Katalog

DÖRT CUMHURlVtT t l Nisan 1975 ouul, fETTAH. ÎTKİSi ıMİN ÖNJEMiMI A>(Ç|NLAAJMl2lN ÖPCrÜfLENMEK £L$ETTE. (rELiH.ODAMDAKOKuf>M.lM • HEM OE BıRLİKf'E (.EPTE MCTt LİK t>l A^MA KPtPİMİİ ÖBÜtiYANDA Mi Sİ2E tfiLTEMLİKELl OlANl t * Bu ÎARl İENDiKALAA.. İ PEKJ VANAYMIÎ, friBI NUTKKUflAT/^.ELALriNDlVN Î L İ ^ î ÎÇİNDf ÖLAN {ENfriKA AdAiAftiNiN HEPS." İ L t * ÜÇTU POLÎTİÜA VÜRÜTÜPi ZAMMNÛA İ ^ ı FAJiTÎİEPE »E ABDULCANBA2 VATAN DEDİLER Talip APAYDIN 126Iı >«M Sonr» sent u|r»vın Ben Jıep burtdtvım T»rhısinıe ıçin bır völ aranrn Çattuklattırmay» ç»lı$ırıfrt Bır an önce koy* dönlin Htcelı'nın ıçdzltrı ptrltdı, Ivl olur bev. dedi Durun lermden Sagol doldurun lyıŞuradan repltnnust ınetr, ütüm İRAN: KÖR KUYU îrarı rta Ümv»r»lt*ler Amerıkan (Jrııversıtf'leriııde uygultnan Kampus sisteml il» çailjır Bu sısıpnı ngrenfilerı ejjitim faalıvptlennın vanında spor. süıema, tnntro \e dıfter sahalara kaydııaıak ogrenci haıekPtl'ı'ının yogunlaşrnunıası dısiplinl Uzenne kıu ulmuştur l'nuer!«it* bmaları »on derecc modern v> şıktır Labratuarlar » geıçekten on ıyı bıçnnde her türlu gereklı araçltrla donatılmıgtıı Ünlveısitf bahçelerlnin her bırl jemyejll birer Hyde Park'tır Ögrencıler ıstedikl#n glbı tutbo! basketbol oynayabılir, egltirn denctçileıı lle blrllk tr ttvatro faaliyetlerins katılabılırler ÜnıversltP kıtaplıkları gerçeklen bliyllk ve moderndir Yalnıyca bir kusuru vardır Kitap lar 8AV\K tarafmdan hanrlanaıı blr ltsteden spçıldiğı ıçırı tek janlıdıı, ve çağda? degildir Şah cençlerin dllnyayı kendı taktıftı gdrlükle görmelerini ve diınj'H «ençliBİni etkıleyen akımlaıı lanırnaınalarını tster Bu SAVAK tarafından büyUk biı çaba ıle olu>turulur Bu bUyük çabay.ı rBgmen çagını irlpmek istpven oğTencller çıknıaz mı, elljcitp (.ıkar I$te yaprakların dınlediğı 50 bın siyasi tutuklunun çoftımluftu da $ah görlüfü ılft dünyayı Eoımekten sıyrılanlardn Evpt, Unıversiteierln «por «a, hnları kıtaplıklar), sinema M»' lorilk'n've oğrenn'lprin jetıçebılmelmı ıçın pn modorn araç VP gereçlerı vaıdıt Amrrika'nm Ortadogu'dakl •£!! Muteber adumı Sah kcndı Ulkesınd6 öğrenci harekftlermı dondurmak, ögrencılerı uyutabılmek ıçın Arnerıkan sistpmınden yararlanmakt»dır Buna karjılık Iran'da flkir suçlarından kurşuna dizilenlcrin orlalama yüzde "O'irım oğrenoı olduftu dn resmı olmasa da dünyıının bildiftı gerçeklerdendır Petrol ROHri ılr dılnyanm lavılı zengııı illkelerlnden btrl halıne gelen tran. ulaştıRı büyuk jtüce ragmen ulııslararası prestıı nlanında avnı başarıvı saj;layabilmi? değildlr Bugün Anıerika dahil dünyanın bir f;ok ülkesinde îran a bıı polıs d#viptl Rörti llp. bakılmakta va Sah'ın bir bplll dılzeni ayakta iııtBbilmek ıcm bu polis reıımlnı vaşattığı ılen sllrtilmpktedıı Röportaj: Ayşegül DORA