Katalog

lıl Yaşam • Yâşantı nsan yaşamını bır zıncire benzetlrsek. onu oluşturan her halka bır \aşantıdır. Bö,ıece yaşam, bır bakımo, «yoşantılar top'arrı» olarak tanımlanabılır AncaK yaşamı oluşturan ,aşantı halkoları, ztncırın holkaları gıbı, denk ve eşıt değıldırler Yaşantılardan kımısı cok kısa bır sureyı kım sı ayları > ılları kapsar Ornegn kımı zaman nsan n olümle karşıiaşması ve ondan kıl payı kurtulması aynı anaa oiabıiır Bo/le bır an hıC unutulmaz bır yasantıdır Benım başıma geldı bo le aurumlar Cocuklugumda olsun askerlık gorev.m sırasında olsun, bırkaç kez ağır bıcımde cttan duştum ve. bır raslantı sonucu, kafam yumuşak topraga rasîadığındon, olumden kurtu'dum H6le bırısınde bırkac gun kan ve kopuk geldı burnjmdan. Ama duştugum anda Kurtulnuştun 1922 yozındo. henuz ışgal altında bulunon İstanbul da dayımı zıyarete gelrmştım Bır gun yuruyerek Gulhane Parkının kapısı onunden Sırkecı ye doğru ınerken gozum soldakı bugun Adlı Tıp Daıresının bulundL,gu bına/a ıl ştı Kapısının ustunde «MektebI Mulkıyeı Şahane» yazısı vordı üseyı yenı bıtırmıştım Accba şımdı Sıyasal Bılgıler Fakultesı adını alan bu Mulkı/e Mekteb ne kaydımı \aptırsam mı dı,e duşuiceve daldım O tarıhte Gühane Parkını cevreleyen sur duvariannın cok yakımndan dar yaya kaldınmınm hemen dibınden gecen elektrıklı tramvay raylarının uzerıne ınmısım Bırdenbıre kulogı cmlatan ve acı acı calan can seslerı auydum ve daha ne olduğunu anlamodan bır elın yakama yapışmasıyla benı yaya kaldırımın üzerıne cekmesını ve o anda da bj.uk bır hızla yanımdan gecen tramva/ın ruzgarını fark ettım Can seslerını duymamla yaya kaldırımına cekılmem ve tramvayın ruzgarını hlssetmem hemen hemen aynı ando olmustu ve ben ne olduğunu anlamamış bır sure aptallaşmıştım Yakamdan tutup ceken e! kuoağında cocuk bulunan sıyah corşaflı bır kadmın el!/dl. yan.ndakı başka bır kadınla bırlıkte Sultanahmet'e doğru gıttıler Yaşamımı kurtaran bu kadına teşekkur bıle edemedım Bu yaşantıyı hıc unutamam Bılındlğl glbl okjnocak şeylerin mekan'k yöntemle basımı ış emıne Osrıanlıcada «tao • denılırdl «Kıtabın tab'ı 6ona erdi ml''» tümcesınde olduğu gıbi Sımdl ıse «Kitabm basımı bîttl mı?» dıyoruz Tab' kökunden gelen <matbaa» Icın de bugün «basımevi» denılmektedir Bır vapıtın turlu zamanlarda yapılan basılarmı bel rtmek ıc n eskıden vıne «tab'» sozcüg j kullanıhrdı «Bu kıtobın birıncı tab'ı 1904 de \edınc tab'ı 1935 te cıkrrış» tumcesinde gorülduğu gıbi Şımdı ıse «Bıı kıtcbın birıncı basısı 1904 de yedıncı basısı 1935'te cıkmış» dıyoruz Ne yazı< kı coğu zaman rBinnci baskı yedıncı baskı> denılıvo1" Bu doaru değıldır Bcskı «tazyık M'dırma» anlamlarıno gelir Örnegın «AP Genel Baskanı Süleyman Demırel 1S65 te ılk kez ıktıdara çeldığı tarıhtea beri bır boskı reıımı kurma özlemı ıcındedir» tümcesınde gorulouğu gıbi (Gercı «•taz\ık» sozcuğünü korsıla an b r de «basınc» var ama bu bır fızık ve bıyoloıı terımı olup thava basıncı», <su basıncı» «kan bcsıncı» grbı .'erlerde kullanılır) K tap gazete veva dergı g bı şevlerın türlü zarnanlar'ia \apılan basımları icın «baskı» değıl. «bası» sozcuğünu kulfanmak gerekır Nıtekım «Tatbua» Karşılığında »baskılı kâ^ıt^ değll. «basıiı kâğıt> denıliyor «Baskı» belkı «basım» sozcuğu ile eş anlarr'lı olarak ku'lanılabılir ve «Basım bıttı mı?» yerıne «Baskı