Katalog

P0U 12 AKMII 1977. 8CQL Dr. Erdal ATABEK ABDİÎLCANBAZ HEüİFJiiî, 0 KADAfc cAMÎLDİtLLEt K'( Eü'F'İ ^ , |<AWBOPŞAClL!|C M M J V 2 A M ( t â î ZiftA UfetTİüDtN UCU2A AUP, <>EHİm PAHALiYA , îLiM ÖıL/M AD/HAftJ İtf f K ÖİS. PM TÜP <rAZA 2AM 6 E . PEPOLAVALlM. TURHAN SELÇUK I Sarılıklar orılık, ulVemlzde cok görülen blr hastalık Cok göruldOgT] Içln de kanıksonan. sarılık goruluncs korkulan, sonra da onem verılmoyen hastalıklar arasında Oysa. tıp bılıml ocısından durum boyle dfğı) Toplumsal bakımdon sarılıkların onlenmesi, bulaşmaya karşı alınacak ânlemler. hastalık lylleştıkten sonra gosterılrnesı gereken dlkkat, ülkemlzln bu yoy gınca hastalığı ıcln onem taşıyor öncelıkle bellrtelım ki burada sözunrt etmnk IstedıSlmlz •arılık, vırusler tarafından yapılan karacıqer hastalığ>na bnğlı olanıdır. Yoksa. sarılıkların ceşıtli tıplen arasında karaoq>r dışında oluşanlar, kon hastalıklarma, ya 6a safra yollaıının tıkonmosına bağlı olanlar glbl değışlk etkenll tuıleri vardır Sözunü ettıâımlz sarılık hastalığı tıp dllınde takut vlrol hepatlt> ya da «Infekslyoz hepatıt» olarak anılır S Cll HASTALIGIN NEDENi Bu tür sorılık bellrll vlruslerln Insan vücudııno aırerek karacığer dokusunu hastalandırmasıyla oluştır Sarılık dıye bnşlamamıza karşın, bu hastalıgın sarılık yapmaması, dlğer bellrtllerle kendınl gostermesı de az da oKa olasıdır. Ancak genellıkls. sarılık gorülur Bu mıkrop stkenl, hastalığın buloşıcı olmasına yol acar. TÜRKLERİN TARİHİ Tnrlhcllorlmız hlr TOrk ulusuııun 4 bln yıldan berl vor olduğunu duşunmck Isterler Oyso Turkmenlor otlak ve su poşınde Anadolu ya aktıklarınrin bır «ulus» teşkll etmekten cok uzaktılar Turkmenlpr, hlrlblrlerlndon haylı bağımsız 300 500 kışıllk oyrnaklar hallnde Anadolu'ya gelırlor Gocebe yacam oymak E, 1 n 1 rIar 1 n 1 aşan vo blr Turkmpn da/anışması boyııtlorına ııla^an blr bırllk duyqusu ve bılıncıno pek Izın vermez XV YuzyıHn dahl, Anadolu da dolaşan b r Batılı gezqin, Turkmenlorln o/mak dayanışması duzeylnde kaldığını belirtır «Açıkta yaşarlar Başlarında blr şef vardır. Ama yurtlarını (cadırlanm) yanlarında taşıdıklnrından, sık sık durum değlştlrlrler. Yor değlstlrınce, arazlsi uza rlnda konakladıkları sonyor* ba(f lanmaya, hatta savas varsa, ona sllahla yardını etmeye alışmıslardır. Fakat onun arazlslnden ayrılıp, duşman arazlslns geclnce, şlmdl eskl senyöre karşı, bu yenl senyore hlzmet ederler. Bunun kötü blrşey olduğunu duşunmezler. Gelenoklerl böy ledlr ve onlar gezglndlrler.» Bununla blrlıkte, yabancı gözlemnler tarafından XI Yuzyılda ğlmlzden haberslzdller . Hlo kullanılmaya başlanan Turk unululmanıası goroken başka men deylınl. bır oymak ya da blr nokta da, bunca Turk halkıboy adı değıldır Pek cok oymak nın ancak kendl dertlrrlylo ugve boyu kapsayan genel blr ad raşmaları, Turk slyasal blrliğl dır. Yabancı gozlemcller, ortak sorunlarını hlc Işltmemlş olmadıl ve kültüre sahıp saydıkları lorıdır. Bu fikrl, Istanbul'dan belll bir gocebe toplulu^a goclp Meklte'yo glden hacılar «Turkmen» derler Bu topluluk, bllo bilmez. Bllen varsa, Istanaz cok ortak bır gecmışe va bul'da okuyup gelen blrkaç oğbunun sınırlt blr bılınclne sahıp renclden ve «Turk Yurdu» okutlr. Kabıle sınırlarını blr ölcuda yucuiarından Ibarettlr, başka aşmış, fakat henuz ulus olmak hlc klmse yoktur... Hazcr Dcnltan uzak, ortak dıl ve kultur zi'nln Guneyinde iranlı, Kuzebaölarıyla blrıbırlne bağlı ve ylnde Rus ahallnln yoğunluğu bunun az cok bıllncınde blr top konusunda Istatlstik bilglsl olan luluk söz konusudur. Böyle bır adamlar, Turklye lie Turkıstan'ın topluluğa, tetnlk grup» adı ve ortak slyasal davası olacağını rıleblllr. duşunmezler blie » DOĞAN AVCIOĞLU BULAŞMA YOLLARI VE KORUNMA Bulaşma vlrusün ağız yoluyla olınmasıyla olur Bu nı»denle. yıyecekler, Içı'en sular ya da sıvılar çok önem taşır Hostalık vırusu dışarıya ınsan dışkısıyla atıldığı Icln de, ev lcl temlzlığlnln lyl olmadıgı, kent konalı?asyon sıstemınln, ya da Işlemedlğl koşullorda bulaşma olur Vırus bulunan dışkıyla bulaşan eşya, camaşır v b hastalığın yayılmasına vol acar Ev icı temlzliğında tuvaletler. ellerın her doğmedsn sonra tabunla bol suyla yıkanması onemlıcltr Bu temlzllğe dıkkat «dlllrse ev Içl bulaşmalar onlenır Ev dışı bulaşmalarda ıso, dışkıların yıyecoklere, lceceklere karışmasi rol oynar. Bu tur cevre sağlığı koşullarının borukluğu salgınlara yol acar Bu bokımdan, hastalık tlfo, para'ıfo kolera gıbı bulaşıcı ozellık toçır. TURKMEN ETNİK GRUBU ANADOLU'DA YERLİ / • İLE KARİŞARAK TARİHSEL BİR SÜREÇ İÇİNDE TÜRK ULUSUNU MEYDANA dpycn hanftlerln yOzde 92'il \%» lânıdır Öte yonrian, gocebe Turkmen glderek yerleşlkllğe gecer. 15201535 donemınde, Anadolu Islâm nufu°.unun ancak yuzde 16 9'u gocebedır 1961 de kapsamlı blr gocîbeyl yerleştırme polltikası Izlenır, gocebe nufus daha da Gocebellkten yerleşlk yaşama oeclş, boy ve oymak dayamşmasının cozulmesl, arazl koTişuluğuna dayalı yenl dayanışmaların meydana cıkması yo luyla uluslaşma süreclnde hızla yol alınmasında etkln blr yontpm olur. Islâmlaşan Rum, Ermenl v b İle Turkmen kansımı olcn ve Türkce konuşan Anado9 lu köylüsü, bu sürec lclnde O llşlr raM Hcoretln gellstlrllmeslna, kentlerln belll zenaatlarda Ihtlsaslaşmasına, koy vo kent arasında alısverlşln cogaltılmasına calışılır. Osmanlı yukselme donemınde, bu ekonomlk bırlık daha bellrglnleşlr. ORTA ASYA'DA KALAN TURKMENLER. ENVER PAŞA «TURAN ULUSLNNUN BAŞINA GEÇMEK iÇiN TURKiSTAN'A GiTTiGi ZAMAN BiR ULUS OLABiLMiŞ DEGiLDiR BUGÜN BIR «TURKMEN ULUSU» ÖZBEK ULUSU» «KAZAK ULUSU»NDAN SOZ EDiLEBiLiR. FAKAT BU, ULUS AŞAMASINI AŞMAYA YÖNELiK BiR ULUSÇULUKTUR. GETIRIR ıaferf»n« bogior Bu zofer, «Iç pazarın bur|uvazi tarafından fethlnl, ortak blr dlle sahlp nufusun oturduğu arazllerln blr devlet çatısı altmda blrlestlrllmeslnl gerektlrlrı der. Tur kiye'de Ise, bağımsız blr ulusal pazar değll, dıştan gelen kapitallzmln baskısıyla, kapıtallzm oncesl dönemin aflırlıÖmı taşıyan bağımlı blr pazar gellslr. Bu kapltallstleşme sürecl, Oamanlı imparatorluğu