Katalog

MC HÜKÜMETLERİNİN EKONOMİK BİLANÇOSU I Yalçtn DOGAN Politika ve ötesi umhurlyetin kuruluşundon bu yana Turkıye en karanlık, en acı, en savurgan, en parlızan, en başıbos doneminı gerıde bırakmak uzere 1975 nlsanında ıktıdara gelen Bırincı Cephe Hukjmetıni 5 haziran 1977 genel seçimlerın den sonra İkincı Cephe Hukumeti izledi. Her ıkl hukumetın de başını çeken Suleyman Demırel'e ıliskin tarihin yargısı sanırız cumhuriyet hukumetleri içinde hıcbir başbakana «nasıp olmayacak» olcude ağır, hiçbir başbakana «nasip olmayacak» olcude acımosız ve sorumluluk yuklu olacak. Yaklaşık iklbucuk yıl Içlnde Demlrel gerlde kan, gozyaşı, genç genç mezarlar, sokakta dolaşan kaliller ve bunların karşısında buyuk bir vurdumduymazlık bırakıyor C Salt bunlar mı? Ardarda sıralanan devaluasyonlar, son yılların dunya capındakl en aşırı fiyat artışları, bınbir turlu borç ve yerine getinlmeyen yığınla «vaod» . Dışa bağımlılıkta şamplyonluk... Yeniden kapituler nitelikteki karariar ve Duyunu Umumiye nitelıklı krediler... 19. yuzyılın «Hasta Adommnın yenıden uluslar arası masaya yalırılarak dort yanından kıskıvrak bağlanması . Duraklayan yatırımlar... Artan Işsizlik ve glderek yoksullaşan halk yıgınları... Tumuyle tflasın eşlğinde bir ulke... Tum bunları kanıtlayabilmek amacıyla Birınci ve Ikinci Cephe Hukumetlnln kendi programına ve Demırel'in soyledik lerine yollama yaparak, kendl resmi rakamlarına başvurarak ve kuçuk capta bir pıyasa araştırması ynporak ekonomık du rumu ana noktaları oçısından gozden geçirdik. Demirel iklbucuk yıl once ekonomiyi nasıl devralmıştı, bugun nasıl bırakıyor? Cınayetlerin, kapalı universitelerın, devletı oorsellemenın otesinde nasıl bir ekonomık gercek'e karşı karşıya Turk Toplumu 1978'e girerken?... İki yıldan daha kısa bir sürede fiyat artışları resmen yüzde 52'ye ulaştı Urunun adı : Ekmek (tanesı) BuğdayUn (kg ) Koyun eti (kg) Yemekllk yag Zeytlnyağı Sut (kg.) Zeytln Peyo2 peynfr (kg ) Yogurt Kahve Cay Sobun (kg.) Sutangoz (kg ) Odun (ceklsi) Elektrik (kwh) Basrna (metresi) Ayakkabı Bafra slgarası Rakı Gozyagı (Htresi) Mektup (yurtlcl) Oeftvr (yuz sayfa) Kücük çapto ancak önemli ürünleri kopsayan, Demırel'in uzennde durduğu urunlerı de kopsayan bu orastırma fıyatlar konusunda Cephecılere tek soz soyleme olanağını bırakmayacak nıtelıktedır Nıtekım sayfamızda fıyatları ıceren tabloya şoyle bir goz atmok bıle bunun bir kanıtı olobılecektır Bunlar pıyasado bulunduğu zaman etıket fıyatları Yokluk, karaborsa ve uzun kuyruklar da ışın cabası Cephe Hukumetlerıyle bırlıkte ulkede cok şey değıştı Insanlar eğer sokakta kastı ya da rastlantısol kurşunlara hedef olmozlarsa. gupegunduz başkentın gobeğmde ya do bir başka kentn orta yerınde can vermezlerse o zaman et kuyruklarında kömur odun kuyruklarında can verır oldular Son ıkı yılın gazete kolleksıyonları kuyrukta sıra beklerken yaşamlarını yıtıren ınsanlarımızm resımlerıyle sıyasal ıktıdarın utanç verı« a gorunumlsnnı =;erg!hyor 1975 Nisan 1977 Arohk 250 kuruş 700 kuruş 80 lira 27 lira 35 iira 10 lira 45 lira 50 llra 15 lira 325 llra 90 llra 24 lira 110 lira 470 