Katalog

Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi 77) Bekleyen ithalat talepleri 771 milyon dolara ulaştı ERDEMİR sermayesini 600 milyon liradan 1,5 milyara çıkartıyor Ereğll Demir Çelik Fabrikalan TAŞ'nln sermayesintn 600 milyon liradan 1,5 milyar liraya çıkanlacaftı VP hısse senetierinın halka satılacagı bildirilmiştir. Sprtnaye arttmmı ile ilgili işlemlerin sürdürüldüğU ve sermaye arttırımı yapılabilmosi içln daha önce satılmamış bulunan hisse senetlerinın hızla satıldıgı açıklanmıştır. Erdemlr, hlsse senetlertnin sahşını kolaylaştırıtiBk amaoıyla çıkardıfiı bir tanıtıcı broşürde «Erdomir'e ortak olmak demek, ypniden bilvilk Tlirkıye'nin teşkilıne iştirak etmek demektir»; • Erdpmir'in meselelerl ile ujfraşmak demek, Tllrkiye'nin ttım ağır sanayiinin lıızlandırılmasına yardım etmek dpmekti»« şeklinde sloganlar kullanılmıştır. Broşürde Karadentz Ereglısinln esklden çileği meşhur iken bupıün çelijjt nin meşhur olduğu kaydedilmekte ve Erdemir'in bu vıl 600 bın ton olan ürptiminin 1084 yılında r>,2 milyon tona çıkacağı bildirilmektedir. Sanayi Bakanlığı 1976'da 55 sanayi ürününe zam kararı aldı 1976 yılında, Hyatları Sanayi ve Teknoio.ıı Bakanlığı tarafından denetlenen sanavi Urünlerlnden Sj'ıne zam yapıldığı açıklanmıştır. 150 dolayında Uriinü kapsayan zam ıstemmln sonuçlandmlması ise bu yıla bırakılmıştır. Gcçtıgımız yılda fıyat artürımı Içın Sanayi ve Teknolojl Bakanlığı'na 200 arlet başvunı yapılmıştır. Bır bölilmü 1975 yılında sonuçlandırılmayan 67 zam ıstemlnm yenılpnmpsı niteliğinde olan bu başvurulardan yalnızca 65'i incplenınıştır. Bövlece, çok snyıda zam istemi 1377'ye devredilmiştir. Incplenen 65 zam IVeminden 55'1 içın fıjat arttınmı uygun bulunmuştur. Reddprlılen 10 zam istemi arasında, cam, çama^ır mnkınsısı, gaz fınnları ve otomotıv sanayiı ürünİPri oldııgu bıldırılmıştır. Ancak, 1976 yılında fiyat arttırımı ıstemlen reddpdllen otomotiv sanayii Urünlennden Renault otomobillerl ile cam'a bu yıl başında zam yapılmıştır. Öte vandan, Sanayi ve Tp.knolojl Bak.mlıffr'iın plındp çok sayıda zam istemının kalmıs olmnsı, ypni yılla ba?layan fivat arlışlarının hızla süreceğini kanıtlamaktadır. MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU Merkez Bankası kredi hacmini ve emisyonu kontrol altında tutmaya çalışıyor (MIIYON Tl AKT t F Altın ve dö'vlz mevcudu KamuKamu kesimı kredilerl Ozel kesım kredılerı Tarım kesımi kredılerı Dığer aktifler (OÇM kaış.) T op 1am PAStF Emsiyon hacml Döviz borçları Merkez Bankası mevdunn Mevduat munzam karşılıkları Diger pasiNer (DÇM kars.) Briit rerervler N>t rczervler hafU 14.1 1977 17.308 72 525 13.320 23 205 HfiKKl 192.971 52.4S7 2.558 8.110 35 SS1 94 295 916,2 3.017.B REZERVLER MilYON DOLAR) Onceki haftaya % fark 2,0 1.3 9,7 0,7 2,1 0,8 2,7 35,0 1.7 0,7 M 1.7 0,1 Son Rlr yıl nncesl 16.U9TH l.).95U •0.179 5.639 16.799 41.319 119.886 40 04* 1.047 6.802 28.8 i 9 43 170 993,3 1.083,4 