Katalog

6 5 I7 18 IÎ77 kODTl ABDDLCANBAZ DMİTİMtl gA5|Wİ\,7İ,°.DiVt 0 0» TlfRHAftl SELÇUK Işü BABAKLI KADIN HAKLARI I VE AİLE PLANLAMAS! RAKAMLAR VE GERÇEKLER 1975 nüfus sayımına göra, Türkiye'nin nufusunun, 40 m(fyonun uzennda bir sa/ıya ulaştığı be:irlendi. Ancak yuraurnu2da. 1950'dsn bu yar.a dogum hızının gıderek azalaığı da çozler.iyor. örneğın. 193540 yıllorı arasında bindo 51 oıarak ecptansn kaba doğum hızı, 197075 yılları arasında binde 326' ya tiüşmüş. Yine de Türkiye, dünyanın nüfusu hızla artan ülkeleri orasında. Koba doğum hızı bugün ABD'da. blnde 18. SSCB'de 17. Isveçte Ise blnde 14 dolaylarında. Hocettepe Üniversltesl Nüfus Etüdleri EnstltOsünün (HUNEE) 1968 yıiında yoptığı bir araştırmaya göre, Türk kadınları. olledekl Ideal cocuk sayısı olarak 34 rakomını verlrken, yine aynl enstitunün 1973 arcştırmaiarında bu rokam 23'e düşmüş. Okuma yazma bilmeyen kadınlarm doğurduklan çocuk sayısı 42 iken okur yazar kadınlarm ortalaması 28 dolayında. Lise oğrenımi yapmış kadınlarda ortalama cocuk tcyısı 2. üniverslle öğrenimi yapmış oianlcrdo 1.4 olarak soptcnmış. Bura karşıfık erkeklerin okur yazarlıgı, bir başka deylşla eğltim dözeylerinin. doğurganlığı bu ölçude etkilemedlâi gözlenmlş. Ancak şunu da belırtmek gerekır kl, kodının ya da •rkeğin oöltim düzeyl. doğurganlık üzerlnda tek etken değll. Yerleşım yerierinln de doğurganlııŞa etkısl olduğu, kodının yertoşlm yerl köysel bölge Isa. eğitim düzeylnln keittekl kadar •tkln olamodiğı bu araştırmalann sonucları arasında. , PtVLtTİMİZ İ l TEfCfif îli NASIR'DAN SEDAT'A MISIR SEDAT REJiMINiN UYGULAMALAEnv«r Sedafın tasarladiâı sağa kayış polıtikası yalnız uluslararası lllşkiieri kapsamakla kalmıyor; ülkenin sosyal. ekonorr;k, sıyasal ve kültürel yapısının da değiştırılmeslni öngoruyordu. 1352 devrımlnden sonra kapatılmış olan cokpartıll dönemın yenıaen acılması, planlı eko nomlden vazgecllip özel sektöre ve yabancı sermoyeye oyrıcalık tanıyan krallık dönemlnin llberol •konomısine dönülmesı, kamulaştırılmış sanayl teslslerinln, bankaların, S'gorta ve taşımactl.k çırketlerının eski sahlplerlne. köylülere dağıtılmış toprak fann yenıden toprak ağalarıra bırakılmasi. eğıtım sıstemlnin değiştirilmesl, parlamento üyelerirn yuzde 50'sınln ışcı ve köy lülerdsn secılmesinı öngören seCim yasasının değiştirılmesl gıbJ konular hep progroma alınmıştu Böylece sağa kayış programı. |ç ve dış polıtıkada birlikts uygalanacaktı. «SEDDl HtRAS P01İTİ1U9 Sodot, eöz konusu programım uvoulamaya, özellikle 1974 yılından itibaren hız verdl. Bir yandan 1973 6avoşını ckurtuluş savaşı» biçlminde kitlelere sunarak pslkalo|ık bir baskı ortamı yaratmaya çalışan ve tüm basınyayın organlarını bu yolda seferber eden Sedat ve çevresl, bir yandan da Mısır'ın 18 yıl boyunca «baskı reiiml»yl« yönetlldljjlnl iddia ederek. kendilerlnln halkı tözgürlüğe» kovuşturacaklarını öne surjyorlardı. Oysa «baski rejımi» darak nitelendırdiklerl Nâsır reıiminde Sedat da Meclls Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak görev ve sorumluluk almıştı. Ama, öngârulen scğa kayış programının uvgulanması