lira 70 kuruş 14.85 lira 350400 liro 350 kuruş 40 lira 400 kuruş 250 kuruş 20 tira 125 kuruş 522 kuruş 24 llra 12 40 llra 18 liro 467 kuruş 14.50 lira 20 lira 620 kuruş 35 lira 35 liro 11 90 lira 35 llra 130 lira 31 kuruş 1010 hro 125250 lira 175 kuruş 20 llra 220 kuruş 100 kuruş 650 kurus kurşun sıkar hale gelmıştır Cumhurıyet tarıhının gorulmemış bu ağır bunalımı uluslararası tefecılen kendılığınden Turkıye'/e «davat etmiş». Turkiye Osrnanlılardan bu yana yuzyıl sonra Galata Bankerı tıpı tefecılerle aynı masaya oturma zorunluğunu duymuştur Onlarla pazariığa gırmıştır. Bu arado dovız bunalımına care aranırken yem bır yonteme başvurulmuş ve Dovıze Cevrılebılır Mevduat CDCM) adı altında yen. bır borclanma /olu secılmıştır DCM'ler başlıbaşıno bır «Iktidar» rıtel ğını taşımaktadır Her turlu «kur garontisi» sağlanmışt r DCMIere Başka bır deyımle Turk Lırası devalue edıldığı zaman, DCM'le' bundan en kucuk bır zarar gormemektedır Yuksek faızlıdır Istenıldığı zaman Turk Lırasına cevrılebılmektedır. DCM karşılığının Turk Lırası t'jtarı Turkıye'de DCM'yı yatıranın ıstedığı fırmo yo da kuraluso kredı verılmesı olanağını da bırlıkte getırmektedır DCM yoluyla belırlı bankalar. dığer bankalar yanında onemlı ağırlık kazanrken belırlı fırrrclar da v>ne rakıplerıne gore onemlı oncelıkler sağlamıştır. Aydınlık döneme doğru Mehmed KEMAL »OfiÇURIN TURÜ DCM getırten ve karşılığında Turk Lrası c larak kredı kullanon kuruluşlar arasındo onemlı gazete ve derg.lerın bulunması da. duşunce ozgurluğu basın ozgurluğu sıyasal ıktıdar ılış Kilerı ve kamuoyu o'uşturma acılarından uzennde ozellıkle durulmaya değer noktalorı ıcerrrektedır Bugun DCM tutarı. acıkca bu yolla gercek leşmış bulunon borc 2 mılyar 200 mılyon dolar dolayındadır Faızlerı toplamı ıse yarım mılyar dolara uiaşmıştır Kısa surede bu olcude buyuk borç lanmaya dunyanın hıcbir ulkesınde rastlanmamak tadır. 1975 nısanmda DCM'nın ne olduğunu bılmeyen Turk Ekonomısı. bugun DCM altındo aynca ezılmekte, malı ıktıdar sıyasal ıktıdar aracılıgı ıie el değıştırmektedır. Sonayının yapısıyla dışa bağımlı TürKiye. Cephe ıktıdarlarıyla rralı acıdan da kıskıvrak bağlonmış durumdadır ürkiye'de oloylar hızlo gelışiyor, hızlo buyuk boyutloro uloşıyor. Bu hızlı okışın tekerine taş koymaya çalışanlar çıksa bıle, onlar toker meker yuvorlanıyor, olaylar kendi akışlarını surduruyor. T Birincl MC mılliyetçılik adına kurulmustu. Demirel mllıyetclıği, Turkiye'nın gercek mıiliyetcılıgl olabllır mıydi? Olamazdı Bir secimle gıtti. Ardındcn gelen Ikıncı MC de rrü'ıyptÇılıK adına kurulmuştur. Goruldu kı Demirel. Turkes, Erbakan milliyetciliği bir kazanda kaynamıyor Kazan taştı, kapağın arosından herbiri bir yana puskurtuldu. Demirel, batılı ölçude bir demokroi değildır Demokrasiden ıs>ne qpldığince yararlanır, isine gelmeğlnce ondan uzoklaşmaya bokar Demirel milliyetçl de değildır AP'nın tabonı seriatcı milliyetçilerle, ırkcı milliyetcılerle bağdaşamazdı Bunu soylediğımizde belkl. bizim erken davrandığımızı onerenler cıkmıştır. Ama olaylar gostermistir ki, bızım dedıklerimiz olmes tur AP'nın tabanı gizli veya acık M C yf kusmustur Dunyanın bugunku bulunduğu koşullar altında solculara Roma'nın Hlristiyanları gibi klmse bakamaz. Demirel bu bakışı getirerek, bizım fonl omrumuz icln uzun, tarih icin cok kıso bir oyalama doneml acmıştır. Kendi donemi icinde kendi boğulmuştur. CHP'nın en belırj'o ozelliğl özgürlukcu demokrasiden yona olmasıdır. özgurlukcu demokr.