır «sakınlik» ıcıne glrdller, hem de kendllerlne yonelık ştddet eylemlerının onemlı olçudu yogunlaşmış olmasına karşın. Bankalar, Kalkmma ve Halk İsmail H. KALKAVAN T.C. Zlraat Bankası kısa vadeli tlcarî kredıye kaydırılmış. aracı, spekulâtor ve hatta karaborsacılar desteklonmıştır KAYNAKLAR vs DAĞILIŞI (•): 1976 yılı sonunda ozel kanunla kurulmuş bankaların 112,5 mılyar, ozel ve yabancı bankaların 177 7 mılyar olınak uzere bankalarımızın ka/naKİarı toplamı 283,2 mılyar lııodır Bu kaynaktan verllmış olan krediler, yapılmış olan yatırımlara gore durum şudur 1 2) TİCARİ KREDİLER ve SANAYİ KREDİLERİ: 1976 yılı sonunda bankalarca verumıs olan 203 mılyar jstundekı kredılerın %68 oranında 138 235 mılyar lırası tuccar ve sanayıcılere tıcarı ve sanayı ktedısı olarak verılmı? tır. Yapılan lıesaplara gore tıcari ktedılerln %40 45'ı 'aracı luccara verılmekteoır. Bu.ıa rjore 1976 yılında aracı tuccara 52 t>y mı'yar lıra nakdı kredı verılmıştır. Ulkemızdekl tuccar sayısı 320 330 bın arasındadır. 20 bın sanayıcıye 72 79 mılyar tlcarî kredl ve 6,5 mllyara yakın da sanayı kredlsl veıılmıştır. Sanayıcılere verılmış olan tıcari kredilerın bır kısmı orta vadell yatııım kredısı ıse da kayıtlorda mıktarı gosterılmemıştır. Sanayıcılerımız bankalardan mıktar olarak gerekenl tazlasıyle almaktadır Aldıkları krediler vade yoruın den elverışlı değıldır Cok buyuk kısmı kısa va deli olan tıcarî kredıdır. Bırkac yıl önce yaptığımız bır araştırma aracı tuccarların bankalara vermış oldukları boyannamelerdekı ışletme dışı taşınmaz mallannın kullandıkları kredıdon fazla olduğunu gostermıştır. Bundan da aracı tuccarların kazonclarını taşınmaz mallara yatırma eğtlımınde o l Marmara Bolge Muduru Tıcaret bankacılıa.ı dıye adlandırdıgımız b(j bankacılıgın uc ılkesı vardır 1 Kredıde sağlamlık, 2 Kredıde karhlık, 3 Kredıae ışleklık. Yukarıdakı ılkelerden anlaşılacağı gıbı bu bankacılıkta bankanın cıkarından başka bır şey duşunulmemekte, toplum yararı dıye bır ılkenın olmadığı gorulmektodır. Bu bankacılıkta kredılerın sarf yeri uzerlnde durulmaz. Örneğın, kredilerın nıallonn stokuna olanak vererek mal darlığı ve karabor sa yaratıp yaratmadıgına, fıyatlar, odemo Dlan cosu, Istıhdam gıbı mıllı ekonomı ıcın COK Onemlı konulara olan etkılerı uzerınde durulmnz. O kadar durulmaz kı, pıyasadarı çekılen, karaborsada olan mallar uzerınde ış yapanlarla, aldıkları kredılerı han, aparlıman, arsa gıbı laşınrmaz mallara yatıranlara yenl krediler bıle acarlar. Tek duşunduklerl .guven ıcınde daha cok kâr yapmaktır. Ekonomımızın ceşıtll eksıklıklerinden pn onemlı ıkısı sermaye ve gırışımcı eksıklıgı ıdı ve lıâlâ gereken, ıstenen duzeye çıkmarnış olmasıdır. Bankacılığımızın oncelıkle bu ıkı t k sığı tamamlayan bankacılık olması gereKirdı. Başka deyımle daha zıyade orta ve uzun vadelı yatırım kredısı açan, bu gıbl yatırımlara or tak olan ve bızzat qırişımde bulunan, bunların ışletme sermayesını s>ağloyan bır bat.kncılık olması gereklı ıdl ve hâla oncelıkle guröklı olan da