J »76/ 19 77 F.n yükısek 17.871 73 483 17.439 66.013 194.469 66.021 3 622 10.469 35 551 »4.913 1.054.9 1.070,1 2H Kn düşiik 12.293 39 5fi6 5.295 13.076 39 971 119.362 39 455 432 fi.352 28 646 40 289 «70,2 3.068,9 M erkez Bankasıria transferi bekletilen lthal&t istemlerı 771 ı. .yon dolara, akredıtıfi açıldüîı halde dbviz karşılıgı goncierilmeypn ithalat yükumlUlüklerl ıse 1 milyar 700 milyon dolara varmı$tır. Geçtıgımiz aralık ayı başından bu yana Cephe ortaklığının Merkez Bankıısı aracılıgıyla uyguladığı sıkı kümbıyo kısıtlamalarının sonııu, kaçakçılıgın yaygınlaşması olmuştur. Sanayınin, yaratılan gelirin dörtte üçü degerındp hesaplanan ithal gereksinımınm zamanında ve yeterince karşılanamaırmsı kaçakçüıgı alabtldıgmp, arttırmıştır. Istanbul Ticaret Odası tarafından vayınlanan Istanbul Ticaret gazetesinde yer alan bir haber • röportajda, ithalat kısıtlamalarından yakınılarak şöyle denılmistır: «Bu durum devam ederse, söz konusıı madılf»IPIP genış çapta ihtıyaç olduguna VP dahtlde temin pdılmesi imkânsız bulunduguna gbre kaçakçılık devam edecpk ve sahasını daha da genışletpppktır » Kaçakçılık olayı dövız karnborsasının da ilerl boyutlara ulaşmasına yol açnııştır, Isviçre Dış Ticaret Fankası'nın bulgulanna goıe, paramız Avrupa pıyasalannda ABD Doları karşısında 17.80 TL. olaıak, Alman Markı kar^ısında ıse 7.14 TI,. nlarak deger Imluıken, Türkıye'de Dolar 18,50 TL. na, Mark 7.85 TL.na ytikselmıştir. Bu arada, T.C. Merkez Bankası Kambiyo Genel MudurlıigUnden verılen bılgıye göre, son gtinlerde piyasaya sahte 10'luk Dolar ve 100'luk Marklar sUrülmllştur. Merkez Bankası'mn tabloda özetlenen 14 ocak giınlu son tıaftaliK durumu, uygıılanan sıkı kambıyo tehditlerıne ragmen doviz mevcutlarının azaldığını ortaya koymaktadır. Dövız meveutlarındakl azalma, dış borç ana para ve faıs odemelerinden etkılenmektedir. Uzun vadeli dı* borçlarla ilgılı bu ödomelerın yanısıra, yılbaşından 14 orak'a kadar olan slire içındp DÇM kredılerınln çıkışları gelıylprdpn fazla olmuştur. Otp yandan, 1B77 yılının iktnci hBftası soııund» MPIRPZ Bankasının krpdı harmini ve emisyonu daıalııı.1 bır politika izlcme çabası ıçınde oıdugu goz İpnmektPdir. Hi7lı parasal EenişlemedPn Onemli Hlçude etkllenen fıyat artışlnrını tutabllınek İçın linrcanan bu çabanın uzun omıırlu olmayacağı tahmın edılmPktedır. Benzer bır çaba 1976 yılı başında da harcnnmıjtır Ancak. kamu. tarım ve bzel kesimin artan fınansman gereksınımı, başknca bır kaynak bulunmadıgından Merkez Bankası kanalıyla karşılanmıştır. Para ve kredı hactmlenndeki genişleme (lyat krtışlannı lyice hızlandırmışttr. Bu yıl, genel seçımlerln yapılacak olması de»tpkleme alım fıyatlarının oldukça yüksek tutulmasına neden olacaktır. Ayrıca, kamu kpsımlnın yatırımlarına «gösten» bıçımınde de olsa hız verılecegl kesındır. Ayrıra, para darlığından ütkâyetlerl «yyuka çıkaıı örel kesim içın kredı musluklarmın sonuna kadar açılması kaçıııılmazdır. Bu koşullarda, özellikle yılın ıkınci yarısında para ve krertl gostergelerınde yıiksek oranlı artı.