Katalog

DORT CUKH"P*YFT 14 HâBT 1977 Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca YAŞAR KEMAL Blrdsnbire btr MirMl basia* Baçını kalaırdı kıtabından, «culak verdı dort koşevı dınledı Turku yuregmden gelıyordJ Yuregmı amledı uzon oır sure, sorıra turku buyudü, dort bır yanaan gelmeve başıadı TUTKU kıtaptan da gelıyordu. Uyuyan karınealardan, korenın agzından, duvarlanndan da gelıyordu Başbuğ çoktan uyumustu onu dınledı topal demırcı, turku ondan h.ç gelmıyordj Dışarıja çıktı, turkuyü danledı. mrku vıldızlardan, avdan, geceden, «ayal'klardan, otlardan, skan sulardan, esen yoldan gogun mavısınden toprağuı içınden gel • ordu Alana baktı. kanncalar alanı ıvıce tıkabasa, an oğul verır gıbı. bınbırlenne sıv&narak doldurmuşlar, tuç kıpırdamadan, soluk almadan, taj kesılm:şler. ovie dunıyorl&rdı. Topa1 derrurct onlara dogru yurudü, yanlarıns vard:, onlar h.ç kvpırdamıyorlardı, cangıı gıbt. «Ne var'» dedi »opal kannca «Ne oluyor burada bu gece vaktı'» Kanncalar ona hlç bır karşılık vermedıler ne kıpırdadılar, ne de onu duyduklarmı belli ettiler. Topal kannca sordu sorusturdu, baktı kl hıç kımseye bir tek sozcuk bıie duyuramıyor, oylesıne dalmıs ptmi?Ier Sonunda kalabalığm ıçmde aradı araşürdı, Kendı eslri yoldaşlarından bınsın: buldu, elı r«a:r!ı kırmızı sakallılardan bırisını . Onun koluna g.rdı «Ne oluvor burada arkadas, srtyle lann"1 Ben kanncalan butün orarum bovJCa bovl» gormedım, soyle arkad&ş, ne Jiujor burada boyle"1. Öteld• Suuuusss» dedl usulcana, dusnhır duyulmaz «Suuuus, ttfrkıi riınlıyoruz » «Kım soylüyor bu türıcüvtT» dlye »ordu topal karıncs. Saskınlıkla gUr#rısi£inc»e b*ktı oms daç;sı «Nasılj sen auytnujor musun bu KorKunç tlstüste .ıgıımış tcaıabalık bır »es olup bağırdı «Bılıyoruz, bılıjoruz • «Ülkelerm. kentıenn altını > «Altını oyacağız ojacağız • dıye bagırdı kalabalık. «OylejSç arkadaşlar sıze bır onerıın var » «Onenn başımız ustune, ustamız » «Şu asağıda bır başouğ kannca var, onj burava çıkann < anıma, onuraa burada gorulecek b:r hesabım var » Dort del'ı^arU karmca ba«>bugu a.ıp o anda ç'tlerrbıgm başına, topal demırcımn yamna çıkardılar «Şımdı gozunuTU kırpmadan bana ve hem de başo ığa bakın » Sag elıra uzattı, demircınin eli güçlü. koe&mandı başbugun ışıl ısıl kırmızı sakalını tuttu h.zla çes" sakal upuzun elmde kaldı Sakalın yerınde sap^an bır san sakal «allanıyorcıu «Gordunuz mu'> dedı topal demırci, «Fılier saucalanru ta benım yanıma kadar sokmu^lar, gomunuz mu'1» «GordUK > dıye bır agız olup bagırdılar kırmızı sakallar «Şımdl hepıniz d^r.un bınbırinl»1, sakallanruzı turun Herkes herkesm sakahm çek sin » Herkes blrlbirının sakaluu çektt Çok kı sının kırmızı sakalımn altmdan san takal çıktı «^an ^s^allanrdan rutun onlann » 'Tuttuk • di' e baai"=*ııar kannra'ar • Kopann o sarıcalann kellelerım getırlp 5U agacm al'nıa vı£m • Kendl