bu ceşıt yatınm bankacılığıdır. Böyle bır bankacılık yapmış olsaydiK, bcnkalara guven fazla oldurjundan genış kıtıcler kucuk tasarruflarıyla bankaların oncu ve ortak olduğu yatııımlara katılacak ve bugun ekonomık buyukluğu Avrupa'dakılere eş bırcok ıgletmemız daha olacaktı. Boylece genış bır sermaye piyasası da doğmuş bulunacaktı. Oysa tersı olmuş, kaynakların cok onemlı bır kısmı 4 5) DEVLET DES1EKLEME ALIMLARI: Devlet adına zıraı urunlerı satın almak ıcın tarım satış kooperatıflerıne, Zıraı Donatım Kurumunun faalıyetlerını devam eltırmek ıcın bu dukları sonucunu cıkarabillr ve bu eğllımln kıKuruma buyuk krediler ucılmaktadır Bu kresa bır zamanda degışmedığını de so/ieyebl.ldılerin kaynağı genel olarak Merkez Bankarız. sıdır. Aracı Juccarlar istert>e ışletme dışı ta;>ın6) KONUT KREDILERI Bugun konutu olmaz mallarını satarak ışletme sermayesı o,emayan şehıılınin bütcefainde en ağır yuk k>rareksınmelerını karsılayabılır Bu sebepten o r o dır. Kıralar son bır yıl ıcınde %100 artmıştır. cı tuccarların kredılerı bıı noktada dondurjlBankalarımızın olanaklarından konut yapunı. malı. en az 45 yıl kredılerı arttırılmamalıdır. alımı ıcın ıse ancak %2 oranında 4 184 mılyon Ihracatımızın arttırılması en onenm ekolıra kredl verılnıışlır nomık konulanmızdan bıııdır Ihracatçı tucccrın Nufusumuz yılda bır milyon artmaktadır. desteklenmesı geıekır. Fakat ıhracatçı tuuutır Buyuk şehırlerımızgö"ekondu denızı ıcındbilır. lar da otekı aracı tucca.lnr gıbı kazanclarını ış Koylumuzun cok buyuk kısmı ılkel, taş. tcpletme dışı taşınmaz mallara yatırırsa bun'ann rak yıgını, konut denemez yerlerde oturmaktada taşınmaz mallara yaptıkları yatırım kodur dır. Boyle bır ulkcde 4? mılyon ınsana (7,5 nııl kredılerı kesılmelıdır. yon aıle) 4 184 mılyon lıra, 320 330 bm uroeı luccara 52 59 mılyar lııa kredı verılmış olına Fıyatları lıı/la yukselen, pıyasadan cekısı banka kaynaklarının ulke gereksınmolerınlen ve karaborsaya duşen mallar uzennao caden, gerceklennden ne derece ılgısız kullanıllışan tuccarların bankalardakı tum kreciileMiın mış olduğunu qostermektedır Bu acayıp duru kesılmesı bır kural olarak kabul edılmelıdır mun değiştırılmesıne, her yıl hıc değıUe arBoyle bır uygulama fıyat duşmclerme ve tan nufusun gereksınmelerınl karşılayacak bır koraborsanm onemlı olçude azalmasına ve hatuygulamanın yapılmasına zorunluk voraır. ta onlenmesıne kesınlıkle elkılı olacaktır. 7) İŞTİRAKLER: Banka Iştıraklerıne ayrıl 3) ZIRAI KREDİLER Mıllı qelırın %2830'u rnış olan kaynaklar %3,56 oranında 7 244 nııl Ciftcılerce yaratılmaktadır Çıftcılere verllen / ı yon lıradır. raı kredl ıse bankalarca verılmış olan kredıloBankaların Iştiraklerınl artıncı ve buı Inra rın ancak %9,5'dur. Bu da 18 273 mılyon llrnhalkı ortak edlcı bır uyguloma yeni yatınnılar dır Çıitcı nufusun 4 mılyon aıle oldugu duşuve sermaye pıyasasının gelışrnesı yonunc'en nulur8e cıftct ıle aracı, sanayıcı arasınaakı kor cok yararlı olacaktır Meslek krodılerl ıle bekunc tercıh farkı meydana