Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Sosyalist harekette çok merkezcilik kavramı Sovyet Komünist Partisinin 20. kongresinden sonra başladı • BERLıNGUER'E GÖRE ÇOK MER KEZCıüK KAVRAMfNIN YAYGIN LA5MA51NA. SOSYALıZME GıDES AVRUPA ULKELERıNDE YENı ÛR NEKLERE DUYULAN OZLEM YOL AÇTI. Sovyetler Bırlığı'nın Ispanyol Komunıst Partisı Genel Sekreten Carnllo'yu hedef alarak • Avrupa komunızmını» eleştırmesı, «Avrupa kornunızmı» goruşunun yenıden guncellık kazanmasma yolaçtı. ABD Dışışlen Bakam Cyrus Vance, «Avrupa ul.<elennae komunıst partılerın hukumette gorev aımaları, .\ATO ıttıfakından çok Sovyetler Bırlıgı'nde sorun jaratacaKtır» dıyerek Avrupa komunızmını buyuk bır tehlıke olarak gormemesıne karşın, ABD nın eskı Dışışlen BaKanı Kıssınger Avrupa komünızmuıın «Lemnıst yuzlu sosyal demokrası» oldugu gorusunu savunmaktacır ABD Başkanı Caner ıse Londra zır\esınde Batı Avrupa uîkelerınde seçım yoluvla îKtıdara gelecek partılerın kuracagı hukumetlere karsı ABD nm karşı tavır almayacağını ıfade ettı, ancak demokratık hukumetlerı tercın ettıklerını açıkladı Başkan Carter, «Batı Avrupa ulkelennde totalıter unsurların etkın ya da oelırleyıcı olduğu yonetımlerın ıktıdara gelmemelenrn umut edenz » demıstı Italyan, Ispanjol ve Fransız komumst parlu rınce benımsenen Avrupa komunızmının temelınde, komunıst partılerın parlamenter demokrası ılkelerıne saygı gostererek ıktıdara gelme goruşu yatmaktadır. «Çok merkezlılık» ka\ramı \e sosyalızme geçış jollarırun • çokluguna. ılışkın gorusler, Staiın sonrası doneme, janı sovyetler Bırlıgı Komunıst Partısı'mn 20 Kongresinden sonrakı doneme rastlamaktadır. «Çok merkezhlık» goruşunun en etkın savunucusu Beriınguer «Avnıpa komunızmı» terımını Kendılerıruı oulmadığım, ancak bu terımır! bu derlı jajgınlaşmasma Batı Avrupa uîkelerınde toplumun sosyalist vone donuşurken venı orneklerin ortaya çıkmasma karşı duv'iılan ozlemın yol açtıfını one surdu Klasık Marksıst kuramlan bır tarafa ıten Avrupa komumzmı. sosvalıst yonetım bıçırmne ancak ve anrak demokrası \e ozgurluk ıçınde gıdıleceğını savunmaktadır. Avrupa komumzml goruşunu savvınan Italyan Komunıst Partisı Genel Sekreten Berlmguer, Ispanyol Komunıst Partisı Genel Sekreten Carrıllo ve Fransız Komunıst Partısı Genel Sekreten Marchaıs kapıtalıst Avrupa ülkelerındpkl vapısal değışıkhkler \e gelışmelenn saga doğru oegıl de kendı \apısal O7ellıklen ıçınde kalarak sola doğru olduğunu ıfade etmektedırler. SOVYETLER BİRLİĞİ'NİN AVRUPA KOMUNIZMINI İNİ ELEŞTİRMESİNİN YOL AÇTIĞI TEPKİLER YAYILIYOR Hazırlavan: Hülva KARADENiZ Sovye'ler Bırlığı'nın Ispanyol Komunıst Partisı Genel Sekreten Santıago Carılicvu hedef aıara* ılk kez açıkça Avrupa komunızmı gorusunu eleştıımesı çeşıtlı tepkı ve yorumlara yol açtı Sovjetler Bırlığı'nde