ısı b ttı m^i de denıleb lır Ama «basn ı'e eş anlamlı olorak kullanılması yanlışîır Yukarda belırtıldlğl gıbi ffbcsı» bır yapıtm kacıncı kez yaym'anmış olduğjnu belırtmek ıcın knllanılmalıd r «ikıncı bası UCUPCÜ bcsı» gıbı Orneğın genc dostum, scvaştmcı ve yurekti /azar Uğur Mumcu'run «Sakmcalı Pıvade» adlı kıtabının pek haklı olarok onıkıncı basısı cktı Ama bunun Icın. onun kavran olarak hlc sevmedıöı «bckı» sozcOğü kjllanılıyor gazste lân'crtnda Kı*abırî kapağmda ıse «basm» denı'ıvor Bugunkü sövleşıde «yaşamyasantp «kısıtlama kısıntıı, tbaskı basım bası» orasmdakf forkla'i orneklerıyle gosterneğe calıstım Cünkü soîcukler, belirtmekle gorevlendlrlldikleri kavramı pümzsuz ve ocık secik olarok conlondırmalıdırlar zlhlnde B°nım gıbi Osmanlıca dönemlnde v«tism(s bır k şf lcln an ve duru Türkceye gecls elbette kolay olmadı Ama bu güclı'öü venmevl Türk ulusuna ve güzel Turkcemlze olan sevgl VB inan^ mlo basarmoâa calışıyorum OlVemlıde bugün övle bir yaîor VB Dotltlkacı takımı var ki hem gerinp qerlne kendll»rtnfn «mfHfvetei» olduklannı söylerler. hem de «övlev, kltab ve yoTiiorivle TürVcemW yenlden Aropcamn eaemenllâl nltmo koymok v« ıkına «iikıno Osmanlıca konu«!mak Icın ellerlndsn aelen cabayı harcartar Turk mllliyeJcIsl deâil, Türk dılınln ve Türk ulusunun dusmanıdır bunlar. t usm I OLAYLAR VE GÖRÜSLER Yaşantı, Kısırıtı, Baskı Hıfzı Veîdet VELiDEDEOĞLU Klml döşler de vaşantı n te ığı taşı/ablll' Hıc unLlınam 19^8 ,ılında bır gece vcrtt yle Isvıcre'nın Neuchatel kentınde oturaugum pansıyonun bulunduğu bna blokunun yerırde sokak boyunca, sarı renklı kucuk balkonlu apartnonlar ve bırkcc yuz metre uzaktakı Uniı/ersıte bınasmın otesınde de toz bblutlan gorduT dü şumde Sokakta sordugum k sıler oraya okul yoptır Idıgını soylecı'er Sonra uyandım Pansıyon bınası 19 yuzyıl baş^rından kal nış sonra restore edılmış bır yapıydı Ogren cıyken orada bırkac yıl kaldıgım ı; n, ız bırakmıştı uzerımde Aradan yıllar gectı 1949 yılında yanı Isvlcre'den a/n'dıgımcan 16 yıl sonra Neucnatel e gıttığın zcman eskı pcnsıyonunu zı,aret etmek ıstedıgımde orada kucuk balkcnlu sarı rerkfı apartman blo< arıyla karşı'csırca bırden 11 yıl oncekı o esKi duşu anımsadım ve şaşırdım Bu yapılar tıpkp ruvada gorduğum bıcırrde\dı Sonra ioz bulutu geıdı okl na ve o yana gıttım Eskıaen havuzu başmdakı bank'n üzerınde dsrs calış'ığ m «Jardın de Cret» adındokf kucuk parkın yennde büyuk bır bına bloku duruyordu Gecerlerden bınne sorduğumda cjımrazyum bması on yıl once yapıldı» deaı ler Işte bu duş ve 11 yıl sonrakı zıyaret sırasında gordjklerım de unutılmaz bırer yaşontı halkası olusturdular bende Kendlmden verdığım bu ornekler gösterlyor kı. yaşcntılanmrz yaşamımızın kucuklu buyukıu parçalarıdır Kışılerın olduğu gıbı ulusların yaşamı da yaşontılarla doludur Örneğın. kendı aralarındakı cıddı/etten uzak ve başıbozuk tutum ve ılışkıle'i hıcbir suretle guven vermeyen ve portızanca yontemlerıyle ulkeyl sı/asal ekonorrnk ve en onemlısı topıumsal bır yıkıntı ve ka r goşaya dogru doludızgın goturen ıkıncı cephe or taklıgının ve Demıreller saltonatının yıkılmosı Turk ulusu ıçın cok mutlu bır yaşantı olacaktır Gazete ve dergılerde zaman zarran «Onjn butun yaşantısı boyunca » gıbı sozlere raslı VO' boylece «yaşantıs sozcugunun «yaşam» ıle korıştırıldığnı