şlar kaydedılecek VR fiyat artışlarını durdurmak olanaklan bütunıiyle yitirilecektir. Y0RUM Talçm DOftAN A YANLIŞ SiLAH SEÇiMİ dam kavca çıkarmak Ister. Kar?ı*tndak1ne «Nrredpn. ııasıl «ı.ıldırsanı» rilvf ılüşünür. Roıj hıılduftıı nnktalarda safrlı. <ınllu deneınrye h«şlar. Rakar ki. oradıın ppk SPS çıknuyor, blrkaç dpneme Ue istenilrn KOIIUCII vermlyor, o zaman «NPrrılcıt. nasıl saldırac;i({inı» şaşırır. Hcle anıaç da, açıkseçiU nrtada dejtllse, haşlıır acenıl vumruklar atnıa.va. Işte, on tchlllıcli an bııriur. Yumruk atayım dcrkcn, kötü bir kroşeyle kendlnl ycrde buluvcrir. Uzun süren bir «ithalat rejlmi» tartışmasından «nnra MSP'nln AP liiırşısındakl durumu. l$te biiylr aceml bir hoksiirdcıı farksızdır. Değlşlk yiindr tiim çabalara karşın, MSP kendlnl «teınlze» çıkaramamış, AP ile olan orlakliKinda belki de en iinrmli ödünii, üzerinde en çok dıırdu^ıı dış ckonomlk lllşkilerdr \crmlijtlr. Aslında. ortada çiİ7.ülme«i (ffreken bir Knrun ya da oncmll hir daıboğaz olmadığı halde, kpncll hlr sıırun yaratmış ve sonunda kazdısı kuvııya <liiçınüştür. Üstellk. ccçeıı yıl aynı konuda verdlğl dnemll, »m» çok iinemli ödünlcri de kamuoyunun hatırlama^ına olanak yaratmiftır. Her yılın ocak avı ba^ııula TUrk Kkonomisinin yerleşmiş bir Belenejti vardır. tthalât rrjlınini aç.ıkİamak. HanRi mallann. hanei miktarlarda itlıal rdlleceği bir öncekl vılın deneylmlyle dejfcerlendlrillr ve bu vönde kamııoyuna bilfi verilir. <>xel kcMme ynl eÖKterillr bir anlamda. Ya da özel keslm nelrre gerek dııydu&ıınıı ılpvlpt aracılıjhnı kullanarak gerçekleştlrmeyt aınaçlar kısaca. Konu dıı; tlraret lllşkisldir. Tiim bir ekonomik yapının özetlriir aynı zamanda. Llkclerln dış ticaret ılişkllerl özellikle tklncl Diinva Savaşındaıı sonra flderek artan ftncmdc ple alınmı;, trorller Rellstlrilmİ!» ve azEeli?mlş ülkeleriıı dış lllşkilcrden ııasıl zarar görriügii, dış ekonomik ilişkilerin bu Ulkelerl nasıl hagınılı kıldıfeı kanıtlanmı^tır bir bir. Sermave ihracıyla blrllkte cellştirilen mal Ihracının mal nltf verlşlnin yarattıği eşltslzlikler son yılların ekonomtk teorllcrinde en çnk tartıçılır koııulardan olmuştur. Sorun Türkiye'ye de yansımıştır. Her siyasal iktiriar döncmlnde oldugu glhl. Crphe KoalinTonıı dönemlnde de turtışılmıştır. Ama. bir farkla. Sorunun özüne Inllmeden, giinlük çekişmelerln ve boı direnlşlerln KÖİRpslnde. özde bir gellşme beklemenln yerslzllgi bir yana, cn azından tartışılan dı» tlcarel lliıjkilprindpkl amaçlanamn ne nlduğıı. o yapi Içlndr nereye varılmak fütendiğinln billnmeısi jterpklıdir. Işte, hıı bogluktan kaynaklanan bir dlrpııiş AKTtthalat Rejimi tartışmnsıyla «un ııjiKina çıkmi!>tır. Ocak başında vayınlanması Rercken ithalat re.