yayınlanan haftahk dış pohtıka derg:sı <Novojo Vremya» «Yem Zaman» ın son saıı^mda fi2 yasmdakı Ispanjol Komanıst Partisinin Genel Sekreten Carrıllo, Suvyet aleyiıtarı goruMerı ıçeren «Avrupa Komunızmı ve Devlet» kıtabından oturu kınanırken ılk kez Avrapa Korr.unızmı djnya komunıst hareketını parçaıamak amacıvla Batıh komunıst partıler tarafından uyaurulan ourjuva goruşu olarak nıtelendıraı ttalyan Ispanyol ve Fransız Komunıst Partı!e;: tarafmdan benımsenen Avrupa komunizmı gorusunun Sovvetler Bırlıgınce emperyalızmın 1e ger.cı guç ern çıkarları ıle bağdaşan ve gerıcı emperyalıst guçlerın uzıın suredır dunva kmıums: hpreketını bo'.me çabalarının bır sonucu olarak yorumlanmasına ılkın Italyan Komunıst Partısı karjı çıktı ve Sovyetlerın Carrıllo yu eleştırmesmı şıddetle kmadı Sovyet dergısı «Novoyo Vremva.da «\vrupa konıunıznıı burjuva sıvasal teorısyenjerınce u;. durulmuştur Gerçekte bır tek komunızm vardır Bı; komunızm Mark Engels ve Lenın ın kuramlanr.ı oluşturduğu bıhmsel komunızmdır ve bılmsel komJr.:zm gnnumuzdekı uluslararası "<o munızm hareketını yonlendıren kuramlan behrler. denı.mesme karşı çıkan Italyan Komamst Partısı yetkılılen «Komunıst partıler bagımsızdır Her partı ıs'edıgı ve seçtıgı goruşun sonımluluşunu tasır Carnllo nun da temsıl ettıgı Avnına komumzmı gorusune kımsenın Karşı çıkma je'Kisı joktuı» (ledıler Italvan Komunıst Partısı Genel Sekreten Ennco Berhnguer, Sovyetler Bırlığı'nın Avrupa ko mvmızmı goruşumı kınamasma ıl.şsın bır açıklama vapmaktan kaçınmaktaaır. • Proletaıya aıktatoriugu> \e .t»ıVPrr.a«jo' alızm» konulannda klasıs rnarksıst jaklaşımdan Batılı Komunıst Partıler ıçınde ılkm avıılan Italvan Komurıst Partısı, komunızmde çogulcu ve dernok rası anlayışının partı kuramcısı Antomo Granıscı' Jeune Afrique dergisine göre, Ecevit DemireFin anarşi ortamındaki yönetiminden tedirgin olan Batının güvenini yeniden kazanabilir,, PAR1S, (Cumhuriyet Bürosu) Fransa'da çıkan \e Afrnca ulkelen ıle uçuncu dunyaya yonelık ytıksek tırajlı haftalık dergılerden «Jeune Airıque» (Genç Afnka), 1 temmuz sayısında çıkan Turkıyedekı sıyasal durum konusundakı uzun bır yazıda, «Ecevıt, Demırel'ın anarşık ortamdakı yonetımınden tedirgin olan Batılılann guven ve saygınlığını jenıden kazanabılır» demektedır. «Bulent Ecevıt'm Handıkap ve Kozları» başlıklı bu jazıda yenı Başrjakanın azınlık hukumetını kurdugunu \e ılk aşamada ışadamlan, sanayıcıler ve ordunun destegını sagladıgı beurtılerek, ozetle şunlar eklenmektedır. «Ozan, ülozof. ve stratejıst olan Bulent Ecevıt, samımı bır reformcudur ve Dr Kıssınger'le olan dostıugunu saklamamaktadır. Parlak ve kompleks bır kışüığı olan >enı Başbakan kendısı gıbı çeiışkılı bır ulkenın ıktıdar dümemru elıne alnaış bulunmaktadır. Oıtadoğunun bır den sayılan