gorüvorLn Yaşam fhavot ömür» sozcLklerının karşılıgı o duguna gore tOnun btLn yaşamı bo/unca demek gerekır Ya»onîı /erıne gore «nacera seruven» sozcuklerınm Turkce karşılıgıdır E^itim Düzeni rado sırada televizyonun haberler saotlndi Nohlt Menteşe yf goruyorum GulUTiseyerek konuşuyor, iyi gıyımli kırovatlı bir klsl. mılll egitimden soz Oçıyor; oytesıne soz acıyor kı Turkıye de bir Mılll Egıtım Bakonlıgı varmış sanırsınız Oysa boyle bır Bakanlık yok Cunku bugun Cumhurıyet Oevletınde cogu okula kayı!, devletc* degıl. MHP'nın mılıs orgutlennce ycpılmaktadır Bu konuda bize yurdun her yanından mektup yagıyor Eğitim Enstıtulerındekı durunı ıse basına cesıtlı kez yansıtılmı*tır Bugun bır k«z de Dogu Anadolu dan gelen şu mtktubo göz atalım «Sayın llhan Selcuk ağabey Bu mektubu sıze yazmaKtaKi arıccım her gun m«ydana gelen olaylardan bırını yans tmak oynı zarranda gelecegımın nasıı engellendıgmı anlatmaktır Ben 19751976 ogrerım yılında Ankara Yenısen r Sagl k Ko!e|i'nd«n mezun oldum Meslek Okulu mezunu olcugum ıcın hıcbır yere gıremedım Ama 19761977 yılı lıse bttırme sınavına glrıp dıploma aldım Puvamm ancak Adana Iktısadl Tıcarı llımler Akademısı ne bağlı Malatya Iktısadl Tlcarı llımler Yuksek Okulu na kesın kayt yapt.rmaya eiverışlıyaı Malatya ya gıttım Daha okulun bahcesıne gırmemıştım kı orkamaan bır ses Ocakton koğıt getırdın mı'' Bsn okula ka/ıt \QDtrmava geldtm Okulun ıkıncı Vannarkı knyrt Durooundon 250 lıra v«np kayıt dosyosı ald.m Sdona c ktm Be'aeler'n gereKen yerlsnnı dolduruyordum kı çevrerrı u c ^eş kışı sardı, sorular yağmay'a başloriı Â Kısıntı Kısıtiama Kısıntı ve kısıtloma sozcuklerı de birbırlne korıştırıl.yor. cogu rodvo. TV ve gazete raberlerınae Eskıden arapca ıhacız» ve «hacır» sozcuklennı de karıştıranlar olurdu Bılmcığı gıbı «hacızs. bır ma'a borc ıcın ıcra daıresince ei konulması, »hac r» ıse. ergın olan kışınln haklan kullanma yeteneg nn vasada gos'enlen nedcnierle monkeTece kaidırılrrası ve o kışıye bır ' ası ' orjmap) aîcrrıasıdr Hacredılme ıslemıne şımdı «krsıtloma» den lıvor Bu bır rukuk terımı olup Ana/asada ve Mılletvekıfı Secımı Yasasınaa da ver aimıstır Durunı boyle iKen oneğ n hep «e'ektrlk kısıtlorrası» dıye yazılıyor gazetelerde Bızım gazete de bıle cıkı/or bovle başlıklar «Elektrık» kıst değ idır kı onun yeteneklen kaldırılsın ve «gınde oc saatliK elektr k kısıtlaması uvgulan yor» denılebıls n Sevgılı dostum Sami Karaoren gecen yıl Yenı Ufuklar dergısınde yazdı Bovle durumlarda «elektrık kısıtloması» değıl. «elektrık kısıntısı» derrek gerekır «Kesınt » deme< de yanlıştır Cunku kısıntı olmadan da teknık neden erle kes ntı olabıl r Kısıtlanmaları gere<en bazı klşılere büyük oorevler verıdıgı bır donende elektrık kısıntıs ndan başka SJ ekmek kısıntısıyla karşılaşmarrız da olağandır Tanrı cumlerrlzı kısıntı'ardan cok (Cunku kjllandığımız o/larla biz builara lâvık olduk) kısıtlanmaktan ve kısıtlıların çerrınden korusun' •+• Bu anlattıklanm, blr anlık yaşantılar Ayian yılları kapsıyan, hostalık. yalılı okul. Avrupa ogrenımı yaşantıları da var. Kımı zaman uykuiar bıle birer yaşantı olabılıyor ınsaT \aşamında Benım şöyle duşsuz vo delıksız uyku uyuduğum geceierın sayısı ıkı elin parmakian kadar ya var yo yoktur Hıc uyanmadan vo hıc duş gormeden 78 saat uyku uyumanın ne buyuk nımet