Katalog

Vergi tarifelerinin düzeltildiği 1961'den bu yana liyatların yüzde 320 arttığı belirlendi • İKfıSAT FAKÜLTESı MALıYE EHSTiTÖSÜNÜH YAPTIĞI ARAŞTIRMAYA GORE, 1950 YILINDA 2 500 LıRA KAZANCI OLAN BıR K1Ş1N1N GERÇEK GELıRıNı KORUYABıLMESı IÇİN 7.343 LIRA KAZANMA5I GEREKIYOR. 1961 VERGı TASİFESİNİN 1 9 7 4 EYLUL AYINDAKi DURUMU Fiyat artışı sonucu ödenen toplam rergi oranı artışı (1974) 53,12 5625 50,48 57,70 50,42 36,42 23,89 12,91 5,50 099 0 c Ekonomi Ekonomi • •• Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi ••• Devlet istatistik Enstitüsü bu yıl sağlanması beklenen yüzde 7,2'lik kalkınma hızının y büyük ölçüde hizmetler kesiminden etkileneceğini kabul ediyor Ekonomi TABLO: 1 Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ... BÜYÜME HIZLARI 1974 Gerçeklesme 197S Gerçekleşme 8,0 8,9 93 '» Artış> Plan 8,1 3,7 112 7,7 197« Gerçekleşme ( ı ) 43 93 MtLLÎ GELİR TARIM S4NAYİ . HİZMETLER 7,4 10 3 . ... 9,1 7,8 8,5 (x) DÎE, Temmuz 1976 tahminl Gelir dilimi (1961) 2500 2500 5000 15000 30000 60000 150000 225000 225000 285000 1000000 Flvat artışlamia Dillm duzeltilml. dllim oranı (1961) oranı (1974) 10 15 20 25 35 45 55 60 66 68 60 Dar gelirli gruplar daha çok vergilendiriliyor Yüksek fıyat artışlan ve bunun yamsıra duşük gelırll grupların gerçek gelırlennin gıderek azalması nedenıyle ergı cülımie n arasındakı uçurum gıderek buyumektedır. 1961 yılmdan bu yana düşuk gelır gruplarının gerçek gelırlerınde veya satın alma guçlerın de hıç bır değışıklık olmamış oısa dahı, naktı gelırleri arttığından gıderek daha fazla vergüendırümelerı vergı yapısındakı dengesızlığı arttıran bır neden olmaK tadır. Türk Vergi Sıstemınde artan gelirlenn vergılendirünıesi sınırlı olduğundan vergı verenler arasındakı buyuk fark daha da açümaktadır. Bu arada, yapılan saptamalardan vergi tanfelenrun duzeltüdığı 1961 yılından bu yana Türkıye'de fıyat artışiannın yuzde 320 arttığı gorülmektedir. 15,31 23,75 29 33 4021 51,04 57,68 64 58 6153 60 00 60,00 60,00 TABLO: II BÜYÜME YAPISI o Pay) \<T,İ 1975 1976 Gerçcklesme (ı) 100,0 25,1 213 53,4 Gerçekleşme YURT Içt GELtB TARIM . ... SAN\YÎ . HİZMETLER (T) DIE, Temmuz 1976 tahminı. V 100,0 29,6 22^ Gerçekleşme 100,0 29,0 21,2 493 Plan 100,0 27,7 22.C 50,0 48,2 Kenan MORTAN çilmesi oluşumunu doğurmaktadır. Ikıncl bır neden ise nısbetlerin yapısında aranmalıdır. Nısbetlerde • 10'dan '/% 15'e artış, « •o 50 bır artışı dogururken "t 60' tan °o 65'e geçiş °» 8,3 artışı ıfade etmektedır » Araştırmanın son bolumünde daha sonra Türkıye'de vergi dengesızlıği konusunda alınması gereken onlemler söyle belırlenmıştır: • Vergi sisteminin ttimünde enflâsyondan etkılenen kurumlann tümu tekrar gozden geçınl melıdır. Bu saptamada fert başma gayrı safı mılli hasıla, gelır bolüşümti ve ıdari etkınlılc gıbı faktorler gozonünde tutulmalıdır. 