de hemen o anda >anındakl baş buğur san «akalından tutup başını gövdesındon ayırdı ağacm aKına attı Ve agacm alnnda sanca'sr'n kellfleınden bır tep«> vığıldı «Şımdi sovlevın bakalırr bu kannca lıl kelfnnın, kentlennin altını nasıl ovacagıı hangı guçle bızım gıJcumuz şu yeryürunün altını ovmağa yp*ecek mı'1» «Yetecek'» dı\> hrp bir atır oluo bsfırdı kannralar '<\erjaızünun butun karıncala rı bırleşınce » Türkiye'de Ilk Batılılaşma Gelişmeleri CHmanlı împara'orluf'j nda «r» form» hareketlen bır anlam da II Mahmut un padışah olma sıyla başlar Bıhndıgı gıbı II Mahmut amcası III Sehn den Imparatorlugun içınde bulundu gtı kotu durumu ve onu Mkıhş tan kurtarmak ıçın yapılması ge reken «ıslahaUların nıtelıgmı \e ozellıklermı ofrendıkten başka, «Sened1 Ittifak»la \arlıklanru v* ekonomık etkınlıklennı giıvence altına alan ve bu sozleşmeyle du rumlanru uzun zaman koruya caklarını sanan ve bu ^ar.ıyla •rea\a »e knylu» sımfina OU\UK baskılar ve zulumler yatıan ayan re derebevleri tasfıve ermek ıs*er Onca Sarayın bu ayan ve derebeylerle \aptığı »lttlfak»a kar?ı ç'kar Daha sonra onların eko nomık çıkarlarını savunan ve de reoevlık düzenır'n yonetımır.dekı uzantısı olan sndrazam Alemdar Mustafa Paşa nın oldürulmesme sevırcı kRİır Kımı tanhçıler sad razamın oldurülmesı olayında pa dışahm da parmagı buîundugunıi hatta II Mahmutrun dusundJKU «reforml«r»ı gerçekleştırmesı ıçın kendısıne buvuk ajak bağı ola cağını gordügu Alemdar engelıni ortadan kaldınp «ıslahatı» feodal duz*nden başlatmak ısteğınde ni dufunu ılen slırerler Bu du rum ajan ve derebevlenn gıde rek padışaha guvcnsızhk du\ma lannı geliştırd'kten başka, feodallerin II Mahmut'a karşı ke sm tavır almalarını da güçlend.r mıştır Ilen surulen bu eoruj ve on» nlere karşı II Mahmufun kur mayı duşunduğu venı Osmanlı împaratorluk duzen., ayan \e de rebe^lerın dıger »aşra feodahte s,\\e bırlıkte e&onomfıc çıkar nr takhğının sarav tarafından kabul edılen bır sozleşme>e da>araraK e'iinliıtlennı surdurmek jenne, meıkezı devler gucunün üstunıu gune aavanan \e «anun \apma yetkısmm >alnız ona ozgu bır haK olajsrunj \e bunu butur kunımlarıjla bırlıue belırlıjecek \enı bır hukumet bıçımıdır Avan \e derebe\lenn, ıktısadt açıdaıı ne kaaar gjçlu olurlarsa olsunlar, huku.net natta padışah U7f nnde herhangı b r sO7İeşme\ le oıle olsa so? \e karar sahıoı olmaları Osmanlı Imparatorlugu' nun nukurfdarhk geleneğme dev let yapısına paaışah, de%let \e Ulke ılkesıne \e gıderek nutla «cıve'çı merKezıvp'çı anlavışma \e KUdreth oad şıh ıradeMne ay Kirı n tp' • Nurer UĞURLU Napolyon'un «Istanb'ol'a sahıp olmak ve dunvanır tek efeı dısı» <4ı duşünu Bukreş'te H m a M a yapfgı anlaşmayla bomıaK ıster Yunanıstan m bagımsızlık savaşı ve Menmet Alı Paşa n n bu ola va kansması çıdere^ Osmar,' O'tSuaunun ardı ar^aü ,esılme ven buvuk venl?ılen II Ms'ı rautu «reîo~m» evlemır.