Katalog

Dö BI CUMHURIYET 1 JHBAT 1977 SAM YELİ Yftzan: Mehmet SElAHATTiN Ortadoğu'da Devrim Yılları 19M fuba'ında Bağdat Paktı' nın imıalandıgı haberı Mısır'da kiEilc» kıyanıeti koparmjjtı O gure değın Turk hükumetinln lorlamalanyla yaratılmaja çalışılan dos'iuk ha,\ası jerını jogun ie yazık kı oajağıca bır Turk duşmanlıgına bırajjtı. Nasır'dan ^e «Sahibmın sesi» gore\ıni ustlenmış El *Jıram başjazarı Ha sanejn Heykel'den aldıgı ışaret uzerıne Mısır basını ve AraD Sesi Radyosu Turkıye ıle Irak a ağır saldırılarda bulunjyor, Irak huo.ümetı Arap daias^na ihanetle suçlanıyordu ^slında Irak Baş bakanı Nun Saıt Paşa b j duru mu onceden kestırmış ve paktın ımzasını gec.Ktırmek ıç n son ana kadar dırenmış'ı Fakat Men deres restirü çe^mi? Bagdat zıva'etuıı jarma b' a .aratt Anka ra'ja donmek te.icudı altında Irak Parlamen'osunun PaKtı bır oturumda onaylamasını saglamış U Ulkesının kadennı trgıltere'ye bağlamış o.an Ira^ Ba^bakanrnın bır askerî paxta gırme\e he\eslı gorurm^jişının redenı vardı Nu rı «ııt Paşanm s;oruşu şu ıdı înırılterB huküme*i ve ozellıkle ABD Dışışlen Bakanı John Fos ter Dulles ın SovyeMer Bırhgnı antı Aomunıst de\letlerden olu şan bır çemberle kuşatmak ıçm tefgâhladiiları Ortadogu Sa\un mt Pak"'na Arap de\ letierının katılma*ınm on şartı Mısırın ka zanılmasıdır Çunku Mısır Arap mıUıretçıligının bayraktarlıgını yapmaktadır Mısırın yenl hderi Cemal AbdUlnâsırın onaylamadı fı bır pakta başka Arap devle'lerini gırmeve zorlamak yararsız hatta tehlıke''diT Zorlanacak olur larsa Arap dunyasındakı prestij lerıni yıtınrler ve hıvane*ile suç lanırlar Şu nalde ilkonce Mıs rın Uzerinde çalısmak gere<lıd'r Bır ke« Mısır yola gırerse, otekı A rap devletlerinı pnkta almak ÇOK kolayla1 MISIRIN ETKiNlifil Zsvailı Nur. s Q r Fa*a Zaralh deyışımm nedenı fecı şekıldeM blumudur boyıe duşunmente kendı bakımından tamamen ha* h ıdı Onun amacı Ir&kla Mısır ı karşı karşıja getırmeme^ Nâsır' ın elme Iraka kar«;ı kullanabıleceğı bır koz vernemfktı ı9"iS jııncıa Aran dıinvaynın sijasal goruntusu nüşunuîecek olursa, Irak başbakamnm Sonr radan haklı çıkan ko kusu kor lavca anl?şılı Arap yarımada«ıpaakı <vuçux Şe\ hhklerden tutun da Kuzey Afnkarın ba'ı u cımdakı Fas a kadar her Ulkede \Iı«ır devrımı der n yankılar uyardırmıs, aydınlan basını ve genıs halk yıgınlanyla tjm Arap âlemı Kır?l Fanık'un devrilmes.nde ve Ingilızlenn Suvevş Kanalındar atılmasmda Araplar ıçn \enı bır çagm muıde^mi bulrruş tu Askeri jonetımin Mısırda yap tığı manfe'lerden ıçıne düstüâü çıkmazlardan ö'ekı Arap ülkele ri pek haberll degıllerdı Za^en 1 5in bu jonunu kımse mce eleyıp sık dokumuyordu B^ınen ve inanılan, Nâsınn bir gece içen stnde KıralliiC rejımınl devırmlş bır kahraman oldugu, yakında Hlm Araplan kırallardan, asalak lardan kurtanp buyük \e gorkemli blr Arap Birlesık Devletlen kuracagı idı «Maşnkutan «Mag Büyükelçl Mahmut DiKERDEM 36 Belmaya »rtık hlç tftmeyecekti. Çılpnlıkb zaten yaptıkUn. Babası yenndeydi Suzın Evde üç tana gıinahsıı yavru kendısmden ilgl beklerken, tutmus ne ısler kanştırmi5tı Belmm gençtı, onu çabuk unutacaktı Ya kendısı' «Galiba onu dmruraün sonuna kadar seveceğım » ded. çınden «Ama, daha fazlasına hakkım yok Çocuklanm, ah yavrulanrn' Sırien ihiBAİ ettim, Allah benı cezalandırdı» «Allah beni cezalandırdı • Dudaklarından hep bu kellme döküluvordu Yarabbi kızıma acı, çocuklanma aeı dlye yalvardı B»na dünvanın ızdırabını çektlr, ama onlara kıyma » Çocuklanm bu kadar ıçlı, bu ıcadar derin aevdıgınl kendisl de bümıyordu Rıza kocaman delıkanlı olmustu Orta ikiy* gidiyordu Xeredevse bovunu geçecektı «Kız artık okumaz» dedi kendi kendine Kerem, ılkokul dorttevdi tlkısı okusun kifı» dedı «Kır okuyup da ne japacaK'' Yarın nasıl olsa el oğluna gıtmeyecek mı*» Sonra «\caba' dedı ölmese bıle yanm adam kalacaktı Nılufer Ha<=ta tazı kım og!una alırdı' «Olsun» dedi «Olsun, ona ömnimün sonuia kadar ben bakanm Yemem ıçmem, geberinceye kadar ÇPIIST ona yme bakanm O 'amana kadar oğullarım ria vetı^ır Kız *ardesıenni ortada bırakacak ıcadar vıcdansıı değıldlr benım oğullanm » Rızanır ıkıoebır vanına ge ıp boyum sana ulaştı mı dıye boy oiçüşunu hatırladı. Kendını tutamadı hafı/çe guldıi «Asıan oglum benım» aedı Keskın bır zekası vardı çocugun Hep pek iyı ne geçıyordu Hassastı da çok Kımbılır nasıl uzolmuştü Nilüferın hastalığına Kerem darıa gamsıı gorunürdü Dunya umurunda değumıs gıbı bır ha* varaı uzermde «O da ıyıdır» dedi. «Benım oğullanm kotü oîmaz • Ne kuvvetlı mançtı bu Bırden, kendı suçluluğunu hatırlayarak şüpheve dustü «Bu yaşta ben bu haltı vedıkten sonra» dıya duşündü «Onlar genç Pekalâ gonüllenni bır kıza kaptırabıhrler ve k«ndllennl terkedebıhrleraı «Çocasıarım ben bırakırlarsa öiurum Suçumu affettırmek ıçın elımden ne gelırse yapacagım bundan böyle Hayatımı onlara aaavacagım » Verdığı ba kararla biraz rahatladı Bir saniye blle kendlsi içın yaşamayacakrı artık. Memet Bev sızl ıstıvor dıyen sesle düşuncelennden ııynldı Yardımcısı karşısında dııruyordu. Beni mi ıstiyorî Evet Kalktı Memet Bev Gel. dedı Doktor bizl beklivor Alıp s l » görUreeeJİ* Reşat Rıza, zamanın tanınmıs verem mutehassısıydı Kızı uzun bovlu muayene etti Aynlırken TMıhsızlık, dedi Ha^tahk Ikl taraflı Tek tarafll olsaydı hava \erirdıx Şımdılık, istırahat, 13i gıda b.r de kaisıyumcîan gajn elımızde başka teda.l jolu jok. tyı bakın, kilo alsın Üç aj sonra yıne muavene ederim îyıleşecek mı doktor' O kadar penşandı kı Fahri, onu teselli etmek lüzumunu duydu doktor Tabi ıvıleşecek tlâçlannı muntazaman japtınn Memet Bey Sen gelme, dedı Fahnje Bu gıdenz tlâçlan blr an ervel al Fahn aghyordu Bana vaptıklanmn hlc imutmayscagım Bıak bu lafları Insanlık olmedı daha El ele verip kın