cıkar. ledıyelere ve halka kredılerı de gelecek yazıınOysn halkımızın artan nereksınmeleıının karşılanması, ıhracatımızın arttırılması ve ta da ışleyeceğım. rımsal hommaddeye dayanan sarıayımızın golışıp buyuypbllmesı ıcın tarımsal uretımın hız(*) Devlet Yatırım, iller Bankası, Sumerbnnk, lı bır şekılde arttırılması qerekmektedır. Etlbank ve Denlzclllk Bankasının 02 kavnakları, bunlann kendl Işletmelerıne yapTarımsal uretımın hulı bır şokılde artırıltıkları yatırım ve verdlfli krediler konu aıması başta sulama olmak uzere zıraı alana cok •ıdır. daha fazla yatırımln olabılecektır B ÇAĞRIŞIMLAR Gorunum 12 Mart oncesi gunlerl epeyce anımsatıyor. O gunlerde de Turk toplumu hızla bir noktaya giderken daha cok buyuk kenllerde her gece bombalar patlardı. Bom baların hedeflerıne bakılınca da hetkes falllerin bazı sol gençllk grup'arı olduğunu duşunurdu Gençlık kesımlndekl şiddet tırmanışında baş rolu oynayan komandolar o gunlerde yine pıyasadan cekılmlşlerdı. Karsısında rakip bulamayan ya da rakıbin nerede olduğunu anlayamadığı içın golgesıyle dovuşen boksorler kalmıştı sadece ortada. Ama rukıp, kımseye hısspttirmeden çoktan arkadan dolaşıvermiştı . Bir de o yuzlerce bon.bayı aslında klmln attıgı hic bır zaman anlaşılamadı ya da belgelenemedi. Ama «tarihte llk kez dram olan bir olay, blr kez daha tek rarlanırsa komedi olur» der unlu bır duşunur... GıDıCı Ml, KALICI Ml1? Onumuzdekı gunler İkinci MC'nin kendisl hakkında, kendi gelecegine illşkin olarak neler duşundugu konutunda oldukca aydınlatıcı olacaga benzer. «Asayışı saglomaya yonelık onlemler» ya da acık blr Turkçe'yle «sola karşı glrişllecek yenl baskı uygıılamalan» bu yönde blr Ipucu olacak. İkinci Ipucu Ise «acil ekonomlk tedbirler icraatı» olacaga benzer. Teknisyenler tarafından hazırlanan ve Sanayıciler ve Iş Adamları Dernegi'nin onerlleri lle IIgınc ozdesllkler taşıyan «ekonomik tedbirler raporu» genel cizglleriyle kalıcı bir hukumetin uygulayabllecegi unsurları ıcerlyor. Agalıgıyla ovunen MHP'Iİ Gumruk ve T«kel Bakanının «acık sozlulukle» erkenden duyurduğu tekel zamları da bu nitelikte Uzınanların Demlrel'ln onune getirdıkleri oneriler sermaye cevrelerl dışında genlş halk kıtlelerl tarafından sonucları en olumsuz biclmlerde yaşanocak oneriler. Sıyasal ve ekonomık alanda boyle bir yonellm lclne glren bır hukumetin yerlni kolaylıkla terkedlp etmeyecegi tartışılır bır konu .. Bir Daha, Sil Baştan., OKTAY AKBAL Evet Hayır TARTI SMA NASIL BİR MUHALEFET? îkincı MC'nın gıhenoyu al masıyla CHP parlamentodakı pskı gorevıne donüyor. Kokenı 1950'lere dayanan muhalefet pıatığınden hareketle ('HP nın «uç keteli terazı» htıküme tıi'i zorlayacagı konusundH kuşkıımıız yoktur. Ancdk, yaşadıgımız geçmış donem bı/c şunu kanıtlamıştır kı, paılampntonıın boyutlarını aşmavan bır muhaletet, MC pıutılenm yapiîjtıran tutkal nitPİıği taşımdkta ve gerlcilige stlrpklılık sajrlamaktndır. Eu durumda karşımızaı feni bır sorıı çıkıvor. nasıl blr mıılıalpfpf Elbettekl CHP'nin nıu halefet taktıSlnı