|iml, MSP'nln «ACT İle lllşkller belll olsıın. ondan sonra açıklansın» yonündekl lutturmasıvla vaklaşık bir ay gecikmlştlr. Şu çok açıktır. Bu vıl ART ile İthalat rejimi araıtında hiçbir. ama hiçbir ekonomık bafelantı yoktur. Başka bir deyimle, ithalat rejimlnin açıklanması ya da Keciktirllmeıti AKT llr olan llişkilert diizenlernrkte uzaktan ya da vakınrian Mıcill drRİldlr. Kamuoyu bu yönde MSP'ce vanıltılmak istrnmlstlr. Bıınun kanıtı da. AET İle olan lllşkilrrl düzenleyen katma protokol ve buna hağlı uygulaına takvimldir. 1977 yılında vergi lııdirlmine illşkiıı Türkiye'nin AET takviınlnde hiçbir madde yoktur. C.eçen yıl vardı. Gelecek yıl ylne var. Ama bu yıl Miktur. AET İle İthalat rejiıni bağlantısı ekonomik açıdan liberasyonla ilgilidir. Buna K<>re, AKI iılkelerlnden TUrkiye'jre 1M7 yılı çıkuflı maUaıda 1U7» yılından Itibaren yiizde 35 oranında hlr llberaıyon ııygulanmıştır. Uherasyon oranı takvime gftre 19"h da, jani geçen yıl. yüzıle hrş arttırümıştır. Ama hıı yıl liberasyun yönünden ile u.VRUİanması cerekrn bir durum yoktur. Dolayısıyla gerek KÜmriik | n ( tirimi, gereküe Itberasyon açısından bu yıl ckonomlk hir önlem almaya gerek yoktur. Ancak, AKT'ııin ııyguladığı ortak ıcümriik tarifeslne ııyıım soz konuaudur ki. o her zaman tartışılahilrcek siyasal bovutlarda bir karardır. Bu yılkl Ithalâtla bir ilgisl yoktur. Katma Protokola rağmen, MSP'nin ALTlthaUt Rejimi illşklslnl kurınaHi Ucmirel'i yine de kıışkııya düyürmiış. ancak BrUksel'dekl büyiik rlçlsinden kesin soııııcu alınca rahatlamıştır. O zaman, IVISP nryi amaçlamıştır anılan hırçınlıkla. Once, geçcn rıl düştügii hatayı diizeltme yoluna gitmiştlr. Hem de, lıerkes buntı unuttuğu bir sırada. yanlış vöııleınlerle hatırlatarak. Kendl kazdıgı kuvııva kendı dÜH'rek. MSP, madem kı hıı kadar karşıdır AK'l'ye u zaman eeçen yıl AET'den yapılacak ithalatta llherasyon oranını yüzde be? arttırmamalı. yiizde 4U'a çıkarmamalıydı. Ama, çıkarmıştır. Böylece. dedıgl nl yaptıran AP olmustur. AET konununda MSP'nin açmazıdır geçen yılki karar. Geçen yılkl kararı «nlüm ona bu yıl düıeltmek Istemiştlr. Bakanlar Ku rulunda eünlercp anlnmsız tartışmalardan nonra «AKT İle olaıı ilişlıilcrın genel ithal&t re.|lmlndt>n avrı viırütüleccği» vönünde alınan bir kararia, şimdi kendini kamuoyuna uüçlıi RÖstermek Istemekledir. Oysa. vıık.ırduki açıklamaların ve katma protokol grrceKİnltı ışığında, bu kararın pratıkte hıçbir ccçrrliğl yoktur. Aslında. Kakaıılar Kuruıundan bövle bir karar çıkmaüi MSP'nin bu vü da eeriledlglnin kanılıdır. MSP'nin Istegi aslında. ı;eçen yılki düzclime «,»• halarının dışındu, ikilidlr. Dcmircrden her mtedliınl aldığını vınmaktadır. Sanayi Bakanlığı da ellndrdir. İthalat rejiıninde Sunavl Bakanlıgı aracılıgıyla denetlm kıırmak Nt«mektedlr dış ticaret lli»kilrriııe. üvsa, a.sıl denetim dış ticaretin özüne Inmck, onıı devletleştirmektlr belki de. Ama, o yola «1tmeden bövle bir koklii önert getirmeden, denetim altına almak ixtemektedir. Dı? ticaret kaııalnU içerde sanaylleşıncyi Istediğl