kurtaracağız Fahnnın kolunu Uıtmuş, dostça sıkıjorda. Inşallan. Rejhan, kapı arkasından, konujulanları dlnlemljM Btirün Tsunlara ışledığı gonahjı sebep olduğun* ınanıyordu Tjpkı kocası gıbi îkl suçlu \ardı e.de, birbırlerinden habersız Bırı çocuilannı unutup genç bir kızla üışkı kurdugu ıçm kendini suçl?rken, otekı b'r anlık zaafından yararlanan Şeyh AMUlkenrale jaüsmın azabını çekıyordu O gunden sonra bır daiıa te^keye gıtmemiştl Olavdan uç ay sonra bır gun evde >alnızxen, kapı çalındı Pencereden eğılıp Şevm gorunce yureğı ağzına geldı Kalbl, gumgum \"uruyordu Bır muodet oldugu yerde, korkujla oek ledı Ya adamla a>nı şeyı japmak zonınlugunda kalıraa, öîürdü de tekrarlamazdı boyle bır şeji Domuz adam pençesıne düşürdügü a^nnı kolay b:rakacağa benzemıyordu Boyle duşünunce korKusunun yerını ofke \e kın doldurdu Anı venlmiş bir kararla, aşağı ırup kapıyı açtı Bir şey mı ıstı\orsun dıve sert bır sesle sordu. Scsındekı ofke \e Kararlılık Şeyhı urkutmüştu. Guçlukle kendını toplajarak Guzelun senı gormeye geldım, dedi. Gelnıez olaydın. Bak Şe\h Efendl Blr anlık raafımdan yararlanıp namusum'i kırlettn î?ıına lyıce ınan, olsem bır dana tekrarlamam o pıs şeyı En ıyısı benı rahat bırak ış büyümesın Buyurse kım zararlı çıkar? Ke onemı \ar Fahri duyarsa üümızi de bldürür. O bldürmezse ben aynı şeyı yaparım. Ya' Helbet va Bırak beni rahat Ne istersin blzdan? gurada kendı ja™ımızla ka\rolur dururuz Unut her şeyı. Kola> mı guzelım senı unutmak Senn ıçm kola%dır Pıs emellenne âlet olacak çok kadın bulursun fmrmak asıl benırr ıçm guç Yaptıgımız namussualugu kafamaan «iilmeme oelkı omrum bıle jetmeyecek Kendımden de ıgrenısorum senden de Bırak benı ranat Sonra kapıyı. sert b r sekılde Şevhın yuzune kapadı Şevhın oır muddet kapı onunde beklediğıni hıssettı Sonra adam ağır açır uzakla'tı Yukan çıkıp, pencerenın onunden Şeyhm kayboldugunu sejTettı Vucudunun tıtredığını hıssedıyordu Gucü kesümış, halsıa duşmuşru Kendıni dıvar.m us r une aiarak sarsüa sarsıla ağladı Saçmı başını soluyor, goğsunu yumrukluyordu Bogulacakmış gıbı bogazı sıkıuvordu AJladı ağladı, ta kerdınden geçip, dıvanm uzerınde uvuyana kadar U\andıgında aksam oluyordu Mlaha şukür e\e kimse gelmemıştı henuz Hızıa jermden kslktı Muslugun başına koçup yüzuru ?ozunu ' ıkadı Tarandı Kabıl oldugu kadar kendıne tabü bır hal \ermeje çalıştı Artık hıçbır şejden korkmujordu «Ne olursa olsun» diyordu nlşled'gm gunahın cezasını çekmeje razıyım» En çok çocüklpnna acıyordu. Onlara, «Orospu analı» dlyeceklerdı Hele bır duyursun dedi yüksek sesle Bır soyiesın, pi» leşırı vere sern.czsem &un!p"e bu duşurcev'e bekledl Ne Sevh bir daha ujradı, ne Fahn'de, ne de kajnanasında bır degışıklık oldu Demek Şeyh lnairııçn ona Cılını u.'rrayı tercın etmıştı. Bır ara Fahn vı çınden kovdurabılecegı endıjesıyle beklemıs, (runl»r gpçtıVc bu prp'^enın versız oldugtmu anlamıstı N« di\ere<M Şe\h (^'dip d« Meınet Beve ben Falın'nın k a n n üe ya»trnı Simdı kari n hana yv7 •.