saptayacak defiılız Ancak, değışen dünva've ulke koçullan i(,ındp bu dp ğerlendırme yaparak kıştsel ttnpıılprimizl sergılemek istiyoruz. Sayın Ecevıt'ın <ıek,onomik Ktjç kırmn ehndcy.se sıyasal guç de onun elınricclır» savını hareket mıktabi yapmak istıyoruın. Tarıhsel duuununıın s? reftı olaıak rmpervalızmın bunali'iıı, ulkpmız çibı a? Kc''i'?" mış ve dı%,a buğıınlı yeılerUe MC tıpı faşıst ıktıdarları ayi'k td tuHnava (,alı>ır Kmppryaııs4uııı çkanomık ol ğ ş, skıvzmn de bunalım nokt.ısı ayııı olacakrır. 1 Bo^te durumdH, uıprttnr'föaçlarını plınrlp bulunduıan suv, bıınalınıa ragmen siyası iktıdarı ayaküı tutuyor^. çozumün anahtarı ış.çı sınıfının clınde dempktır Egeı bojle ulkoleıdckl demokratık kitle vp mfslek Hrgutleri bunalımın kendi yapılarına yansımaMnı ıstıyorlar ve tavır alıvorlarsa, çozümün genel anahtarı halk güçlerının elınde demektır. Anrak spvimsız olanı. ülkemizdeki toplumsal yapı farkının sıvası yondpn dagınıklıgı da pe^ınden getırmet>uiır. Sevınrtlrici nlanı ıse, merlisın diMnda kalanların polıtık bilinçlrnmr' hızının 7^ırnan zaIrinrip tutnria, hn yapıcılık (I) MC'nırı omrunu ıı/atacağı gıbı, dağınık şekılde gelıspcpk olan toplumsal muha lpfetın kanla bastırılmasını pp 5ınrn getlrccpk ve ypnılgı halkın olacaktır önenmizl o/etlerspk; paılamento içı muhalefet, parlamrıı to dışında Relışerı muhalpfptle btltunlpşir vp hanRİ kosul altıtı da olursa olsun MC iktıdarını yıkmak tpk hPdef olıırsa, CHP t<HrtjtoMt görevıni yerine getir^ raiş olur. WT>üf<ll'inak ncrpkir kı; hallc" RtK'lertnm ıstpmedıgi ve çaftın KPiısınde olan bu ıktıdaıı yıkmak lçın sPİıştıriİPCPk hcr yı kıu muhalelet, aslında pn yapıcı olan ııuıhalPtettıı Tahsin M HOîyATAK MECLİS'E BAŞKAN ARANIYOR İkinci MC yavaş yavaş havaya girerken arap sacına donon bır konu da, Meclis Başkanlıgı sorunu. Tum slyasal partıler kendisinln ellnden goleni yaptıgı, ancak dlgerlerinin Mıllet Meclisine yenl başkanın secilmeslnl engellediği kanısında. Ecevit'e gore de «Meclis Başkanı «eCİmını blr yana bırakanlar devleti tahrıp edlyorlar». Meclis Başkanının secilememesi belki de, ulkemizdekl slyasal ca tışma ve gerginlfgin hangı boyutlara ulaştıgının llglnç bir gostergesl epımiz kırgınız. Birşeyler vltlrdlk: Umudumuzu, güvenlmlzl, dıranclmlzl. Boyle ctnlar hep olur, hep yaşanır. Bekler beklerlz, ugraşır ugraşırız, tam «bu kez oldu, bu kez başardık» derken, blr yeıden kırılıverlr, kopuverır, bozuluverlr o ortaya koyduğumuz yapıt... Haydi al baştan 1 . Basyazorımızın bir kitabı var. «Sil Baştan». Bu guzel adı ben de koymak Isterdlm blr kitabıma. Yıllardır, cok partlli adı verllen bu duzene gectıglmiz gunden berl blr şsyler yazıyor, yapıyor, yaratıyoruz. Ardından da tebeşirle karatahta ustune yazılmış yazılnrı sılercesine, hepslnl blr yana atıyor, ortadan kaldırıyoruz. Bunu alı^konlık halıne soktuk! Neyse ki arada blr kotü şeylerl de sllmeyi başarryoraz. Ardından durutrl değişfyof, bu k&z eskl kd< tulukler, çırkinlikler yenlden ortaya çıkıyor. Haydi sil, yenl baştan!.. 