lclndekl cesltll etnlk gruplar, özellıkle Hırlstlyan topluluklar arasında, ulusculuk akımlarma guc varlr Bu topluluklar lclnde, daha çok tlcarete ve blr olcüda sanayıe yonelık blr kapitalıst sınıf, blr bur|uva sınıfı fılızlenlr. Blr kısmı Avusturya, Rusya ve Avrupa'da zengınleşmiş bulunan bu bur|uvalar, Batı okullarında yetlşmls aydınları desteklerler, okullar acarlar. ulusal dıl va adebiyatın ve ulusal tarlhin gellştlrllmasl yolunda para harcarlar. Emperyallst devletlerln da baskısıylo. Balkanlardakl uluslar. ozerkllk ve glderek bağımsızlık kozanırlar. Anadolu lclnde de emperyallst ulkeler, sayıca cogalan ve zenglnlaşon Rum ve Ermanl tüc corlara dayanırlar, onları güclendırlrler. Komlsyoncu Tanzl mat paşaları ve komprodor islâm tüccarları glbl, gobek baflı Avrupa kapltollzmlne bafllı ve onun hl/metlnde Islâm Ofleler de bulunmakla bırllkte, Avrupa kapıtalızmlnln aracılıflını ganellıkle hırıstiyan tuccorlar ya parlar. Anadolu'da ocılan mls yoner okulları İle cemaat okul laıı Rum ve Ermenl ulusculuğu nu dostekler Hırlstlyan ve l«lam nufus, Anadolu'da yüzyıllor boyunca barış lclnde yaşnrkon, catışmolor ve kırımlar başlar. Korunma, ev lc' temlzllfllnln «afllanması, hastanın tuvalet oianağı. gerek hasta, gerekse evde bulunanlarırı el temızlıgin». ylyecoklorin, lcoceklerın dlkkntle bulaşmndan uzak tutulmasıno bafllıdır. Cevresel korunma. çevra saglıgı koşuilarına doflrudan bağlıdır. HASTALIK BELiRTiLERI Hastalık kondlslnl, kırgınlık, halslzllk, Iştahsızlık glbl gervel bellrtılerle gösterir. ilk bellrtlierden blrlsi olan Idrarın koyu eıkması, kırmızılasması hostayı korkutur. Arkadan da gözlerden başlayan sarılık ortaya cıkar. Halslzllk, Iştahsızlık artar. Oyl« kl. hastanın kolunu blla kaldıracak gücü kalmaz. Bu durumda tanı cok kolaydır. Hastalık, karaclğerln yaygın blr hastalığı olduğu Icln, sanlık olsun. olmasın koracifler Işlevl ölcütlerl (fonkslyon testl*rl) bozuk bulunuyor. Çesltlı kan ve Idrar Incelemelerlyle hastolıflm k«sln tanısı, durumu, lyllestlrm* yolları ortaya cıkar. Orta Asya Türkmenlerl ulus olamadı Turkmen etnlk grııbu, Anadolu'da yerll topluluklarla korışarak, tarihsel blr suroc içlnde, Turk ulusunıı meydana getlrır. Orta Asya da kalan Turkmenler Ise, Enver Paşa «Turan Ulusu» nun başına gecmek Icln Türki3tan'a gıttlğl zamon blr ulus olabllmlş değıldl. 1921 1922 yıllarında, özerk Turkmen boyları blr yandan kendı aralarında bavaşırlar, ote yandan yerleşlk özbek Türklerlyle boâuşurlar. Hlve Hanı Isfendıyar ile bır kısım gocebe Turkmen oymaklarının şefl olan Cuneyt Han, savaş halındedır. Hıve Hanı, Cuneyt'ln Turkmenlerlnl ezer isyan eden Cüneyt, Hlve'yl ele geçlrlr, Özbek kırımı yapar. Ama bütun Turkmenler de Cuneyt'ln peşlnden gıtmez Koc Muhammet ve Gulam All qıbi beylerın Turkmenlarl do, Cuneyt'ın Tüıkmenlerıne karşı duş manlıklorını surdururler Ancak bır avuc Turklstanlı aydında bır mıllıyetcılık duygusu vardır Ne Turkmen Cuneyt Han'a. ne de özbeklerın hanına meram anlatabılen bu genc aydınlar, mılllyotcı