0 Gerçek rakamlar tesbıt edıtdikten sonra bunlann catsayı veya otomatık gosterge usulu gıbi hangı usulle tesbıt edileceğı saptanmaktadır. • Bu hususlann saptanmasın dan sonra geçış donemının sure si belırlenmelıdır. Geçış donemının uzunluğu, azalacak vergi ge lırlerinın ne kadar zamanda baş ka fınansman kaynaklan veya bız zat vergı sıstemi de yapılacak re formla karşüanabıleceğıne bağlı dır. • Vergi sistemi yapısmdaki ilgüı hedefler tesb't edıldıkten son ra geçiş donemindekı duzeltme l e r n hangı oranlarda yapılacagı saptanmalıdır. Tarım sektörünün geçen yıl % 29 olan payı °o 25.1'e düştü. /" Bu yıl kalkınma hızı önceki yıllara göre azalacak 1976 yılında kalkınma yanşında oncekı yıllara gore yavaşlama olacağı ve plan hedeflerınin gerisınde kalınacağı belirlenmıştır. Devlet İstatistik Enstıtüsu tarafından yılm ılk altı aylık sey ri değerlendınlerek yapılan 1976 yıü mıllı gelır tahmınınde, fcal Uluç GÜRKAN kınma hızı yüzde 7,2 olarak sap tanmıştır. Bu oran, 1975 yılında yüzdo 8,0, 1974 yılında da yüzde 7,4 olmuştu. Plan'da ıse yuzde 8,1' Odalar Birliği, Maliye Bakanına ihracat konusunda bir rapor verdi Mallye Bakanı Yılmaz Ergene kon'a Sanayı Ürunlerı Ihracatf konusunda Istanbul Sanayı Oda sı tarafından sunulan raporda 1976 yılının ılk altı ayında gorulen ihracat artışının gerçek bir olçüyü yansıtmadıfı ve en kısa zamanda mevzuat değışıklık lerının yanısıra sanayicıye ham maddelennm dünya fıyatları üs tunden sağlanması ıstenmıştır Raporda, uretımde tam kapasıteyı sağlayan ve ıhracatı gerçekleştıren kuruluşlara kredıler konusunda ayncalıklı bir rejım uygulanması gereği de belırtılmıştır. Turkıye Sanayı Odası Bırliğı tarafından hazırlanan \e Istanbul Sanayi Odası aracılığıyla Ma lıye Bakanı Yılmaz Ergenekon'a sunulan raporda 1976 yılının ilk altı ayında gerçekleştıırlen ihra catın geleneksel stokların çozul mesı ve pamuk iplığı alamnda gorulen olumlu gelışımden doğduğu bıldırılerek «Bu konuda temel tedbırler alınmazsa 2 mıl yar dolarlık ıhracat hedefıne erışmesı tehlıkeye gırecektır)» denılmektedır. 1976 yılının ihracatmın geçen yıla kıyasla ancak yuzde 11 oranında gerçek artış gosterdığı kaydedılen raporda daha sonra ihracat seferberlığı yaratılmak ıçın şu noktaların gerçekleştırılmesı ıstenmıştır. • thracat seferberlığı içm gereklı olan psıkolojık ortam ve organızasyonun oluşturulması. • Ihracatın arttırüması içın zorunlu olan gerek rejım gerekse yonetmelık olarak gunumuz ıhracat olaymın gerektırdığı değışıklıklerın yapüması, tescıl ve lısans ışlemlennın basıtleştırılmesı, dovız mukabılı satışlara olanak sağlanması. • Dayanağmı 1930 yılının dar koşullarından alan Turk Parasını Koruma Kanunu mevzuatı ıhracatın başında Demoklesın kılıcı gıbi durmaktadır. Bu yasa değışıklığı gerçekleştınlmeden ıh racatm arttırılması şansı pek bulunmamaktadır. Turkıye Sanayi Odalan imza sıyla Maliye Bakanı Yılmaz Ergenekon'a sunulan raporda daha sonra sınaı mamullerın ıhracatı nın arttırılması ıçın alınması ge reklı tedbırler şoyle sıralanmış tır • îhracatçı sanayıcı kuruluşla ra hammeddelen dunya fıyatlan ustunden sağlanma olanaklan yaratılmalıdır. • İhracat, fıyat kontrol meka nızmasının agır baskısından kur tarılmalıdır. • Uretımde tam kapasıteyı sağ lajan \e ıhracatı gerçekleş n sanayı kuruluşlarının avantajh kredı ve tercıhlı dovızle destek lenmesı bıçımınde bır uygulamaya gıdılmelıdır. • Ihracat sıgortası getırılmeli vergı ıaaelerı telâfı edıcı değıl teşvık edıcı bır bıçıme donuştu rulmelıdır. ha • Selektıf kredı uygulaması da etkın olarak uygulanmalıdır ERTELENEN AETTÜRKİYE ORTAKLIK KONSEYİ TOPLANTISI EKİM AYINDA YAPILACAK 24 temmuzda yapılması gerektiği halde, Türkiye'nın istemi üzerıne ertelenen AET Turkıye Ortakhk Konseyi toplantısınm ekim ayında yapılacagı ogrenilmıştır. Ortakpazar kaynaklanndan edinüen bilgiye gore, ekım ayındakı Dışişleri Bakanlan düzeyındeki Ortaklık Konseyı'nden once eylul ayında Bruksel'de temsılcıler (buyükelçıler) sevıyesinde çalışmalar yapılması için Türkiye'ye çagnda bulunulmuştur. 