5 haziran seçlmlnden cok şey bekledlk Hepimlz. Başta ben... CHP'nin, daha dogrusu Ecevlt'in liderligindekl bir kadronun bu seçimdn ustun çıkacagına inandık. Biraz da oldu bu... Seclm oncesi tahmlnlerde CHP'nin en cok 220 sandalye alabileceğinl söyluyordum, 213 oldu. inanıyorduk ki, CHP Meclıs'teki sondalyelerın yarıya yakın bolumunu kazansa blle Ister Istemez iktidar olur AP kendi isteğiyle iktldarı CHP'ye bırakır. Yeniden bir MC seruvenıne atılmak istemez. Iklidarda olmak, zaten bir ozveri Işı, bir buyuk caba işi .. Olmadı bu Bay Demlrel ille da iktidar koltugundtı oturmok ıstedigi ıcln . İktıdarı bir kaptırırsa yurttaş olarak buyuk sıkıntılara duşeceğins lnanmış bir kez. iktidar suresınce en kucuk bir başarı gostermese de, yurt ve ulus ışlerlni busbutun çıkmazlara soksa da; her gun genclerlmlzin ccnaze torenleri sokakları, caddeleil kaplasa da; dış ve iç sorunlar her gun deuleşerek buyuse de, aldırmıyor, tek derdi, lek ugraşı Işbaşında kalmak . Zamanlama denen sanatın ustası, kombınezonlar kurmanın uzmanı, dunku duşnıamyle dost olmanın bocerıklısü. Ne yapıyor, odiyor yenl ortaklıklar kuruyor, duştugu yerden kalkıyor, bır de bakıyoruz iktidaıın baş koltuguna kurulmuş! Cocukken bır oyuncak vardı, hepimlz cok severdik oııu, atardık, devirirdık, yine ayakta kalırdı. Adı da «hacıyatmazndı bu kucuk oyuncagın! Kac kez «şapka» cıkardım bu başarısına, unuttum sayısını! 12 Mart fırtınası ona karşı koptu. Ne yaptıysa, o 1 fııtınayı atlattı, hatta kendi yanına çekmeyi başardı 1973 secimlerinde yenlk duştu, yedı bucuk ay sonra iktidarın başı oldu yeniden, hem de iki bucuk yıl suren bir kablna1 nin başbakanı .. 5 haziran 1977'de bir kez daha yenildı Ecevıt'in CHP'si karsısında... En buyuk parti CHP'ydi artık. Hem Meclıs'te, hem Senato'da AP eski onemlni yitirmistı. CHP 213 sandalyeyle ne yapar eder iktidar olur dedik. Olmadı, olamadı Bıınccı destek, bunca caba, bunca yardım, boşa gittl. ikinci MC yeniden ıktidardodtr. Tiırk halkı yeniden umutsuzluk batağına saplanmıştır. Katillerl belli olnıayan clnayetlcr salgın halinde surup gitmektedir. Ne elektrik var, ne benzın, ne mazot, ne ekmek, ne şu, ne bu!... Olan, yalnızca Demlrel'll, Erbakan'lı, Turkeş'll Ikınr.ı MC İktldarı .. Hıc bir şey yoksa da MC varl Yetmez ml sıze? Evet, heplmiz s«clm kırgınıyız, uzgunuyuz, karamsarıyız Dogrusu, ben de blr sure yazmak Istemedim, konuşmak blle! . Ne var kl bu topragın ınsanlarıyız, herşeylmız bu topraklarda Bugunumuz, yarınımız Ne yapıp edeceğlz Turk halkının geleceginl yaratacağız el blrlıgıylo. Barı»ı, duzenl, mutluluğu kuracagız. Bızlere guzel yarınlar yaratacagına soz veren, inandığımız blr lider, bir paıti bugun Meclis'teki sandalyelerln yarıya yakınını elde ettl. Yuzde kırk Ikl oy oranına ulaştı Bu, az başarı mıdır? Hanginlz Inanıyorsunuz, Bay Demirel'ın gosterdlgı «hacıyatmaz» ustalığmın blr yaşam boyu surup gidecegine? Sagduyuya karşı blr Inanc olur bu. Gerceğe karşı bir Inanc oıur .. Turk halkının billnclenme akımı hızlı blr tempoyla