Turkıje, dokuzlar Avrupa'sına gırmek ısterken kah ayrıcalıkları, kâh benzerliKİerını vurgulajarak bu ıkı dunya arasında tereddut etmektedır Bolgede demokrası ornegı olan ulke, ortanın sağından ortanın soluna kadar bır kutuplaşma gosterırken, yaygın şıddet e>lemlerı de surup gıtmektedır. Nufus artışındakı hız sonunda 2000 yılında Sovjetler Bırlıgı nden sonra Avrupanın ıkıncı bujnık ulkesı olacaK Turkıye, Batı dunyasmın da onuncu ekonomık gucu olmayı ummaktadır. Bugun ise mıljonlarca ışsız ve okuma yazma bılmeyenlerle gen kalmış bır ulke gorunumundedir » Başbakan Bulent Ecevıt'ın ozjaşanundan da ozetle soz eden dergınjı yazarı, kendısının Çalışma Bakanlıgı yaptığı donemde Turkıye'de ılk kez grev hakkını da yasalaştırdıguu hatırlatmaktadır. Ecevıt'ın, CHP'yı halka yonelttıkten sonra partının guçlendığını de ekleyen Jeune Aınque dergısının yorumcusu aynca şoyle demektedır: «14 ekım 1973 seçımlennde sosyal gırışımlen sonucunda partının elde ettıgı ılerlemelerle yenı bır hamle vaptı. Ilk kez bu seçımlerde, Adalet Partısını gerıde bıraktı. Ancak o donemde MSP'nın, sagın (2) nolu lıderı sayılan Erbakan ıle bır koalısyon yapmak zorunda da kalmışu. Bu da programını uygulamasmı engelledı. 1974'te ıktıdardan çekılmeden once ve eskı dostu Dr. Kıssınger'm de guvencesını aldıktan sonra Kıbns'a çıkartmayı kararlaştırmıştı. Boyleükle aydın, romantık ruhlu ve bır zamanlar Turk Yunan dostlugu üzenne şıırler yazan Ecevıt, Yunan albaylannın darbesı sonunda Kıbrıs'takı kardeşlermın yardırnına koşmaktan çekınmeyecektı Bunun sonucunda da ordu ıçınde ve mıllıyetçı çevîelerde yenı destekler saglajacaktı. Ecevıt'ın ıstıîasından sonra aşın sağ partılerle bır koalısyon kuran Suleyman Demırel ıse kalkınma hızım artırdı. Ancak bu kalkınma polıtıkası yalnız; burjuvazının çıkarlanna hızmet ederken ulkenın nufusu ıse ış olanaklarından daha hızlı bır bıçımde bujouneje devam edecektı. Enflasyon, dış odemelerdekı açıkların büyumesı yabancı ulkeleraekı ışçılerın donuşu ıle ışsızlık gıbı sorunlardan başka sagcı partılerın karıştıgı bır dızı skanüdllar da ortaya çıkmıştı. Bunlann sonucunda da hukumet, Ecev^t'ın erken seçım yonundekı baskılanna boyun egmek zorunda kalmışür. «Bulent Ecevıt bugun yenıden ıktıdarda ıken programını uygulayabılecek mı? Bu progTam ıç polıtıkaaa reformıst, dış polıtıkada da mıllıyetçı (bağımsız) bır polıtıkayı ongoruyor Seçım kampanyasında da savunduğu «nalk sektoru» polıtıkasını uygulamak ıçın de beklemesı gerekecek. «Yunanıstan'la Ege ve Kıbns sorunlanna üışkın anlaşmazhkları ele alması da guç olacaktır. Ecevıt, Turkıye'de (Kıbns kahramanı) sayıldıgmdan, ıhanetle suçlanmadan odunler verebılecek tek polıükacıdır. Ancak sag ve ozellıkle tum adayı fethetmek ısteyen Erbakan, kendısını donemeçte beklemektedır. Bununla