Katalog

CUMKURIYET 14 Nlsan 1976 Tf KEft TtfiEfc TEP£i*M£K ABDULCANBAZ TARTIŞMA Samim KOCAGÖZ 3 Tahran'da 750 metrftkar» rine kurulmuş, iç duvarları »om telkâıl gumüş kaplı «vler var dvr Badana yerıne lçlne Ktlmus kaplannıış evler Fvet, Içı som gümlış kapı ve pencere tokmnk lttrı altın kaplanmış, gUmüç du. varların ara«ma lambrı çerçevelrr vapıhp ıçire ori|lnal Pıra^ RO Renoir Lautrec tabloları Verlestirılmış. dpğerlenn» paha hı<;ılemeyen mUze pvler Ve o evleıdc yaçavan kukla lnsanlar Bnna kar«.ılık o evlerden yür metrp ilerıde bes çocugu bir d« kaınındakı I!P sokaklarda et^k Ierıni7i çekiştirerek «hanum pul iparaı hanunı pul» diye dllenen kadmlar tran dn halkın kım oldugunu kımleıın yaşayıp, klmlerin aç dolaştığını bilmek lçin uasun za nıan kalmak gerekme? Bu Ulkedp aklar ve karalar çok belırKindu Saklanabilıneoek hiçblr şev yoktur ortalıkta, kealn çizgıltılf avrılmıstır her jey. Tahran ın ku^ey semtlerind» ypp VPUI ı;ok modern lüks villalar vardır Iler biri bir ^aray vavıusu Dof:rusunu soylemek gerekırsp nedenı bılinmez ama, eski Napılar olan SadabBd ya da Gü lıstan Saıayları dpgil de. Tahrnn da gordüfeüm bazı petrol renRmlennin p\ıeri Şah ilt Kraliç<jnm oturdukları Niyavaran S»ra, vuıdan v°k flnha Rorkemli, çok daha gü/el vapılardı (,of<mliıkla bu villalar Italyan, In^ıiır, va da Fransız munarlHr tarafından yapılmaktadır T«hran da lüks ev mşaatlan v« blıyuk bınaların yapımı içın kul lanılmak Uzere vuzlerc» yabanrı muhendı? ve mımar çalışnıakta dır Bu vapıların bütün luks maUemelerı yurt dısından getirtılmekte, ve her biıısi yÜEbınleıce rıalp :nal olmaktadır. ÖJfla y«meği Iftln veriien kısa blr tr»dan sonr* topiandıjSımızda, tartısmtlann nasıl oldu bilmem, yonu degişti Bu ke/ bılimsel sosyallzm, güler yüzlü mü olmalıdır, yokna asık suratlj mı olmalıdır? gibisine bır tartışma çıktı Başkan, sör alartk, güler yüzlü sosyalizmden ne anladığını anlattı Bunca yıldır memlekette surdürülen sosyalızm ıçın kotu propagandalardan Bonra. işçılerimıze, halka, sosyalızmı nasıl anlatmamız gerektigıni sordu? Sonra da ıkı sekreteıinın arasmda oturup sadec« ebz ısfeyenlere sbz veımekle yettndı Yonetim Ku ulundakı Baş kana kar*ı grup, artık sözün sonunu geUremıyordu riıırmadan 8öz uuune ioz alıp kuramların tartışmasım sürdUrüyordu Gec* yansına dogru dayanamayıp soz ıstedını Yurütme Kurulumın çalışma raporunu unuttuk dedım Partinın Tuzügunu unuttuk dedım Sosyalızmm güleı yüzlu mu, asık suratlı mı olacagı. gıind»mimızirı dışmdadır1 dedım Dıyemez oJaydım Mılletvckılı bır arkadaş söz aldı. kaçıncı ker soz aldıgıııın hesabını kaçırmıstım arük Marks dan, kngels den ornekler vererek sosyalızmın rııçln güler jü>lü olamıyatagına ılışkın bır nutuk idylemeye başladı Aslında kendisınin bilimsel sosyallzmı ne denli derın bıldığınl. Bajkanm ne derüı tahll oldugunu ispatlamava çalışı\yordu Bu konu benı hıç ılgüendirmiyordu Bır saat konuştu; Iklncı saatı doldururkcn sabrım tükendı artık, vakıt gece varıaım çoktan geçmışti Kalktım oturdugum yerden kapıya yurüdünı Konuşan arkadaş, benı payladı «Nereye gidlyorsunuz Ekrem Bey' S1«e kaışılık vermek içln konujuyorum'» • Bu konuşmanız beni ılgilendirmıvor, bana cevap değıl Yürutme Kıırulunun rapoıu konu^ulacagı ?aman gelırim ^ınıdı ujkum geldi » k»rşılığını verdim Salonun aigara dumanından nefes ahnmaz bir hale gelen havasmdan kendımi kurtardım. Çlkarken de Başkanı, sekreteıleri basımla seUmlayıp, kendtmce ıyi geceler dlledim Merdivenlerı indim Tam dış kapıdan çıkıyordum kl yu?