Mahmutım \uru nıre k t m m ı ş n Biırnundtn ^oluyordu Dışan çıkmca hiç »rdına bakmtdan yürüdü Içinde bır yer kınlmıjtı Kııııyordu bir»eyl«re Ama kıme kıMığım ıyı kestı lemlyordu Ibıahım Bey arkalarından uzun uzun baktı Kendıkendıne düşundtf. Yazık, neler çekmı? çocuklar. vazık Aıslanlaı. yı gtt kardaşlanm beniın Yalnız ıkisı kulmıs ayakta, vah vah vah » Koca kaşlarının altında gorltrı hıuunle doluydu. VAK'a aıttır Ve sonuç muhakkak tutvıklanan kışinm alevhlnde bulunur YakalmiHiı kıçıler ccza evlerin» gönderilmeden öncc SA"AK tara fından kurulmuş gızlı evlerden peçpıler t^kence merkezı olan bu evlerde yıUlerce tutuklu muhalceıne pdilmeden kıırşuna dızl lir. ya da ıskenrelpıe dayananıa^arak mn verirler lıan'ın en itnlu hapıshnnfsl Tahran vakınlarındaki EVİN ZİNDANLARIDIR Kuıl hapısnne diye de bilınen bu ztndanlarda bej bın kışinın bulundu^u ve OPMPVİ ola rak kullanılmasının yanmda ıjkpııoe merkezı olarak da ç°k tın lit oldugıı hillnmektedlr Bunun dışında Horasan, Tebri7, Kerm8n<tah Isfehan gıbi blıyük kent lerde buna benser bn^ka ce7aevleri ve tşkence yuvaları bulunnıaktadır. 28 KiJI DAHA Yılbaşmdan bu yana (teçen 3 ny ıçınde Iranda 28 kiç.ı daha kurşuna di7ilm!îtir Kurbanlar lıstesı her Run artan bu Ulkeda labah evlertnden çıktıktan sonrn akşama dönmeyenler çoSnnluktadır Bıı konu ıle llgill olarak inceleme vapmak ürere Ini,'ili7 Parlamonto Komltesi adına 1975 yılı yazında lran'a giden Ingilız avukat Bıll Nash ve Ijçl Paıtlsı Mıllelvekılı Johıı Natkinson The Sıınday Tınıos gazetesi ns izlenimlprini anlatuken halâ (ılkelerins dondüklerine ve ozgiır olduklanna inanamadıklarını he lırteıek •>uııluı> aç'klantl$dsrd!ır: «\dalet Bakanhfn. üavunoı» Bakanlıgı ve İç Isleri BaK:uilıftJ yetkılılertnin hiç bıri blzımle grt rıii>mek ıstpnırdilpr Devamlı olarak nereye baş vursak ba^tnn savuluyorduk En sonuııda Şahın emrı ıle SAVAK İHrafından kpndilerınin de yanımı/da mılunmaları şartı ile tutuklulann bır kısmı ıle Korüsmemi7P izın verıldı Konuştugumu?, tutuklulann hepsı sıyası suçlardan ıre rı glrmişlerdi Kendilerine bılıni'iı işkence yöntemlerinın he ırifn hepsı uvpılanmıstı Kıminft pleklrık ;,oku verılmı^ kımi nin tıınaklnıı stıkulınlıs RCIIÇ klz ların rınsel organlaıına ısk»nre edicı aletler sokulmuş. vo bır ço C d.ıvı ktnrı •»akat bııııkılrıı<ıtl. U Ancak a«ıl onemllsı SAV\K tara lından sjelışljıllpn yenı bır alettı Siyast tutukluiar ıçin blr çe*ıt ızgara makinası icat edilmlç,tı Ukpnce edllecek kişl ı/ı>a!d bn.