ın îjk ı«ı olaraıc orduvu venı vepvenı bır dtlzene kovmak eerektığı va*gısına rardınr ^vrıca çıkardıgı oîur olmaz, baKİı va da haksı? başKa'dırılarla eğıtım ve as"<er liıvte uzak bır vere varan ama lmp?ratorluk ıçmde pn onem'ı ve e'kın sılöh'ı topluluk olan «Yeniçerı» ocağ'nı sondurup o ı bacası ar'ık rütmpvpn ocaga son vermek ı« f ILK YENILIKLER Osmanlı I'iıparatorluğu nda tlk venılik harcketı, bır başka deyışie ıU «Bablılaçma» olavı «ordu» da vanı askerıve de oa^ lamıştır XVIII yuzyıl orce=ı Osmanlı a^ken gücunün ozelhğı, aîkerlıfı ıs ve me«iek edınmı^ Hır ordu auzenıne da"anma'îiaı1Bu duzen ıçınde savaş, valnız bu !« ıçm seçılmı^ ve fgitilmış, top lumdan avTi tumla*ak bir ça'ı altında vetıştinlen de\Mrme hal< çocuklarımn, «Tenıçeri'er»m ug raşısı savılmı^tır Bu d ırum b'başka açıdan Osmanlı ordusa nun belırgırı bır iıtelığını de or taya koymustur Osmarh toplum meldekt neden ekonomıktir Avnıpa'run pazar polrıkasıdır. Bılındıfı gıoı Osmanlı Toplum durenınde, Kapukulu'nun askerı alanda en onemlı oluşumu «Yeniçeriler»d r Bu askerı gucun hem savaş hem de savaş son rası Irrparatorluk duzenınde çok onemJı b'r verı olduktan başka sıvasal nıteuğı de çok etJtındır Yemçenler padışahın egemenhk Kucümi «Mlri malı» toprafa sa1 hıp ayan ve derebevlere karş konımak gorevmı yuklendıkten başka: reava ve koylu sımfımn ıktısadı. sıyasal ve toplumsaı başkaldırılanna karsı oa savun maıv zonmdadır Orau, gerçe< anlarrda. Osmanlı Imparatorlu ğtı nun sıvasal egemenlığinm da yandıgı en güçlu sılahlı topluluktur Bu a";>terı gılç, XVIII yuznl basıannda bırçok ıç ve dış ıktısadı sıvasal ve d'nsel e*<llerle eskl ozgun nıtelıfmden uzakla^ıp, çozulmeâe başlar Osmanlı împaratorlugu'nda<ı ekonomık bunalırn eıderek as^er ocağna sıçramış. «Clufeye» bag lı askerın vaşammı zorlasTırrraş tır Bırçok «Yenıçeri» askerlk ten başka n ncı aır ugraşı seç mış, evler.mış asker ocagınfla aı'e oca^nı kurmuştur Bu rlu nıiıda bır YeiıçT'mn vnlnız ^'d'gı «ClufeTle» geçinme<ı ola ı.aksızdtr Askerlık'en ba<<a bır n eaırımesıne oir çeşr gor vu mıı'mak zorunda kalmmısrır Oc?n*akılenn çofru askerı kuru nı düzenlemek konusunda başa rısızliıvla karşılaşınca bu kere amacju bır baş«a v oldan ger çekleştırmek ıçm, bj oca» dışmda oagımsız bır asKer ocagının kurulması vargısına varır Pa aışah, bu venı asker ocagıı.ın e grjıı ve ogretımıvle \akindan ıl S»lenır «Nizam ı Cedit» asıten ıuı vetıştırumesıne buyuk Kat «»sı olacak tophane, tersane ve muhendıshane de çaödas ve venı o.r tekniKİe donatmaK gTişımm de bu.unur ESKI barutnanelen duzenlendık*«?n başka yerulenrun açılmasma buvuk çaoa gosterır Donanmanm guçlendmlmesı uzennde ozenle durur Bundan gü dulen amaç «Rıca şrfaat ve il timasla» Rtır gunden bozulan Yenıçerı ocagına venı bir duzen ve yenı bır gorunum vermek. bu gerçekleşt.nlemezse ocagı ortadan saloırmaK Bılındıgı eı bı bu amacını da açıklamaktan çekınmez Yenıçenlenn Imparatorluk sımrlan ıçmde vaptıtlan Torjlum 'nre ve ınsanl'k dısı her şev Sarav a, oraaan padısaıa ka dar uzarur Bılınır kı artık Ye ruçenler kadm erkek müsl ı man mnsıvan Turs Eımerı Rum ve Musevı avıımı vapmak sız'n herkese sartmMlık edıp. zoroalık ve cınavele gurür.