ü me çarpan serın havayı cığerlerime çeknıeye vakit kalmadan caddenin loşluğundan kopup gclen ıki gbİRe, yolumu kestı Baktım bizım başka bır mıllstvekıll arkadajla, yine yonetim kurulundan blr doçent arkadaş «Toplantı bitti mı'» dıye sordular Devam ettiğinl söyledim. «Eder, sabaha değm de eder » dıye gulduler Benımle bırhkte Cebecı oaddesine doğru ağır ağır yUriımeye bajladılar. Içerıye gırmekten vnz geçmlşlerdi önce havadan sudan, Ankara'nın bu mevsımdPkı, haziran aylarındaki tatlı sert serinhgınden iBr «>tmeve başladılar Durmadan bana takıhyor, kıkır kıkır gulüyoılnrdı Bırai bırn? np dfmek' basbavagı çakır keyıftller Demek bu saatlpre dek bır yeılerde lçmişlerdt Susuyordum Milletvekıli arkadaş «Simdı nereye gıdiyorsun 7 » dıye sordu «Otelıme yatacaSım » dedım, «yarın saat onda Yargıtay'da bir davam var • «Yonetim Kurulu toplantısı ne olacak?» •Ögleden sonra ancak ıapora sııa gelır gelebılirse » «Konuşmaları smırlamak gerek Herkes ıstedijfı gıbi konujuyor » dedı doçent arkadaş öflcelenıverdim «Konuşmaların sınırlandırılması ıçın onerge verlldt, çogiınlnk saglanamadı karar ıun, karşı taıaf agır bastı. Sırler toplantıya pek uğramıyorsunuz » MİlletvCkılı arkada*. bır kahkaha attı «tşler olacagına varır ugrasak ne olacak, ugramtsak ne olacak?» Tepeın attı, duruverdım kaldırımın üstunde «Ben her toplantıya ta Istanbul'dan kalkıp geliyorum Bu kez Yargıtaydaki davam bır rastlantı Sızler Ankarada oturuyorsunuz Çoğunluk içın ılk gun toplantılara gelıyorsunu?, sonra ortalıktan yıüyorsunıı? ÎÇılerı rlddıye almıyorsunuz1» Aıkada^laıım, ymc gülüştü. BıriM, «Işlerın clddiye alınacak bir yöntl kalmadı artık'» dodl Öte kısı «Bu 1$ yUrümez artık, bu yonetim kurulu ve yürutme kurulu ıle seçımlere gıdılmez.. üç dört ay »onra buyük »eçımler var. Klm kıme dumduma'» Alçak sesle konuşuyorduk ama seslcrimız boş caddelerrle ne de olsa yankılar bırakıyordu Go^ıım ıliîtı, ta gerıleıdp inr larnba dıregınm ardına slnmış bır gölge, bizi lzlıyordu Aldır«Sız,» dedı arkadaşlarıma, ubostan kuıkulu£u mubunuz? Ntye ipın ucunu koyveıdınız' Heıkes bıı yakaya (.eneıse, bu ıp elUett» kopar . 1966'den once ıyıydlk. bâ'den sonra da ıyıydık. 68 den sonra topunuza ne oldu/ bl den ben böluk bolük partıden kopa kopa bu hale getirdiniz partıyı Açık söyleyın ne ıstıyorıunuz?» «Canım» dedı milletvekıli aıkadaş, «bunca yıldıı, 2aınuıdır olup bltenlerı bılrnıyormuş gıbı konujuyorgun. Herkesın n» ıstedıfclnı bilmıyoı musun?» «Biliyoıum bılıyoıunı Ne var kı herk.es bır şey ıs>terse, herkes bıı yana gekerse partı olmu/1» feufctuk Yıne agır agır yuıuıneye başladık Gokdelon ın brrtsındeki sokaga saptım Otele yöneldlm Arkadaşlar kızdıgımı anlamışlaıdı Benı bırakmıyoılaıdı Milletvekıli arkadaş koluma yapıçıp benı durdurdu Bir