beraber, CHP hderınm elınde kozlar da vardır. Kamu ozgurluklennı yayarak sağcılann terorızmını durdurmak, Komunıst Partısını yasalaştırrnak ve sendıkal haklan genışletmek amacını da guden programı ulke çapındakı destegını daha da guçlendırecektır. Bunun sonucunda ıse seleflerının boşuna aradıklarını elde edebüecektır Demırel ın anarsık yontemınden ve odemeler dengesmdekı açıklardan tedırgın olan Batıbların guvenını yenıden kazanmak » Dergi, Başbakan Bülent Ecevit'in Çalışma Bakanlıgı yaptığı donemde Turkıye'de, ilk kez grev hakkım yasallaştırdığını belirtiyor. Dokuzlar Avrupasına girmek isteyen Türkiye kâh ayrıcalıkları, kâh benzerliklerini vurgulayarak bu iki dünya arasında tereddüt etmektedir. BLLENT ECEVIT «Kurduju azınlık rjukumedııı ilk aşamada ış adamldrı, desteklijor.» saııa^ıcılcr \t urdu nın Lenınızniı ;. orumlarKen geLşırdığml savunmaktadır Çok paıtılı sısteme oagji oidu».larıru açıkıayan Italyan Komunıst Partısı II Dunja Sa vaşından sonra jururluge gıren Italvan Anayasasının Aviüpa komunızmı goruşunu ıçerdıgını one surmeKtedır Itaıyan Komunıst Partisinin hemen ardından Ispanyol Komunıst Partısı de Sovjetler Bırlığı'nm Avrupa komunızmı goruşunu eleştırmesıne karşı çıktı ve IKP Merkez Komıtesı vayınladıgı bıldırıde, .Carrıllova karşı Sovye'lsr BırLğm^e glrl şılen saldınyı rum partıje karşı yapılmış oiarak kabul edıyonız» denıldı IKP, aynca Sovyetler Bırlıgı nın Avrupa komunızmı gorusune Karşı yonelttıgı salaırının esa"! oUrak demokratiıc auzeyde çalısmak ıstejen tum Komunıst Partüerı hedef aldıgım one surou IKP Merkez Komıtesı Sovyetler Bırlıgı'nm Avrupa komunızmı goruşunu eleştırmesınden oturu artık sosvahzm ıçm sıdeal model» olmaktan çıktığını da vurguladı. 2» 30 hazıran 1976 tanhınde Do?u Benın d» * 29 Avrupa Komunıst Partısı 'ıderlerının katıldıgı toplantıda (f\\rupa komunızmı goıriîunun her partı tarafmdan dolaylı da olsa onaylanmasınaan sonıa. Sovjetler Bırlıöı'nm Avrupa komJnızmı goruşunu arpdan bır yıl geçtıkten sonra eleştırmesı çeşıtli vorumlara jol a^tı Berlın ZıriP<;'nın ardından .ajnılanan ortak bılc^rıae, butun partılerın ulkelerm dururruna go le sosyalızme gıuen yolu seçmekte serbest oldukları goruşu 29 Avrupa Komunıst paıtılı tarafın dar onaylanmıst! Berlın Zırvesı de a.vnca tum komunıst partılerın kendı sorunlanrı yabancı bır rr.udahals olmaksızm çozmesı gerektığı ıUesı kabul cdılmıştı Berlın konf?^^nsınd^ komunızme ulamak ıçm çeşıtlı jollar bulundugu ve komJnıst partı.enn b'i neoefe varmak ıçın ıstedıkler jolu seçme serbestısı tanmmıstı So\rvetler Bırlıgı Ko ınunıst Pprtısı Bırırcı Se';r^ten Leonıd Breınev her komunıst p^rtînın oncelıkle kendı uiusuna karşı sorumlu olauğunu ıfad° etmıs \e uluslararas : komunıst hareketın deneıimış ?uçlu D:r hare ket olduğu goruşunu one surmu^tur Avrupa komunızmı gonKunun en ateşh «avunucusu î"alyan Komunıst Partısı Genel Sek.eteri rı Ennco Berlmgııer ıse Eerlın Zırvesınde dolaylı da olsa AVTUDS Komunızmı goruşunun onaylanmasmı sağlamıştır Berlınguer Beılın Zırvesınde yaptığı kor.uşmada Komunıst partılerın tek merkezden yonetılmesı goruşune karşı çıkarak, partılerın n.