Katalog

rorteKiz de siyasal kilitlenmeye doğru mu? • P A R U M E N T O ARİTMETİ6I, BİR Politika ve ötesi PARTİHİN TEK BAJINA İKTfDARA GÖ.MESİNİ OUNAKSIZ KILARKEN, SOSYALİ5T PARTİ'NİN DÖTEĞİ OLMADAN BİR HÜKÜMETÎK KURULABİLMESİNİN D t ÇOK GüÇ OLDUGUNU GÖSTERIYOR. Gene Belediyeler Üstüne Mchmed KEMAL MARİO SOARES Portekiz'deki ağır ekonomik ve sıyasal bunaltmın baş sorumlusu olarak niyor. nsteıe .OPEZ CARDOSO Sosyalist Portı'den ayrılai 3Oİ kanadın lıderi DEVLET BAŞKANI GENERAL EANES LİDERLİĞINDE TEKNOKRATVE SUBAYLARDAN OLUŞAN BİR ARA YÖNETIMDEN SÖZ EDİLİYOR • SOSYALİST PARTİ YÖNETİCİ KADROLAf?l «TEK BAŞjNA İKTİDAR. YA DA MUHALEFETTE KALMA. SLOGANIYLA ORTAYA ÇIKARKEN. SİYASAl YEIPAZED5 Kİ1İT PARTİ OLMA NİTEÜKLERİNDEN GÜÇ ALIYORLAR. KOMlNİST PARTİ İSE, SOSYALİSTLERLE İKİLİ KOAL1SYON ÖNERİYOR. yorlar. ancak erken seclm goruşünün. hem Parlamento arümetığinde onemli değişiklıklere yol acrr.ası beklenmedıği, hem de ulkenın cözüm bekieyen acı'l corunfarını erteleyeceği icm beTimsenmediği belirtiliyor. Parlamento'da sanda'ye dağıhrrı şoyle: Sosyal'st Partı 101 Haikçı Demokratlar 73 41 Merkezci Demokrattar Komünıstler 40 1 Demokratık Bıriık Bcğımsızlor 7 263 Toplam Bıı Parlamento aritmet ği, Sosyalist Parti1nin desteği o\maöan b'r hüktımettn kuruirrıasınm cok zor olduğunL gosterıyor. Sosyaüst Parti üderi Mcrio Soores de bu nedenle diğer parlilerin karşısına ağır koşullarla cıkıyor ve ısteklennin ödünsüz kabulünde direniyor. Kilit parti oima avontajını sonuno dek kullanma eğıliminde go rünert Mario Soares. yo tek başına iktidar 01mak. yo do muhrı'efette kulmokta isror eeüvor. Par>amento'da Sosyalist Parti'nın sağında ver alan iki buyük parti Holkcı Demokratlar ve Merkezcı Demokratlar arasındo. önemli slyosal ve ekonomik sorunların cözümu konusunda goruş oyrılığı bulunmu/or. Ancak bu ikı partinin sanaalye sayısı, Sosyalıstler ya da Komunistlerin ic ya da dış desteği olmadan, onların iktidar olmasına olanak tanımıyor. Ne var kı Komunistlerle ışbirliğinin her turlusüne korşı cıkan bu iki partı. Parlamentodakı KAntikomünisî üc büyük parH olon Sosyalistler, Haikcı Demokratlar ve Merkezci Demokratlar'ın bir koolisyonda birleşmelerini, ülke sorunlannın cözümu için tek secenek» oiaraK ortoya surüyor. KOHÜMİSTLERİN ÖNERİSİ Portekız Meclısi'nde Sosyolıst Parti'nın solıında'<a\ar\Komunist Parti <se, Sosyolist Partı tle ikıli koalısyon öneriyor. Ancak bu oneri de Sosyalist Partı tarafından reddedıliyor. Komünıstlerle ışb^liği, Sosyalist Partı'nın sağ kanadında sert eleşiırilere hedef olurken, parti sol kanadı sağdaki iki büyuk partiyle hükümet ortaklığına karşı cıkıyor. Ne var kı Sosyolist Partı yönetıci kadroları, «Tek beştna hükümet yo tle mırtrotefet» slsganıyla ortaya cıkorlarken, parti üyelerinin eğilimlerinden çok, siycsal yeipazede kilit partı crtma • SİYASAL ÇÖZÜMLERİN KİÜTIENMESİ HAÜNDE ERKEN SEÇİM OIASIUĞI ORTAYA ÇIKIYOR. ANCAK BU StÇENEK HEM PARLAMENTO ARİTMEÎİĞİHDE ÖNEMİİ OcĞıŞİKLİKLERE YOl AÇMAYACAGI. HEM DE LIKENİN ACİL ÇÖZIİM BEKLEYEN EKONOMİK SORUNLARINI ERTELEYECEĞİ GEREKÇESİYLE BENİMSENMİYOR. İC uğraş alanımız değildl ama, bu secımlerde biraz geze. dolaşa biz de belediye