olduğunu, gecelerrı hep boyle geçırenler bılmezler Bu nedenlo ben. butun yaşamımın türlü yıliarında delıksız uy kuyla gecırdığım gecelen unutamam Bunla da bırer yoşantıdır benlm Içfn Baskı Basım Bası Bu sozuklerin hepsı «basmak> mastorndan gelıyor ama ne yazık kı coğu kez bunlar da bırbınne karıştırılıyor Bu sözcukler arapca «lcb's sozcügünun Türkcelerı olup, kullanılış yerlerı baska başkadır Nerelısın9 Hangı sıyasl goruşe sahıpsın? Herkesın goruşu kendıne aıttır Scna hangısına baglı oldugtnu sorduk Hıcbir sıvosı kuruluşa kaydın yoktur Ocoktan Kayıt getırmezsen bu okuldo okuyaTiazsın. Lütfen bırakın, kaydımı yaptırayım Komun stler bu okulda okuyamaz. Benı neden Komunıstlıkle ıtnam edıyorsunuz? Fazla konuşma1 Bu arada puvan kartımı elımden zorla oldılar. eiden ele aktararak kacırdılar Kopıaakı emnıyet gorevllsln» başvurdum Hıcbir sonuç a'amadım Yıne öğrencı kayıt burosuna cıkmck iste'iım Bu kez kapıyı tutmuşlardı. Lutfen vuKan cıkayırn Burada lutfen sokmez, btırada bız emrederız Mecburen okuldcn cıktım Hem param gitmış hem Istıkbalım engellenTiıştl Okulun onundekı taksı durağından bır arabaya bınıp son 100 'ıramın 15 lırosını vererek Emnıyet Mudurluğu'ne gıttım Olayı anlattım Aldığım cevap Yapıyorlar bö/'e şeyler bunlorla basımız dertte . Cumhjrıvet Savcılıgı na dılekce verdım Ama olaıs olmuştu Sımdi elımde puvan kartımın calındıgma daır bır bclge vor Bana bır yol goste'in ne yapayım''» Bugün Herşey Belli Olacak OKTAY AKBAL BILIM Hayır DUNYASI Uzayda Yutucu Uçurumlar oddenln Zıddı adlı yazımda (Cumhurıyet 23 10 1977). Dunyomızm uzaydakı yulucu ucurumlara tutulup yok olabıleceğı olasılığından soz etmem bunların ne olduklorı hak ktnda mektuplar jeletoniar o(« mama yol actığından. bu yazımda bu konu hakkmda^r&î oc : lama yapmak ıstıyorum UZAYDA SİYAH DELİKLER Benım yutucu uçurumlar dedığım şeyın cağdaş Astronomıdekı resmi adı «Sıyah Delıkler» dır Bunlaro Fransızlar «Trous rolrs». Amenkalı ve Ingılızler «Black holes» diyorlar Uzayda «delik» sozu insano ılk onda carpıcı. ürkutucü gelmektedır. Cunku delık kavranıı. akla. dellğın arkasında başka b r şeyın ve orneğın başka bır uzayın, varlığı duşunceslnı getırmektedır. Hele Eınsteın ın «Evren sonludur» savı da goz onune getırılırse evrenı sonla yan sınırın arkasında ne oıabılecegı haklı olaraK sorulaD I r Fakat hemen belirtelım kl uza/dakı sıyah delıkler, bu t j r den başka bır evrene acılan delikler değıldlr Oyleyse nedır bu sıyah delıkler' u akşam tum yurtta CHP'nln Beledfye Başkonı v» Meclls uyeliğl ve II Genel Mecllsl uyellği odayları kesınlikle belli olacak Bu demektır kl bır cok buyuk kentln ve kasabanın Belediye Baskanları ve üyelerlnl şlmdlden tanıyacagız. Herkes bllıyor CHP'nın Belediye ve II Genel Meclls secımlcrlnden ustun cıkacağını, hemen butun kentlerın Belediye Baskanlıklarını ve Meclls uyeKfclerlnin çoğunu kazanacak guçte olduğunu. . Uc gun once onseçmenllğin guc, sorumlulukla yuklu blr gorev olduğunu yazmıştım Bugun de aynı konuyu ylneliyorum N.'ye0 Atılan yanlış bır adımdan gerl donmek zordur, koskoca kentlerın yaşamı, insanlarının sorunları, çozumler. sonuçlar, yararlı ışler, hepsi bugunku seçımlerin yararlı bır bıcımde başarılmasına bağlı Her seclm «en lyhyl mi ortaya cıkarır 9 Hayır Seclmlerde yanlışlıga duşme payı da buyuktur Hele belirli