alanda ve istedlgi çevrcler katında euliştlrmeyi denemektedir. Bıınun bir tırsatını aramış vc dönüp dolaşıp AKI'yl lıulmuftıır. AET'yl bahane ederek tthalât rejimlnin kendl denrtlml altında vapılmasını Istcmiçtlr. Yanlı? hlr sllâh seçbnidir bu Yanlışlığı Bakanlar Kurtılu hildirlsinde ortaya çıkmış, ne AET lllşkilrrine bir as'iklık uplnıiş en azından MSP'nin istedlğt v6n<lı, ne de İthalat rejlmlnde bir ıleğişiklik olmuştur. Tek sonuç. llhalât rejiminin geç açıklanmasında kalmış, bıınun sonucunda da İthal maUarının (lj£tları artmıştır. lkinci araaıı aslında daha tutarlı ve daha uzun erimlldlr MSP'nin. Erbakan'ın asıl dUşündügtı l>emiıel'in dış bağlantılarını koparmaktır. Unu dış dünyadan, ^ıı anda kpndlni ffüçlü hlssettlgi dış diınvadan koparmaktır. Bunun yolu bir yandan slynsal kararlara çengel atmaktan. diğer yandan da dış ekonnmik illşkilcri çıkmaza sokmaktan geçmektr dir. 1977 başında önüne çıkan ilk fırsat da, İthalat rejimi olınu^lur. Kıhrıs Erhakan'ın siyasal çenjpllysc. AKI Ue eknnomik çengelidlr Oemirel'e karşı. Uzun dnneınde bu doğru bir hesap olabilir. Kaldı kl, uzun dönem dlye bir dönem de glttlkçn yok olmaktadır. Seçimler dönem hesaplarını yıpratmaktadır. Yakla^ık dolcuz ay sonra vapılacak «eçimler Için bu tiir hesaplar geçerllğlnl vitirmektedlr. Dol»vısıvla, hem AETtthalât Rejimi ilişkidi vanlı» kurulmuştur, hem de zaman yanlış Mçllmiştir. 6'sı AET üyesi olan 10 sanayileşmiş ülke Türkiye'nin dış açığını finanse edecek Uluç GÜRKAN Altısı Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesı olan on sanayıle'jnıış Baülı ülkenin TUrklye'nın dış açıgını karşılama kararında oldukları bıldırılmektedır. Hunun ıçin Borçlanma Genel Anlaşmasının kapsamı genlşletllecektır. Anlaşma'ya dnceliklo Pfctrol Inraç Eden Ülkeler örgütü lOPEC) Uyel«rının katılmaları gerçekleştırılecektır. Gelecek bir kaç yılda 4 U milyar dolar dolayında gelır (azlası elde edeceklerı hesaplanan OPEC ülknlennden saglanacak fonlarla Türkıye de.steklenecektır. Türkıye Ue bırhkte Ispanya ve tskandinav Ulkelen de açılacak kredılerden vurarlanacaktır. Son üç yılda Cumhurıyet tarıhınln bütünüıv den çok daha (a7İa dış tıoaret açıjîı veren Türkıye, acıl dış yardım Kereksımmı ıçuıdekı Ulkeler arasında sayılmaktadır. l!)77'de bu Bereksımmın daha ria artacagı kabul eriılmekledir. Türkiye'nin pahalı DÇM kanalı ve çok kısa vadeli banker krcdıleri dışındu, para piyasalanndan yeterınce ortak vadelı kredi alamaması, sanayıleşmıç ülkelen lıarekete geçırmışlır. 2 U urahk 1978'da kısa adı GAB olan Uorçlanına Clenel Anlaşması'na taral on sanııvılPi?mi!> ulke teınsılcılennın, Uluslararası Para Konu'nun tngiltere'ye verılecek krediy1» katkı çağırısını gııru^mek uzere Parıs'te toplandıklannda, Türkiye'nin durumunu da gorüşmüşlerdir. Sonuçta 1962 yılında «Onlar Grubu» olarak bilineıı Bııieşık Amerıka, Pederal Almanya. Japonya. Kanada, lngıltere, Fransa, tlalya, Hollanda, Isveç ve Belçika Lüksemburg ile sınırlı olarak oluşturulan Borçlanma Uenel Anlaşması'nın kapsammın genişletilmesı benim•enmistır. Türkiye'nin ödemeler dengesl tinansman gerekaınıımnin uluslararası bır olay mtelıgı kazanmasına, son üç yılda dış ticaret açıklarının rekor yuksekllği neden olmuştur. 