ı?eyier söyleyecekti Ondan önte davıandım. Arkamızdakı Rölge bu kez, kotebajjmı tuimuş, sınıyordu «\pnıden bır olaganuitu kuıiKif l(ipla\ın ypnı vonelım ku rulu seçm Yenı vüıutıne kıııulu seçıliin daha daha >enı bır başkan scçın » Koluma yapışan arkada», ştjırdı. Dıli dolaşar&k bana karjılık vcrdı «Bı/ çavı geçerken at degı^tırmeyız'» «Deği?.tııınek ısteyenlor var, katılın onlara bu 1$ oUun bıV sln belkı paıtı kuıtulur » <(Yok onlara da katıltnayız » «Pekı bıı çıkar yol bır çare snylevin''» «Konusalım bu konuvu » dodı doçent «Sabaha karşı da olsa konu^alım Buyurun otrhn silonuna, sokakta bu îflcr konu*ulmaz » (PE>AM1 VAIl) Röportaj: Ayşegül DORA BU ÜLKEDE AKLAR ILE KARALAR ÇOK BELiRGiNDİR merkeKİerl, hiç t m ı hlç biri kalmamıstır ortalarda. KUçücük kdy evleri, elektrl£i vanmayan, <uyu akmayan kulube lrt 5t kerpıç evler. kamışlarla kaplan mış tek gbzllı konutlar kaplar or tahğı Petrolün en bol aktıgı Ul kcde tezek vakar kbvlılsü, Ansdolu'nun garip kovlUsll tle avnı kader çızgısi içınde DUnysnın en zengın \akıt yataklarına s*hıp olan Ulkede kışın sofuktan donan koylülerln h»b«rtnl verir ga7eteler Isınacak gaz btle bulamadıkları içln so(tukWn donan ın sanların haberlerini . KONAKLADIGIMIZ BIR HAN TahranMeşed arasında glderken konakladıgımız bir han bun ca yıldır hıç gözümUn önündnn Rİtmez Gece yarısım geçtlkten sonıa varmıştık kasabamn meydanına. Yolcuların çogu zaten yo) boyunca dura kalka ktfayı bulmuştu. Blr şise temlz su bula bılmek amacıvla girdlgimiz handa ne sise auyu vardı, ne d« «1 yıkamak lçin akarsu. Belkt tnanılmaz ama plsllkten verlere bas maktan çekintyorduk Blnantn Içı çamur, kusmuk plsllk lçlndeydi Va gecenin ayazında kadın erkek bir stlrü kövlti sıra ıı ra u^anıvermlşlerdi o ptsliğin lçi ne Kokudan lçerde dumlmuyor du. O anda eskt çağlardakl blr cüa zam kogujunda sanmıştım kttfidl mi. Tpkrar dışarı çıktık Soğuk battırmıştı alabtldiftine otobüse bindik ve sabaha kadar Kasaoanın meydanında elektrtkle pırıl pırıl avdınlatılmış Şah hevkelıne bakarak oturduk. Şahın he^kpllnı aydınlatmak için elektrik vermişlerdl Etrafındakl parkta ns vuzıın içınde geoenın dordünd» fnktyeden sular sıçrıyordu ort* lıfta, ve hemen kRrş,iMndHki han da ınsanlar birbtrinin üstünd* pı^lik ıçlnde sefıl vatıvorlnrdı. Işıksız ve susuz tste bovlesıne AK bOylftsine KARA tdi tran'da herçey. FRANSIZ MAKSİMİ Iran'lı rengınler hıçbir şeyın yeılihine yüz vermej'ler. Palıılı yabancı malı her zamftn en lu& en gurplidır onlarta Hatta ı bu o kadar a^ırı bır hal almıjtıı kı Sarny 2000'ncı yıl dönümu sıra>iinda yerlı ahçılar kullanmak verınp tum olaratt dun \anın pn taıınını*; nıutfağı olnn Fıansız Maksımını tııtmus, \m bir ay boyunca Parig'in ünlü Makslm miıessesssı Persepolls ta kurulan lüks çadırlarda konuk lara Fransız mutfağınm en n«fıs nrneklerını hazırlamuttiı Tahran'ın yukarı mahallelermdc ^emranda) lüksıln ıhtışamm tHiıfı yoktur Kış bahçesı, vaz bahçesi avrı vıliaları, hfr bırınuı vi^me havuzları her evın onıinde en az Uç son rrodel otoniobıli ile petrol zengınleri ad«ta Sarayla asık atmaktadırlar Pctrol akmaktadlr ulKenın bır çok vanmdan Ülkede zenginligın