çoır alanda oeKı bır mersezden talımat kaoul etmeyecegmı ve ne pahasma olursa olsun pamlennın bdğımsuhğını koruyacaklarını ıfade etmış'ı. Berlın Z.rvesını ulu^laıarası bır r.omunıst orgutun toplantısı olmadığmı bel rten Berlınguer «Uluslararas' b r kornunı!;t orgut ne Avrupa da ne de bajka bır ulkede \ardır.t demıştı. Amenkan zenci hareketinin büyük Ilderl Nobel Banş Odülu sahıbı Martın Luther Kıng, hatırlanacağı uzere, 4 nısan 1968'de Memphıs'te otelının balkonunda kurşunlanarak oldurulmuştu. Polıs, olaydan sonra James Flay adlı bır sabıkalıyı vakalamış \e suçu onun ustune vıkraıştı. Oi'sa gerek mahkemenın seyrı, gereKse de ıddıanm dayandığı maddi delıller, dun olduğu gıbı, bugun de Amenkan ve dunya kamuoyunu butunuyle tatmın etmemıştır. Aynca, olaym Başkan Kennedy'nın katlı olayına şaşutıcı bır bıçımde benzemesı bu konudakı kuşkulann daha da artmasına yol açmıştır. O kadar ta, James Ray'ın 99 yü hapse mahkum edılmesıvie sonuçlanan dava ıle ılgılı tartışmalar bugun de avnı hızla surmektedır. Dığer taraftan Ray ve yakmlarının sureklı bır bıçımde davanm yenıden gorulmesı yonunde çaba gostermelen, buna karşılık resmi makamlann bu ısteğı her defasmda reddetmelen olayın ardında bazı guçlenn bulundugu ıle ılgüı varsayımları guçlendırmektedır Ray ın avukatlan başta olmak üzere, Amerıka'da çok sayıda seçkın hukukçu ve yazar cınayetın, tıpkı Kennedy olaymda olduğu gıbı CIA'ya bağlı profesyonel komplocular tarafmdan ışlendığıne ve Ray'ın jme tıpkı Lee Harvey Oswaid gıbı sadece «kullanılan» bır pıyon olduğuna manmaktadır. Ray'ın, geçen hafta, kaçabılme ımkânı hemen hıç bulunmayan hapıshaneden kaçmayı başarması ve hemen ardından yakajı ele vermesı, olayın etraîındakı esrar perdesını daha da yoğunlaştırmış bulunmaktadır. Fırar olayı, belkı de, davanın yenıden görulmesıne yol açacaktır. Çunku Amenkan ve dunya kamuoyunun dıkkatlen, fırar olayıyla yenıden Memphıs facıası uzennde odaklasmıştır 1975 sonlarında, yennae kaleme alınan bır roportajdan derlenen bu yazı, olayın ardmdakı gerçeğı aydınlatmaya çalışmaktadır. Insanın ıçinı karartan bir dizi ev müsvettesinin sıralandıği tozlu cadde bitip tükenmek bilmivordu. Etrafta yeşilin zerresine raslamak mumfcun ^eğilul. Istune usduk. hansi akla hizmetse bu caddeve «Yuıuncu Yıl» adını \ermişlerdı. Yol. Tennesseemn baskenti Nastuıl le'in merkezlnden uzak mahallelere doğru uzanıyordu. Yavaş vavaş ev musvetteleri scvrelmeje baslamışlı. Sımdı