ımınrip bir masarım ıl/ınne vatırılıvor, ve Uzerindekı tpllere elektrık verilerek tutuklunun konuçturulmasına çaliîilıyorflu Blr çok tutuklu bu alet üzerlnde kızararak can vermlş, ve bir kıs mı da sakat kalmıştı » Çoftunlugu ogreııpılor olan dnv rımriler arasında ptkinllftini »ur dtiren SAVAK aynı zamanda tab rlkalarda dn görevini tam olarak y»pmaktaydı Son oİRrak btr taş ocagında pailak veren bir (crcv sırasında SAVAK aıanları çok daha korkunç bır sekilde htreket etmışler VP ısçilertn arasına giıerek prevı kumışlardı. Sonuç 14 olUydU. han'da hergün yoni bir 12 MART ypsanniaktHclıı Daha toı, daha yogun, diha uaüdarca Ve hetgiın yasanan bıı 12 MART'ların hıı gun soni pıcojîi, riücur lüffUn insanca vaşamın tadına vaıarak \.isavabilporklcri Rvinlerl dü^leyerek Reçırır Künlerıni îran halkı Umutla doCar ıımutla vatar, umutla beslenır ve umutsurra oan v«rir. tfTı vılı ıcin SAVAK te«kllatına Iran'ın bUtçeMnden 350 mılvon dolat avrıicltgı (^fA tnratın dan açıklündı Blrlikte çalj$nn bu Ikı hab*r alma hre(1»Une CtA'nın da bol mıktarda yardım ettıfti açıktır Anpak SAVAK'tıın Ortn Dogu'da nefret edılmeslne a«ıl neden, bu hrRÜttın amnlnrı rıın Israıl in Haber alma oı^iltıl MOSSAI) ıle blrlikte ç.ılnmn'idır Aıap (llkeleıınde SAVAK a karşı beslenen hınun bir nedeni de bııdm Mahmut'la Haceli terhis oldular Tabur komutanı lerine teşekkür ettı Ikisinin de alnınflan optu Vatanı bırlıkte kurtaıdık Türk ulu&una vaıaşır bır tu tumla kahıamanca savaşt'nı/ Btlyük yaıarlıklar gösterdinız Ordumuz adına size teşekkür ederını Şimdı UöyUjıuıc dönün, çoluk çocugıınuzu kuvuşun Onlarla bırlıkte mutlu oltın Atmızı silâhınızı teçhızatınızı bolük komutanınıza teslim edltı Hadı ars lanlarnn, aflerim sızlcrc Uzun uzun ellerını sıktı Omuzlarına vurdu Hateli bırsevler soylıyecektı. «Komutanım, biz o»duva gonüHü katıldık Celııken »tımızı süâhjrnız,it da kendimiz gefırd,ırk, Ontyrçı^tty^ » Vazgejjti. Böİük komıitânıruı soyferim, dedı içınden '" "t Selâm verip çıktılar. Ikısi de duvguluydu Gozleri bugulan ŞAH PKHlE\t VE EŞt FARVH D1BA TAHRAN tjNİVEBSlTCSI1 NDE Kurşuna dızılenlerın yuzde 70 ı ogrtncller .. mıstı Boltik komutanınn ria soylıyemedı Boşveı dedı Mahmut Zaten atın yürüvecck halı yok YUrüse bıle kışın ne iie beslıyereksın 0 Siıman arpa . Oyle, doğru Tüfeklen dersen (Klıni salladO Ne vapacagız tufcgi tmndan sonra 9 Bıze îimdı kazma kuıek lâzım Saban, kagnı lazım Nasıl gıdecegiz köye kadar? YUrürüz yavaçı yavaş Beş on gunlUk yol Ibıamm Beyden biraz paıa alsak' Bırak durzüyü! Istemem onun parâgmı Hiç ujramıyalım Olmaz şnndı, yakısık almar Terhısımızı o vaptırdı Hiç olmazsa ben uğrayım «Mamıdın ışı vardı, gelemedı» denm Pekı, uğra Aıkadaşlarivlc helftllattılar Bııbırleıinden adres alıp \erdi ler Sabahleyin erkencten «allahaısınarladık» devip Vılrudulpr KıManın kapısmdan çıkarken son olurak döntlp geııye baktılaı Sıvıldıler şınıdi. Yıllardır ozledıklerı düç gerçekleşmi^ti Allaaah1 dedı Haceli Koea Allah1 8en her şeyi y^parsın1 AJaluııut Uır kahvede beklprkcn