Katalog

HBT CUMHURİYfT 30 IXİM 1977 ABDUICANBAZ Hıncal ULUÇ TURHAM SELCUK KONUMUZ, YAŞ, YAŞLILIK !.. • ıBence yosMık, benden 15 yo? bövük oîmoMır» Bernard M Doruch (1870) Amerlkalı Dtvlat Adomı • «Bır kodından litlkam almanın en ıy1 yolj. ona dakika bo9ı blraz doha yaşlordığını hatırlotmaktır» Ambrose Bıerce (18421914) Amsrlkan Gazeteei «e Yazarı • cBüyümek ve evlenrrek önce çok ıster. sonro pişman o'uTUZ.İ V t ı n • V * I Thomos Fuller (18O81Ö81), Ingfîlz Ooktoru • »70 yaşındokl çenc bazan 40 yaçındaki lhtı\ordon çok daho keyifiı ve umutludur > Ollver VVenden Hetmes (18091894), Amerlkan Mtzahçııı, Yazarı • «40 gencüğln Iht r/ar yaş dtr. 50 Ihtiyorlığın genc yaşı» Vlctor Hugo (18021885), Fronsız Şoir ve Yozan • «Bınslnın yokınları, tNe kadar genc gorünuvorsun» dlye IItıfata başadılar mı, ı!tıyarlığa odım otılmıs demektır VVashlngton İrvlvng (17831859), Ammikalı Yazar • «Yoşlond kca, yaşlılığın Inscnı akıllı yaptığı şekllndekı yoygın inanışa doho az ınanır oluyorum » H. L Mencken (1880), Amerikcrtı Etestlrınen, Hlclvcl • «Kadınlor, kocalorının hıssettirdik'erl yastodırior» Arthur Wlng Pinero (18551934), Inglllz Oyun Yazorı • «Bır erkek ne kadar yaşlı olurso olsun, yakasma porlak renKli bir ctcek tokorak. birkac yaş gencleşebilir» Mark Twa!n (18351910), Amerlkalı Mlzahcı ve Yazar • »35 oldukca cazlp btr yaş olmalı Dünya kendl orzuları lle bu yaşı secp, yıllarca kalan kadmlarla doiu » Oscor Wilde (18561900) inglllr Şalr ve Yazan İMF nln kredi o.mok lc'n kapısını çalan hemen her Ucuncü Dunya utkesıne onerdiğı tlstıkrar paketnnde yer olon başlıco onlemler şunlardır • Dış ticaret ve kambryo ıŞlemlemde denetıemelerın kaldırıiması ve hberasyona gıdılmesl. • Devcljasyon yapılması. • Enflasyonu onlemek omaciyla para ve kredı hacmlnın doraltılması faız oranının yukselt.lmesı, kamu harcamalarnın kısılması. kamu iktısadı kuruluşlarınm urunlerıne zam yapılması ve vergılerın Grttırılmosı, • Ücretlerm sınırlandırılmosı ya da dondurulması. • Yabancı sermayeyl özendlrıcı yenı onlemler al nması İMF'ye bir kez yakasını kaptıron ve onerdığl önlemlerl uygula/an ulkelerın nasıl giderek dennieşen ekonomik sorunlar'a karşılaştıklannı, sosyal ve sryasal bunalımlara sürüklendikierıni ve bu cıkmaz sokağm her hangl bir noktasında oyunbozanlık edıp IMF'nın sözunu dlnlemeyen yönetimlerın nasıl cezalondırıldıklannı şımdl yaşamış örneklerle gorelım FILIPINIER'DE Ikınci Dunya Savaşının olağanustJ koşullan Fılıpınler'e ekonomiK bağımlılıktan kurtulma ve sanayıleşme yolunda önemlı bır fırsat hazırlamıştır Japon işgall ekonomınin, bağımlı bulunouğu ABD ııe o!an ılışkısını zayıt atmış, savaş koşullarında kozanılon dovizlerın de yardımıy'a bır sanaylleşme ve kalkınma hamlesi yapmak olanağı doğmuştur. Ancak ABD nln sıyasal baskılar uygulayarak, Fıllpınler ekonomısınl yenıden