uğrunda, tredd1 mlras» politıkası Izlemekte sakınca flörmüyordu. Mehmet Emin BOZARSLAN Rl İLK KEZ 1975'DE CiDDi TEPKiLER LE KARŞILAŞTI. SOKAÛA DÖKÜLEN îŞÇiLER GÖSTERiLER YAPARKEN, «EY GEÇiŞ KAHRAMANI! HANi BiZE KAHVALTI» DiYE BAGlRIYORLARDI. DOĞUM KONTROLU Btzlm toplumumuzda, özeliıkle kırsa! atanda vaşayan aileterde, çok cocuk. cok işgücü demek olduğundan, doğum kontrol yöntemierl de yeterince biiinmedığinden. doğurganlık orom yuksek goru'mektedir. Bunun yanmda. eğitim düzeyinin dü8ük olması, eskıye bağlı ve bugün artık geoerliği olmcyan bozı davran.şlonn surdürülmesıne neden olmaktadır. Bunlann en başmdc tAllah deldiği boğazı ac komaz,» onlayışı geimektedır. Oysa günOmuzde artık cocuk büyütmek ve eğitmek, yalnız karnır.ı doyurmak blclminde anlaşılmaktan cıkmış, cağın ve toplumun gereksinmelerl ve Isteklerlne cevap verebilecek blreyler yetiştirmek yolunda cabalara dönüşmuştür. Bu gerceâl de. ona ve eş olarak kadınlarımız daha çabuk ve etkin olarak kavramişlcrdır. SEDAT; SAGA KAYMAK JÇIN REDDİ MİRAS POLITİKASI İZLEMEKTEN KAÇINMIYOR de 1 milyar 50 mriyon doıore Crt> tı. Öte yandan savunma glderlerl de bütcenın önerrll bir böıümünü yutuyordu. 1967Jde 700 mllyon dolar olan savunma gfderlerinin toplamı, 1974"d« 25 milyar dolara ulaştı. İLK DİRENIJ Sedat re|lm)nln uyguladıfl! «Ekonomik Acılım» politıkası Mı eır burjuvazisinln hızla palaz'anmasına yolacarken, orta sınıfın ve yoksul kltlelerln daho da yoksullaşmasına neden oluyordu. Orneğin Mısırlı 2000 ailenin gelirl yılda 45 bin Mısır lirası İken 4,5 milyon ailenin gelirl yılda sadece 100 Mısır lirası İ4500 TL.)dır. Orta sınıfın satın alma gücü Ise 1974 yılından 1976 yılına kadar yözde 2545 arasında düşüş gösterdi. Toplam üretlmin yarıya yakın bir böiümü, nüfusun yalnızca yüzde 10'u tarafından tüketiliyor. Nasır döneminde uygulanon Ithalat re|lml. ülkeye lüks tüketim mallannın Ithallni yasaklamıştı ve sadece 79 kalem eşyanın Ithal edilmeslne Izın veriyordu. 1974'de bu re|lme son verüdi ve Ithclat «erbestliği kondu. Sedat rejiminln bu uygulamaları, ilk kez 1975 yılı başında clddl blcimde tepktyle karşılandı. 1 ocak 1975 günü Başkeit Kohlre ve dlger bozı b9yÖk Jtent •ert tepktelne yolaçmışti. 6«rcJ lerüe sokaga dokuien Işcıler, Se Sedat, Sol'un etkın bir bıcımde dat'a karsı büyuk gösteriler yap sıyasal calışmalar yapmasına tılar. işclerın attığı en çarpıcı Izın vermlyordu ve «biz entemas sloganlardan bıri, tEy Geols yonal Sol değil. ulusal Sol istıyoKahramanıl. Hani bize kahval ruz» diyerek, Sol güclerln tümütı!» anlamına gelen «Ya Batal nü lenternasyonal» biciminde nl eiUburl. V'eyn elfutun blçi teleyip slndırmeye calışıyordu. mindeydl. Sanayl kenti Hulvan' Ne var kl Mısır Solu'nun azımda ise 30 bin işcl, yasak olma »onomayacak bir blrlklmi de sına rağmen grev yaptıiar. Po vardı ve Sol, en azından *artışlls, greve son vermek icln zor ma düzeyinde, basın yoluyla s»î kullanmak isteyince çatısmalar slnl bir ölcüde de olsa duyurublçıktı ve işciler pamuk bolyalon liyordu. Sedat da, 1977 yılı basnı, pamuk yüklü orabalorı ateşe larıno kadar, reilmine