1974, 1975 1976 dış ticaret açıklan bııaraüa 8 milyar lı>\,H milyon do ları bulmaktadır. Bu lakam, 1923 1973 arasındakı 5 U yılın 6 mııvar 332,4 milyon dularhk top lam açığından yüzde 38,2 oranında daha fazladır. Aynca ıhracatın ithalatı karşılama oranı da 50 yılın ortalama yüzde 72,6'lık ctegerınden hızla bır kat aşnğıya düşmuştür. 1975 ve 197b yıllarından sorumlu Cephe Ortaklıgı, 1977 yılı tthalât Reıımı'nı de programda öngörülenden 2W mılvon dolar tazlası 11e b milyar dolara bağlamıştır Bu, en az 4 mılyıır dolarlık bu riı« Mriıet açıgı anlamına gelmektedir. Milliyetçi Cephe iktidarı döneminde TPAO'nun ham petrol üretimi azaldı Füsun ÖZBiLGEN Petrol Işlerl Genel MUdUrlüğU'nUn verllerine gör« TUrkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı yerli üretiminl 17 adet petrol sahasından 287 kuyu 11» yapmaktadır. Bu sahalardan elde ettigi günltlk ortalama verim İse 19 bin 500 varil civanndadır. Shell şirketiııin ise 17 petrol sahasından 59 adet kuyu ilp ürptim van'ıgı VP triinltlk ortalama veriminln ocak 1976'da 29 bin 500 varil olduğu bildirilmektedir. Yenl sahalar bulunamaması ve Uretlmtn azalmasının nedenl olarak MC'nin TPAO yönetimini bır çiftlik haline getlrmesl gösterilmekteclir. TPAO yönetlcilerınin ve yönetim kurulu Uyelerlnin pek çok başka şirkette de yönetim kurulıı uyeliği aldıkları ve bu sirketlerden ayda yüzblnp yaklaşan gplır elde ettikleri bildlrllmektedır. Bu durumda TPAO'nun arama ve ettld çahşmaları yerine politik çalışmalara yöneldikleri bildirilmektedir. Petrol îşlerl Genel MUdtirlugü'nUn verilerine göre, jeolo|ık ve jeofizik etüdler sonucu açılan ve petrol aramalarmın sonucunu göstermesi bakımın dan önem taşıyan aramn ve tesbit sondajlannın toplam adedi 1376 yılı İçinde TPAO için 10 milyon hpktar başına 5 adet olmuştur. tlişiktekl tabloda 'nirkiye'nin ham petrol Uretiml şlrketler îtlbarivle görülmekt«dlr. 1977 yılı vertlpri tahrnini dpjprlpr 197R vılı verileri Ue 11 ay fiill gerçpkleşmesl İle bir aylık tahmlndir. VFRLi HAM PETROL ÜRETiMi ({İRKETIER İTİBARİYIİ TON) TrLLAR 1965 19S6 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 ıy"5 1978 (x ) 1977 (XX) TPAO 701.116 7G5.59P 991.287 1 (K5.5R3 1.110.709 1.064.024 993.003 940.598 1.027.748 1.111.251 1.101 598 1.037.000 987.662 ERSAN 41.299 41.173 47.951 48.418 49.63» 56.749 74.375 82.044 42.789 26.207 12.681 14.000 18.000 MOBtL 443.504 521.369 632.135 673.419 608.377 477.413 502.714 493.215 427.64H 405.505 252.269 295.000 290.150 SHELL 346.765 712.980 1.056.747 1.357.076 1.830.469 1.943.827 1.882.394 1.872.320 2.014.056 1.765.999 1.628.P38 1.250.000 1.050.000 (TON) TOPLAM 1.532.684 