ü srun €KW Kavga odalar arasın da sılahlı çauşma tuccar. rs naf ve ısçıvı w ı m e baglamaıc hatta karançlarına ortak olman gıbı davran il sar rüccar germlen OSMANLI İMPARATORLUGU İÇİNDE İLK YENÎLİK HAREKETİ ASKERİ KESİMDEN BAŞLADI Kırmızı Sakallı topal kannca, toprağın içinden gelen türküyü dinledi e? demlrel roldasım' Nasıl, demek duymujorsun. sen sı bızım ba^ımız o asın. sen kı elı nasırlıların yurefı kaiası, duşuncesı olasın' Bu tursu \uretımızden, duşuncemızden geliyor . Bu türkü .» • \ e turkusu^Tnuş11» dıye goılJmseverei, ayışıgında umut Kadar guzeüeşereK sordu topal kannca. «Yüreğme sor,» dedl arkadaşı ona «Dınls yüreğını, dmle ayışığmı, aınle şu karınealar k&labahtıru. dünya türkumuzle çıçeklenıvor, dmle dunvavı dınle akan suları c'unvadası ctfmle jaratığı . Şımdı evrenın butün yaratıkları a\aktalar • IKI arkadaş sennçle kucaklajtılar Turkü çoğalarak Ala şafak açıldı, ala şafak curu'etmrin üstüne açılsın. *an rerlenndekı ışıklar ulu, kınruzı bır çıçeıc gıbı açtllar. goğün ta ortasma kadar. Topal kaın^a çıtlembık ağacına çıktı Şınl şırıl bır ışık ıçınde \unup arınıvorda. Elıni vTİregının üstune koyup konuşmağa oaşladı: «Arîadaşlar» d»di. «kardeşler voldaşla, kannca ulu^ları çok acı çektıler. Dunva dunva oldu olalı hıç bır ^ara<k «ovu bızım ÇPK tığımız a^yı çekmedı, gorauğiamuz zulnu gormed:» Türkü çoğalarak yerjuzur.ün her bır pa r çasmdan gehvordu Yurek olarak açıvo<du bu turkü, sevgı. sıeaklık, dostluk, guzellık, kardeîl'.k, eşıtlık bans olaraktan dünvann en şorkemh çıçee1 gıbı açıvordj bu turku ÖzETirluk tan verınaekı ulu ışiı< çıçeğı olmuş açıjordu ö?g Irlu ı açıvordu dunvann Ustunde t»krrjl gcfü sararak bu tur^u, a^ dmla*arak. »Arkadaçîar, âarınca ulkelennm, ken'ısrirJn...» Topal rtemlrei blr ış V gibl çakıdı: <ıYer\uzunün butan r.arıncaları birleşince » dedı. Kanncalar, \ervuzıl toprak. su. gökyüzu \aratıklar turku olup bu sozcuklerı durmadan dunnadan yineledı.er. Kırmızı sakallı topal demırcı: «Hajaıvm c l e j s e duşün yoliara, dağılın ülkelere ^ertlere, yerjoızu turkunuzle çınlasm. Dujmajan kulak. gorme'.en goz, se\meven jiirek ınanma\an k?fa kalmasın. Yeryuzunun butun karıncaıarı bırleşınız ,t Dunya çınladı: «Yerjuzunun n z» butun kanncalan bırleşi Ve kanncalar yoliara duştüler, ovalan, denızlen, ornıanlan, derın sulan aşular, bu en guzel en akıllı türkuyu jeryıizunun en kuyta kcesıne kadar ulaştııdılar Duymayan yaratık, ınanmavan karırca kalmadı FJler sultanı ulukepez, otekı üher de duydular. Sultan: «Ha?ab