ABD ye bağımlı kılrrayı amaclayan Bell Trode Act ticaret anlaşmasını Fılipınler par amentosuna onaylatması. bu hamleyı engelleme yolundaki ılk adım olmuştur Anlaşmanın onaylonmasmı sagiamak icin De mokratlk Bırlık ıttıfakına bcğlı muhalefet mılletvekıllerl parlamentoya sokulmcmış ve genlş capta ruşvetten de yararlanılarak amaclanan sonuc eide edılmıştır. KORUMAO POÜTIKASI V M Korumacı bır ekonomı politika sıyla yerli sanayıın gelıştırltmesı ve Fılıpınler hükumetinın kendı parosını dıledığınce denetlemesl böylece engellenlnce. tuketım mallarına harcanan doviz rezervlerı kısa surede suyunu cekmış ve kambıyo denetlml zorunlu hale gelmıştır. Durumun umutsuztuğu karşısmda, Fılıpinler ekonomısınl Inceleyen IMF ve ABD kurulları aa, her zamankı davranışıarının tersıne, bır kanb'yo denetımi reıımınin uygulanmasım onaylamak zorunda kalmışlardır. 1950 de uygulamaya konan yerli sanayıı koruma ve kanbiyo ışlemleriyle Ithalâtı deneN leme polıtıkası Fılıpınler'de ulusal kap talızmın altın cağını baş latmıştır. 1950 lerde sanoyı sektorü y.lda % 10 12'lık bır hızla buyümuş ve ulusal gelırdekl payı 1949'da % 8 den 1960 !orda % 18 e yükselmıştır. Sabıt fiyatlarla GSMH'nın yılda ortalama % 6 5 artış kaydettığı bu dönemde flyat artışları da cok makul bır duzeyde tutulabılmış, 1950 59 yıllan arasındakl tüketıcı fiyat endeksı arîışı % 2'yl geçmemlştır. Donemın dlğer bır özellıği eko nomının genış o'cude cFıhpınlıleştırılmesı» olmuştur. 1949 da Clkedekı yenı yatırımlarda % 55 orcnında pay sahıbı olon Fılıpın sermayesınln 1961'de yenl yatırımların % 88 ıni gercekleştırdığl ve evvelce hıc Hgılenrredığı bırcok sana/i dalına el attığı görulmuştür Aynı dönemde yaboncı sermayenin ve bunun buyük coğunluğunu oluşturan Amerıkan sermayesımn, ulkede sağlodığı karları yatırmaklo yetlndıgı ve yenl sermaye getlrmekten kacındığı da göz den kacmamıştır Ne var kl Fılıpln sanayl sermayesinln gucsüzlüğü ve uluslararası Iş bolümü cercevesınde kendlsi lcm clzilen sınırlan aşacck yapıda olmonası kökıü IMF, BORÇ TUZAGl VE TÜRKİYE... IMF'nin kredi almak içln kapısını çalan hemen her Üçüncü Dünya ülkesine önerdiği «istikrar paKeti»nde belli başlı onlemler: Devalüasyon yapılması; para ve kredi hacmini darâltmâ; kamu hârcamalarını kısıtlama; vergi artırımı; ücret sınırlması; yabancı sermayeyi özendirme. Osman ULAGAY lanmıştır. Bu repmln ulkeyl giderek daha genış ölcüde dışa bağımlı hale getırmesı kaçınılmozdır. »DOKEHA ÖRNtfii Öncelerl bır Hollanda sömCrgesl olon Endonezyo slyasol bağımsızlığını elde ettıkten sonra rlollanda'yo olan borclarırı tek yanlı olarak reddetmış ve 1958 de de ulkedekl tüm Hollanda flrmalannı mıllıleştlrmıştır Ancak ekonomınin temel ya pısında önemlı bir değlşlklık meydana gelmemış tek ıhrcc urunune (kaucuk) dayalı ve d şo bağımlı kalan ekonomlnın dış ticaret