uzmonı kesildik. Eh, az değil, CHP'nin secim kazondığı kadar il merkezi gordük. Belediyeler artık merkeı\ iktidonn varamaz çocukları oldular. Onlorı okşamaz, hoş tutmazsanu kazosından, beiâsından da kurtulamazsınız. Halk en yakın iktidar olarak kendine beledlyelerl gorüyor. Belediyelere hep sınıfsal acıdon bakılmıştır. Smıfsol deyince, işçl smıfı açısındon demak istemiyorum. Ticaretle uğraşan esnaf, kentlerds beiediyelerln kaderlni cizerdl. Esnaf da. ortaklorı ile birlikte biraz egemen sınif demekti. Şimdi secime gene esnaf karışıyor cma, işci. emekci. dcr gelirli, gscekondu sakini ağır basıyor. Secimin clınyazısını onlar belirliyorlor. Hem olumlu yönde, hem olumsuz yönde.. H DEVLET BAŞKANI GENERAL EANES Ordu tarafmdon yetkıierıni kullonmoya zorlanıyor. Olumlu örnekler orlado. blri B so'dır. işçl kesimi bastırınca secim ,,czamlrnışlır. Oiumsuz etki İzmit'tir. Kentin sevdiğl başarılı bcşkan alavere dalavereye getirilince, gene işçi kesimi ağır basmış secim yitirilmiştir. Hem de vuzde yuz garanti olan bir seçim Bilmemki partinin ticaret, Kandıra, un ağaları ayıktılar mı? Bundan kslli, «Bolük dur, Kandırolı sen de dur!» diyeceklerdir. Klms9 kovanın gözüne comak sokmasın! . Ellmde rakamlar yok ama, büyük kentlerde bu seçimlere ilginin fazla olmadığırtı sanıyorum. CHP'nin dışındakl sol, blraz küskun, biraz kırgındı. Sandık başına coğu gitmedi. Gidenler de belkl oylarını kazanamıyacağını bitdiklerf solo verdiler. Ders vericl oiduğu anlaşılırsa cok şey öğrenilebilir. «Odunu koyorsam, sectiririm» zihniyeti bırakılmalıdır. Surasını beiirteyim: Kimse kimsenin gözune, kaşına oy vermiyor; söylediklerine ve eylemine bakıyor. Secimlerı kazananlar parlamentoya gitmiyeceklerdir; Belediye Meclislerine gireceklerdir. Koylu kurnazı bunda haklıdır ama, gene de şopkasım onune koyup duşünmelidir. İki şeyi iyi bilmelidir. Bir, büyük kentleri ortık yitirdiğini; Ikf, tabanının coğu yerde MHP'ye kaydığını. Köylü kurnazı, «Bizden ayrılanlan niye ötekl haneye yozıyorsunuz?» diye soruyor. Yanıtı cok sadedlr: «jstifa diiekçelerlnds bu haneden cıkıp, öteki haneye kendileri geçtiklerinl yazıyorlar.» Bu seçimler perdeyi iyice araladı. MC'nln muholifleri iktidara iyice yaklaşıyorlar. Acaba iktidarı isı«m« hızlorı ve hesapları nasıldır? Burasını iyice bilmemiz gerekiyor Ellerindekl göstergeye göre, dıs» kaynaklar, Amerikalısı, İngilizi, Fransızı, Almanı ile bizim barutu tükattiğirrrizf açıklıyorlar. Birinci Dünya Savaşmda da «Biz hasta odom değillz.» diyorduk. Uluslararası doktorlan inandırabildik mi? Şlmdl de istediğimi; kadar «hasta değiliz» dlye karanlıkta türkü çağıralım, kimseyi kandıramayız. Önümüzdeki bir hfffta, on gün icinde iktidar kompozisyonunda büyük değlşiklikler olacaktır. Yeni iktidar kompozisyonu oluşturuiurken denklemin bütün billnmiyenleri iyice kotarılmalıdır. Zira bir denklemci gene ç:kor, biz denklem çozüyoruz derken, o tutar yeni bir denklem imol ediverir. Amon, dikkat!.. Bu karda, kışta yerel seçimler iyl oldu. Çoğu kimse sakalı ak mt, kara mı, önüne düşünce gördü. Buna bakorak b'r daha berberin önüne doğru dürust oturmaya baksınlar Biraz da oğünelim: Bir kaç aydır sürdürdüğümuz