haaaah » dı;,e gMİdü «T'izlavın da koKmayın sız kanr.c^lar' Yerjaızunun butun kanncalan bırleşıp de dünvanın altını Ojacaklarmış hele oysunlar da bır gorelım > KarıncaTann bu aptallıgına ulukepez de çok kızmıştı «Kannca Kanaianmayınca maz * dedı filler sultanı. ze%'alınl bul «Bunlar kanatlandüar,» dlye onu yanıtladı ulukepez. «Suuus, onlann dünjanın altını oyacaklannı bıldığımıri hıç klmse bılmesın Bu son umutlarnı da ellpnnden alalım ondan sonra ış tamam O topHİı da vakalan7 verın a tı oyiılnuktan sonıa. ^ısss, muısepez kardeşım, suuuuusss1» (DEVAM1 VABJ HAIKIN DURUMU Osman.ı haU na geıince Hslkm bu olup bıtenlerden pek ha ben vokttı Oiamazdı da Çunkü halkın bu «ıenılikler»ı, bu toplum ^al gelışnıeu kaınyacak bır on bııgısı. hazırlıgı yoktu. Kavga ya pının Ustunae\dı Halksa her za man olduğu gıbı ekmek ve ya$a mak kavgasında\dı. Halkın ekonomık. toplumsal ve sıva^al yaşa mmda III Selım m «ısUhat» ve «venillk» havasında bılp bır değı şıklık olma\ ınca II Mahmut un da «reform» ve «enl duıen» gı bı sclerıne pes aldırd 2i yok'u Hat'a vaşadıgı duzenden daha ıtotusu DT durumla karşı karşı va kalmaktan korkarak ve kenaı >;ıne ekonomık s:vasal \e dmsel baskı japılarak bu yenı durum karşısında çekımser bır tavr al mak bır vana karşı çıkmak zoranda b'le ıtalnvîtır Osmanlı halkının sıyasal Ptkın Lgı g derek ekonomık nıfelığı boy 1> bır durum yarattığı halde Av » rupa da büım \e teknığm hız'a gelışmesıyle oluşan tıcaret ve sa nav: ışçısı ekonomık ve sıyasal çıkarlarını egemen sınıflara karSi konımak ve savunmak kavgasına gırmış ve bu kavga Batı'da «Derebevlıx tooıumunun vıkmtı 'an us*ande \ukselen bagunku ourıu\a toplumu smıf çeı şkısıra ortadan ka'dırmamıştır Eskı sı nıflar jenne jenı sıpıflar \em zulüm şartlarını, yenı mucadele şekul?rım getırmıştır » U> Bu \enı ka\ga bıçımırden Osmanlı halxına bu dev^rde uzanan pek birşey yoktu Bu açıdan bakıldığında II Mahmut un «reform» don^mı «>enı bır rejım arama deneylerınde, gelenek doğrultusuna en çok uyan mııtlatayetçî monarsı şeklıne ydnelı>:» (2) olması aşagıdan yukarı, yanı halktan gelen, bır bassının sonucu değıldır «Re îormlar, Batı nın baskısıra karşı koymak amacıyla yukarıaan gel mektedır Ingıllere ve Fransa" da hareke' asağıdan oidugu ıçın. prekapıtahst duzenm dırenmesı venıldıkten sonra. vüks»len yenı smıfa \aslanmak, kapitahst geus me%ı sağlama>a \e*erlı\dı Oysa Osmanlı Iıpparatorlugu'nda bovle guçlu o^r suııf yoktu» (31 Reforrr.ca hareke'ı nıtelıSıvle olusturan b»r burjuva sınıfınm Osmanlı toplum dM7Mvpp» tıca^PT \e sanavı alar.