darboğazlarına düşmesı kacınılmaz olmuştur Ulkede 1959 dan başlayarok bir tgüdumlu demokrası» denemesine gırışen Başkan Sukarrvo, ekonomik yapıyı fazia değiştırmeden, slyasal manevralar la hem kapıtalıst hem de komunıst bloktan borc olarak ulke ekonomısınl yoşatabıleceğım Lmmuş ve her ıkı bloktan kredi sağlamckta haylı başarı elde etmiştır Ancak sağlanan kredılerln büyük capta tuketım molları Ithalâtına, askerl harcamalara ve verımsiz prestıı yotırımlarına sarfedılmesl, 1963 yılıra celındığınde ulkeyl ciddı bir ode^ıeler dengesı bunaiımıylo karşı karşıya get'rmlştlr. Haftanın Bulmacası ÇATALLAŞAN YOLLAR Okyanus Adalarından bırlnde Ikl kabıle yaşıyor. BîrTsInln Ineanlart dalma doğru söylüyorlar Ötekilerse daıma yalan Ancok bu Ikl kabılenın Insanlarını ne dıllerl, ne görünüşleri fle blrblrlerinden ayırma olanağı yok Ada'da dolaşırken yolunu koybeden bir tunst bır yol oğzında bir yerlıye rcst'ıyor Limana (jıtmek lcın yo! soracak Tunst yotunu bulmuş. llmana varmış mı, yoksa hâlâ dolaşıyor mu. bılmeyız Blzlm sorumur şu. Sadece bir tek soru sorarok. catallaşan Ikl yoldan hanglslnln Irnano g ttığini oğrenmenlzi Istlyoruz. Yerlıye sormanız gereken b j tek soru nedır' Çifdırtan DehHzIer Filipinler'de İMF'nin önerileri doğrultusunda dışa açılma ve "kemer sıkma,, politikası, yarıaskeri bir baskı rejimiyle noktalandı bir dönuşümu engellemlştlr. Bir cok Ucuncü Dunya üikesınde gö rj'duğu gıbl oncelıkle ıthal ıkamesıne yonelık hafıf sana/ie, ambalaılama ve montai tesıslenn« ağırlık verılmış, tuketım mal ları açısmdan dışa dağımlılık azalırken ara ve yatınm maltarı açısmdan artmıştır. Koruma duvar'arının gerısırde yuksek kârlar soglayan Fıl pın sermayesl, temei sanayılere yönelık atılımı bır turlu gercekleştıremezken, kurmuş olduğu dısa bagımI sonayınn ıthal gereksınmelerl dış odemeler dengeslnl bır kez daha zorlomaya başlamıştır IMF DEVREDE Fllıpınler'ın dış ticaret denet'ml ve u'usa! kapıtalızm dereyinı biraz da kışkuylo Izlemekte olan IMF bu f rsattan \a rarlanarak devalüasyon va lıbercsyon onerılerıyle devreye gırmek ısteTiıştir AncaK Fılipın hü ktmetı. ajır koşul'ara uyarak IMF'den kredı almak yerıne ulualararası tlcari bankalardan kısa vadell kredller sağlayarak bunalımı atlotmayı yeğıemıştir. Fakat b r yandan ekonomlnın ya p sal cıkmoziarı, dığer yondan dış ticaret denetimi uygulamalarında gıderek artan yolsuzluk soylentıleri ve bu denetımden hıc de hoslanmayan ıhracotcıların baskılorı, 1961 de secılen yenı Cumhurbaşkanı Macapagal ın liberasyon önlemlenn! onaylanasına ortam hazırlamıştır. Bu davronış, IMF ve ABD hukumetı cevrelerinde cok oljmlu bır hava yoratmış ve Filiplnler hükümetine hemen 300 mHyon dolorlık bır kredı acılmıştır. Kambiyo ve itholat denetiminin kaldırılması yenı bır ithalot furyosını baş'atmış ve ülke dışma sermoye kacışını