2.041.121 2.728.120 3.104.476 3 599.194 3.542.013 3.452.486 3.388.117 3.511.241 3.308.962 3.095.486 2 5<ı«.oon C ephe hUküıneti döneminde Türkiye'de yerll ham petrol uıetınunin gıderek azaldıgı saptanmıştır. Petrol lşlerı Genel MUdürlügü'nün verilerıne göru 1977 yılında da yerlı ham petrol Uretimı 1976 yılına göre yüzde 9,6 gerıleme kaydedecektır. Aynı verilere gore milli kuruluşumuz olan TPAO'nun 1977 yılı Uretimi en yüksek uırtımın gorçekleştırlldigi 1U74 yılına göre yüzde 11,1 azalma gösterecektır. Son yıllarda üretımi hızlı »zalma gösteren bir Uretıcı şlrket ıse Shell şirketidır Bu şirket son Uç yılda Urctıminı yarıya yakın düşürmüş bulunmaktadır. Shell'ın TUrkıyp'de perçekleştirdigı en yüksek iiretim 11)73 yılında 2 milyon 14 bin ton olmuştur. Shell şırketinin 1977 yılında ise 1 milyon 50 bın ton Uretım vapnıası beklenmektedir. Mobil şııkptinin de 1977 yılında yerli ham petKıl ılretıminde azalma olacagı tahmln edilmektedir. Üretici şirkeller içinde 1977 yılında yerli ham petrol Uretıminin artış Rrtstermesi beklenen tek şırket Ersan şirketidir. Bu şirketin ıse Uretim içindekı DHVI vok ıi»npfpk i'irlar düsük buhın«ıaktadır. Ersan şirketlnin 1977 yılında, Uretiminı, bu yılki 14 Lrnı tonluk sevıyeden 18 bın tona çıkarması beklenmekle birlikte bu miktar 1974 yılında tlrettiği 26 bin 207 tonluk seviyenln çok altında bulunmaktadır. Türkıye'de Uretilen ham petrol sevlyesinin gıderek azalmasına karşılık tıam petrol ithalatı hızla artmaktadır. TUrkiye halen enerii tüketimınin yüzcle 50'sınl petrol tle karşılamaktadır. l«7ii yılında tahminen 13 8 milyon ton olan petrol tüketımın yüzde 8ll'i ithal yoluyla karşılanmıştır. DüJiya fiyatltırınriakl hızlı vükselme ve ithalattaki artış. İİI73 vılında petrol ithaline 275 milyon dolar ödp.yen UlkeiTU>! 1974 vılında H04, 1975'te 754 ve 1976 vılında da 930 milyon dolar civannda bır ttdeme yapmak zorunda bırakmıgtır. 1976 yılında ise 12 milyon 762 bin tonluk llhalat yapılaragı h < > saplanmıştır. Irak'tan ithal edepegimiz ham petrol fiyahnın henüz belirlenmemiş olmasına rağmen 1977 yılında ham petrol ithalat.ına 1 milyar dnlann oldukça UstUnde bir «deme vapmak zorunda knlacagımız ifadc pdilmektedlr. Ham petrol ithalatı İçln türn tthalatımınn bcşte birlnl ayıraeak bir gelisme tçinde olmasına ragmen, yerll ham pptrol tlretımınln arttınlması İOln ciddl çalışma yapılmadığı blldlrilmektedlr. AET SORUNU 2.345.712 Son yıllarda Türkiye'nin dış ticaret açığı baş donduı Uı;u uıı ı\,ıuı uuyurKıiı nuııa» AK l ınıı payı artarak yarı oranına gelmıştıı. Anrak lıu, AET ile ilışkıleıın olumsuz mtelıgı yanında özde sanayiın dışa bajjımlı yapısındatı dogmııktadır Bu nedenle, Raktmlar Kıırulıı'nıın MSP'nin çabaları il» alrtıeı ART ılp ''^kılprın tlh.ıbıt Roıımr nin dışında sUrdürüleceği» yolundaki kararı VP. AE'l Kıııısnlıae ı.