bır onseçmenin katıldıgı seçımıerde onceden hazırlanan tertıpler, planlar buyuk olcude etkın olur Buyuk partılerin kayncgın başındakı kışılerı, yonetlm yerındekl yetki' lerı, partl ici secimlere ağırlıklarını turlu yollardan koyabılırler Seçmen bılmeyerek de olsa o tuzoklara duşer, sonra pışman olsa da, «ah benı yanılttılar» dese de, ya~arsızdır artık1 İstanbul, Ankara ve Izmır de CHP II Baskanları da eskl Başkanlar da Belediye Başkanlığına adaydırlar. Buyuk kentlerın Belediye Baskanlıkiarı onemlı gorevlerdlr Dort mılyona varan kent nufusuyla İstanbul koskoca blr ulke glbıdlr Turîu bağlarla elı kolu işletllmez hale sokulmuş Beledıyeler kendılerınden beklenen hızmetlerl yapamaz durumdaclırlar Yasalar eksıktır, hatta yoktur, ama her (ur!u sorumluiuk Balecdyeye yuklenmlştfr Yurttaş rter hangı btr sıkıntıylo karşıloşır karşılaşmaz «Ah bu Belediyeu der, en cok yakın.lan, en cok catılan, hıc mı hıç begenilmeyen bır orguttur Belediye1 Oldum bittım boyle . Ahmet Isvan ı, Bulent Ecevit «atadı» İstanbul Beleaıye Başkanlığına Sınıf arkadaşı, sevdlği, guvendlgi bır aydın kısıydı Isvan Partı ıl orgutunde yıllarca gorev yapmıştı. Önseçimsfz aday ofdu. Genel Başkanın, dolayısıyle «Merkezoın onayıyla İstanbul un karşısına çıktı, buyuk oy farkı ile secildi. Oyiar Isvan'ın kişiliğıne verıldı demek zor, cunku İstanbul lu secmen pek tanımıyordu onu CHP'ydı, Ecevıt'ti oylanan seçılen Boyle geldi Belediye Başkanlığına Ahmet Isvan Ilk konuşmalcrını hep eleştırdık «Bu yasolar eksık, yetkıler yok, once Belediye yasalarını cıkarmok gerek, yoksa kent yararına fazla bır şey yapamam» dıyordu acık acık. Bız alısmışız acıkgoz Başkanlara, yasa masa dınlemeden Is yapan, ya do yapmıs gorunen pclıtıkacılara1 Yadırgadık once «nıye boyle konusuyc"» ded.k. Sonra baktık kı değişık bir Başkun'la karsı karsıyayız. Gercekçı bir aydın, haıkını seven bir kısı . Belediyenın yıllardır kangrenleşmış yaralarını kokunden lyıleştırmenın çarelerini arayon bır yonetıcl... Yıllor gecti, Isvan her yerde cnlottı anlattı, halk yararına bir Belediye yaratmanın yolların» gözler onune serdı Kolay, ucuz, goze gorunen «ısslerın aldatıcılıgını bır blr gosterdı hepimıze . Boş durmodı bu arada da MC ıktidarlarının blnbır engellemesıne karsın bır çok iş başardı, yararlı, gerekli . Daha cok yoksul halkın yasadığı yerlere goturdu Belediye hızmetlerını Gorunmeyen hızmetlerdı bunlar Kimın gozüne9 Parababalarının, çıkarcıların, ocıkgozlerin gozune . Onlar kendi yararlarına olmayan, kendılerlne ustun çıkar saglamayan her işe karşıdırlar' Ne görurler bunları, ne de gormek isterler' isvan geçen gunku basın toplantısmda «Ben hiç bir raman yasanın arkasma gızlenmedım» dedl Ama yasalar eksikse, yanlısso. o yasoların degışmesı gerekır, o yasaya karşı sovasım verılmesı . Bunu oncok «durust» bir Klşl yapabllırdı. Başta, kendı partısmın belırlı bır kesımlne karşı cıkmayı goze alabılen, bu yolda yenıden aday seçılmesıni bıle tehlikeye atmaktan cekinmeyen birı . Isvon bunu yaptı, bu yuzden CHP Yonetıcılerınin bır bolumu ona karşıdır Ama CHP'nın onsecmenlerı herşeyden once blr İstanbul yurttaşıdır. Durüstluğune, insanlığına, bilgısine, gorgusune Inandıkları, halkına ınanan bır insanı blr kez daho goreve getıtmeslnl bıleceklerdlr. B C Vehbi BELGiL parca'anarak hellum'a sonra bu