24 temmuzda yapılması gereken Ortak Konseyi toplantısı, Turkıye'nın AET onenlerini incclemeit ıçın süreye gereksınim duyması nedenıyle ertelenmıştı. Turkıye, ozellıkle gümruk birlığinı hedef alan yukumlulukler altına glrıhp gınlmemesi konusunda ıktıdar ortakları arasmda başgosteren goruş aynlıklan yuzund°n kesin tavır almakta güçldkle kar şılaşmıştı. lik bir kalkınma hızına ulaşılma sı ongorulmuştü. Kalkınma hızmdaki yavaşlamaya paralel olarak, bu yıl sağ lanması olası gorunen yüzde 7^1ık kalkınma hızı, tanm va sanayıde üretımi bu oran çerçevesmde arttırmaktan çok, maddi üretıme dayanmayan hizmetler kesımındekı aşın gemşleme den kaynaklanmaktadır Bunun sonunda, toplam yurt içı gelır içınde hizmetler kesımının geçen yıl yüzde 49,8 olan payının bu yıl yuzde 53,4'e kadar çıkacağı hesaplanmaktadır. ,, BiR ARAJTIRMA Türkiye'de enflâsyonun vsrgı Bistemı üzennde etkıleri Iktısat Fakültesi Malıye Enstıtüsunde oluşturulan Prof. Bedn Feyzioğlu başkanlığındakı 8 kışilık bir araştırma grubu tarafından ınc ennüştır. Beş bolümden oluşan çalısmanın birıncı bolumünde enf lâsyon olgusu incelendıkten sonra, ikıncı bolümde 'T\irk Vergı Sıstemi içınde tek tek vergJenn enflâsyon karşısındakı durumıi araştınlmıştır. Araştırmanın sonuç bolümunde ıse vergi sistemi içınde yapüması gereklı ol?n ddzenleme özetlenmeye salışümıj tır. Türkiye'de dusük gelirU grupl» n n en yoğun vergılendırmeye gır dıkleri Gelır Vergısi uygulamasının «nflâsyon karşısında duru mu konusunda araştırma Igınç bulgular ortaya çıkarmaktadır. Yansıtılan durumlann ılRi, 1950 yılma gore saptanmış gelır \srglsi tarifelennın enflâsyon Karşısın da yetersiz kaldığıdır. Nitekim, gerçek gelırlerin oüyuk olçuaa düşmesıne karşılık, duşük gelırll gruplar aynı gerçek gelın sağlar casına vergılendırümektedırler. Bu konuda oncelıkle 1950 yılında 100 liraya alınan Dir eşyanın fıyat artışlan ıle ındeksleştınlıp 1961 yılmda sarf edilmesî gereklı olan bedel saptanmaktadır. Bu dunımda 1950 yılında 2500 hra kazancı olan bır kışınm avnı ger çek gelin koruyabılmesı ıçın 7343 hra ve 30000 lıra gerçek kazancı olan kışınm ise 88 bın lıra kazan ması gerektıği kaydedılmektedır. ı GORUJULECEK KONUUR Sonbahar toplantısında ele alınacak konulann başında, AET'nin Türk t a n m ünınlerıne tanıyacagı tavızlerın belırlenmesi gelmektedır îtalya ve Fransa'nın tepkısi sonucu Topluluk, Türk tanm ünınlerıne tanınacak tavızlen dar tutmaya çalışmakta. furkıye ise bunu kabul etmemekted:r. îşçılerln serbest dolaşimı da çozumlenmemış sorunlar arasında yer almaktadır. Avrupa'da çalışan bır mılyona yakın Turk ışçısınm serbest dolaşımına ozellıkle Federal Almanya karşı çıkmaktadır. Ttırkıye bu kanuda, AET'nin son onerılerinı «belır>;ız» olarak nıtelemış ve kesm teklıf bekledığıni