hızlandırmştır Buvuk tanm uretıcılerı ve ıhracatcılar bu lıberasyon uygu amasının kaymağını yerken sanayl bur|uvazısı etkınlığıni yıtırme ya da yaboncı sermayeyle daha yakın bır işbıri ğıne gırışme se IMFKM 390 MllYOH DuruTU değerlendıren ABD, sureklı olarak Botıyı kınayan Ce necler veren Suısarno'yu korrunıst bloktan tzaklaştırmak lcm iyi bır tırsat yakaladığını anlayarak IMFyl arayo koymuş ve IMF lle ışbırlıği yapması KOŞUlır/la Endoner/a ya 390 mılyon Fillplnler Davtet Boşkonı Ferdlnond E. Marcos Kimln zateri?. do'arlık bır yardım paketi önermiştır. Sukarno'nun. Isteksız de ceneklerlyle karşı karşıya kal bunalımdan bunalıma sürüklenlr o'sa, IMF'nın devaluasyon ve kemer sıkma önerılerıni onaylamıştır. ken llberasyon uygulamasının a mak zorunda kalması üzerıne B rcok yerli flrma pıyasadan sıl kurbanı gercek gelırlerı suABD IMF ve Dünya Bankası'na sılınmış ve Imolat sanayi nın reklı gerıleyen ucretlıler, yoksul ek olarak Ingıltere Fransa Botı 1950 den berı artmakta olan a laşcn emekçl kltleler olmuştur. Almanya ve Japonya'nın da kağırlığı azalmaya başlamıştır. Bu ortamda secmen desteğını tıld ğı bır konsorsıyum oluştuIUK5 TÜKETIM her gecen gun yitiren Marcos re rulmus ve Endonezya ya, dış ojımı bır yandan yenı kredıler deme acıklannı fınanse etmesl Dışa bağımlı sanaynn gereklerı yanında luks tuketım malları açmak icln yenı koşullar ılerı BU ıcm yardım sağlanmıştır 1WF ıthalâtı can anmış. 1963 67 ara ren IMF nın ısteklerını yerıne ge lle Endonezya arasında Ilk sında de aluasyona karşın. Ihra tırmenın dığer yandan kıtlelerın standby anlaşması da aynı yıl cot yalnızca eo 7 artarken ıtha ozlemlerine cevap vermenın o lcmde gercekleştirılmıştır. lat artışı °D 68 e erışmiştır Öde lonak dışı olduğunu kavramış SUKARNO ANIADI İ M 4 me dengesı acıklan surekll ola ve cFıllpın demokrasisıınl b''e rck yenı borclanmalarla fınanse rafa kaldırarak yarıaskerî bır Sukarno, IMF desteğıne kcredılirken, lıberasyondan önce sıkıyönetım reıımme gecmıştir. s; odenen bedelın bağımsızlık 275 mılyon dolar dolayında olan olduğunu gıderek daho iyi ar Ulusal ekonomiyl ve bağımsız lamış ve 1965 yılında. sendıkadış borclar 1969 da 1,180 mılyon dolara fırlcmış 1970 de ıhracat lığı savunan tüm parlomenter lor ve güclü Endonezya Komugelırlennın % 75 Inı toplamı 770 ler, yargı görevlılerı, yurtsever nıst Partısı'nın de desteğıylo mılyon dolara varan dış borc aydınlor ve sendıkacılar hemen ulkedeki tüm yabancı şırketlerı ana para ve faız odemelerıne tutuklanmış ya da susturulmjş, mıllıieşt rmış ya da hukumet deboylece IMF ve yabancı sermo netımi altına almıştır. Aynı yılıi" ayırmak gerekmıstır ye ıcm «elverıslı bır Iklım» oluş ağustosunda, Endonezya'nın ba BORÇTAH EORCA turulduğu dunyaya ilân edılmış ğımsızlıgını kutlama gunünc'e Füıpınler ekonomısı !MF ve tır. Filipinler'de