>^lyi getlreceğlnl, bunun İcln savasacağm meydanlarda birkoç yuz binliK kalabalıklar oniınde ustlenmistir Geri dönemez. Gerl donmek istese de donemez. Özgurlukcu demokrosi ulkemlzln butun duşunen beyinleri içlndir. Aramızda dusunce ayrıiıkları olsa bile bunların cozumu gene özgurlukcu demokrasi İcinde olacaktır. Duşunce olus turmayanların, duşunceyı kendı cıkarlorı icln somurenlerın duşunceden ne nasiplert olabilır? Bundan olacak Demirel salt ekonomı soirıuraCu5L. dedüçünce somurucudur de " ""**C rffnrriltlikten sonro, urkemiirn onu çok acıktır. Bu açıklığı bizim gorduğumuz kodor, dunya da gormektedır. Butun sorunlar bu acıklık belirlendikten sonro, cozume kavuşacaktır. Bugun sıkıntısmı cektiğımız Irak ve Libya petrolunu cok rahat alabilirlz. Bulgar ve Sovyet elektrfğının duğmeleri de bundan sonra açıktır. IMF yetkılileri, Ortakpozar danısmanları yenı donemln duzleninde yeni gorusmelere oturmayı bekliyorlar. Kıt'a Avrupası. İskandınav ulkelerının beklentlsi de yeni donemdir Sosya'lst ulkeler de, yeni donemin açılmasırdan yanadırlar. Bunları yeni donemı1,, yeni msanları açıklığa kovuşturacaklordır. Bir işci kurulusumuzun genel kurul toplantısında, sosyalıst partıler ve TKP tartısmosı yapılıyor. Az ilerleme mi? Bırakın sosyalıst partilerı, TKP'nın adını anmak bile kac on yıllık hapis cezalan ile suclondırırdı Ulkemizde hep bir TKP sorunu olmuştur Boyle bir konuyu en cok somuren de gene Demirel tipındeki polltikacılardır. Hem korkmuşlar, hem de korkutmuşlardır. Ellerine ne gecmiştır? Turkiye'nin duşun surecini, duşun oluşturmosını engellediklerinl sonmışlardır. Işcl kuruiuşumuzun genel kurul toplantısında, «TKP yurt dışında bir parti» denmiştir. «141 ve 142. maddeler nedenıyle Turkiye'de legol olarak kurulamıyor. » Bugun Türkiye'de bir değil, illegol olarak be/ki birkaç tane TKP benzeri parti vardır. İktidaro gelmeyi bırakın muhalefet dahi olamıyor. Oyleyse bu korkunun derininde yatan nedir? Bu korkunun temelinde yatan somurunun surmesl, Turk insanının duşunmeye kapalı tutulmasıdır. Bu da bltecektlr. Yeni dönem ocılıyor Yeni donemde dlleyen dllediği gibi duşunce uretecektir. Korkulan bir şey olmadıgı da anlasılacaktır. Biz ulus olorak duşunce ureten başka toplumlardan daha mı geriylz? Bundan oltmış yıl onc« bizim toplumumuz icinde yasomış ulkeler coğdaş duşuncelerle tortışırlarken, blzi bundan alıkoyan gucler utanmalıdır. Bunlar duşunce uretlrken bile Turk millfyetcillğinin uzandığı duzeyın gerisinde kolmışlardır. Bizim utancım« onların utanmazlığından gelmektedır. Dediğlm gıbl, MC yıkıldıktan sonro, yerine yeni bir donem açılacoktır. Bu donemin açılmasından bizler «ador, AP'nin icinde yakınanlar da yararlanacaklordır. Cunku ulkemiz olağan koşullar ıçine