bıldırmiştır. Mali yardım sorunu da sonbahar toplantılannın gündemınde bulunmaktadır. AET tarafından önenlen 372 mılyon dolarlık vardımın yetersiz olduğunu ima eden Türkıye'nin bu konuda fazla israr etmesı beklenıremektedir. Bunlardan başka, TUrk sanayii nin korunması ve Turkiye alevhıne açık veren Türkiye AET ticaretini düzeltecek tedbirlerın alınması konusu da eylul • fckım toplantılarmda tartışılacaktır. PLAN HEDEFIERİ Hızmetler kesıminde arzu edil meven ve plan hedeflerıne aykırı bu aşın buyumeye karşılık, tanm sektorunün geçen yıl yuz de 29,0 olan payı yuzde 25,1'e duşerken, sanayım payı da yuzde 21,2'den yuzde 21,5'e çıkrtu» gorunmektedır. Ancak, sanayıde bu yıl ulaşüması beklenen yuzde 21,5'lık pay 1974'ün yuzde 22.2'lık payından düşük olmakta dir. Boylece, Devlet îstatistık Ens tıtusu'nun henüz açıklanmamış olan 1976 yılı ılk mıllı gelır tah mını, kalkınma hızmdaki geri kalış yanında, kalkınma yolunda plan'da ongorulen yönde bır ge hşme saÇlanamadığmı da ortaja kojmaktadır. Plan, 1976 yılında toplam yurt ıçı gelır içinde tanm sektorunün payının yüzde 27,7, sanayı sektorunün payının yüzde 22 3, hizmetler kesiminın pajının da yüzde 50,0 olmasını ongormüştü. Bu paylar, 1975 yı İma gore sanayı sektorü gelırlerınde onemlı bır artışı, tanm ge lırlerınde ıse azımsanmayacak bir duşuşu ıfade ederken, hızmet gelırlerınde hafıfça yükselme hedeflemekteydi. Oysa, Tablo l'de göstenldiği gıbı, gerçekte ulaşüması beklenen buyume hızları plan hedefın den farklı olmuş ve istenılen bıçımde bır ekonomık yapı değışmesı gerçekleşememıştır. Ekonomık yapıya üışkın bulgular Tablo Il'de verılmıştır. VILIM ılK ALTI AYI SONUNDA 1975'DE 517 MıLYON DOLAR MERKEZ BAHKASI HAFTALIK DURUMU (MilYON Tl. A K T I F : Altın ve dovız mevcudu Kamu kesımı kredılen Ozel kesım kredılen Tanm kesımı kredılen Dıger aktıfler (DÇM karş ) ... Toplam : P 4 S 1 F : Ermsyon Dovız borçlan (Knv > M B mevduatı Mevduat munzam karşüıklan Dığer pasifler (DÇM karş.) . Brut dovız rezervı Net dovız rezervı 36 724 S07 5 088 22 919 31 114 1 10C.1 446,5 40 938 760 REZERVIER MilYON DOIAR) 16 7'1976 (Ueçen hafta) 13 738 58 587 12 287 15 548 47 222 147.433 23,1/1976 (Son hafta) 13 720 59 375 12 969 16 191 47 770 149 765 25/7 1975 (Geçen \ü) 16 526 39 546 6 269 lfi 100 19 108 97552 OLAN ıJÇı DOVıZLERı BU YIL ALINAN TUM ÖZENDıRıCı ONLEM LERE RAGMEN 400 MıLYON DOLARA DÜJTÜ. 31 12'1975 (Yıl sonu) 15 721 39İ92 9196 16 898 40.474 121354 YILIN ıLK DÖRT AYI İTIBARIYLE BELLi OLAN RAKAMLARA GÖ RE, TURıST DÖVıZı GELıRLERı YÜZDE 26 ORANINDA AZALIR KEN, GıDERLERı YÜZDE 2 DOLAYINDA ARTTI. 8502 28 425 43 229 1007^ 1081,6 45 734 2008 8 024 31001 60 666 745,5 2 007,4 46 765 2 881 8 520 31013 60 764 695,7 2 119 6 AZALAN DÖVıZ MEVCUTURINA KARŞILIK MERKEZ BANKASI KREDıLERıNıN ARTIJI EMıSYON HACMıNı IEMMUZDA 5.3 MıL YAR LıRA FAZLALAJTIRDI. GEliCLER ARTMIYOR KREDİLERİN ARTMASI SONUCU EMİSYON HACMÎ TEMMUZ AYI ÎÇİNDE HIZLI ARTIŞ GÖSTERDI Temmuz ayı içinde yuzde 17 5 dolaymda azalan brut dovız :ezervelerıne karşılık, ozellısle kamu ve tanm kesımlerıne açıUn kredılerın artması sonucu emısyon hacmındeki buyume 5 3 mılyar lırayı bulmuştur. Tfemınız ayında ekonomının normal geregı olan emısyon artışı yuzds 3 kadardır. Son yıllarda ıse, bu oranın çok ustünde artışıar olmakta ve bu eğılım gıderek hızlanmak tadır. 