vol hovunca antrcpolar, fahrika binaları. demırjolları uzanıvordu. Sonunda eenis \e boş bir alana çıkılnorün. Alanın haşında verle^tinien koskoca l,\ lıad;ı şu ibarevı okumak mümkundu: ..Buradan itibareıı tıim araçlar \e yoleuları a'*«'aja tabi tululabilirleı .» CerçekteD de uç yüz melre sonra onümuze çıkan muazzam bir binalar dızisivle karşılaruynruz. Oort ana bınadan oluşan bu binalar topluluğnına dupeduz kale deııırk d<ıha riojrurdu. Pencereleri kuçuk, demir parmaklıklnıtı. Aynca, yuksek (Serılimlı cerevan taşnan tfl nrgnlerle de çepeçe\re çevrilmısti. Binalar tophıluğurjun dort bır vanında jüçlu proıektorlerle donalılmış gozctleme knlflen >er alnordu. Amenkan Tpnci hareketinin lıclen Dr. Martin Luther Hıng'ı katletmekien 99 jıl hapse mahkum edllen James Ray l$te bn haptshanede «misafir» edilivordıı. .Nashville'de, yerel bir gazetede, son derece tehlikeli 2000 mahkumu barındıran bu hapisaneden bazı firarların olduğu vazıyordu. Bu vuz den bır skandal patlak vrrmişti. Hapisane muduru, o zaman. basına bir demeç vererek «tirarlann» artık vinelenmeveceğini belirtmiş, tıele James Rav'ın kaçmasının asla mumkıın olamavacaçı hakkında teminat üstüne teiT\ nat vermişti. Bu arada çok saııda Amerlkan «azetecisi hajıisanevi zlyaret etmiş ve izlenimlerini gazetelerıne yazmıştı. Girişin onundeki nobet^ije gazetecl kartımı uzattım. Nobetçi beni uzun uzun süıdükten sonra: Nereden Relıjorsunuz? dedi. New \orktan. Demek bu kadar uzaktan.. Direlîtore Iıunu anlatacağım.. Nobctçi telefonu aldı. Bir iki ciımle konuş tuktan sonra, yanmdakilere işaret etti. Mekanık bır ses elleriml havaya kaldırmamı emret ti. Hemen mcluni emre. Nöbetçilerden biri bcni tepeden tırnağa aradı. Sonra bir başka Tann korusun . Bu bfzim mahvımız 0lur.. Acaba, obur meslektaşlarım gıbi, ben de hapıshanenizl gezebihr miyim? Muüaka istivorsanız, evet.. 'Nlüessescmız drnek bir hapishanedir. Buna tmin olalıılırsıniz. Gelistirilmis elektrikli sandahcnıızı ıle gormek ister misinlz? Rose zile basmasırla birlıkte içerı »iren iri kmm nöbetçive, son derece cıddı bir tanrla: Bu bava hapishaneyi gezdir ve... jeniden dışan çıkmasını temin et emrıni vcriniş ti bile. Refakatçım ıle haplshanevi gezrae^e baslıyoruz. Demir parmaklıklı koridorların labirentten farkı vok. Telerizron kamcraları ıse sureldi bizi izlivor. Mahkumiar tek düze nıaıı jrivsileri içinde bo^ fozlerle bızi suzuTorlar. Bahçen geçip beton bir binava gınvoruz. Kcfakatçıma göre mahkumların cn tehlikrlılerı hu binada. Tavanı dahil dort bir yanı demir parmaklıklarla çevrilı bir bahçeden geçiyoruz. Nöbetçi: diğine ikna etme (riri«.imlerinin bu ne illd ne de sonuncusu.idu. Ra> bu pis işe bır grup komp locu tarafmdan karıştınldıgını ıddıa ediyordu. Gruptaki klşilerın takına adlarını, cinavet