ında belırmemesı; «venilik»len ba^ıatmaya, vurutme \e çuçlendırme gorevını Osmanlı devletı yuklenmek zorunaa ^aln ıştır Yonetım ve hukumet vonetımın n kotu b*r şekıide vururuımesm.n varattıgı duşmanlık ve km havasım çok onceden sezıp. ulke ıçinde rehliKeh bır djrum yara'an iç ayrılıkları, a\akîanmalan %e parçalanma eğıhmlerının ortava çıkardığı kotu sonuçlan goren II Mahmut once kendısınm hak ve vetkılerımn guçlend:r'lme=ı gereK'ığme buvus agıriıc \e*eıek «reıormlar>ma gırışır. Kotu df>vlet ve hukumet yone'ınanın bırço't vonlenmn «ıslah» edı.mesı ve ulkede bazı vemlıkleıın bır an once vapılması ve Dir çok aLsnaa oelıren ve ortava çıkan, dev let gucunü zedeleyen .volsuzluklann gıderılmesı ıçır artık \enı bır duzenm Osroanh lmpara'orlugu'nda gereklı oldu ğuna ınanır Bu ınancım bır an once eerçeKleştırmek 'çın gırı«mek zorjnda saldığı eviemlerın Osmsnlı dı« polıtıkasındakı n nemlı ge'ışınejer ıp savaşlar hı \vk ölçudp engel>r Bu engelipn orTadan kaldırmaıc anflcı>!a ılk olarak Ingılrere yle 1801 an III. Selim, çıkardığı «Hattı Hümayunlar»la Yeniçeri ocaklarını yeniden düzenlemekte başarısız kaldı ve bağımsız bir ordu düşüncesini geliştirdi. duzenı «Batı»da ben/erı bulunmajai bır «daıtnı ordu» kavra mını gelışarmıştır kı. gıdereK bu durum nız a gelışmekte oıan A w rupa sılah sanayısımn de ılgıSını çekmışt»r Bılındıgı gıbı (i«rıanlı topl'm duzernnae «ordu» valmzca &s&eTx bır guç olmaıtla kalmamış daha buvuk bır kııulus olarak topl ı mun valn'z s.vasal alanında değıl, ıkt.sad' ve so^val vasammda da etıiın olmuştur ^^nca Os mann Imparatorlugu nun her za man savaşan nazır «daimı ordu»sunun vd^lıgı askerı sıjasal gucun ustunlugunu sağlaması ılk gorev sa>ümi"a da daha sonra bu kuruluş. «BatıHla?ma»v la bıniK'e devlet.n ıktısaaı ve Toplumsal sorunlannın çozumlenmes' ısıru de jUıLİenmışt'r Batı r'a ge.ışen sılan sanayıvle b.rlıkt* Osmanlı ordusunda da gerıleme başlar Bırçok devletlerle vaotıgı savaşlarda venılgılere ug^ar O kadar kı. buv"uk toprsklan «memalıkı Osmanive» sımrlan dışmda ka.masma bıle ensel olamaz Yemlgıler, bozgun.ar ve buyuk topras ka jıpları asker ıçınde dısroıınslz lık ve başkaldırma evlemleurı arttırırıîen Batı kao'*al zm: gelı şen sı.ah sanavı n Osmanlı Im paratorluk sınırıanndan ıçerı sokmanın vollarını arar Kapıtalızm. Osmanlı ordusundakı bu verulgı \e bozgunıarm nedenım askerın venı ve çagdaş sılahlar a rîonatılmamış olmasına bağlar Bu ' irgı 2"çerl. ve gerçek bır değerlendırme savıhrsa da, teluşun geleneğıne uvgun ne devşınlmış kul ne de tam anlamıvla kulluıt egıtımı gormuş KIŞI'"dır Yoksul halk Yeruçerı jazılmajı hem ocaKtan uç bes kuruş almak hem de bır ugraş cdınmenjı vollanndan bırı savnıştır Boviece aaı Yenıçerı ışı askerlıkten başka heışev olan Kişılerın ocaga dolmaları, bır su re sonıa ocagın devlete bu' u< malı vuk olmasını yaratmıştır kı. voğunlaşan sıvasal sorunlar \e artan ekonomık bunahm, bu ocaguı artık eskı gılcunü vo onemını vıtırdıgım belırgm bır ger çek olarak ortava kovmuştur NiZAM I CEDiT Bu ocagın aev.ete daha fazla yuk olmasma engel ohnas dujun cesıvle Yeniçerı lık duzenınde bazı venıhklerın vapılması ge reknğı geçerhk kazamr. III Se 1 m ın «Nizamı Cedit» ordusu bovıe bır duşuncenın urunudur Bıımdığı gıbı « dar anlamıvla Nızam ı Cedıt III Selım devrınde Batıh teknıkle veti'tırılmek ıs'enen egıtımlı askerı tc* nr Daha gemş bır anlamda Nızam ı Cedıt» ıse III SeKm'm Yen.