•ermıyor Kocasım ı?ten at mı diveceı<t!'' Bn ; 'rnltgı vıoaca^ kadar ahmak olam*«lı o hı^otl'i hvn ^ P \apKr=a g îlı ^aoıror hırçok bıcareye kendınî ku*«al hr adan n z hı r t^urarsk na^uslamla o^nuyordu Endışes* jpiizc Bu duşiıncelerle bıraz raha'lamıştı IOEVAMI ] 1 I• 1 ABD güdümlü bir dış politikanın uygulayıcısı olan DP iktidarı; bu ülkenin Ortadoğu'daki nüfuzunu geliştirecek tüm planların adeta sözcülüğunü ve ta!<l(5t#>iğini yukl^nmisti. Bağdat Paktı da bu plânlardan biriydi; ancak gelısmeler ne ABD'nin ne de Ankara'nın hesaplarma uydu.. rib»e dek Arap ülkelertnin her ıcoşesinde en hücra kov evlerının duvarları «RAİSsın resımlerıyle süslenmışn Kahıredekı «Arap Sesı» radjosu da Nâsır e'ianesıni beslemek içın müıriıcun olanı yapıyordj ne borçlu ldl LUhnan'm cefrafl konurj ve doğal OselUlclerl dı tu nzm bakımından buyük defer ta sıyordu LUbnanda egemen olaa varlıklı sınıflar bir yandan Arap mmiyetçiliginin gtiç kaaurıp Batı emperyaliztnı ıle çatısma*ı, ote yandan da Nisır rejıminın stm geledıfl bir çesit Iglam »tmyaliaTiinin kendi ülkelerine aıçrama sından kajgf du>uyorlardı Kıaacası, Lübnan hiikUmeti siyasal ba kımdan olsun, ekonoroık baJumdan olsun Nisınn Mısınndan UrIrtlyordu BB(IENM!YEN 6EL4HELR ABn fflMmifl Türk dı? politıkaauun baknnı Fntin Ru»t« Zorlu. («oldan uçuncfl) BiİTfikelçl Dikerdemie, (toldaa Mrtnd) Bağdat Paktı bozuk olan Türk Mısır ilişkilerini büsbütün çıkmaza sokuyor DP İKT.DMI NE BfKUYORDU! Bu duıuıiıj ıvl bılen Nuri S^t» Paşa Menderrs huırumetın:n Amerika ile uvaşarak gecPi >5tırmeve kovuldugu Ortado*a ?sker pak'ına Irak'ın U katı T t lan A'ap aevletı ol na ;mı toh lıkeli bu uvor Irak'tan once Mı sırı Turs'3emn \e Amenka'nın kollan arasma stmaM denıyordu Paşa Mıst~'n kazanümasınm Kolav ıiatta mUmkun olmayacagını bllecek kadar es'a \e 'ecruoeh bır dnv let adamıydı Ne \ar kı, o da kader.ni Batüı deiletiere bağl»mıstı Menderes ın Amerıka ve îngıltere nın destegınden rdç olarak Irak Uzerınde yaptıftı ba» kıva uzun siıre davanamayacajh nı anlamıs, Turkıyemn acelecılV & nı onlemek çarelerım ararınjordu Oysa, madalyonun bir başka ytlzıi daha vardı Tılrkl y«'deld Demokrat Parti lktiian Ulkede gınştığı e^onomık kaHın ma pol'tf'îas.mn başarısını Vme nkanın bo] \e surekh jard.ru na baglamışîı Trııman Do<f. nı ve Marsnall yardımı üe başlajan ^me r ı^an ın ılp: s rı «urciur mek ıçın her çareve basvurnvık gerekıyordu Amerıkan vardım'n karşılıfını ıse Turkıye ne wra ne de mal ıle değ 1 Otadoğı 1a Amenkan nüfurunun pekışmesıne yardımcı oİTiakla odeyeb ITdı DP iıderlerırın dusunces tıe gore Tarkve Onadoğa rta aı keri ve s yasal potansıyelı en vukcek devlet olduRtınu kinı h liyabılır^e Amenkan vardmından sürgıt >ararlanır bu ^nlaan "a ekonomık