glrecektir. Yapay sorunlar kalkacak, dogal sorunlor tartışılacoktır. Bu donem aydınlıktır, MC'nın getlrdiği karanlığı supurecektir MC kendi karanlığında boğulmaktadır. dıkkatlı bakın gorecekslnizt 1975 Mart ayında Demirel hukümet progromını okurken şu goruşlere yer vemekteydı «Enflasyonla etkilı bir şekilde mucadele edllecek, spekulatıf kazançları, mal darlıgını ve yok luğunu onleyecek etkili tedbırler alınacaktır » Aynı Demirel Ikıncı Cephe Hukurretmı oluştururken halka şu sozu verıyordu «Biz enflasyonla, fıyat artışlarıyla mucadele lcin hukumet olduk.» 10 aralık 1975 te ıse şoyle d'vordu «Neyimiz eksik? Unumuz var. Şekerimlz var Yogımız var Hukumetın takip ettiğı istıkrar polıtıkast sonucunda vatandaşm gunluk hayatım et Bırırtcı v« Ikıncı Cephe Hukumetleri programında konuya ağırlık verıimış ve «Dış odemeler dengeslndeki bozulmayı duzelticı, ihracatı ve işcl dovizlerinin yurda gellsini teşvik edici tedbirlerden» soz edılmıştır Gerçekten bu yonde onlem alınmış mıdır'* . Yıne devletın resmı rakamlarına başvurarok 1978 butçesıyle bırlıkte hazırlanan 1977 Yıllık Ekonomık Raporundan yararlanarak bir durum değerlendırmesı yapalım 1977 Yıllık Ekonomık Raporunun 1 7 1 9 sayfalan Du resmı bılgılerı sunınaktodır Buna gore, 1974 yılında 1 2 mılyar dolar olan dış tıcaret acığı 1975 yılında 2 8 mılyar dolara. 1977 yılında da 3 5 mılyar dolora yukselmıştır KI5I BAJINA BORÇ Bunu en acık bıcmde gosteren rokam kışl başına duşen dış borc mıktarıdır 1975 nısonnda yanı Bınncı Cephe Hukumeti ıktıdora geldığı gun kışf başma duşen dış borc mıktarı 1125 dolar ıken, bugun bu mıktar kışı boşına 2375 dolara yukselmıştır Başko bır deyımle. iKibucuk yıldo kışı basına duşen dış borc mıktarı yuzde yuz on artmıştır Aynı donemde Merkez Bankasınaa erıtılen dovız rezervlennı de dıkkate alırsak Cephe hukumetlerının Turkıye'ye bedeiı ıkıbucuk yılda tam altı mılyar doları bulmaktadır 1975 nısanında ıktıdara geldıklennde Merkez Bankası'ndakı dovrz rezervlerı ıkıbucuk yıl ıcınde gelen ıscı dovızferı, •hracat gelırlen ve acıktan borclanmalar ve bun!or korşısında gercekleşen ithalot ve dığer gıderler sonucundo Turkiye aıtı mılyar doları aşon dış tıcaret acığı ıle karşı karşıya gelmıştır Ve resmı ithalat tıkanm.ştır. OH W ARIIJ Ekonommın dış kayna* gereksınımını belırleyen can ışlemler dengesı ve dış borc ana para odemelerı toplamı 1974 yılında 310 mılyon dolar ıken. 1975 yılında 1 mılyar 600 mılyon dolara. 1976 yılında 1 mılyar 900 mılyon dolara ve 1977'de 3 m.lyar 100 mılyon dolara yukselmıştır Uc yıldo BİR Dt KIR&Uft Bunlara bir de kıro'ar eklendı m! artık ,aşom sıkıntısmı anlafnak ıçm sozcuk bulma* guc leşıyor. Salt Ankora'da Istanbul do değıl. ulke KA(AK İTHALAT Resmı ıthaiatın tıkanması kacak ıthofatın artmasıylo sonuclanmıştır Onemlı hammadde ve parcalar bu yolla yurda gırmektedır. Kacak ithalatı kacak dovız fınanse etmekte, başka bır deyımle. karaborsadan toplanan dovlzler sayısı cok sınırlı eılerde toplonmakta ve «Ifberol» o/duğu savunu'on pıyasa mekanızmasında rekabet koşullarını bozmaktadır Ekonomı bır kez kısır donguye glrdl mi, neresınden bakarsanız