helıum da pprcalanarak yıne "hıcfrolene donuşör Fâkat guneş /aşla1 pta ısısını kaybatme teşL ve patlamaları dış tabaka larını uzakta tutomaz Bu yuz den bu tabakalar, Güneşın merkezıne doğru kendı uzerlerıne çokmeye başlarlar Orta dıreğı kırılan bır cadırın kendı uzerıne cokmesı gibı Işte. Nevvton'un Evrensel Ce kim Yasasısının ıkıncı kısmı da bu andan başlıyarak kendısını hıssettırır Guneşın uzak parca ları brbırlerıne yaklaştıkca bır birlermi daha cok cekmeğe baş larlar Bu arton cekım gucu henuz uzaktaki parcalan daha da cok ceKmeğe başlar Bu su reklı buzuimecekme sonunda 0 koca guneş bır futbol topu buyuklugune ıner Bu bırkucakkan avucumuzda s ka s ka b r porta kal buyukluğune ındırmeye benze tılebılır Ama koca guneş böyle mınık bır top halıne geldıgı zaman ak 1 n almayacagı bır cekım gucune ulaşır Örneğın bu hale gelmış bır kutie bır kaç gunesı ken dısıne cekerek yutuı onlaıi da kendı kutlesme s/gdırır Bu boğa yılanının bır kuzuyu yutması gı bı. Bu korkunc cekım o kadar muazzam boyutlara ulaşır kı yıldız kenoı ışıgını b le kerame ce ker, dısarı bırokmaz O andan sonra da yılaız tam cnlamı ıle bır eSych Delık» halıne gelmış olur Yanı gorunmez Bu durumdakı bır Sıyah Delık, ya kınından gecen b j t J i csımıerı kendıne cekıo yuttuğu ıcın doymoz bır canovara benzetılebılır Sıyah Defıklsn dıps z bır ku yu bıcımınde de n te erdırebılırız Astronomı bılgınlerı evrende pek Sıyah Delık bulunduguna ke sın bıçımde ınanmaktadır'ar O zaman da şoyle bır sorj sorulabılır Sıyah DeliKİere Evrenın nerelerınde rastlayabılırız'? Son yirml yıllık uzay calışmo ları, guneş kumemızde Siyah De iik Olmadığtnı göstermlştır Çün ku, astronotların hiçbirısl, nede mln etkısinde kolmamışlardır Fakat, Evrenin başka yerlerınde Sıyah Delık vardır Bunların bu gune kadar varlıklarından haber dar olmayışımızın nedenlerının bırincısının, ışıklarını dışarı gon dermeyışlerl olduğunu soylemış ıık Ikincl neden. bu Sfyah Delık lerın xışını cıkarmaları, fckat bu ışınlann atmosferlmıze girmeyışlerıdır Bu nedenle, bunların varlıkları hakkında bılgl so hıbi olmak icm, Dünyamızı cev releyen hava tabakosının dışına uydular gonderme zorunu duyulmuştur Ve böylece de, Ast ronomı, Evren hakkındaki bılgı araclarına bır yenisını eklemış tır Bılındığı gıbı obur craclar 1) Goz, 2) Teleskop, 3) Işık ana lızı 4) Radyo dalgala'ı (yıldızlardon gelen elsktromanyetık dal gaiar). 5) Uzay rasothanelen... gıbı şeylerdır Işte bunlara şımdı bır de Evenn ronîgenıni cl ma dıyebıleceğırrız bır sonuncu su eklentııştır y i bastaytn^a t&fitfekt'morti a fikrinl, penc blr frglüz bflginl olon Staphen Hewkin in ortaya attığı bır nazariyeye (kuroma) davondırmaktadırlar Genc bllglne gore. bu gönkü Evren, 1015 mllyar yıl 6nce blr patlama (Bıg bang) 80nunda oluştuğu sıroda bazı mad d« porcaiarının patlornoyıp k«n» dt üzerlerine sıkışmış kalmış olabıleceklerlnl duşünmüştür. Ancak. bu patlamamış vo Sıyah Delik bıcimınde kalmış parcaların evrenin her yanına savrulmuş olabileceğı de varsayılmak tadır. Ve bunun bir sonucu olarak da evrende mıkrop büyü>luğünde. ığne ucu büyükluöünde pek cok Siyah Deliğın var olabıleceği hesaplanmaktadır. Bun lardan ener|l uretmek Için şu yonteme başvurulabileceğı belırtilmektedırUzaya, Sıyah Delık oroma ekıplerı gönderılecektir Bunlar. rastlayacakları m