1975 yılında temmuz ayırun uç haftaük donemindekı artış yuzde 9 olmuşken bu yıl yuzde 13'e ulaş mıştır. Onumuzdeki aylarda destekleme yukunun Butçe'ye kinulan personel gıderlerı çerçevesmde karşılanamaması ve Hazme nın de yatıruncı kuruluşlara fon sağ layabılmek için Merkez Bankası kaynaklarını kullanmak zorunda kaldığı dıkkate alınırsa, eıuısyon hacmındeki artışın devam edeceğını soylemek olası gorunmektedir. dovız rezervlerindeki azalmalar durdurulamamıştır Son haftada, dovız borçlannda ızlenen artış, hem brüt rezervlerin, hem de net rezervlerın azalmasına yol açmış tır Brut rezervler 695,7 raılvon dolar sevıyesıne kadar inmıştır. Bu mıktar rezerv mevcudu, ıtha latı karışlamakta 2,5 aj olan krıtık sevıjenın oldukça altmdadır. Ote yandan, bellı başlı dovız gelırlerınde geçen yıla gort ortaya çıkan gerılemeler de ıyıce belırgınleşmıştır Ocakhazır<ın donemı ışçı dovızı gelırlen 1975 > T lından yuzde 23 oranında daha azdır. Yılın ılk altı ayı sonunda, 1975'de 517 mılyon dolar olan ışçi dovızlerı bu yü alınan tum ozendırıcı onlemlere rağmen 400 mılyon dolara duşmüştür. Aynı şekılde, tunst dö»ozleri de bu yü geçen yüın aksuıe eksı bakıye vermektedır Yılın ılk dort ayı itıbarıyle belli olan rakamlara gore, turist dovızı gelılen yüzde 26 oranında azalırken gıderlerı yuzde 2 dolaymda artmıştır. Bu nedenle Merkez Bankası son haftalarda yurt dışma gıdenlere turist dovızı saglam?kta guçluk çekmeye ve odenıelerı geçıktırmeye başlamıştır. Gerçek gelırler bu hızla artma dığı halde, araştırma arttığı varsayımı ıle gelırlerin vergı'endı rümesi konusuna eğılmektedır 1950 yılında 2500 lıra kazanan kışı yuzde 10 vergı verırken, bu nun 1961 yılında karşmğı olın 7343 lıranın vergı oranı daha yuk sek olmaktadır Bunun nedenı Turk Vergı Sıstemınde duşuk ge lırlı gruplarda vergı dılımı atlamasının daha çaouk ge^çekle?mesı olmaktadır Bund gore, 1950 yılında 2500 Uralık alım gucunun karşılığı olan gelır yuzde 10 uzerınden vergılendırılırken aynı gerçek gelır 1961 yılında yuzde 16 uzerınaen vergılendırılmektedır. Ancak duşuk gelırlı gnıjlarda vergi dılımlerı buyuk bır hızla basamak atlarken, 1961 yılına gore yapılan duzenlemeden gelırierın bunyesı ıle orantılı dılım sıç raması gıderek azalmakta oldu ğu gorulmektedır. Buna gore, yıl lık gelırlen 7 O O 'ıraya kadar o0O lan gelırlerde gerçekte odrnen vergı orarn çok yuksen tfcen, 7i) bın lıra sonrası tarıfe ıle ge^çeu tarıfe nısbetı arasmda bujuk Dir sapma bulunmamaktadır ^una gore, 2500 lıralık vergı dılımınae toplam vergı artış »oızdesı yrızde 65, 7500 lıralık gelırde yuzde o5 iken gelır vergısınde son ıkı di lım olan 217 bın ıle 500 bln lıralık basamaklarda toplam vergı artış yuzdesı 0 olarak kaimak tadır. MC'NİN PROPAGANDASI MC iktıdarının «iyı bır larım yılı ıarak edıldığı» ve «bu yuk bır sanajı hamlesıne gırüdığı» yolundakı yaygın propagan dasına karşın, gelışme seynnde çarpık ve tersıne bır yonelış soz konusudur. Sanayı sektoru arzu edılen suratte gelışmemekte, tarım sektoru ıstenen hızdan çok daha fazla daralmakta hizmetler kesımı ıse ısrarla yuksek se vıyede