ilerlıyor, bu tempo gunden gune hızlanacak, geometrık bir bicimde hem de .. Kırgınlık, uzgunluk, karamsaılık, yenilmislik duygulorı kapı dışarı! Sil Baştan dıyecegiz blr kez daha . Ama 1yı, yaıarlı, olumlu ışlerı, davranısları, sonucları degll, kotu, yanlış, bozuk Işleri silip atacağız Yeniden kuracagız halkımızın guzel yazgısını, aydınlık yarınlarını . Umucla Inanırım ben Bılıncll bir cabanııı, billme dayanan bir kafanın halk gucunun yaratacağı guzel yarınlar ellmlzln uzanacagı kadar yakındadır. Olmuş blrer meyve glbl o oydmlık gunler... Oyleyse, bezglnlık, karamsarlıga paydos... Yeni blr gucle yeniden başlamak savaşıma... H bonıtlarm atma , JE.NERATÖR, ÇAĞI Sıyasal ve toplumsal karanlıklara alışan Türklye halkı gerçok anlamıyla da karanlıga alıştı sayılır. Toplumsal gelışımlne taş devrınden başlayan insanlık atonı cagıııı geride bııakmaya hazırlanırken blz de |enerator cağına glrdlk. Bazı hesaplara gore jenerator evde blle elektrlkten daha ucuza geliyor. Gectigimiz gunlerde ulkemizde belki de en cok konuşulan konu elektrik kesllmeleri oldu. Ama bu yenl ezlyete karşı da herkesin tepkısi degişlk oluyor, klml «Kesllmese yabancılık cekecegiz» derken kıınısi de «yominle sınır hastası olduın, catacak İnsan arıyorıım» dlye ofkesını ortaya koyuyor Nitekım gazetemizde yer alan bir haberde de sinlr ilaçları tuketimının geçen yıla oranla yuzde 40 arttığı, bunun temel nedenlnln de toplumsal sorunlar oldugu anlatılıyordu. \ • " ' **• • • » , , „ , . paıituncııiii dısınrla oluşan RUÇIU muhaletete siyası oncuHlk ynpatak orgut gpıpksınımi duvıılucaktır. FgPr CHP siyasl onruliık RÖre\ ım «yapıcı muhalefpt» arı Bu dttrtımtfk 'Üüıİ okrik: HACI BEKTAŞ VELİ'NİN KONUMU «Asıatıc» toplumlarda sık bik goze carpan baş kaldırmaların cogu kez dııısel bır şemsıye altında toplanması kuşkusuz bırrastlantı degıldır ozellıkle Turk toplumlarında gozlenen dınsel yapının farklılığına «uslun kabıle despotızmı» de eklenırse bu cıkışlann zorunlulugu daha belırgın bır bıclmde anluşılır Ornegın, gerek Seleukkı toplumunda. gerekse Osmanlı toplumunda, yonetıcı kesımle burıuvazı dınsel kuralları saygılı bır bıclmde uygulama larına rağmen, koyu ve karanlık bır dunyaya gomulmeyı cıkarlarının gereğı saymışlardır. Oysa genış halk yığınları dalıo ılımlı, hoşgorulu ve bevencendır Ancak, hem dın anlayışları hem de doflal olarak cı karlorı acısından rahatsız olmaktadırlar. Pro( Kafesoğlu «baba» dıye anılan ve sozu edılen qonış halk yığınlannın on derlığını yapan bu kolonızator dervışlerın yonetıcılerle olan dınsel goruş ayrılıklarını şoyle degerlendırır «baba'lar ıslâmıyetın eskı Turk geleneklerıno uyqun duşen sufıyano fakat halk tarafındarı anlaşılacak derecede basıtleştırılmış. dolayısıyle oldukca bozulmuş ve Selcuklu devletlerının resmen kabul ve nıudafaa ettıklerı sunnl ınanclardan cok farklı bır şeklını telkın edıyorlardı » Ancak Selcuklu yoneticılerlnın sunnl ınancları duzenlerının yurumesı ve cıkarlarının qereğı doğrultusunda yorumlayıp uyguladıkları