Hacfth Ibrahim Beyın maga 7BSina Ritl Kapının ustlmdckı tabelada «t rttm, tncir Tüccarı Kocakaşıu Ibrahım>< yazılıydı Mahmut uzaktan okudu Ba^ını sallftriı kencu kendine Kaptm parsajı durzu, dedı Daha kımler kapıyor kimbillr Haceli omuzunda bır heybeyle döndu lkı gozune ıl/iım ın eir doldurmuştu Beyln selâmı var Bunları yiyerek gider&uuz dedı Hadı yüruvelım geç kalmıyahrr. Nasıl gıder bıı' DOk v r e ' Yok \ok aç kalırsak yenz Ornumna alıp yUrüdtl Bliytik caddeyt geçtiler Yanık vıkık evler başladı Sokaklarda hala molozlar yıftılıydı Her yer perışandı Ama ın&anlar neşelıydı Cahsnıayıı biçlamıçlardı Klmisı «vını onaııyordu, kımı.i aıabalarla bırçeylpr getirivordu Yaıı batnkhk hıı çayırı geçtiler Haceli baktı sııtı varalı ka ra br fspk vavıl^oıdu oıaaa Sahıbı voktıı Salıvprmi'jlerdi Sn tmda taş,ıdıgı heybe gıttikçe afır basıyordu Terlemıştı >ımdı den Mamıt dedı Ben fu eşeğı gotüreceğim aıkıdeş. Yuıümc/ o, vazgpç Nı kadir vürürse Kaldığı yirde bırakım Heybevi eşöge yUkiedı 1 Dah o{{lum, hadı Kestırmeden yoku* yukarı surduier Uîiktan l«mır gorunü yordu M&vı denu, kıyıda beyaz yapılar, daha içerde yangm yerlerı Haceli eşege yanasıp heybeden bır avuç üzuni aldı Bırbıııne yapı$niıç, >aıısı yanık Uzümlerdı Ama tatlıydı. öakıı gıbı ^ıgnıyordu ajzında Dah ogum . «Yası gittim ^.en Aç koynunu ben Bana bır vudum Çok u?ak vodan gedırrt jediın su \er gedım » Şah'm paraşütçü birlikleri Tahran;x;î::. Universıtesine havadan indırme yapmıştı (JNLO DÜ5ÜNÜR BERTRANO RUSSEL, TAHRAN LNıVERSITESi OLAYINI TIIDI. MıN JÖYLE ANIATIYORDU TAHRıP «KIÎAPUR YIREDıLDI SADıZ BÜTÜM KÜTUPHANELER EN KORKUNÇ DIJINDA SAHNELERı OYNANDI. DERS Kı ÎAPIARI KıTAP OKUMAK ıSTEYEN OGRENCı LERE IŞKENCE YAP1LDI KiTAP YASAKLIRI VE BİR BAGIJ Bu gimlerde hep bu türküyü sovlüyortardı Kscell kendi k»ndıne biı ka<, kore tekrRrİHüi Mahmut katılmıvoıciu tıoden'f Güneş yuknrdan lepelerme blnmıştı Agu agır yol alı>orlardı Kendı Ünıveıiıtelerınde kılap vasakları kovııln^tınlır nğıenfilere çeşıtlı baskılar Y<*pıln. kpn, dunvuda prpstnını arMırmalt ıçın bır çok kuruluşd vardım elırıl uzatmaktadır Sah ÜlkPiınd* okuma va^ma oranı j üzde <n ı Keçmezken geçtıSimız vıl Amftrıka'nııı Georgp Washington Üniversıtesine cömeıt bır davrannla bır mılvon dolarlık yardımdn bıılunmınrur Buna kar^ıhk ılk olarak î%2 yılıncU olan ve daha sonra ri.ı sık sık tekrarlfinan bır olay ÖZKUIHIÇII s'ivunan ulkPİeıın heılıakio go?ünden kaçmnmaktadır •Snlıın p.