bakın her yonuyle «dökulmfy«* boflor Dovız rezervlerının hızla enmesı, kacakcılık ve koraborsa sonucunda dövız fıyatının «gercek kur»un cok ustune cıkması ve buna ek olara< borc verecek kuruluşların koşul olarak para değerının duşurulmesını one surmelerı Cephe Hukümetlerını 11 kez devaluasyon yapmaya zorlamıştır Gercekleşen her devaluasyon ıcerde fıyatları zıncırleme arttırırken. bunun ıhracata etkısı beklenenın cok altında kclmıştır. Ithalatı ıse. yıne beklendığının tersıne duşurmemıstır. Cunku, ıhrac edılecek urunler bırkac tarımsaı maddeyi gecmezken, uretım tumjyle dışarı boğımlı oldugundan. ıthalatı kısamamış. ancak pahalılandırmıştır Bu kısır dongu her devaluasyondan sonra kendını gostermış, Turk lırasının karaborsa değen duşmı/ş ve hep resmı fıyatın altında kalmıştır SABIT 6{l»ULER Devaluosyonlar ozellıkle sobıt gelırlılerın öurumunu daha do kotuleştırmıştır Onlan daha yoksullaştırmış. gelır boluşumu daha do bozulmuştur Devoluasyonlardan sonra alınması gereklı ekonomık onlemler gercekleşmemış ıktıdar ortaklorı orasındakı uyumsuzluk ve anlaşmazlıklar ıktısat kurallannı hıce saymıştır Bu nedenle. devalüasyonlar ekonomıye beklenen hıcbir yaran getırmemış, tersıne Turk lırasının değerı duşurulmekle kolmıştır. «Kur ayarfamaları» adı altında gercekleşen devaluasyonlar aslında sanıldığm dan cok daha yuksek oranlara uloşmıştır. Bırincı Cephe Hukumeti ıktıdara geldığı gun 13 lira 85 kuruş olan dolar, bugun 19 lira 25 kuruştur Ikıbucuk yıldo sık sık başvurulon devaluasyon sonucunda Turk lırosı dolara karşı yuzde 39 oranında değer yıtırmıştır. 5 lira 95 kuruş olan mark bugun 8 lira 60 kuruştur Turk parosının değer yıtırme oranı yuzde 44 5'tur. Isvıcre Frangı karşısında yapılan devaluasyon ıse vuzde 58'ı bulmuştur. 1975 nısanında 5 lira 60 kuruş olon Isvıcre Frongı bugun 8 lira 85 kuruştur. Bun lar resmı fıyatlardır. Pıyasadakı karaborsa fıyotlarsa, bır turlu resmı fıyot duzeyıne ınmemektedır. klleyen blrcok maddelerin flyatları hemen hemen sabıt tutulmuş ve bunların yoklugu soz konusu olmamıştır, olmayacaktır.» Avrupa uUe'erının ıstatıstıkle'ine gore Turkıye 1976 ve 1977 yıllarında «fiyat artıslorının en yuksek olduğu ulke» nıtelığıne burunmustur A»rupa ıstatıstıklerının yanısıra, Tıcaret Bakanlığınca hazırlanan toptor eşya fıyatıarı endeksı ıkıbucuk yılda fıyatların nerden gelıp nereye gıttığını. hem de kendı resmı rakamlarına dayanarak COK cçıkca gostermektedır Demırel'in savlarmı ve verdığı sozlerı kendı yonetımmdeki bakanhklar ve kenoı burokrasısının rakamlarıyia kanıtlama* dcha uygundur nın dort bir yanında kıralar akıl almaz bir bıcımde artmıştır son ıkı yıl ıcınde Ikı odalı evler 1500 lıradan 5000 lıraya fırlamış, uc odalı evlern yanma yaklaşılmaz olmuştur Memurlar yavas >avas kente goc eden koylulerle bırlıkte gecekor dulara gocmuşler bir gecekondunun ayl'k kırası I500 1800 lıraya dek vukseimıştır O da eğer sıyasal ıktıdar gecekonduları yıktırmazsa. ınsanlar malını, yerını yurdunu korurken polıs kurşurlanna hedef olup canındcn olmazsa on kat artmıştır dı$ kaynok gereği. îkîıdarı devraldığında «gucluk gostermeyen