gehşmeye devam etmekte dır Bu çarpık ve ters gıdış Devlet îstatistık Enstıtusu'nün mıllı ge lır rakamlanyla da şoyle bır or nekle açıklanabılecektır. REZERV DURUMU Yukardakı tabloda oz°t!enen Merkez Bankası'nın karşılaştırma lı son haftaiıte durumunâ gore. • İHRACATA KARIŞAN BAY MEVZUAT' Özel kesım ihracatta ıstenılen artışın sağlanması ıçm, vetersız ve engelleyıcı ola.ak nıteledıklerı mevzuatın bır?n once değışmesını istıyor. Bu ıstem Izocam'ın başına g<Menlerden sonra ıyıce haklılık kazanmışa benzıyor. Izocam yetkılısı Ferai beyın Ankara'da Sanajı Odaldrı salonunda guleç dınleyıcılere anlattığı hıkâye şoyle. Sımdılerde MSP ve MHP'nm arenası halıne gelen tskenderun Demır Çelık Tesıslen yapılırken, Izocam da yalıtım maddesi satmak üzere Sovyet teknısyenlenyle temasa geçmışler. lskenderun'dakı goruşmeler sonunda Sovyet teknısyenlerı Batı Almanya ya da Bırleşık Amenka'dan getınnek zorunda oldukları cam vununu Turkıye'den almayı uygun bulmuşlar Fıyatta da anlaşma sağlanmıs, ancak Sovj'et teknısyenlerı şojle bır onerıde bulunmuştu: îzocam te^ıslerıni gezeceklerdi. Fırma bu onenyi kabul ettı. Izocam'ın başma bu arda bır dert geldı. îçışleri Bakanlığı, Mıllî Guvenlık gerekçesıyle Sovyet teknısyenlennın îstanbul'a gıtmelenne ızın vermedı. Teknısyenler yalnız Iskenderun da çalışabıleceklerdı. Izocamcıların tüm çabalan sonuç vermedı ve tskenderun'da kullanılacak yalıtım maddelerı Batı Almanya'dan ithal edıldı tzocam'ın başma gelenler ou kadar değıldı Bır sure sonra Spydışehır Alumınyum Tesı=len'nde cam yunü ihtıyacı oalırdı tzocam bu pazara da eırmek ıs'edı. Yapımcı yabancı fırma dovız olarak odemede tnı lunııp fam yunü alacaktı Gorüşmeler olumlıı sonuç verdı Bu kez tzocam'ın karsı«ma Merkez Bankası dikildi. Yurt dışma çıkmayan mal dovızle satılamazdı. Izocam yetkılısi dayanamadr « Ne yapalun janı gemıye bındırıp dolaştıralım mı'» « Onu sız bıhrsınız..» Bu yanıt uzerıne fırma uzmanları hesabını 5'aptılar Gemı gezısı sonunda kâr oranı tıcaret yapmayı gereksız kılacak duzeje daşuruyordu. de koklü çozümler önermesl hoş karşılanmamıştı. Mumtaz Zeytınoğlu yokken yapılan bu eleştırılere Eskışehır Sanayı Odası Genel Sekreten mudahale ettı. Ele^tınler Zeytmoğlu'nun gelışınden sonraya ertelendı. Sanayı Odalan Başkanlan top lantısı sonunda yayınlanan bıldırıye Sanayı Odasının AET konusundakı tek sozcusünun tktısadı Kalkınma Vakfı oldugu yonunde bır kayıt konularak Mumtaz Zeytmoğlu'nun goraşlerının dığer odalan bağlamadığı ılân edıldi. mi ve yarı resmî organlarma bıldı rılmesi toplantıların ayrı bır ılgınç yanıydı. • KARABORSAYLA SAVAJ TOPLAM Mıllı GELıR 1975 yıhnda toplam milli gelır 528 6 mılyar Ura olmuştur Mıllı gelırın yurt ıçı kazançlanyla ılgılı bıleş^mı ıse, tanm yuzde 29,0, sanajı yuzde 212, hizmetler de yuzde 49 8 bıçımınde oluş muştur Buna gore, 528,6 mılyar Uralık 1975 yüı mıllı gehrının 133 b mılyar lırası tanmdan, 97,7 mılyar lırası sanayıden, 229 7 mıljar lırası da hızmetlerden saglanmış olmaktadır. • AET, OZEl SEKTOR VE MÜMTAZ ZEYTNOGLU Geçtığımız hafta içinde Sanavı Odalan Başkanları, Tıcaret Bakanhğı'nca duzenlenen «sanajı urunlen ıhracatını ırttırma» toplantısında bulunmak uzere geldıklerı Ankara'da ken dı