gerceğı unutulmamalıdır Kur'anı Kerım'ın âyetlerı guncel konulara gore yorumInnmakta. taht sorunları bu cerceve ıcınde ele alınmaktadır «Şımdl sen yanımızda emlıı va mekinsin» ayetı hukmune buyuk sultanımızın lutuf ve keremınden rıca ederlz kl.. Sultan tahmlnl gercekleşlnce <Yarabbı bana mulk verdln» ayetı nı okuyarak «Selcuklu tahtı bu tur ayetler okunarak dolup boşalıyorcu Selcuklu hukumdarları Turk olduklarını bıle unutup bırer «islâm Sultanı» olmnya ozen gosterıyorlardı Baba Ishak Bedıuttın bnşkaldırrtıalan hep hıı qeıcegın ışırjında değeı lenrlırılmelıdır Hac 1 Bektaş Velı'nın konumıı gunoel ve cılız tnrtışmalar aıa sından çıkarılnmanıışsa bu, «şark kafası» taşıyan yonetlcılerın yozluğuna verılmelıdır. Onlara kalırsa Hacı Bektaş VeII bır «sofbdlr, yeşıl renklı bır evlıyadır Turbesıne «coput» bağlayıp bır dılekte bulunmaya yarar. Hocı Bektaş'ı carpıtmak, gok olcusunde değerlendırmek onlar ve duzenlerı Icln tenıel koşuldur Oysa Hacı Bektaş Veli bır halk onderıdir. oydınlık ve ışık yanlısıdır Ayaklorı yere basan bır klşıdlr. Eğrı duvarları duzelten, susam yaprağı uzerlnde namaz kılan blr keramet şeyhl değildır. Selcuklu bozuk duzenlne karşı duzenlenen savaşımın ıcınde yerlnı almış bır devrımcldır. Hacı Bektaş Vell tasavvuf ekolu Içinde yer alır. Tasavvuf mıskınler tekkesı Icınde gozlenen bır ekol değıldlr. Akıl ve bllım yoludur. Hancerlıoglu'nun tanımıyla tasavvuf felsefesıne gore «ınson, Tanrılık duşunce ye blr takım kurallara boyun eğerek dea.il, gonul yoluyla u Inşır. Bu kurallor, bılqısızlerı adam etmek ıcın gereklidir» Tasavvuf bılginlerl İslâm dinının kurallarını skolâstık medrese anlayışının otesınde, «cağ larının olumlu bilimlne gore» yorumlayıp deqerlendırmişlerdır. Tanrıyı aravan kendlnde aramalıdır. Hacı Bektaş'tan, Yunus'tan Attar'a uzatılacak clzglde insan aklının egemenlığı on plânda tutulur. 13. yuzyıl tosavvuf bilglnlerlnden Ferıduddin Attâr'ın Mantıkuttayr ndlı oyküsü quzel blr ornektır Mılyonlarca kuş, Anka ( = S ı murg) kuşunu qörmek Icln Kaf daajna doğru yol alırlar. Kaf doğına vardıklarında otuz kus ( simurg, aynı zamanda otuz kuş demektır) kalmıştır «Kuşlar slmurqa bakınca o rnda ancak kendllerınl qorduler.. Kendılerlne bakınra da orâda sımurgu Blr anda sımurQO da baktılar. kendilerıne dp Bu sefer her Ikl baktıkları da ekslksi7 artıksız blr sımurgdan Ibarettl» Hacı Bektaş'ın kurduöu Bektaşılık ekolünden Alevıllâe uzar tılarak clzqldekl All mtto .ıınn ve sevgıslnl bu qercekcllıqe davandırmak aerekır Aydınlını sevmevenlerin kem aozlprı bıl qı, ışık, hoşqoru ve sevecenlık rlolu bu kesıme daıma bunun icm kara kara bakar. Hacı Bektas'ın k'onumu. ylrmınci vuzyıl başındo bu npdpnİR henuz tartışma konusu yooılmaktadır. Hacı Bektaş VPII' nın aydınlık clzqısınde duzpn lenen anma torenleri ışık yayılır gerekcesıyle gectlğımız yıl larda engellenmeye calışılmıştır. Tüm pngellemelere rağmen Hacı Bektas'ın saalıkh konumuna, aydın flklr ve duşunce yapısına ve bunlann yaygınlaş masına zincir vurmayı kimse