emellerınl gercekleştlrmek lcın bolşevıklerle blrleşmekten başka care bulomazlar Bu aydınlar da Federatlf Rusya cerceveblnde yoresel blr ulusculuk peşlndedırlor Nltekım kendınl «Turan Ulusumun tem^ilcı^i saynn ve «Turan İhtllal Ordusu Turklstan Cephesl Komutanı» unvanını kullanan Fnver Paşa bu duruma cok uzulur ve Rusya Turkculerlnden 2 kl Ve'ıdı To qarı'a «Arkadaşlannız, Islâm uluslorının ve Turklerln blrll(jl nl neden Istemlyorlar?» sorubu nu yoneltır Aldığı karşılık ^ > u olur « Turklstan'da avam (halk), rncak Osmanlı Hallfeslnl blllr O da Turkıye Sultanı dır. Turklye Turklerinin Turkce konuştuğunun farkında değlldlr Aydın lar bunu blllr ama, kültür blrll Ancak buqun blr «Turkmen Ulusu», «Kazak Ultısu»ndan ;>oz edllcbilır Fakat bu ulus asamasını aşmaya yönellk blr ultısculuktur Anadolu'da yeni bir halk doğuyor Şlmdl tekrar Anadolu'ya dönersek, gecen yazıda bellrttıgimız uzero, bu bolge 400 yıl suren blr Islâmlaşma vo dılda Turkleşme surecıne tanık olur XI Yuzyıl Anadolusu, büyük ç.oflunluğu İle hırlstlyan Iken. XVI. Yuzyıl başlarında, vergl ö Merkezi devletin varlığı Uluslaşma süreclnde, yerleşlk (l<ge gecışın yanı sıra, bır merke^ı devletin vorhflı da önemll rol oynar Devlet aygıtını ellnde tutan egemen sınıl, Anadolu'da bır olcude ekonomlk blrlık »aular. Doha Selcuklular zamanında, XIII Yuzyılın İlk yarısında, Slnop ve Alanya llmanları aln narak ve kervansaraylar kurulo HASTALIGIN GiDiŞI Konunun önemll blr yanı da budur. Hastalık, gerekll tıp finlemlerl alındığında tam iylleşen hastalıklardan blrlsldlr. Hastolıüm en bellrgln donemlnde hosta bu onlemlere tam olarak uyar. Ancak, bu donem gsctıkten, sarılık kaybolduktan, hastanın Istahı, gucü yerlne geldlkten sonra, hasta bu önlemlerl gevsetlr. glderek uymaz. Oysa, karaclğer dokusunun kandlnl onarması. hastalık gectlkten sonra bu onarıma yardımcı olunmosı cok önemlldlr. Çünkü, hastalık gecse de, gerekll bnlemIsr dıkkatle surdürülmedlğl zaman, hastalıkta suregen olma olasılıflı bellrlr. Son yıllarda yapılan araştırmalar süreğen karaclğer bozukluğu olan sıroz da, geclrllmıs vlrus hepatltlerınln rolünun sanıldığından fazla olduğunu ortaya koymuştur Bu bakırndan hastalığın gıdışınde bu etkılerın onemınl bılmek gereklr. Hastalığın gldlşinl etkıleyen onemlı etkenlerın başında dinlerıme, alkol ve diyet gellr. Olnlenme, hastalığın en bellrgın donaminde «yatok dlnlenmesl» bıcımındedlr Bu donem kısa surer. Hostalar da bu dönemi atlatınco fızlk hareketlere başlarlar. Ancak, uzun sure buyuk beden yorgunluklarından uzak kalmaları gereklr. Aşırı yorgunluk, aşırı fızlk guc harcama hastalığın gidışl bakımından zararlıdır. Bu sureyl, karaclger Işlevlnl dlkkate alarak heklmler düzanler. Ancak, blr kaç ay, hastanın ıstirahatl sonlansa da. buyük flzık zorlanmalardan uzak kalmalıdır. Alkol, gene hastaların pek dlkkat etmediğl blr konudur Oysa. olkol, karaciğer lcın cok zararlıdır. Sarılık geclren hastaların alkol yasaömı kendı geleceklerl bakımından cok sıkı uygulamaları gerekir, Tıp