demokraverdiler. Gerek Kahire ve Hul tik bir görünüm vermek İcln bu van'da. gerekse diğer kentlerde tür tartışmalara Izln veriyordu. patlak veren catışmalarda ölen Işte, 19751976 yıllarındakl ve yaralananlar oldu. Sedat ve bu nisbî 3erbest tartışma ortadlğer yönetlciler Ise, gösterile mında Mısır Solu, özellikle «Ruz rln, «demokralik reiimfmlzl yık ElYusuf> dergisi aracılı3ıyld, mak Isteyen komunlstlen tara «Ekonomik Açılım» politlkasını fından düzenlendiğlnl öne sür •ert blcimde eleştlrlyordu. Sol, düler. Sovyetler Birliği ve Llbya Sedat'ın getirdlğl «Ekonomlk Ada, bu gösterıleri düzenleyenlerl cılım» politikasını şöyle deâori lendirlyordu: desteklemekle suçlandılar. fBu politika, yabancı sermaOysa aynl Sedat, 1974 yılınm nlsan ayında Kahlre'dekl Aska yenin ülkeye yeniden glrip yatırt Teknlk Okul'u basan, Sallh rım yapması, yerll sermayenln Abdullah Serlyya llderllâlndekl Berbestce faallyet göstermssl, bir dlncl grubun arkasında da komu sektörünün faaliyetlerinln Llbya'nın buiunduâunu İddia et kısıtlanması, hatta kamu sektörünün felç edilerek varlık gösmiştl. termesine engel olunması te«ASAUKU8. mellerine dayanmaktadır». öte yandan Sedat'ın soSa k<H «Ekonomik acılım» politlkasn yış programı Mısır Sc'u'nun da nın ülke kalkınmasını gercekle^ tlremeyeceSI konusunda da Stt kesin konuşuyordu: «Bu poiitika yuzündan norcl bir servet birıkımi meydana QM miştır. Ancak bu, belırii eılera» bırikmiş olan bir servettlr. Bellr li eiierae servetin hızla birikms' si Ise, ülke ekonomlsinın ge!l$mesinın de hızlandığını kanıtlayamaz. Gelışme. bugün her zamanklnden dcha ağır ve daha kötjdur. Ve bugün sözu «dilen çelışme, bıreysel ve dağınık glrışımler'e, pahalıya rr.al olan ve Iflâsların coğalmasına, işsizllk ve yoksulluğun vaygınlaşmasına, yolsuzluk ve rüşvetlerln cogoima sına yolacan harcamalarla gercekleştirılmek istenmektedir. M H sır'da ginşılen kapıtalıst gellşmsnın ve üretımı ellerınde tutcn güclerln durumu Işte bodur». Lubnan'ın başkentl Beyrutia yayır.lonan ve Arap dGnyasınm en Düyük haftolık yaym organ(unndan bfri ofan «Ei Sayyadı dergisi, Sedat reıımınln uyguladığı «Ekonomik Acılım» poîıtlkasının, uikenm zeng'nüklerlni elierınde toplayan birtakım «asalaklar>ın oluşmasına yolactığım belirttlkten sonra şunlan söyle •.ralamaktadır: 1 Geleneksel yöntemfert» faallyet gosteren kapltalistier. Bunlar emek gücünü sömürer«k kamu »efctörü ya da ycban« sermaye He karşı karşıya getmek Istemeyen ve Mısır pazanna tek başlanna egemen olmak teteyen kapttalistlerdlr. 2 Devlet kapltallzmlne 9Q9men olan vüksek derecell yöneticller, teknokratiar ve yüksek rütbeil asKerler. Bunlar, kamu sekrarünün sağladığı kârları ken dı aralarında paylaşmaktadırtar. 3 «Yeni tıp kapltalistier.» Kendl cıkarlarını yaboncı sermayenln ve Batı tekellerinln çıkarları Ke bırleştirmiş olan bu kcpıtalistler, Batı tekellerinln Ortadogu'dakl birer küçük ortakları, hatta temsllcllerl olmayı kabullenmişlerdır. Yabancı Sermaye Yasası da, bunlann faallyet göstermeierin! sağlamak arnccıyla cıkarılmıştır. 