IMF'nın önerıle Sukarno. ulkesının IMF ve Dunuluslararası sermaye cevrelerı rı doğrultusunda dışa acılma ve ya Bankası üyelığınden cekıldınln güdümunde borctan borca, kemer sıkma polıtıkası yarıas gını ve Kuzey Kore'yı ornek adevaluasyondan devaluasyono, kerî bir baskı repmlyle nokta larak kendıne yeîerh bır ekonomı kurmaya yoneleceğını acıklamıştır Ancak gerek Sukcmo'run klşısel yeteneklerı, gerekse ülke ıcındeki sıyasal güclerln konumu ve dovranısları bu denemen n gercekleşmesıne o'anak bırakmamıştır. Önce komunıstlere yuklenen bır tertıp sonucu altı yuksek rut belı general katledılnış, bunu ordunun destegınde Endonerya Komun.st Partısıne karşı gırışılen \e yüzbınlerce Endonezyalının oldurulmesıyle sonuclanan buyuk katlıom ızlen ştır Sukarno, yetKiIılerını General Suhorto /a devremek ve sıyaset sahnesındsn cekılrrek zorunda kalmıs, IMF've karsı cıkmanın «ceza>sız kalmayacağı bu acı ornekle kan tlanm'ştır 1966 yılındakı bu olayla dızgın lerı ele alan askerı yonetım ılk ış olarak Sukarno'nun ekononi pclıtıkas nı lânetlemıs ve vabancı sermayeyle ozel g rısıme yenı kolaylıklar tanınacagını vadet nrştır Bu vaadı kısa vadelı bır ABD kredısi ve bır IMF kurulunun ulkeye gelmesl izlenmıştır. IMF nın lıbercsyon ve ker^er sık ma onerılerl derhâl yururluğe konmuş kamu harcamaları sımr lanmış ve kamu iktısadı kuruluş larının urunlerıne zam yapılmış. rremur sayısı ozaltılmış, para ve kredı hacm! daralMarok ekonomı cdısıplırse alınmak ıstenmıştır. YAfilN; rUGÛSAVYA VE IKF Söyle nefls zeytlnyoğtı, vo do etll dofmo yopmak ıcm pek vaktinız kalmadı. Ccrşıdo, pazarda artık son turfanda do'ma biberlerl var. Bu hafta dehlız konumuzu, size bıraz da bunu hatırlatalım dıye seçtik zaten. İyl dolma Içln blbci tepeden tırnağa iyi ovıklamak gtrek. Sapından girıp alt ucundan çıkmak içln, oktan oko tam 4 dakikanız var. GARTH YÂNITLAR ÇATALLAŞAN YOLLAR Mantıkto doğrunun doğrusu doğru yaiann yalanı, gene doğrudur MatPfT>atıkte artı ıle art nın carpımınm ortı. eksı ıle eksının çarpımının gerp arîı ulduğu gibı Bu tur buif^acalorda Sizı cozume gotuecek yol budur Yerlıye sormanız gereken soru şu olmalıydr « (|kı yo'dan tıır r! e!ınızle gostererok) S>ze «Cu vul lımana gıder mı?« d>\e sorsam oana «evet» dıye mı yonıt verırd n 2 Bu soruyo yertı doğrucu do yalancı do olso rtcQru yonıt verniek zcrurriodır Yolun llmona gltîıc.i"i vörsayolırrı «Bu yo! lımana flider mı7» deseydınır. verII «Hayır» dlyecektl Ama Yukordoki Qibı sorulduğurtio, volon sövleyip. DiŞi BOND rCTZ OLAN UÜ.ÜI A M LATJR SO KİUNDAT AcjiBA 9uaQzs.L /&4>0kN KlEDEM B H M P £ N HOSLANAAADI V DAVCTE ÛMU O A C A ClRAUM dyecektlr Doğrucu Ise, zaten eEve!» dıyecektı. O hol de yol iımana gitmektedır. Eğer yol lımana gitmı\orsa doğrucu «Hoyır» dıvecektı, yalancı ıse, gene o\nı mantık Içinde tHayır» demek rorunda kalacaktı