secim kampanyasmda bizlm teşhisler doğru cıkmıştır. Kazanacok dediğimiz belediyeler kazanmış, yitirilecek dediklerimiz yitirilmiştir. Eskiden secim tahminlerimiz böyle cuk oturmozdı. Cünkü görüştükierimiz biraz bizi oldatırlardı. Şimdi görüştüklsrimiz aldatmıyor. blzim de gözlerimiz acıldı.. Göîlerinl açmayı biraz da Ankara siyasetçilerine saîık verirsek cok mudur? Hanrlavan Meral TAMER Portekızde Sosyalist Partı lıderi Marlo Soc ÎS baskanlığındaki azınlık hukumetinin, geçeı afta Parlamento'dakı güven oylaması sonucı üsmesiyle, üikenin icinde bulundugu ağır ekoom'k dcrboğoza bir de hükümet bunalımı eksndi. Pcrtamento orıtmetiği. bir partınin tek başı0 iktidar olmasına şans tanımıyor. Meclis'te irnsi! edılen Sıyasal partilerin liderlerinin son :manlardaki acıklamaları da. bir koalısyon hükü tstinin oluşturulmasını olonaksız kılacak nite<te. Siyapal gözlemciler Portekiz'de Soares hüjmetimn düşmesiyle doğan iktidar boşluğunun juri süre devom edeceği konısındalor. Bu arada partilerin yeni bir hükümet korvjmöa onlasamarrialorı halinde Cumhurbaşkanı enero! Hamalho Banes başkonlığmda ve çoğunğu Vük&ek Devrim Konseyi uyesi subaylar ve knokratlordan oluşan bir gecıcı hükümet forülunden söz ediliyor. Lizbon'daki yetkili çevı le, erken seçim olasılığı üzerinde de duru nitel'klerine dayonıyorlar. Bu orada Cumhurbaşkanı General Ramalho Eanes'e yakın cevreler. onun yenıden bir azınlık hukumetinin kurulmasına kesınlıkle karşı olduğunu öelirtiyorlor. Bu orado ordu sağ kanadının Cumhurbaşkonı'na ülke yönetiminde etkinliğini orttırması yolunda baskı yaptığma iüşkın söylentiler dolaşıyor. Ancak Cumhurbaşkam ordunun müdahalesinin söz konusu olmadıgını kesin bir dılle vurguluyor. CUMriURBAJKANI'NIN EGIUMI Portekiz'de son aylardaki gelişmeler ve porfı liderlerinin acıklamoıannı değerlendiren sıyaso! gozlemciler, Cumhurbaşkanı General Eanes başkanfığında subaylar ve teknokratlardan oluşacak bir gecicı hükumeti, ya da Sosyalist Parıı lideri Mario Soares başkanlığında kurulacak ve Sosyalist Parti üyelerinin yanı sıra bağımsızlat ve Parlamento dışı politikacılan içeren iki hükümet formülünü en yokın olosılıklor olorak görüyorlor. Bu arada Cumhurbaşkanı General Eanes'ın. Komünist Ptsrti'ftin ver alabilece^f nerhangl bir huku•net formulunun kesıniikle karşısında oiduğu haber verilıyor. MF'ye yöneliş, Soares hukumetinin düşmesine yolaçtı Portekiz'de Sosyalist Parti Lideri Mario Soa5 başkanlığında 17 ay önce kurulan azınlık ıkumetı, tarım reformu yasası cevresinde gen ilkbaharda başlayan tartışmalar sonucu riamentoda dayandığı desteği değiştirme yc7u secmış ve sağ partüere verdiği ödünler karığında onların desteğini sağlayarak ıktidarda Imak yoluna gitmişti. Başbakan Soare3'in üikenin icinde bulunduekonomik darboğazdan çıkış yolunu Uluslar3Si Para Fonu ve Batılı bankalardan gelecek rciarda araması ile gelışen tartışmalar ise syalıst azınlık hukumetinin Porlomentoda guioyu aiamayarak düşmesiyle noktalandı. Por:iz'de sosyalist azınlık hukumetinin 17 aylık ikar dönemini değerlendiren siyasal gözlemci, bu süre icinde enflasyon ve işsizlik oranınsürekli artış görüldüğünü, Soares Hükumetıuygulamalarında