dış odemeler den gesl», ıkıbucuk yılda «en buyuk gucluğe» donuşmuştur Bir ıktıdarın ekonomık polıtıkosı bir acıdan da ışte, bu «gellşme»de ozetlenmektedır Her ıkı hukumet programında da «Yurda gellşınl teşvik edici tedbirier» alınacak olan ışcı do vızlerı ıse, bir yandan sıyasal ıktıdara duyulan guvensızhk, bir yandan Turk Lırosına duyulan güven sızlık sonucu gıderek azalmıştır 1974 yılındo 1 mılyar 200 mılyon dolar olan ışcı dovızlerı, 1975 yılında 1 mılyar 123 mılyon dolara duşmus 1976 yılında 805 mılyon dolara dek ınmıştır 1977 yılında 850 mılyon dolar doiayında gercekleşeceğı «tahmln» edılmektedır OMMEIER DENGESI Bınncı Cephe Hukumetının kurulmasından ikı bucuk ay sonra 15 haziran 1975 tanhınde Derrvrel ın demeçlerı tum gazetelerın manşetlerın çıkmış «Son gunlerde transferlerın uzun sure bekledıgı hakkında yapılan ısrarlı propagandalara ce vap vermek ısterım. Turkiye dış odemelerde gucluk icinde değildır. Dovız tahsis ve transfer taleplerının normal sureleri icinde cereyan stmesı tabiidır," Bu şu demektır Anlaşılan, Demirel ıktıdan devraldığında Turkıve'nın kendıne yeter dovızı var dır ve bundan doloyı da «dış odemelerde guçluk yoktur.» Dovız sorunu olmayacagnı da yne bzzat kendısı acıklamaktadır Hemen hemen bir yı! sonra 1976 nısanmda yaptığı basın toplantısında ıse Demirel aynen şun ları soylemektedır «En buyuk gucluğumuz odemeler dengesidir. Doviz sıkıntısı ve odemeler dengesı Turkiye'nın bir numaralı meselesidir. Ihracatımız gerilerken ithalatımız da artmaktadır. Ama Merkez Bankası nda dovizimiz vardır.» OZfk GEÇtHME ENDÎKSI Tıcaret Bakanlığınca duzemenen toptan eşya fıyatlon endeksıne bakıldığındo DeTurel'ın ızledığı ıktısat polıtıkasıtr anlamok cck kolaylaşır B J ıstatıstıklere gore 1975 aralık ay nda 360 7 puai olan genel tı ( at endeksı 1977 ekımınde 548 6 o>muştur. Ikı yıldan daha kısa bir surede fıvat ortışları resmen yuzde 52 1 dır Aynı sure ıcınde gıda maddelerı ve yemlerdekı fıyat artış oranı /uzde 26 3. sanayı harrmaddelenndekı artış ıse yuzde 41 8'e ulaşm ştır Holkı doğrudon ılgılendıren «geclnme endeksler.nde» ıse. durum daha çarpıcıdır Aynı Dakanhgın rakamlarına gore. Istanbulda gecmme endeksı 1975 aralığından 1977 ekırtiıne tom yuzde 57 3 oranında artmıştır Aynı artış Ankara ıcın yuzde 46 ya uiaşmıştır Boska bir deyımle, ha'kın geçınmesı ıçın gereksınım duyduğu urunlerın fı/atla r ı ortalama yuzde 50 artış gostermış 1975 oralık a/ındakı 100 lira 1977 ekım oyında 42 43 lıraya duşmustur UIUSİBARASI SAYGIHUK Ihracatın arttırıiomaTası yenı kaynaklar bulunamaması «normal işlemesı tabfi» olan transferlerı aşırı bıcımde etkılemış ve hemen hıcbir madde ıthal edılemez olmuştur En onemlı urunler, ılâclar, hammadde, yeoek parco. hatta petrol ve elektrik ıthal edılemez olmuştur Şu anda bekleyen ithalat transferlerı 2 5 mılyar dolara ulaşmak uzeredır Yurt ıcınde buyuk bır sıkıntı doğmuş. uretım duşerken. fıyot artışları bır de bu nedenle koruklenmıştır Dovız bunalımı öyle bır aşamaya varmıştır kı. ıcerde uretımın bellt sanayı dallannda durma tehlıkesı başgosterrrtıştır Ote yanda, uluslararası pıyasada