nık Deliklerı ceke ceke Dunyamızın yorunresıne sokacaklardır. Sonro bunlara bır koşede uzaktan et, kemık atar g bı taş, toprak, maden parcalan atıîacaktır Bunları yutacak olan sıyah deliğın iclnde yukarda acıklcdığırıız bıcımde 100 mılyon santıgrad derecelık bır ısı belırecek t r Ancak, bu moddelerın bır kısmı son derece de sıcak. elek trık yöklu gazlar hallnde uzo\'0 dağılacaktır Bır ucağa yerleştlrılecek bır jeneratorün manyetık alonından gecırılecek olan bu gazların elektriğl blnktırılerek mmıdalgalar bıcımınde dün yamızdakı alıcı antenlere ıletılecektır Dünyaya boyle gelen bu elektr k dalgaları. Dunyada tekrar elektrıqe cevrılecek ve Du e'ektrık sanayıde kullan lacaktır Adı ve adreılnl saklı tuttugum oğrencl na yapsın' Ya da bu ögrencller na yopsınlar? Blr karşıörgut mu kursunlar' O zaman da «gızll orgüt kurdun, 141'den gel bokolım tutukevlne» denecek . Polıs ve savcı hlçblr ş«y yapomıyor Cunku komandolar hukumetfn ıçlnden dastak laniyor. Öte yondon MHP'nm kodamanlan, CHP'ye barıs çajjrısında bulunuyorlar, Meclls Baskanlığı sorunundo olumlu tutum takındıkları soylenıyor Mllll Eğitim Bokanı Mant«şe, gulumseyerek televlzyon ekranına cıkıyor. Va Türktye'nin coğu yuksek okulunda ve Eğitim Enstltülerlnd* koyıtlorı yopanlor devletln memurlorı değll, MHP'nln mllls örgütleri. Milıs örgutlerinde «slvll albaylar» emredlyor; emlr v* kumondo zlnclrl aşağıya doğru Işllyor. 8aşbug en yukarda Sulyeman Demire! Ile ortak kl d 0 ! ? r l Ö Universiteye giriş kursları DÖRTLER İDERSANESI Yetenek ağırlıkU Modern ve klastk smıf!ar:ı , lise son 5 kasım ]9 kasım beklemelilerl] kasım 2 cralık J<AYITLAR DEVAM ETMEKTEDİIT Xağaloğluİst.Tel.222460! EVRENSEL CEKIM YASASI Sıyah delıklerln na olduklannı ıyı anlıyabılmemız ic.n, 17 yuzyılın unlu Ingılız bılım odamı Nevton un (16421727) Evrensel Çekım Yasası hakk rda bıraz bılgı sahıbı olmamız gerekır Bu yasanın ıkı yuzu v c d r ve şunlardır a) Evrendekl butün cısımler yıldız'ar bırbırlerını cekerler ^u cekme. bu yıldızların veya cısımlerın kutlelerıvle doğru orartılıdır Yanı buyuk bır yıldız ve ya csım, kucuk bır yıldız veya cısmı daha cok ceker Bır yıldız ne kadar buyükse bu yıldızın cekım gucu de o kadcr ÇOKtur b) Yasanın ıkıncı yuzü yıldızların bırbırlennden uzaklığı ue ilgıl.dır Ikı yıldız bırbırlerıne ne kadar yakınsa bırbırlerını o kacar cok cekerler. bırbırlerınr'sn ne kadar uzaksa bırbırierını o kadar az cekerfer. Nevton bu yasayı, şoyle bır matematık formulde ozetlernıştır tlkı cıs'm bırbınnı kutlelerıle doğru, uzaklıklarının karesı le ters orantılı olarak ceker» Bunu bır ornekle daha da acıklığa kavuşturabılırız Şo\le Ikı cısımden bcı oburunden beş kez daha buyükse buyuk olan, kucuk olanı 5 kez daha bu/uk bır kuvvetle ceker Ikı cısmın arasındakı Lzaklık orneğın bır rıetre Ise boyle olur dıyel'm. Ama, bu ıkı csım arasındukı uzaklık örneğın ikl metreye cıkanlırsa, o zaman bunların bırbırlerını cekmelerı bu yenı uzak lığın karesı kadar, yanı dort mısli azalır işte. Sıyah Delıklerı anlamamız ıcin bıze yardımcı olacak Evrensel Cekım Yasası, kısaca, budur Dev bır yıldızı orneğın Gune şım zı duşunelım Gunes, durmodan patlayan ve sonen bır atom bombasıdi' Zıra yuksek ısı alt'nda Guneşın hıdroıenleri Nlşanlandık Mutlu /uz Semra O2GUR Ahmet Celal AKBULUT Kumbağ Tekırdag 5 111977 