kalkınmasm gerc'kl»«tırebılırdj Sonunda tam bır Amer'kan uvduUguna \aracak olan bu pol'tıkavı halkovmaa haklı gostermek ıçın de «Bevnel mılel Komünızmnın yayılmasına karşı kovmak üzere «Hür D"jn^.a ve Ameriıta ıle ışbırlıgl vaomak» zonmlulugu 1leri sar ılu•(ordu Tıpkı bugi'rkü MC ıktıdarı ve onun başı DemirPl'ın vapmat istedıgı g bi Ne var kl dunvada soguk savaşın olanca şıddetyle hüküın sürdüfü blr dönemde «komünten'e savas» sloganma sarılmpk daha ko^y •dı HUSEYıNE BAGUNAN ÜMiT Bagoat Pan.tına NâsıriTi tera tep,wii beılı oljp Mısırdan umut kesıl nce Menderes huküm»*ı Irakın komşulan uzerınde bask.sını arttudı AmeriKa Ile Ingıltere nın paTomugu al'ıncla Turkıye, Pakıstan, Iran ve Irakı ıçeren askeri bır paktın Arap ( auııvasında etkıl' oıabılmesı çın Bagddt Paktmın piiden gune ge iiştıf.rı kan Ua.rr.ak «erekıyordu Bunun içın ıse hiç olmazsa bir va da ıtı *r.p devıetınjı daha Pa^ta katılması sağlanmalr.dı Ba anıaca en uygun ıkı adav oıa rak Urdün üe Lubnan görünuyor du Urdıin zaten tngılız nüfızunun at koşturduğu bir alandı. Sınırlan Çörçü tarafından ç'7tlm:ş ordusanu lnglliz Genera'i Glubb Paşa kurmustu Büyukbabası Abdullah ın Aksa Mesçid'n de bır Fıhstinlı'nn Kurşunuyla bldurulmesıne taniK olan Kıral Hüseym de ulkesının nüfusunun yarısmdan çofunun Fılistlnli oluçu ve tüm Filıstmlilern Nksıra tapar eıbi bajSlı bulunmaları vü rtlnden tahtmın tehllkede oldujhı nu bılıvor selâmetı dıs destckt* anyordu Demek kl Ürdun BaJdat Paktına gırmeve bzendi'iJecen IIK aday sayılaoılırcu Ne var kı aynı gunlerde Ingılt«r« Dışışlen Bakanı Selw5n Luord' un Bağdat Paktı aleyhındeM kampanvasuıa son venrse, Injrıl tere'nın başka Arap uikelennl Pakta sokmava çaıışmaittan va»geçeceğıni Nasıra vaad ettiginden Menderes hüktımennın ha ben jokta Aslında Londra hükumet: vne ıkıli b>r ovun ovıu jordu. Bır janaan Mısırı Bag'n' Paktma karyı nötralıze etme\" amaçlarKen ote vandan da GeneUurmay Başkaru Mareşal Templer'ı Amman'a g<Jnder»rek Urdun Kraluu Pakta ınrm«ve zorluyordu Lübnanın siyasal yapısı daha degışık olmakla beraber onun da Nâsır Mısınndan Kuşku duyması içın ciddi nedenlen »ardı Luo nan ötedenben Batı ıle Doğu ara smdakı tıcaretm merke», baünın dofuya açılan penceresı sajTlıvordu Bu ülke tüm zengınlıgi n. Amenka ve Avrupadan Ortadogu \e As'aj^ akan mallaıın Beyrut serbest lımanından geçısı Menderes hukümeti bu vertlert h0t*b4 katarak Ürdun vt Lübnana kar&ı bır dostluJc »»ldınsına geçtı. Cunthurbaşkanı Celtl Bayar'ın Ürdün ve lilbnana r « mi zıyaretleri bu aöneme ra«tlar Bajar Ürdunü njaretl sırasında KudUs'ün Arap kesımınd» bır demeç vererek «Turkıye run sınırlan buradan başlar» demıstı. LUbnanda ıse Devlet BasjUiu Camılle Chamoun Bagdat Paktına girmeye hevesliydı ama Mısıruı tepkısinden çekındıgınden önce UrdUnun palcta alınmısını beklıyordu. Bu arada Ingılular de Urdün'ıin Bagdat