aralarında toplandılar. Sanayı Odalan Bırlığı ve Sanayı Bakanlığı ıçınde gorev yapan Sanayı Daıresı Reıslığıne yeru bır gorev verıldığı budınlıyor. Karaborsa ve yokluklarla \ennde \e zamanında savaşmak ıçın Sanayı Daıresıne bağlı bır uzman grubu her hafta Bakanhkiararası Ekonomık Kurula II temel mal veya urunun stok durumunu araştırarak son durumu büdırecek. ı DÇM KREDilERi Bu arada, uzun süredır geleceğınden soz edılen 150 mılyon dolar tutanndakı DÇM dovız kre dısı de henuz alınamamıştır Son goruşmelerde, bu mıktar dovızın Bırleşık Amerıkan Chase tianhat tan Bank ıle Chemıncal Bank tarafmdan 5 yıl vadeli ve Avrupa Para Pıyasası'nda geçerlı £aız ora nın yuzde 1,75 uzennde yuksek bır faızle Devlet Yatınm Bankası'na verılmesı belirgınleş'ırümış tır. Bu nedenle, ozel kesır.'e Dev let Yatınm Bankası kaynaManndan kredı kullandınlma yolları aranmaktadır Devlet i atınm Bankası nın hukukı statrsunun engel olmasma rağmen, saynaklarından ozel kesıme kredı kullandırüması kamu kesımın'n bır çok fonksıjonlarını zorlaş^ıncı bır gelışme olarak ızlenmek f ed r Nıhayet, Kerkük îskenderun Petrol Boru Hattı'nm dış fminsman açığını kapatmak ıçm Avrupa Para Pıyasası'nda satı?a çıkartılan 10 yü vadeli 7 mılvon Kuveyt Dınan tutanndakı BOTAS tahvülerının satışı devam et mektedır. Satışların iyi gıHığı ve Mallye Bakanlığı yetkıulennı umutlandırdıçı bıldirilmcırtedır Bu umutla, Lıbya Turk've Ortak Bankası'na Kuvevt'ın de katılmasmın sağlanmasına calısılmaktadır. Ancak buna Lıhya'nın razı olması guç savılmaktidr ve BOTAS tahvıllerıne gostenlen ılgının, Orra Doğu'dak) sıyasal kar gaşa nedenıvle Doğu ^Kden!7 lımanlanna oetrol akıtmanın eıderek guçlestığı bır ortamda Kerkuk Iskende'un Petrol Bonı Hattı Pro|psi'nin on«rn Karanrrasından doŞduğıı belir'ılmoktPdır Para piyasalannda Turk'.yp'nır 1 benzer gırısımlerınin avn ılsfivi bulamavaca»! kanısı hâk^m go rünmektedır. • MC'NİN BAKANLARI ISTAJJBUL'DA Rüzgâr Gibı Geçti, bir yaban • PEYNiR İHRACINA İZİN VERilDi ADAlETSiZliK 1961 yılında getırüen vergi tarifesı değışıklığımn duşuk gelırlı grupları daha fazla vergüendırdığı kaydedılerek, 1950 yıünda 25 bın lıralık gelırın vergısi 4265 lıra İken, 1961 yılında 25 bın lıranın vergısının 5375 lıralık vergı verdığı hesaplanmaktadır Araştırma bu durumun nedenmı enflâsyonun vergı tanfesınde me/aana ii tırdığı bozulmanm fam olarak an lasılmamış olmasma bağlanmak tadır Duşuk gelırlı gruplar ıçın denge getırmek ıçm yenıden du zenlenmış bulunan vergı t. rıfelerı daha «dengesız ve «âdıl> oi mayan bır sonuç getırmektedır. Gelır vergısının enflâsyonu kar şısındakı durumu daha sonra 1974 sonundakı yapısı ıle araş tınlmaktadır. Gerçek gelirlenn yıne fıyat artışının gensınde kal ması halkın elıne geçen net gelın duşurmesıne karşılık, vergılendı rılmesi yıne yuksek dılım'erden olmaktadır. Araştırmada bunur nedenleri şoyle ozetlervrr'?Ktedır «Bunun sebebını tarıfelprm yapılışında aramak gereknıekte dir Tarıfedeki ılk Iılırr.ler fcü çuk dılımlerdır Reel sıırlerde artış olmadan nomınal gsl ılerde kı artış derhal ust düımlere ,e EKONOMİK ÇEVRE Adana Sanayi Odası Başkanı Sakıp Sabancıyı getıren uçak gecıkırken, Eskışehır Sanayı Odası Başkanı Mumtaz Zeytınoğlu yolda