Oktay Cumhur AKKENT Jlnekolog Opr Or Şlşll Holaskorgozı Cod. 317 379 Telefon 47 79 03 FRANSIZCA S'rassbourg Onlversitesi mezunu Doyon 6grntmen ta« rafındon Fronsızco dar«ı verlllr. TEL: 58 68 96 Sıyah Delıkler neden her yano xışını yaymaktadır? Bunu şoyle acıklayaoılırız Sıyah bır Delık kendısıne ycklaşan cısımlerı yuttukca ve «govdesıneî ındırdıkce Delıgın ıcmdskı ısı mılyar larca santıgrad dereceyc vüksel mektedır Bunun sonucu olarak Sıyah Del k, sonsuz denecek mktarda xışınım etrafa yaymaktaüır (Cumhuriyet. 10424) Sıyah Delıklerın X Işını cıkarma ozellıklerı gcz onjnde tutularak. atmosfer dışına gonSınekten yag ckarmoya pek derılen gozlem araclarıy'a X Sen bu ısı duşunsnlerın Işını kaynakları aranmaya bcş benzeyen 1 ıtınalı lanmıştır Orneğın bunlardan bı heps birıncı sınıfı cıdd) bı/;m adaT'arı olmasalar ınsan hepucuz rı, 1970 aralığında Kenya'dan AtaTürhBtl«n 1 2 2 / İOAKSARAY uza\a fırlatılmıştır Kenya nın sının aklmdan kusku duyacak. 255365 Ama bu dunyada olmaz scnı«Svahılı» dılınde hurrıyef Gnla rrındakı «Uhuru» kel mesıvle ad lan neler l oldurulmamış kı bu r ;> landırılan arac, uzayda 3C3 X f kır de o du ulmasın' (Eraıans 537) 1O4tS Işını kaynağı bulmuşiur IKİZ GEZEGENLER Sıyah Del klenn varlığı, k z ^ 3 gezegen'erden de anlaşılTiakta ^ = dır Uzayın bır roktasında bır bırının cevresınde donen ıkı yıl ^ ^ dıza rastlandığı, fakat bunlcrn ^ ^ ürsümuzün değerll öğretım üyesl ssvgllı arkadaşımız bırının, oburunu büyuk gucle = = cekmesıne karsılık kapkoranlık ^ = olduğu anlaşıldığı zaman, cu = = gorurmeyenın b ' Sıyah Denk olduğu sonucuna vcnlmaktad r Ankarada rahatsızlığı süresince yakından ılgı gostererek tedavısı Icın cabalarda* Kugu (Cygnus) Burcunda boyle bulunan Ankara Tıp FakLİtesi Kardıyolop bolumu mensLplarma, Prof. Dr SABAbır Sıyoh Delık bulunmuş ve HAT KAYMAKCALAN'a, Prof. Dr. TURHAN AKYOL'o, Prof Dr. SABIH OKTAY'a Kuğu1 (Cygnus1) dıye ad Doç Dr. İSFENDIYAR CAVIDANa, Dr. CEMAL LULECI ye, Dr MERİH ÖZENCİ'landırılmıştır ^E ye, Dr. BAKI KOMŞUOĞLU'na, Dr ŞUKRU KAYA GURLEK'e, Dr. GÜNSELİ YENI BIR ENERJİ KAYNAĞI = APAYDIN"a, ccılı IIK gunlerden başlayıp buyük dostlukla yardımcı olan MUSTACevrelerınden gecen yıldızian, = FA COŞTUROĞLU na. Prof. Dr ORHAN ve MUALLA OZTURK'lere, Prof. Dr RAvıldız parcalarını cısımlerı \u ^ = SIM ADASALa, Prof Dr. DOĞAN KARANa. Prof. Dr HAYATI EKMEN'e, Prof tan Sıyah Delıklerın merkezınde EEE Dr. Ismet ÇAGLAR'o, Doc Dr. AFET ARKAN'a, Dr. AHMET GÖĞUŞ'e ve Izmır'mılyarlarca santıgrad derecel k = : de. gelerek, yazarak, telefon ederek derın uzuntümüzu paylaşan Ege Ünıversıtesı bır ışının oluşmosını goz onun = Rektorluğüne. Fokültelere ve Tıp Fakültesı Dekanlığı ile Kursulerıne Enstıtülerıde bulunduran bazı bılım odam = ne, Yuksek Hemşıre Okuluna. İzmlr Tab'b Odosına Bornova Trafık Ekip Amırlığıları. ılerde bunlardan enerıı el ^ = ne tum dostlarına, meslekdaşlarıno, oğrencı'erıne teşekkurlerlmızi sunarız. de etme yollan uzerlnde de ka = = fa yormuşlardır. Bu konuda ılk = = EGE ÜNİVERSITESİ TIP FAKULTESf tıklrlerı ortaya atanlor. Arrerı ^ = PSIKIYATRI KURSUSU kan Enerıı Komısyonuna bağlı ^ = Lavrence Livermore Labcatu ^T varı araştırmacılarıdır Bunlar. Sıych De'ıklerden ener|l oirna (Cumhurtyet: 10437) KATKALORtFERl TEŞEKKÜR Doçent Dr. SADI ER'in liiııiiiiüüiiüiıııiinıımi