ise adım adım sağo kayışın zlendiğıni vurguluyorlar ve Portekiz'de uzun p e devam edebilecek bir iktidar boşluğunun ydana gelmesinde Sosyolist Porti lideri Soa'in ağır sorumluluklan bulunduğuna işaret yorlar. YALİST • KOMÜNİST rŞBİRLJĞİ Batı Avrupalı Sosyal Demokrat Partilerin si;ol cızgilerine paralel bir politika izleyen Porız Sosyalist Partisi, komünistlerle anlaşarak 6 temmuzunda azınlık hükümeti olarak iktıa gelmişti. Yasalann Parlamento'dan geçişi jsında Komünist Parti oylamada cekimser arak hükümete dolaylı destek sağlayacaktı. 3kim bu işbirlîği bir yıla yakın bir süre den etti. Ancak doha önceki hükümetler zamanında üriüğe gıren ve genış fanmsal arazı\eri, işlelenn denetımine bırakan toprak reformu yoınm sosyalist azınlık hükümeti tarafından de[irilrnesı yolundaki girişimler, gerek sosyalist ti hukumetinin geleceğıni, gerekse partiiersı ittıfak'arı önemli ölcüde etkiledi. Tarımsal Tİarın eski sahiplerine geri verilmesini öngöyasa değişikliği. hem Komünist Porti, hem Sosyaüst Parti'nın sol kanadının sert eleştir ine hedef oldu.. Komünistler sosyalist azınlık hükümetine Par entoda sağiadıkiarı desteği cektiler, Sosyalist tı'nin sol kanadının lideri olan Tarım Bakanı ıez Cardoso görevinden alındı ve Soares Parento'daki sağ partilerin desteğine yönelirken. ti scl kanadır.da tasfiyeler başhyor ve azın'ık urnetmin 17 oylık iktidarının bir dönemi kaıvordu. A WYIJ BEURGINLEŞIYOR Soares'in sosyalist azınlık hükümeti sağo ka<en, muhalefette bu partinin sağında yer alan kcı Dernokrotlor'da do belirgln bir soğo kayış lendi ve bu partinin Merkezci Demokratlarla un işb^rliğine girmesi, daha once komünistlesırt cevirmiş olan Soares hukumetinin hareket ıını iyiden iyiye daralttı. Yönetımde odım adım sağa kayış ve sağ TUîfet partilerine verilen ödünlerde artış gözieen. ülkedeki ekonomik bunalım giderek tırma)r döviz rezervleri hızla eriyor. üikenin oltın irvleri ycbancı bankalarda rehin kalıyor, enf^on oranı % 40'a. işsizlik % 15'e ödemeler gesi ocığı 1,2 mllyar dolaro utaşıyordu. KOMÜNİST PARTİ ÜDERİ ALVARO CUNHAL Sosya listlerle işbirliği yapmak istiyor. Başbakan Soares bu ekonomik darboğozdon Cikış yolunu Uluslararası Para Fonu ve Batılı buyuk bankalardan olabıleceği kredilerde araöı ve böylece hukumetin düşmesine kadar uzanacak olan IMF heyeti Ue gorüşmeler başladı. IMF'NİN KOŞULLARI Portekiz'e gelen IMF heyeti, Soares hükürretine acılacak krsdi karşıiığmda, Portekiz'de kalkın , Portekiz'e 750 milyon dolar gelecektl. Bu önerilerin ışığında calışmalarıno boşloyan Soares hükümeti IMF'nin istekleri doğrultusunda ekonomik önlemler paketini hazırladı. Başbakan Soares tarafından «deflasyonıst» olarak nitelenen ve enflasyon oramnı ve işsizlıği daha da arttıracağına işaret edilen bu tedbirler, temel maddelere %40 oranında zammı, Dış borç almak için IMF'nin koşullarını kabul eden Soares, işçi ve işveren kesimlerinin sert eleştirilerine hedef oldu. ma Hızınm % 7den, % 4'e indirilmesinl, ticaret acığının kapatılması icln ithalâtın kısılmasını, enfiâsyon oranımn düşürulmesini ve işci ücretlerindeki artışın % 20 cıvarında dondurulmcsını şart koştu. Soares hukumetinin bu önerileri