ozel arabasıyla 90 kılometrelık surat tahdıdını pştığı ıçın polıs ve Trafık Mahkemesı'ns gıtmek zorunda saldı Zeytmoğlu'nun şanssızlığı bununla kalmadı Fazla suratın ce zasını cenerken, başlayan toplantıda daha once vaptığı bır konıışma nedenıjle dığer oda baskanlirınca kınandı. AET Özel thtısas Komısyonu'nda Eskışehir Sanayl Odası Başkanı olarak AET ile ıhşkılerımızcı fılmın adı Ancak MC Kukumetının IKI bakanınm geçen hflfta sonunda Istanbul'da yap tıkları toplantıyı ış çevrelerı de aynı adla nıtelendırdıler. ^>akan lar zaman zaman ayrı toplantılar duzenledığmden ıkısının aynı konularda, ayrı vaatlerde bu lundukları sıkça goruldu Vergı ıadesı konusunda Tıcaret Bakanı yenı duzenlemeler vapılacağını bıldmrken, Malıye Ba kanı ıhracatı gormeden bır dıi zenleme yapılmasınm sozkonu su olmadığını soyluvordu Bu arada bakanların îstanuul top lantısı îstanbul Tıcaıet Odası tarafından sadece ıktıdarın res Tıcaret Bakanlığı ile Istanbul Tıcaret Odası arasında uzun bır sureden berı çekışme ionusu olan pejnır ıhracatına ızın verüdı Ancak pıyasa çevrelen bu çekışmenm geçen yılkı donemı nı anımsayarak bu kış 50 lıranın altında beyaz peynır bulunmaya cağını kaydedıyorlar. Bu çevreler gerekçelerınde ıhracatçüar belkı 100 bın kıloluk stok beyaz peymn erıtme fırsatı bulacaklarını ama piyasada bunun ertesı hemen belırecek olan kıt lık ıle fıyatlarda buyuk bır pat lama gosterecek dıyorlar Bu arada peynır üıracatçılan Bakan Basol'un Istanbul'daki son zıja retı sırasında kendısınden peynır ıhracatı konusunda vergi iadesı getınlmesı yolunda soz bıle aldılar. DıE'NıN TAHMiNi Devlet Istatıstık Enstıtusu'nun tahmınıne gore 1976 yılında tanm yuzde 4,0, sanajı yuz de 9,8, hizmetler ıse yuzde 8 8' lık bır hızla artacaKtır Bu durumda, bu yıl elde edılecek tanm urunu fazlası 5,3 m.ıjar lıra (133,6 x "o 4,0 = 5,3), sanajı urunu fazlası 8,b mılyar hra (97,7 x "o 9,8 = 8,6) hızmet gelırlen fazlası ıse 19,2 mılyar lıra (229,7 x »o 8,8 = 19,2) olacaKtır Bır başka devışle, bır yülüt, 5,3 + 86 = 13,9 mıljar lıralık maddı uretıme karşılık, MC ıktıddii Türkiye'ye 192 mılyar lıralık MS met uretımı hedıye etmış maktadır. HiZMET SEKTORt Gehşen bır ekaBoaöfle maddi üretım ve u r un dolaşımı ıçın ge rek tıcaret, ulaşım gıbı bazı teıcnık nızmetler ıle hizmetler dolayisiyla doğan gelırlerin artması normal bır olay sayılmaktadır Ancak butunu ıle hızmet sektorunde doğan gelırlerin rr.ad di uretım dolayısıjla varatılan gelırden daha fazla artması, he nüz sanayii gelışmemış, tanmı modernle=memış ve hızmet ıhraç etmejen bır azgelışmış ülke ıçın sıhhatlı bır gelışme ularak 'orulemıyecektır. • PETROL İSTİKRAR FONU • Turkıye Sanayı Odalanna baglı 8 oda taıafından ortak ola ıak nazırlanan rapor son bolura de aaha sonra ıhracat seferberl' f gının hukumet ve ıhracatçılar a rafından bır mıllı gorev gıbı ele alınması ıstenılmıştır. Petrol Istıkrar Fonunun son durumu konusunda Enerjl ve Tabıi Kaynaklar Bakanlıgi bır açıklama japmaktan kaçınadursun, geçen hafta içınde bır yabancı gazetecı Ue gorüşen bır yabancı petrol şırketı yetkılısi fonun son zamanlarda aylık borçlanmaları dahi kapatamaz riı Mi ^i "pid'^ını ve ^ırketıne her ay 10 milyon lira borçlan dıgını bıldırdı.