başaramayacaktır. Abdullah TEKİN DIŞT A iŞSıZ AJANLAR NE YAPSIN? ABD Dışlşleri Bakanı Cyrus Vance, Ortadoğu sorununda bır uzlaşma saglamak amacıyla cıktıgı gezıden olumlu bır sonuc alamadıgını ılan eder, Ingıllere Krallcesi Ellzabeth de Irlanda'da genış protesto eylemleriyle karşılanırken ılgınc bır haber ABD'don geldı CIA, gızlı servıslerınde yuzde 15 oranında «tensıkat»a gıdıyordu Resmı acıklamaya gore bunun sonucunda 800 kadar ajan işsiz kolacaktı Ancak bu aıanlar tecrubell olduklarına gore hep İşsiz kalmayabillrler Örneğin başka ulkelerde CIA ornegine uygun facliyet gosteren orgutlere gırip deneylerinden onları da yararlandırabılırler Boylece hem verimsiz blr durum onlenmiş olur, hem de o ulkelordeki orgutler «kendi işlerinl kendı gorur» duruına nellrler. Elemanlar aranıyor. Buyuk oır ıiaç fırması, Kalıte Kontrol Departmanı ıçın aşağıdakı nıtelıklen haız elemanlar aramaktadır Mesul mevkıe petırılmek uzere, çok ıyı Ingıhzce veya Almanca bılen, ıyı beşon ılı«<kılere sahıp 3 0 3 5 yaşlarında '<imya Yuksek Muhendisi, Kıı.ıya Muhendısı veya Kimyager, Cumhuriyet ılaç ve benzerı ımalatı veya kalıte kontrolunda 35 yıl tecrgbelı, dınamık Erkek Eleman, Vctcrıner Preparatları araştırmanolıştırmesı ıçın • ıyı Ingılızco veya Almanca bılen, 23 yıl ış tecrubesı olan Eczacı, Kımya Muhendısı veya Kimyager ,<esınlıkle gızlı tutulacak yazılı muracaütların, P K 1 f Lcvent eîdresme TEKNİK ' lumuzuyla yapılması rıca olunur KAYBI MIZ Tuık Tabıplerı Bıtlıgı Merkez Konbeyı uyesl, yaşamını ınsanlığa adamış devrımcı aıkadaşımız, Dr. Ömer KUTLU'yu bır trafık kazasında yıtırdık Aılesının ve sevqılı eşl Dr. Emel Kutlu rıun acısmı püylaşıyoıuz Acısı yolumuza ışık olacaktır. TURK TABIPLER BİRLİĞI IZMIR TABİP ODASI Cumhurıyet 7650 ': ENGLISH TEACHERS REÛUIRED (Ccna|ons 1207) 7635 DURNA 1 1 e ZeM ERKAN Evlendller 14 ağustos 1977 Saygıdeğer Yardımsever Dostumuz! £ A NEVVLY ESTABLISHED PRIVATE LANGUAGE SCHOOL IN BAKIRKÖY IS SEEKING ENGLISH TEACHERS WITH THE FOLLOWING OUALIFICATIONS: Candıdatpş should have a mınımuın teachıng expsrıence of three years Candidates should prefcrably be below 35 years of age. Thoy should preferably have near natıve com, petence In Engllsh. A T E F L degree or dlplomn Is deslrable HEDEF, DEV BİR DENİZ GÜCÜ! TÜRK DONANMA VAKFINA YARDIMLARLA YAPACAGlNIZ BU HEDEFE ULAŞABİLİRİZ Ankara m • « « » » » • • » • • • # • »•»••••»»•••€>••••••#••• (Cumhurlyet 7648) Cumhurlyet 7647, Issız ve voksul sakatın: aıda. tedavl ve bırcok önemII aereksınmelerinı. sakat cocuaun. sakat arabaşı. vurumesını saalavıcı her turlu arac ve okul aıderlerınl deâerll vardıınlarınızla aercekleştlrmeue calısmaktavız. Her vıl olduâu aıbl bu vılda ramazan avı nedenlvla muhtac uvelerımıze 24 Aâustos tarıhınde riaöıtım vanmak uzere aıda vardımı kamrjanvasını baslatmıs bukmuvoruz. Bu volda vapacaâmız her turlu katkı ıcln şımd'den tesekkur ederız. TÜRKİYE SAKATLAR DERNEĞI İSTANBUL SUBESİ Tel : 21 88 82 PLEASE CONTACT 72 21 44 FOR AN INTERVIEVV (Cumhurlyati 7645)