çenlen kaldırmak, ulema. nın e'kınlığını kırmai. Osman.ı Imnaratorlugu'nu Avrupa devl»t len duzevine çıkarmak amacıvla bıl'm sanat tarım. tıcaret ve egıtımde yapmak ıstedıgı «ve nıhıc» evlemlenne gırışmes.dır » 161 III Selım çıkardiîi «Hatt ı Huma}unlar»;a Yenıçerı oc&klan gu yargısını da guçlendinr B ı yirgı yoneucı kadrodan .ıalka Kaaar uzaaır lemçemerın bu nâıkıaşma horeketı kaışısmda.<ı başarısızlığı II Mahmat a en kıv.a zama.ı ıçırae Yerıçe'ıler'e karşı, Batı orr.egı eg'tnnu bır ordunun kurulmasını geçerh ve etkm bır goruş olarak l^amtıar. Esxım.ş etıcmlıgını >itırmış va jıkümakta ojuı bu ocagın kaldırı.ması v Tİunda kesıiı gı i;ımc geçıl.r Önce Yenıçerı otagına ^aışı ve ou ocagı ortadaji kaldırmak amacına : onelık ie.iı oır asser ocagı «turulur Yenıçerıler' ın bu j e u askerı ıvuruljşa karsı çıkmaları ve onu kunılmadan or tadan kaıdırabı.ece.den dusuaUle'eK esıu bır Ycmçeıı AJası'nı venı asjcen ocagın başma geçırırıer Avnca Sarav Yenıçerı ocagının ılen ve oade gelen Agiların», adamlarını para va armağanlar Karşuıgı venı kurulusa jaadınr . «Şevhulıslam ın evmde badrazam Meımet i>clım Paşa Rumelı kazaskerı. Istanbul M^Jtusu sac'are* kethudası, defteıdar, Darphane nazm, Top hane nazırı, \enıcerı Agası ve ocagın ı.erı gelenlerı topıaı arak imparatorlugun ıç ve dış durumlarını gozden geçırdık'en sonra, talnılı asıter vet^ştınlmesı vo'un da fıkır bırlıgını safiladılar Ulenıa ve ocagı.ı ılerı gelelner. AJa kapısında toplanarak venlen karar ar daıresmde ça.ışılacağmı belırten oır yazı ımzaladılar » ı") Bu imzaıanan vazı her ne kadar venıçen ocaiîının kaldınlması konusunda açık bır oneri ortava ge' rıp. bu onerı uzennde herhangı bu gon^ş ve anlaşma nıtelıgını ıçenmvorsa aa. *oplan tıya katılanlar ılerıde vapılacak «Islahat» ve Retorm»lar uzenn bir durum de. ozellıkle Yenıçen ocagı ıçın duşunulen venıliklere kendilen nın ae kaMldıirırı belgelemekle padışah II Mahmut. onlan bır anlamda «Batılı», «\mipali» olmak gıbı duşuncelere yaklastırmış gostermekle onemlı ve başarılı bır sıvasal aavranısta bulunm ış'ur denebılır \eaıçerı oca^ıiıin diŞmda ku rulan 'erı askerı ocak, «Nizam ı Cedıt. "^okban ı Cedıt» benzen av rı ıc değışiK oır suruluş gıbı gos ' T 1T Ocasa guçlü. dayanıkıi gcnç.erm jazılmasına ozen gos terılır Gıcerek ocak ozendırilır Eşkjıcı ocağı genç Osmanlılardan buvuk bır ılgı gorur Bır sure sonrn ocagın «Avrupa» orne Ki egıtımlenne gırışılır Aynı pun Istanbul kahvelennde kumelenen Yenlçerıler'm, (o îstanbul kahvelendır kı, halkın derdını. beğenisını, becenklılıfîıni acısını «9 vıncmı ve duşuncesını açık