4 İhtiyac matfdelerlnfn 0n»tıminde ya da dağıtımırtda hfo bir rol oynamayan, ancak hltell yollarla fiyatlann yukselmeslnl sağlayabılen kapltaüstler. «Ekoromık Açılım» polltikasını 6«>dat'a kabul ettlrenler de bunlof olmuştur. Bunlann faallyet alanları ise oldukca geniştlr. Öm»ğın bazılan kamu «ektörönd» eorevlidırler ve ozel sektördefi oîdıklan rüşvetlerfn karşılığında, bazı malları devlet sektörünün bir kesımınden ucuza a!ıp ba?ka bir kesimine pahalıya satmolannı kolaylaştırmcktadırlar. Dövız karaborsacılan, emlak ko» misyoncjları, arsa spekulatörlert de bunlar arasındadır. YASİN: .ORTADO&rKUl HONS • I0N6'ff. Cok cocuk doğurmak; ononın soglıâını büyuk ölcOde tern flkeiere sokabılen bir durum. Bir öncekl doöumdan sonra, herüz yeterince eskl gucüne ulaşomcdan, yenl bir bebeğl bestome zorunluğuna duşen kadın vücudunun ne denll zayıf düfeceğl ortada. Ozelllkle erken yoşlardo yapılan evlllikler. kadınırı do<5urgan!ık süreslnl uzatmakta, ama çok cocuk doğurmok da yaşama suresinl belll bir oranda azaltmakta. Bunun yanmda cok cocuk doğurmamak lcin kırsal keslmlerde kulkjnılon v« bebek olmasını değil, bebeğfn doğmasını engellemeyl omoclayan yöntemler. kadının sağlğmı hatta yaşamını tehdlt •tmekte. Sonuc: erken yaşlarda coken, yaşlanan, biilmsel o\mayan cocuk duşurme yöntemlerlyle sağlığından, hatta hayattndan olan kadınlar... Arkada bıraktıkları öksuz cocuklar... Çocuk doğurrna korkusuyla kadınlık görevlerinden kacan kadınla.'... Beslenmelerlnden eğitlmlerlne kadar hic bir gerekstnirrılerl karşılanamayan cocuklar... ANA VE ÇOCUK SAĞLlGl Yurdumuzda ona ve çocuk sağlığı; yasateria gövenc* & tma aiınmıştır Bilimsel dcğum kontrol yöntemierl parasız olarak kadınlarımıza sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu calışmalar etkinlık kazanamamışsa, en önemli nedenierden biri eğltim noksanlığıdır. 1968 yıiında yapılan bir araştırma, Türkiye'de oşırı doğurganlığın nedenınln, aılelerin gebeliğl önleylcl yöntemleri kuücnmamaları va da kullanamamaları olduğunu göstermiştır. Evl" 11 kadından bln tanesl, hlç bir aile planlaması yöntemınl duymamıştır. Pek cok yörede. bu yöntemlerin sağlık cçısınaan büyük sakıncalar taşıdığı propagandası yapılmaktodtr. Ya da aife planlamosı deyınce, beü! bir sayıda cocuk sahibl olnaya zorlandıkları Izlenimi yaratılmış aile planlamaEinın, hsr ailenin istediğl kadar ve Istediğl zoman cocuk yopmo olanağına kcvuşması olduğu anlatılamamıştır. y« girmeierlnl 1974 yılından sorv ra kolaylaştırıcı teşvık tedblrlerlnl yoğunlaştırdılar. Coğu Amerlkan ve Batı Alman fırmalarından oluşan yabancı şirketler, 19741976 yıiları arasında Mısır' da toplam 2,5 mılyar dolar tuîarında yatırım yaptıiar. Bunun yanısıra Suudi Arablstan, Kuveyt, Birleşik Arap Emirilklerl giSeaat'a göra o zcmana kadar bl petrol üreten Arap ülkelerinln deviet ve dolayısıyla lopium, de bu yıldan sonra Mısır'a yapttek kişi»nln Iradeslyle yönetil tıkları ekonomik yardımlarda mlştl. Bundan sonra Ise devlet verdiklerı kredılerde buyük artış birtakım kurumlara kavuşturula oldu. ömeğln, petrolcü Arap ülcak ve bu kurumlar arasında kelerinin yardim ve kredılerinın yetkl dcğılımı sağlanacaktı. Bu