haddi hesabı yoktur £sıt oranlaıda hıç dpftılse eşide y»km oıanlarda hılp bolüşulmedı^i ıçın bıulerı bu ulkcdp bınbır gp (c masallan ıçmdp vaçamaktadır In tı.m potıolden elde ettıfei büvük gplıri bütiin tüketım ıhtıyaçlarını yurt dısından alarak yıne emperyalisf ulkelere ka\ dırmaktadır iw>l vılında Irtn'ın pp^rol Eel'ri 00 mılvar l.ra ıkpa l'ı7S /ılında 122 mılyflr Türk hranına tılıstıftını bıldırmektedırler bu ıM anıııı Tahr»n ın ( e c e kuldplerlndn Charles Arnavour u. Krank Sln»tr»'yı, Barbtra Streltsnd'ı dlnleyebülrsinlt. Bunun yanınra •nUrında çsnufir yıkayan kadınUn da gorebillrslnlı.. kanallzasyon madıın Tahran'da , Gümüş duvarların arasına lambri çerçeveler yapılıp içine orijinal 750 Picasso, Renoir, Lautrec tabloları yerleştirilmiş müze evler görürsünüz. Buna karşılık sokaklarda etek metrekarelik lerimizi çekiştirerek «hanum pul (para) hanum pul» diye dilenen içduvarları kadmlar da vardır. som telkâri gümüş kaplı evler vardır lpn IIP Avrırpâflm bırÇok dnltl kentierıni aratmtyacak kadır modern tran so^\pte«ımın çok gımuia devanı ettiklerı eğlenc» merkez lprinden bınsıdir BOWL1NO HOUSE Sekız un kâtlı bir binadtr Hpr katınd» eglenfbılmek ıçın her turlu tedbn alınnııs, kıımaıbanesı, konuk kabul salonlaıı kuafor salnnlaıı rpstn ranı barı «aunası ve bowlınij ovnamak Içın bır <por salönu Otti\MojJıı nun en lüks pglpnoe mpıkpyiriır 8owling Hoııse Oe relsri dunvanın en unlu oıkpst ıalatı geee kulUblinde çalarlar, vp Avrupa'nm let sosyftesı ıı,ın de de gerçekten verı ulan Tah ran sos^pteSI çotunltıkla aecel» ı n ı btırads geçinr tran ın bu luk« eğlpnc* merkP7i Şah ın ıkı« kardejı F^ref* «ıt olsn bır Mr ketın malıdır Bu v* daha nıce lerı 7aten lr»n'd» sajrmı/a < o > ltınura bftkın ıvı, gfürel $\k \e modern öllın n« ?ar n» yok«« hepiı \a ?ah roundstion (Şah \aklına) \a kardeslerıne aıt 6/el $ırketlere, j a da yakııı döstlara akrabalara aıttır Bır de haklannı vememek gerpk, oıdu nıensunlaı ıııa tabıl DıN SOMÜRUSÜ tran din iflnıüı munıin alabildıglne vapıldıftı Ulkelerden btndır Çoğunlugu ^ıı olan tran halkı ki varısından bıra? A?ı Ttlık Asıllıdır gprçek bır dın somüıilsu ıçıııd» ya^amaktadır Kentlerde va da kovlerde kadınlar «Çadır» denllen bir çesit çar>.afla dolavnıaktariırlar Çoftunlukla gomntln ucunu bil» Brtst»rnıek Runahtır Ülkenın dort bır vanında bınlerce vatır vatmaktadır Halk bunlardan medpt ummakta Rünlproe eıdıp basiarında yalvarıp vakararak i^leıının dılzelerefeınl sanrnaktadırlar Bır de dervıs,ler vnrdır daglara çekılmış Uzun vıllar dajflBrda magara kovuklan tçmde va<.arlar O kentın va da kasabanın halkı her Rün vıvecek içecek EOturerek bakar bu derM?ltre Bövleiıkle ezıvet çekerek lanrının katına ulaşacaklarına. tennete varataklarına inanırlar. Bu dervısierın en tınlusü Şıraz daftlarında vaşamaktadır Ve kendısı dervtslenn pıri olarak h«u tuılu ayını de ıdarp etmektedir FRANK SINATRA Tihran RPPP kultlplennde, ka b.nplerrle en son moda sarkılar guml sünunp çalınır Fn Unltl !aı' 'rılar genp hayatına renk kataılar Charles Aznavour, Frank Sınatra Barbara Streisand bu unluler araamda gelıp geçprler Tahıan sosyete^ının ft lence mPrkezlennden Her blrı ıçın günleıre Recelerca kok tevller supeler düzenlenir, tran s<*>ynMc"«ın!n zarıf hanımlan, şik hevlprı Tahran ctddelerlnde ko (<* ko< ı subeler »çmıs Dlor'un ( danpl ın Lanven In knaletlen VP mıbplerı kıskandıractk de gprde nıücevhprleri ıle bov gos tenrler bu (pcelerde Straya kabul gunlerı, \aş tünlerı, bayr»ml«r da bır başka âlem. PASTADAN PAY Pelıol ppluının bo\ İpsmp »rttıgı VP halkın \asam.