bır sekılde vansıtan halk meclısidır kı, Mechs'ten daha bagımsızdırı (8) Yenl kurulan oepğa sarav a. «Batüasmaya», «Av rupalı olmağa», «Islahat» ve «Reformlara» a saçık kufurlen. sovgıilerı v= yergılerı duvulur. Yeni asker ocafimm kafırlerı gavurları hatta ulemanın fetvasına ragmen zındık lan bır çeş't o\kunmek oidugu halka vayılmak ıstenır Sarav v a nı ocakla Osma ılı Impara'or'.uîu nu vuz vıllardan celen ozlu \« r ne balta asmak gtbı haraç ıs e muslüman gelene»ınden uzakla.^ meler, savaştan kaçmalar. adam *ınp Avrupa'nın gavur devletlerı oldunne»er. ırza sarkıntüiKİ&r, re ber.zetrreK oijara ozendırmek başka kojlu ve reav,a sınıfır.a vaptıkla ola''a'< vorum'andık'an rı baskı ve kotulukler bıhnen o «Batıhlaşma»yla ılgm papaz oylaylardır Artık III Selım ıçın kulerı keşış fıkralan anlatıhr boyle DT ocagn Kaldııı.macı. Yenıçerı'er once haUa, daha verıne Batı ornegı venı bır orcu kurulma'sı kaçınılmaz bır geı ?o ıra sarava duvrmak .sedıkle rı kesın karşı kovaca''arını be çektır Padısamn bu serçegı ı,o<c lırttıkter sonra top3!ınma,a ba<: ıv ı bılmesıne ragmen unuttugu larla Bu venı asKerı ocakli NıÇOÂ onemh bır nokta vardır Bır kere artiK Yen^çerıocası Sarav zamı Cedıt»ın venıdeıı kur ı duğu, ın kul ocagı degıldır Padışah Yenıçerı ocagının artık kes.n o larak ortadan k^ldırılacagı so»hm buvrugunda olnıaktan çok len haİK arasında javgnhk ka ı«tısadı vonden guçlenen avan z^n r ' e aeıebevlenn sıvasal ve esonomık çıkarlannm hem Sarav a hem de başıca guçlere karşı, oYARIN: BATILILA^MA ORDUSU zellıkle reava ve kovlu smıfma karfi savur.ucusudur Bır çeşıt Yenıçerıle' avan ve derebevlenn sılahlı koru'~LİCularıdır Her ne (1) MarsEnçcls Knmunı*t Manifesto. Bılım ve Sosvaliım <caaar bu oca^v Sa"av dan alaıfcı laMnları. ")70 \nkara «Llufeyle» avakta kalıvor ve va şamnı surduruvor g'.bı gorunür ı') Prof Dr Nnazi Berke': Casdaslaşma Bilgı 'iajınen, se de. avan ve derebevlerden al 1973 Ankara aüîları armaganlar, bahşısler v» nışanlar da azımsanacak gıbi de (3) Doçan ivcıoglu Turkıve'nln ğıldır Duzeni Bılgl Yavınevl, 1968, \nkara Artık Osnıanıı halkı da Yen, (4) Rıchard Peters. Batı Gözflv. çenler den kurtulmak ıs*er O le Turk Tanhı tnkılâp >e kadar kı. Yunanıstan'dakı ha'k M»a Kitabevi, 1975 lîrtanbu] laşma hareKetı ve onjn getırdıgı (5) Prof Dr >ıvazı Berkes: A.G E. ba? kaldırma. ve orduiun bu (b) Ord Prof r>r Enver Ziva olav karsısmdakı ba.>ansızlı*ı Karal \.C.E. ar*ık Osmanlı Imparatorıtıfu (7) Ord Prof Dr Enver Ziva nun bu ocaija euvenerek bır e« Karal. \ f, K leme gınşemıveceğıru katntıa (8) Salah Bırsp] Kahveler Kltanıa . a kalmız. ocagın gere<sız hı Kuza ia.Miılan 1975 Istmnve devlete büvuk bır VUK oldubul Ulke içinde tehlıkeli yaratan iç ayrılıkları, avaklanmaları ve parçalanma eğilimlerinin ortaya çıkardığı kötü sonuçlan gören 2. Mahmut reformlara girişti. TiFFANY GARTH