toplamı 1972'de 327 mılyon doIse, halkın özgurlüğü lcln b;r larken, 1973'te 647 milyon dolara, 1974'te Ise 1 milyar 33 mllgüvence olacaktı. öte yandan Mssır'da daha önce uygulanan yon dolara yükseldi, plânlı ekonominln ülkeyl aşırı Ne var kl gerek alman yardim merkezlyetçlllge götürdüğunü ve ve kredller, gerekse yabancı şlrekonomik faalıyetin donmasına ketlerln yoptıkları yatırımlar coneden olduğunu İddia eden S^ fiunlukla Inşaat eektörü, turlzm dat ve cevresi, uygulanacak ıE sektörü glbi kısa yoldan kazanc konomik Acılım» polıtikasıyla ü! getiren alanlara yatırıldığı 'Cln ke ekonomlsinln canhlık kazarta ülkenin kalkınmasında önemli cağını öne eürüyoriardı. Bu bir rol oynamadı. Bunun yanı tcar.lılık» Ise, yabancı sermaye sıra, yeniden serbest fcailyet onln ülkece yatırım ycpması ve lanağına kavuşan özel sektör, onunla Işblrllğl yapacck otan alabildlğlne lüks tüketim mallaözel sektöre birtakım oyrıcalık n Ithal etmeye başladı. Bu da lar tonınmasıyla geroökleşecek büyük ölcüde dövlz kaybına ve tL dış tlcaret ccığmın gittlkce büMısır'm yenl yönetlclleri, bu yümeslne neden oluYordu. örnepoiitikayı gercekleştlrmek icln ğln, 1973 yıiında 260 milyon doyabancı flrmalann yeniden G'ke lar olan dıs ticaret açığı, 1975' GARTH BİR MEKTUP BİR YANİT ÇAĞDIŞI BıR AYIRIM # Ankara'dan yazan, Ismlnln acıWonmesntı !tt«m«y«fl o» kurumuzs «Çağdas dOzoys ulaşmış toplumiorda, kadınlar eşltllk eavoşiar.nı geruerde bırakıp, toplumda yapıcı olarak llerleme tavaşı verirken. coğumuzun yasal hcklarını blle bilmediği, öflrenmek icin de her türtü olanaktan yoksun olduğu bir dönemde ünıversite öğrenlmi yapma olanağı bulanı slz, «egemen flüçlerln kafa yapılarına ters düşen klşllerin karşılaşacakları zorlukiarın billnclnde olduğunuzu» yazıyorsunuz. Kadın olarak değll, insan olarak değerlendirilmek istlyorsunuz. Bu slzln en doğal hakkınız. Burs sınavlarına glrmek Istemlşslnîz. Ve ne kurumların. ne de üniversitelerin kız öğrencl istemediklerl cevabını almışsınız. tBu cağdışı ayirımın dayanağı ne olabülr?» tftye eoruyorsunuz. Cevap, sorunuzun ıcinde. Çağdışı bir ayırım.. Neden ümversıte öğreniminl tamamiamış genc kızlarımız do toplumda yerle'ir.i clamcsmlar? Yakınmalarınızda elbette haklısınız. Ancak her toplumun yaşantısında, llerl, gerl adımtar, değişık anlay.ş ve dünya görüşlerl egemen oiur zaman zaman. Eger toplumtar gereğl kcdar scğlıklı bir ge'işme lclndeyseler. bu dönemlenn de toolumo deneyler kazandıracağını, bazan gerekli ve yarorlı olduğunu biimefc, cma bu sapmaları düzeitebıleoek bilincte avdınlar olmak gereğı de ortadad'r, Bu, tDÎgın hastalıklar gıbl toplumu scran ve scson dönemlerin en K zarorla atlatılabılmesı lcin. sizin gıbl. neden ve nlcln dlye fcrcn, cevaplar crayan, savaşım gucü olan genc aydınlara Ihttyacımız var. Sıze butün cabalarınızda ve çalışmalarmızda basonlor dllerlz. çıktı Sa&afıamn'EyuDoOiu DiŞi BOND BÜTÛN GÜN yÜCuDÛKTCH SONBA LUCİA, CÛNJ GECE S»^> TK. POSAİ SBA5I ÇOK VÜJ<lMrZ. Mavi Kara Cklcrto r « OhuyacıJıiH] bm f*p>t. Dth* 4a «rtbrMaktJr. ı 23 Ur» ST? 3 ÇACDAŞ YAYINJ.ARI Cağaloflu Haİkevr Sok. nö: 3941 Istanbul