sırasında oturduklan aıirfslerinı, hatta telefon numaralanru sayıp üokuyor, kışilerın ajrıntılı tanımını japıjordu. Ama resmi makamlar her tlefasında Ray'ın taleplerinı gerı ^evıriyorlardı. Vstelik Ray serbest bırakılmasını da talep elmivordu. Sadece davasının jeniden goıden geçırilmesini istıyordu. Ray olayı, ta başmdan berı trajıkomlk bir fars, kaba bır gülduru oldu, dıve soze başladı Bernard Iensternald, benj kabul ettıgı burosunda. Rav ın avukatiığını u/erıııe alan lensteruaJd Amerıkanın onde gelen, seçkın hukuk adamlarından bırijdı. \\ ashıngton daki burosunun pencerelennden Beyaz Saray gorumıyordu. Ooruşmede Bav'ın ıldnci avukatı James Lesar da hazır bulunmuştu. Her iki n u kat da dort yılı aşkııı bir suredir Rav'ın savunuculuğunu surduruyoTİardı. King 1 vuran Rav değıldi, dı.ve surdurdu sozunu Lesar. Ra>, gerçi olay jeriııde bulunuyordu. Ama kanlı ola\ın cerevan ettıgı 4 nısan 1%8'de, orada bilhassa bulunrnası temin edilmıştı. Çunku komplocular, ızlerini kavbetnıek ıçın olayı tepeden tırnaga planiamışiardı. Ray, tutuklanmasından tam altı ay sonra yargüandı. Dunışnıa birkaç dakika sürdu. DeliUer mcelennıedıgi gıbi, sanıga da savunma hakkı verıimcdı. Mahkeme sadece ıridianamenın okunmasnla vetindi. Kısaca, duıusma falan vapılmadı. Ka>. burada çoğunlukla söylendigı gibı, vasal bır linçe hedef oldu.. 1974 sonbaharında Ray'ın avukatlan, Irnnesseedeki meslektaşları Robert Llvingston'la birlıkte, avlarca surtn usul işlemlennden sonra ıddıa makaımnın da;andıgı suç delülerını ogrenmevi basardılar. Ama resmi tutanaklarda Rav'ın suçlu olduğıuıu kanıtla.ian somut delıllere rastlamak mumkun olmadı. î?aşırtıcı, ınanılmaz bır ^ejdi bu. 4ma gerçektı. King'i olduren ateşten sonra olay yennden ıi7akla.ırkcn Ra\ 1 gorduğu ıddia edilen tek gorgü tanığının. aslında bir mitoman oldugu saptanmıstı. tstelik adam onulmaz hır alkolıkti. Suikastın olduğu sırada, bu sahte tanık. çok sayıda ınsan tarafmdan zil zurna sarhoş bir hiçımde gorultnüştu ola\ın seçtıği ıevrede. Daha sonra ise, polisın verdiği ruşvetle. sahte tanık onune gelene gormediçi şejlen gormuş jıbı anlatmaya baslamıştı. MARTIN LUTHER KING'I KİM ÖLDÜRDÜ? Iterleyen: Hüseyin BAŞ sı beni aravanı aradı avnı titizlikle. Daha sonra nöbetçıaın uzermden siUh\ alındı. Nobet(ilerin şefı bana: Sıze refakat edecek.. Peki ama onu neden aradımz? İçerı silâh sokulmasını onlemrk lçin yapıvoruz bunu. Bu arada size asla unııtınamanız gereken bir oğut: Fazla meraklı olmaym.. .Nobetçi beni idare binasına yöneltiyor. Bir süre sonra lıapıshane muduru Jım Rose'la kar şı karşna\ım. Benım vabancı bir çazeteci olmamdan, hele sosvalist bir ülkenin gazetecisi olmamdan ı\ıce tedirgin olduğu her halinden brllı oluvorclu. Bununla birlıkte bana biraz zaman avırmavı kabul Fdiyor. James