adamları, alkol yasağını an az blr yıl Olarak belirtır. Hastalık gectı dıyerek alkol yasağını kendıllfllnden kaldıran hastalar, sonrakı yıllarını tehlıkeye atıyor demektlr. Hastalığın perhızl konusunda eskl görüşler değlşmlstir Oıyate, genellıkle hastanın Iş'ahıno göre duzenlenlr Başlangıçta yağlara az ver verlür. Daha cok karbonhldratlı beslnlere dayolı. ozet kosullar dışında proteınl azaltılmamış blr dlyet yapılır Ancak genel olarak kızarmıs ylyecekfenn. bıberlı, boharlı ocslnlerin aiınmaması uygundur Kalorı tam olmalıdır Bu konuda beslenmeylo llgllı yazılarımız yardımcı olabalır Bu tur canlık hastalığı, toplumsal blr hastalıktır Cevre ko sullarının duzeltılmcBi salfjınları onler. kışıııın kendlnl koru ması do sonrakı bozuklukları onler Sarılık hastalığı, gereklı firtlemlene tomamon iylleşen blr hastalıktır Kftndımıze yardımcı ololım. lerleyen Ibrahlm den kurtulmak lcın Ingıltere'ye sığınır ve ünlu 1838 Inglllz Osmanlı Tlcaret Antlaşması, blraz da bu neden le Imzalanır. Osmanlı arazlsl. Avrupa kapltallzmlno en avantallı blclmde acılır. tlcaretl kos Ortak toplumsal mOcadeleler, tekleyen lc gümrukler engell, blrlıkte verılen savaşlar, dll ve dıs gumrükler glbl etklslz kılınır. kultür blrllğlnl, ortak blr gecmlşe sahip olma blllncl İle peklştlrlr. XVIII. Yüzyılda hırlstlyan devşlrme ordu ve kapı Milliyetçi kuluna dayalı Osmanlı bOrokra sısl cöker. 17?6 yılından sonra, akımların Anadolu'da yoresel zengln Turk oilelerl, lllerde ve sancaklarda doğuşu yönetlcl atanır. Imparatorluğun yönetlmlnde Türk öge ustünluk Emperyallzmln gerlşl, geleelde eder. Fakat bu gellşlm, Anadolu'nun dışında. orneğln A neksel sanayl ve zenaatları yırablstan'da da yoresel eşrnfın kıcı etkllerlnln yanı sıra, yolslyasal güc ve önemlnl artırır. lar, demlryolları yopılması ve yayılması Merkezkac hareketler ve Is pazar ekonomlslnln yanlar meydana cıkar. Suudl A ve bağımlı blr kapitallzmln gerablstan'da egemen Vahabi'lik, llşmesl yoluyla, uluslaşma eü* reclne, olumlu ve olumsuz yonblr dlnsel reform hareketl glbl gözukmekle blrlıkte. Osmanlı de katkıda bulunur. Türküno düşmen nltelik k a < Batıda da, Fransız va Ingh zanır ve bir Arap devletlne (1744 1818) dönuşur. Onu Mı (Iz uluslarının meydana gellsır, Surlye ve Arablstan'da Meh sl, kapltallzmle sıkı sıkıya bağ met All v« oğlu Ibrahlm'ln blr lıdır. Feodal blr Avrupa'da uluslar yoktur Inglllz ve Fran Arap dovletl kurma çabaları Iz sız tılusları, bur|uvazlnln feoler. dallzml yıkıp ulusal pazarı blr leştlrmeslyle doflar Lenın, mll Osmanlı Devletl Ise, Cukur» llyetclllk okımının ekonomlk te ova'ya moderrt pomuk eklmlnl mellnl «mata Oratlmlnln kasln getlren va KütohyaVa Itodor V GARTH Yarın: îslâmcı ön milliyetçilik • * • Doğon Avcıoğlu'nun yakındo yayınlanacak olan «Türklerın Tarıhl» adlı yapıtından bazı bolumlerln ozetınl yayınlıyoruz.. ARKdSMDAKl iglVi VAH\ GO2 HASTALIKLARI MUTEHASSISI Ophtalmolog Operotör ICONTACT LENS) Obnıonbey Şalr Nlgor Sk. No 9597 (Neyır'in lol 40 8? 68 Dr. Savaş DERVENT