temel olarak hazırlayacağı ekonomik önlemler paketine karsılık IMF Portekiz'e 50 milyon dolar borc verecek, doha da önemlisi IMF'nin isteklerinin yerine getlrllmesi koşuluylo Batıîı büyük bankolordon Hem sağ muhalefet, hem de komünistler sosyalist azınlık hükümetine sağladıkları desteği çekince Soares güvenoyu alamadı vergüerin arttırılmasını, ithalâtın azaltılmasinı, banka kredilerinde kısıntıyı ve kamu harcamalanndo %20 oranında azalma yapılmasım öngörüyordu. Yeni ekonomik önlemler paketine göre hükümetin denetiminde bulunan ve borç icinde yüzen bazı fırmalann iflas korarı almalarına izin. verilecek, wa\i bokımdan kötü durumda bulunan Ğtğer firmc'cnn da. işci sendikalanyla aralarındokl sözieşmeleri feshetmelerine, ücretlerde in dirim yopmolarına ve gereksi? görülen parsonelî işten cıkarmalarıno olanak tanınacaktı. Htm KARJI ÇIKTILAR', Komünist Parti ve işci kesimi, ekonomik öniemler paketinın işcilerı ilgilendiren bolümlerinin, Portekiz'de zaten oldukca yüksek olon işsizllk oramnı tehlikeli boyutlara ulaştırabilecek madde\er icerd/ği gerekcesiyle eleştirirken, İşveren kesimi ve Parlamento'dakı sağ partilerden de ekonomik önlemler paketine karşı sesler yükseldi. Bu orada kendi aralarında görüş birliğine varan muhalefetteki iki büyük sağ parti, azınlık hukumetinin yerine uclü koalisyon hükümeti kurulması istemiyle ortaya cıktılar ve yönetime fıilen katılma isteklerinin reddediimesi halinde kendilerinin de ekonomik konularda ve IMF ile goruşmelerde Soores hükümetine destek soğlamayacakları tehdidinde bulundular. Soares hükümetrnin Porlomento'da coğunluğa dayanmamasmı dikkate alan IMF heyeti de, iktidar ve muhalefet partileri arasında görüş birliği ve dolayısıyla Parlamento coğunluğu sağlanınccya dek görüşmelere devan edilmesinde yarar görmeyerek Portekiz'den ayrıldı. SONUÇSUZ KALDI Soares IMF heyetiyle görüşmelerin başlat'lnasını sağlamak amacıyla bu kez yeniden Komünist Parti'den destek aradı, ancak karşıitğında bazı ödünler vermeye yanaşmadı ve dolayisıyia anlaşma sağlanamadı ve gecen hafta ycpılan guven oylamosındo. Halkcs Demckratiar ve Merkezci Demokratlardan oluşan sağ muhalefet iie Komünist Parti, Halkcı Demokratik Birlik ve Sosyalist Parîi'den ayntan bağımsız üyelerden o)usan sol muhalefet oybırlıği/'s Soares hükümetinin ıkddarına son verdiıer. Markın hızla değer kazanması Batı Almanya'nın ihracat arîışını tehdit ediyor FRANKFURT (ANKA) Uluslororası Kombiyo borsalarında Alman rrıarkının hızla değer kazanması nedeniyio. Ai'varı Sanavttr.t.i mracat bekleyişlerı olurasuz bir nıteljk kazanmaya boşlamıştır. Sanavı çevreleri gelecek yıl Alman sar,ayünir> dış pazoriarda rekobet çücünü onemli olcüds yitirmesınden korkmaktadırlar. Bu yıl icin aralarındo kimya ve mckme sanayiinm de Du'undugu ceşitli scnayi kuruluşlarınca yapılan ocıkiumalcrda, sanş.arda önemli duşüşler gorüldugü bildirmiştir. Bu gelişiTiin. markın d'ner kazanrnosından ka/nakiondığı da ccıklarpaîcı/da belirtilmşti. Alrnon Bonkosı ıse bu yı'n ılK on oylik döneminde markın ortolanıa yuzde 4.5 oronında değer'lend:ğim aciklamışîı. K'arVtn yuksefme eğıitmimn önümjzc'eki dönemde de sürccsği hober venlmekteo;r.