ıuuıas',un I.ISIPM ııııı ayiKlanmaması sonınu çö7umlemeyerPktir. Zira. vüzde 'JS'ı sanaylin hammadde. ara mal ve vatırım malı ge reksinmeslnden olusHn 6 mılvar dolarlık ıthalatın nereden ohırsa olsun vapılması kaçınılmazdır Kaldı ki, AET Konsoltde l.ıberasyon Lıstesl'nin yayınlanmaması teknık açıdan önemlı degildir. TUrkiye'de ithalat her vıl, Ithalat Reıimi'ne baglı olarak düzenlenen listelerde mal duzeyinde tek tek açıklanmaktadır 1 Sayılı l.ıberasyon Iıstesi'nde ithalat içın hiçbir koşul aranmaksızın doviz tahsisi ahnabilen mallar, II Savılı r.ıbprasyon Listesi'nde de ithnlatı ön inceleme gprektiren mallar yer almaktadır tthalatı miktar açısınclan rlonetlm altında tutulan mnllar ısp, Tahsisli İthal Mallan Listesl'ndp Rosterılmtştir. Bunların dısında kalan AET Konsolidp I.ibp rasyon Ltstesi, Itlıalatı yalııız Ortakpa/ar ülkpierın den yanılacak nınllnrı kansamaktaclır. Bu listentn ilân edllmemesi halen böyle bır ııvsıılAiiıavı olanaksır kılmaktadır. Ancak bu, MSP'nin savunduJıı Ribi Ortskpayir'rlan listft çıkana dpgln ithalat yapılmayacajjı nnlamına erlmpmcktpdir Aküinp. genel lıstelerdekı hUtıııı rnnlların. Ortakpazar Ulkp lerı dahıl hpr vfripn alınabilmesine olanak varatmaktadır. Buna Ortakpazar'ın itirazı olmadığı güvence^t sımdilik nlınınıştır. öte yandan, AET lıstpsinin yayınlanmaması trprcPktp MSP'vı bır baktma AET konusunda devre dışı bırakmıştır AKT llstesi Ortalcpazar'dan ithal edılecek mallann hangi merci eınrınde oldupuniı da hplirtmektedir. Ruradaki bazı mallar için merrl yeri Sanayi ve Tpknnlojt Bakanlıftı olduftundan. Hstenın rıkmamnsıyla MSP Ortakpazar'dan (thalatta bütünüvle boşlukta kalmayı kabullenmistir. (x ) 1976 yılı 11 »T rilll 1 ay Uhmlnl, (xx) Tahmlnl üretlm programı Belçika, petrol üreticisi ülkelere olan ihracatını arttırma çabası na girdi BRÜKSEL Belçlka'nın bir .thracat saldınsı>na hazırlandıgı bildirllmiştlr. Belçika Ticaret Bakanı Etlenne Knops, Ulkesinln özellikle petrol Ureticisı tllkelere karşı yogun bir «thracat saldırısı» başlattıgını açıklamıştır. 12 OPEC Üye»l ülkenin temsilcileriyle yapılan toplantıdan sonra konuşan Belçikalı Bakan, bu Ulkelerdeld lhr?cftt payının arttırılmasının planlandıgını VP bu durumun hem Belçika ıçin, hem de petrol Urilnlerl İçin yararlı sonuçlar doguracağını söylemiştir. Bu arada, OPEC Ulkelerindekı yatırımlann an tırılması, ticaret heyetlerl arasuıdakı karşılıklı ziyaretlerin yotunlajtLrılması, özel tefebbiis elemanlan nın davet edtlmesi, kamu ıllşklleıi Jaallyetlerlnln yngunlaştırılması ve tekniker, uzman değışıminin hızlandırılması eibi konularda bzel çaba harcanacağı belırtilmektedir. Belçika Ticaret Bakanı Knops, Ulkesinln OPEC Ulkelerıno ihracat konusunda komşuları olan Fede» ral Almanya Fransa ve tnRiltereye vetişmek amacında oldtıgunu ve ihracat saldırısmı bu amaçla başlatacajjını açıklamıştır. Verilen bilgıye göre, înniltere, Fransa VP Almanya'nın petrol ihraç eden Ülkelere yaptıftı ihraç oranı yüzde 7.5, Belçika'nın lhracatı ise yüzde 3,5 düzpyindedir, (ANKA DPA)