Paktına sokulmasmı saglamak uzere Genelkurmay Baakaru Maresa) Templer'ı Amman a gondermj^tl Templer'üı gorevl, sılâh yardımı vaadinde bulunara* ÜrdunU Mıaır va Suriyeye kar$ı Irakla birloçmeje çagırmaktı Urdunıin genç kralı Hüseyin ulkesının Bagdat Pakuna girmesıne yatkmdı. Kazenı Irak Kraü Faysal ıle birlasmeje de karşı degıldı, fakat hukumet ıçınde bu konuda fılcır aynlıklan vardı Ozellıkle Fılıstın asıllı bakanlar Kahıreden aldıkiarı dırektıfle Urdünun Pakla gırmesım ne pahasına olursa olsun önlemeye çalısiyorlaroı »Uıs tlnlıler bütun ulkede gosieriler duzerüej ere<c Ürdünu 19o« vnlmda bır ıç savasın eşlgıne getırdıler Hukumet devrıldı, Kraıın esn gıivendıği adamlar ona karşı oep he aldılar. Nâsırın hayranlarından Süıeyman Nablusının Krala başkaldırmasıyla olaylar donijt nok asına enştı Ülkenin bazı ver lerınde çarpısmalar oldu, «n dokuldU Ne var kl ordu Knua sadıktı. Yuksek rutbeh subayların ıstedığı, Ingiltz BaskomuUn GİJDb Paşanın Urdunden uzaklaştırılmasıjdı Bu dneri Knla da çekıcı goninüyordu, çünkJ Glubb Pasanm otorıtesınl asünda kendısı de kıskanıyordu Onu goevınden uzaklaştırmakla hsm halkın sevgısıni kazanacak hem de ordudakı erki ve saygınhğı artacaktı Boylece, ne îngılısienn ne de Mısırlılann bekledlklen bır »nda Kral Glubb Pasayı »0revlnden affettı Arkasından da, başkent Amman vakmlanndata Zerka garnizonunda kendisıne baskaldıran ordu blrlıklerinin karşısma cesaretle çıkarak Isran gınşimını bastırmayı \« muhalefetm bası savılan Süleyman Nab lusi'Ti sınır dısına yollamayı başardı Benım Ürdün'e Btiyükelçl olarak atanmam bu olaylardan hemen sonraya. 1957 yılının baharına rastlar TARIN: ÜRD1)N ANILARI TiFFANY ÇBCTEU ruoat SOhfU SBME DIM BULMACA SOLDAN SAGA : 1 Gemılerde vülc indınp, bındırmek ıçın kullanılan avgıt. 2 Balkanlarda bır başkent Bas tarafına sessız bir harî gettrıldıginde ot'ak anlamında b.r soz belirir 3 Tersı Asva da bır gol Osmanlı donemınde bır vergı türil 4 Tersı al'mış dort eşıt dördtfl uzerınde onaltışar tasla oynanan bır ovun Turk münğinde bir maksm 5 San Agır 6 Tersi bır sıvasi partırun sımgesı Bır takı 7 Yaptm işieri Ortasma 9 sesli bır harf gelırse aç karşıtı olur. 6 Tersı utanç Tayın » Bır hayvan Yavrusu olan dışı. 1 2 3 4 5 6 7 89 DiSi BOND BUBENfM SON RuETf AA, f » > M*T<2 DÜNKÜ BULMACAMN CÖZÜMÜ SOLDAN SAGA : A 5 I M IsrlroauM J 1 Dofu Anadolu'da eskid»n ünltl bir savaşa sahne olan ve bu savasa admı veren bir ovanın adı 2 Tajın Sın 3 Zorba hüiumdar 4 Tersı b'r buyukbas havvan Tersı sahte S Bir nota Zaman olçer aletl < Basfon Tersı hayvan S 7 Tersı bır pevnır turü Su r iesia dıl) 8 Ortadogida b . yarımada. 9 Son ay 1 Çopunna 2 Avanai Sa î Van n k a S • Al Parol* 5 f O a M 8 yA înka 7 enıtsM » Usak SRÇ 9 Ltıl Bora II.KARIDAN ASJAGIYA : 1 Cavalve 2 Oval anuT 3 Pan îşi 4 t m Postal 5 rarA Ak * firireım 7 KO sO 8 Asalalüar 9 Asama çA.