ıraşütçü bırliklftrt 1962 yılının orak avında Tahran Ünı\prsıtesıııp ha\adan ındırmp vaptılaı tran Uzerınp çok < ıdrii I ınfeİpni' İP'"i olan cnKdaş d\ı«(ıımr Kertrand Russell bununla ılKill olarak sunları vnzmış kendı Îran tanımlatnalarında .Kltaplar vırtıldı Biıtün Itıltüphaneler talırip Pdıldi Sadıznıin cn korkunç sahnelcrı oMiandı DersaneleıdP K^nc, o*rpnn kırların ır7ina geçildi Ders kilaphıı dıç.mdıı kitap okumak isteyen öftipıiPİİPrp i?kenrp edıldı • Ve hıı ovun ne^'don bu vnna »ekrarlsnmaktadır Üniversiteler vlne avnı Rorkrın ıcinde araç ve jreı pçleı ı en modnrn ögretim sıstpminın omMlııgılnıl vapmnkta hıınıı kaışılık ıiaskı nirto / 'lnrı I'P \rtnetlm (jpropklen (,as dı,ı olaft harek n tlprın! h«o bılmek S'lıın .Rtsıt RPiılla Uıı» dfdıfcı 07<rıiıluk hareketle Ülkede kurşuna dizilenlerin yüzde 70'i öğrencilerdir ılnl baskt »ltında tutabilınek için 60 bm ımetlı ajan ! nıilyon gorevlı muhbır Vdtanda', «jlrhığu sövlennıektedir Bu taıkın nasıl ışlediğını öğrencilerın np ıstediklprınl, SAVAK'ın ogrentıler aıasında nawl çtlı^tığını bıımeic için tettidi ilk konuva donlıp SAVAK ı daha tnceden ııup\e bır gttelemek gereknıpktpdır Geıçı Musaddık daıbesmrien snnra \Piıı bir yöntcnılc çılışmava baslami!>tır «ım SAVAK ın konu taa Pikı Îran Inıpmntonj narıııi a U.uinr u/oıı ınktHdu Çok ıvı bır orgutçu olan Daııus gerek kendı ıılkPNlnde, komjulan arasindâ tahtını koruyabilmek ıçin mükemmel bır polls ve casusluk orgütü kurmustu Bu yüzdrn o zanıanlardan kalan bır Ata suzü .Şahların gözlerı kul ıkhırı çokiur» der tıan'ın korkulan gulı l u b f alma orgütU S^V^Kın boylp eskı blr Rplpnpiiin uıurui oldtıgu da dUsünülebıln «8a?ı»nıânp \tt ılftt ' o Aml\«te K«fvar» V.'TI ^ıphın Habrı alma ve (»vıvenlık Ulus.ıl oınııtıı kplı melerlnın bas haı flprındpn olus tumlan ^^V\K ı^ını hpr lıan lının korknîu dUKirJuı bumln SAVAK habPi alm.ı jlaı ınrla A S»h IN KOZIIIRİI ile dun>a>ı Rrtrmrk lntemf>rnlerln gonu, jukarııla goruldüğü glbidlr. rnertka'nm CIA ve SovrMlfr'in KGB iı kHrtaı ptktn blr suı, deftll dir eloette Buna karşılık blr iç baikı mpkanlzması olarak ne CIA ne de KGB'nin bır çok alan laırla SAVAK ın erıştifti e'kinlı gp crlşmeloıı CIP rnUmkün dpgıldır lara haber vermektir Bu konuda son derece başanlı olduklar. aa muhakkaktır Bu başsnya ultşabilmele ri için en geçerli aletleri her tUrlll i?kencedir Dniver'îtte ve l» yerlerinde, dzelllkle o?el sektore aıt tabrıkalarda her gun bir stlrtl insan SAVAK tarafından yakalanarak alıp RcttürülUrler Bunlar yerlerinden alındık tan soniH baçlaıına Relenleı ıse manılarak gtbı degıldır Iran'da bır kişinln kurşuna dirilnıesl va da şu veya bu »ekilde öldürulme sı için tek btr kiç,ln;n ıhbar ptveterlidir Gert kalanı SA SAVAK'IN ASH AOIRllöl SAVAK aıanları asıl aftırlıftı îran Içinde slııdtırıUef ek In.ılı yetlere verirler Geniş yetkileri sav suide lıan'da gıııp çıkmaya ca':l<m yer yoktur GHrevleri dı rckt olarak reiimı konmıak v» Şaha karşı olanları yetkili makam BITTi Y ARIN : TESADUFı MIKONE (KAZA OIDU) GARTH TiFFANY 1 SfMH ffuVE*ıU>C ıç