Kay'la ilgili olarak ne soyleyebilirsiniz? Cok az jev. Ra». tek kışilik bir hucrpde kalıvor Her turlu nvaret, eazeteciler dahil, nıutlak bir »ıçımde vasaklanrmştır. Ray, son derece dengelı % sâkin gorunuyor. t n u yıne e de kafasıncla hır şevler kurduğu kamsındaiım. Ikı kez firara kalkıştı. Onu gcce gunduz ızli}oruz. lıne kaçmak istemesınden ml endıselisınız? Burası gezinti babçesi, diye yanıthyor. Peki Ray nerede? Bu binada. Size onun hücresinin vaıiındald bır hucrevı göstereceğim. Hiicre onunkinin tıpatıp aynı. Kalın demir kapııun ardmdakı hucre tam bir tabutluk. Genişliği birbuçuk nıetre, uzunIURU ise taş çatlasa adam bo\u. Du\aıın }anıbaşında dar bir yatak. Sonuk lambanın IMgında mahkumun silueti farkedilıyor. Malıkemenin kararına görc Ray 99 yıluıı burada geçırecek. Ray'ın mahkumiyetini protesto ettiâi bu vıizden de açlık grevine başvurduğu dogru mu? Evet. Doğru.. lyice dajaktan geçirildiği ile ilgili habcrlere ne dersiniz? Bu konuda bilgim rok. dive vanıtladı nobetçi, kaçamaklı. Geün şımdı size elektrikli sandalvemızi gosterevun. Patron sıkı sıkı tenbihledı size onu göstermem içın.. Tesekkur ederim. Bu kadan jeter.. 1975 martında, Tcnnessee fcderal ^argıcı, davasına veniden bakılmasını talep eden James Ra.v'ın isteffini Reri cevirmisti. Ra\'ın, otonteleri, Martın Luther King'i kendisının oldurıııe Çölü Yeşertme Konferansı çalışmalarrna başladı. Ş Arap ulkelen çolu yeşertme konferansı hazıılık çahşmalarmı b:r konuşma ıle açan Suriye Tarım \e Tarım Reformu Bakam Ahmed Kabalan, hukumetjıın çolun tarıma ehenşlı dururna getinlmesı ıçm dorduncu beş yıllık kalkınma planında (19761^80) 110 bm hektarlık toprak parçasını değerlendırmeyı duşunduğunü açıklamıştır Sam ın n km batısmdakı sayfıye banlıyosu Bludan da currartesı gunu başlayan çalışmalara 13 Arap ulkes:nı tems:l eden delegasyonlar katılmışt:r. Bur.lar, Suudt Arabıs'an, Mısır. Irak, rraun, Kuve;,t, Lubnan, Lıbya Cemahınjesı, Fas, Tunas. Gurev Yemen ve Surıye'dır. Beş gun surecek çalışmalara, ku'ak topraklar Aıap Aıaş'irma Merkezı. Bırleşmış Mılletler KaUınma Fro?ram (PNUD) Dunva Tarım ve f Gıda Oısu*u (FAO) e Ba ı Asva Ekonomık Kornı,onj temsJc.lerı de gozlemcı olarak katılmışlardır. Ca a ) DURFÜNIU T'JFEK Aslında olavda polisin de pek becerikli davrandığı söjlenemezdı. One surduğu tek madcli rielil uzerinde Rav 'ın parmak izlen olan bir tufekti. Bununla birlikte uzmanlar King i oldüren kurşunların bu tufekten atılclifinı hiçbır zaman kanıtlaıamadılar. Bir balıstik uzmanı veminli olarak verdıjl ıfadede Ray'ın polisin ıleri stirdüğiı jerde pusuvi vatmıs olabıleceğini kesinlikJe reddetmi?ti. Çunku Rav'ın pıısu kurduğu one surulen pencereden Kınc'i nısan alması aradaki d m ı r rıkmtısı nedcniıle katitetle mumkun değildı. YARIN: }A}KININ BİRİ MH