ı jjattlnıı nm fa/la dpgışmedıSı bu ülkedc «pnstaııtn» bu\tık p.iMnı c,ofeunlukla wra\ Şahın •vakmları askprleı ve Ust kadpm^lı memıır larla, ozel sııketler top.amaktadır Tahran dünyBnın pn modcm krııtlpııup taş (ıkaı tııt asına nıoderndır Occe uç.ıgı ılo Tahran semalııındci dola tıftını? /amtn New ^nıktıin sonıa diınyanın en rpnkli kentmı jtoıurl>Unitz lırnBfİHtı (7rnıs taddplerı, suslıi MİlAUu tpnıs sahaları vüzm» hn\u/l»rı nıodprn stadvıırnları, hıpodıomları, eglpnre merkM Tahran dan çok fazla U7AklAj maya gerek yoktur pıs kanalı zasyon sularında çamaı>n \ıta van sefıl kadınları gormek ıçın Kentın henıen güneyınde Eskı Tnhran da !>artlar tanıimen faık lıdıı Pı&lık almış yurumustur Çnlıık (,ocıık aç sefü dolanıılir çıplak avak, bişı kahak dıta <ık çamurlu «o'"la^d ı kınalı ra«\onlar acık'adır tçine firpn çofiıklar ovrtK'irlnr hu pıs vı Itrın içinde Anaları bir vandan çamaşır vıkamakt«dır Tahran' ın ku^vınden akan kanaluas jon sularının Içmdp VE (OCUKLAR V» o çocnkl»r bü;ür Tahrtn' ın arka sokaklarında gelecefti karanlık çoouklar Bellt bır yt şa gellnce kimi açlıktan kilçıik kilçtik paraltr karîilıfı kendinı SAVAK'ın içind» mııhbir y« da ajan olarak bulur Klmıst lse kursunlanır gıder tnm olarak n* yaptıjını, nlçin yaptığını anla nıddan Ortada blr bonıklule vardır ve kanalızasyOn «.uların da büvlıyen çOcuklar hprg^n blraz daha çok anlamaktaâırlar bu ortamdakı bozuklugu fski Tahran sokaklarında vururken bır nasna spfalet perdesl serllır gozlerın önune Sokaklard» rmşlanmi5 ıskembPİpr asılmışıfır dizı dlzı, gelen «pçen birkaç Rial karşılıgı bır parça kopanp \anına biraz da plde kattı mı 6g le va da ıksam vemegı çıktı detıiPktir Kentın Rünpvı ıv(,ılPrın, küçük esnafın bol olduğıı \öredır Bır vanda knçın kosıısan oa v»k atıp, davak vlyen birılen co rülilr ortlarda blr vanda olup bıt«n) umur«ıam»cl»n U/prıne Kara smcklcr kümelenmıy üjkemne lrrden ptrmıını vermeden kopanp kaçanltr BıR DıNSEL MERKEZ: MEJED Mpkke'den sonra dUnvnnın en ünlu hac nıeıkezlennden bırı de vlne Irnn dariır Mfişpd tran'ın ku7ev dogusunda sovvetler Btrlıgı Afganıstnn sınırındak) es kı bır kenttır AşflCı vııkarı îdllO Mİdır sınırları hlc deftışmemi» olan ülkenın en eskı kentlertndpn bırı ve dınsel merkpzıdir Fkım avı bnler Için Hnem taşır ÎMiılerın son ımamı tmamı Aram bundan flmı vıl 6nc« 90 kılsıır vaşında ttimeden flnce son bır ke> cozlpnnı açmıs ve etrafındakılere «Heklevtn gelPcejSun Ren son tmamıın. benden sonra iınam kftbui etmpvin» demi*tır. Ijto o ttün hneündür (Devamı 9. Sayfada) SARAY YAVRUSU VlllALAR Tthrtn'dan »yrılıp daha ıızak kentlere gtdlldlfti raman şart^r t»m«men deftisir. Artık o Saray ytvrutu vıiiftltr lUks TiFFANY J£8i .*