Osmanl, İmparatorluğu'nu ondıran «vahim durutnlar» doğmuştur Turkiye Cephe Hukumet.'en yonetımınde «Borçlarını odemeyen, guvenilmez» ulke durumuna duşurulmuştur. Dış lemsılcılıklerının aylıklarını odeyemez olmuş, pıyasada oncak kapkaccı tuccar lann yaptığı karşılıksız cekler duzenlenmeye başlanmış Merkez Bankasından yazılan ceklerm dışarda karşılıksız olduğu saptanmış ve Avrupa ulke/erı T C Merkez Bankası cekierını odemez olmuşlardır Her onune gelen kapıya doyanmış. bor cunu ıstemış. borcu soz verıldığı halde odenmeyınce ya petrolu kesmış yo elektnğı ya da Turkiye ye yoptığı ıhracatı durdurmuştur Bırincı Cephe Hukumeti programının 22 sayfosında ıse şoyle denılmektedır: «Turk parasının ic ve dış değerinin korunmosına itfna gosteniecektir.» Paranın ıc ve dıs değerinin korunmasına oylesıne «itina gosterilmiştir» kı, 1923'den bu yana. baska bır deyışle, Turkiye Cumhurıyetı tarıhınde ılk kez cok onemlı bır olayla yıne Cephe Hukumeti donemmde karşılaşılmıştır 1923'ten bu \ana ılk kez bır bütcenın yurürluğe gırdıği gun Turk lırasının değerı duşurulmuştur 1977 butcesının yurürluğe gırdıği 1 mart 1977 tanhınde «(stikrarlı ve denğeJi bır ekortomlyi vood eden» butceyle bır'ıkte devaluasyon kararp aynı Resmi Gazetede yer almıştır Donemın Malıye Bakanı «istikrar ve dengeli butçeyi» yaptığı basın toplantısında ac ! kca «devoluasyon gerceğınes bağlamak tan cekınmemış ve «bizim istikrarımız ışte budum dıyebılmıştır BDrÇENfN DENGESI PIYASA AFAŞTIRMASI Bunla Denırel'ın de kullanması gereken res mı rokomlardır UnutmamaK gerek kı. bunlar toptan fıyatlardır Oysa halk toptan fıyatlarla a ışverış etmez Haikr ı'gılendıren perakende fıyatia'dır Toptan fıyatlarıo perakende fıvatlar arosındakı fark aynı zamonda kuçuk bir aracı grubun kârını da ıcermekte pıyasa mekonızrras nı «halka ragmen» ışleyıcı daha da acıkl.k kazanmaktacır PerokenrJe fı/a'lordakı başıbosluğu ortaya koymak amacı/la br pıyasa araştırması yaptiK. r YOKLUK MU OLSUN!... Hem kendı icinde celışkıler taşıyan hem de bir yıllık ıktıdannı ozetleyen Demirel, 1977'nm eylul, ekım ve kasım aylannüa aynı konuyu ışiemektedır «Odemeler dengesi açık vermektedir. Turkiye nin bir numaralı meselesı dovizdır. İhracot da yopıyoruz. Ama, ithalot da yapıyoruz Rokamlar buyumuştur Cunku. Turkiye buyumektedır. İthalat yopmayalım da, yokluk mu yaratalım.» VE TKECİIEK Iktıdor ortoklarından birı yurt ıcmde genclere Kurşun sıkarken, ortaklık cephesı tek dovıze «İstikrorlı ve dengeli» dıve sunulan butcenın ıse cok buyuk acıklar vereceğı devletın resmı belgelerıne gecmış 225 mılyor liro olorak bağlonan 1977 butcesı akıl almaz savurganlıkla 310 mılyara yukselmıştır Gelır karşılığı olrnayan, acık tan fınanse edılen butce. uygulamacıları «telâşo» duşurmuş ve Maiıye Bokanlığı «devletın odeme olanaklarının tehlikeli hale geldlğinl» belgelemek ve bunu «omirlerlne» duyurmok zorunda kolmıştır Kısaca. dıs odemeler açısındarı da. ıc odemeler açısından da devlet tam bır ıflasın eşığıne getırılmıştır ıkıbucuk yılda Boyie «mahareti» gos teren yeryuzunde her halde cok fazlo ıktıdar voktur1 YAR1N: KAIK1NMA MASAU